-    თამთა, ვინც თქვენს საჯარო მასალას თვალს გადაავლებს, შეუძლებელია, არ შეამჩნიოს პერიოდულად თქვენი იერის ცვლილება. თქვენს გარეგნობაში ხან დიდი ენერგია იგრძნობა, ხან - მოდუნება. ეს გარეგნული ცვლილებები პირდაპირ ასახავს თუ არა თქვენს შინაგან მდგომარეობას და თქვენი ცხოვრების გზას?

- ალბათ, ასახავს. ადამიანებს ცხოვრებაში სხვადასხვა ეტაპი გვაქვს და, შესაბამისად, სხვადასხვანაირად გამოვიყურებით. 

- ზოგს გარეგნობაზე არაფერი ეტყობა. თქვენ შემთხვევაში, ცვლილებები აშკარაა. 

- ვისაც არ ეტყობა, ეს მას, მგონი, დიდ ძალისხმევად უჯდება. მე, ალბათ, დიდ ძალისხმევას არ ვდებ იმაში, თუ როგორ გამოვიყურები და ეს ნორმალური მგონია. ნორმალური მგონია ისიც, რომ როდესაც ადამიანს წლები ემატება, გარეგნულად იცვლება. ჩემთვის ეს ბუნებრივი პროცესია და ვცდილობ, რომ ტრაგედიად არ აღვიქვა. 

- ამას არ ვგულისხმობ, პირიქით. ადრე უფრო მეტი მოდუნება გამოსჭვიოდა თქვენი გარეგნობიდან, მოგვიანებით კი ბევრად მეტი ენერგია დავინახე. დამაჯერებელი ახსნაა, რომ დიდ ძალისხმევას არ დებდით, რათა გარეგნობაში არ გამოვლენილიყო ის, რაც თქვენს ცხოვრებაში ხდებოდა. 

- შეიძლება, პროფესიაც ხელს მიწყობდა. მაგალითად, ჟურნალისტი რომ ვყოფილიყავი, ალბათ, მეტი ყურადღება უნდა მიმექცია გარეგნობისთვის. სხვადასხვანაირი ცხოვრება კი ნამდვილად მქონდა, თუნდაც, ბოლო 10-12 წელიწადში. ახლა ძალიან იზოლირებულად ვცხოვრობ. ასე მომწონს და, შეიძლება, ესეც აისახება ჩემს გარეგნობაზე. 

- იზოლირებულ ცხოვრებაზე  სხვა დროსაც გითქვამთ და ამას დავუბრუნდებით. მაგრამ ახლა მაინტერესებს, რაკი სხვადასხვანაირი ცხოვრება გქონდათ, თქვენი შინაგანი ტემპიც თუ იცვლებოდა გზადაგზა? ზოგადად, თუ ხართ კმაყოფილი თქვენი ტემპით?

- დიახ, ტემპი იცვლებოდა, ცხოვრების სხვადასხვა ეტაპის შესაბამისად. 

- ამაში დებდით ძალისხმევას? 

- ამაზე არ მიფიქრია. ჩემთვის გაუცნობიერებელი პროცესიც არის და, თითქოს, ბუნებრივიც, რომელსაც, უბრალოდ, მივყვები. თუ რომელიმე კონკრეტულ ეტაპზე ჩემი ცხოვრების ფაზა არ მომწონს, ან კომფორტულად აღარ ვგრძნობ თავს, მერე რაღაცას ვცვლი. 

- და ამ ცვლილებას თავისი ტემპი მოქვს? 

- რა თქმა უნდა. როცა აქტივიზმში ვიყავი, მაშინ სულ სხვა ტემპი ჰქონდა ჩემს ცხოვრებას. ახლა, როცა პატარა ბავშვს ვზრდი, ქალაქის განაპირას ვცხოვრობ და დროს, ძირითადად, სახლში ვატარებ - ცხოვრების ტემპიც განსხვავებულია. 

- ძველ ამბებზე მინდა, გკითხოთ. ამბროლაურში ცხოვრობდით, სკოლაც იქ დაამთავრეთ და შემდეგ თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში ძალიან პრესტიჟული - საერთაშორისო ურთიერთობების - ფაკულტეტის სტუდენტი გახდით. იყო თუ არა თქვენთვის თბილისში ცხოვრება და აქაურ საზოგადოებაში დამკვიდრება დაკავშირებული სხვადასხვა შინაარსის გამოწვევებთან?

- არა, გამოწვევებს არ ვიტყოდი. იმ პერიოდიდან რაც მახსენდება, ეს იყო ძალიან დიდი იმედგაცრუება. მე და ეკა ქევანიშვილი კლასელები და მეგობრები ვიყავით. ერთი სული გვქონდა, როდის გავაღწევდით ამბროლაურის პატარა, დახურული სივრციდან. უნივერსიტეტში 1996 წელს ჩავაბარე. აღარც მახსოვს, როგორი ცხოვრება წარმომედგინა. მაგრამ, ჩავაბარე თუ არა, ძალიან მალე გამიცრუვდა იმედები. მივხვდი, რომ ეს „ჩემი“ პროფესია არ არის. შეუძლებელია, 16-17 წლის ასაკში ზუსტად იცოდე, რა გინდა. ეკა ყვება, რომ მან თბილისში ახალი სამყარო და ძალიან საინტერესო ცხოვრება აღმოაჩინა. მე კი ასე აღვიქვი, რომ, სხვა ყველაფერთან ერთად, თბილისში დამხვდა იერარქიული გარემო, რომელსაც მიჩვეული არ ვიყავი. ამბროლაურში ყველას თანასწორებად გვზრდიდნენ. იმედგაცრუების მიუხედავად, სწავლა ბოლომდე მივიყვანე. თან, კარგად ვსწავლობდი. პირველ რიგში, პასუხისმგებლობას ვგრძნობდი მამაჩემის მიმართ, რადგან ამ მართლაც ძალიან პრესტიჟულ ფაკულტეტზე მოსახვედრად განსაკუთრებული სოციალური ან ფინანსური კაპიტალი იყო საჭირო. 

- ან ცოდნა? 

- როდესაც ეს პროფესია ავირჩიე, უბრალოდ, სახელი მომეწონა - „საერთაშორისო ურთიერთობები“. ვიფიქრე, რომ სადმე საელჩოში ვიმუშავებდი. თუმცა, ძალიან მალე მივხვდი, რომ საელჩო ყველაზე მოსაწყენი სამსახური შეიძლება იყოს იმათ შორის, რაც კი საერთოდ არსებობს. 

- პროფესიაც მოსაწყენად მოგეჩვენათ? 

- არ იყო ჩემი პროფესია და მთლად გამართული სასწავლო პროგრამაც არ დამხვედრია. ძირითადად, ისტორიას გვასწავლიდნენ - ევროპის ისტორია... აზიის ისტორია...

- უცხო ენები როდის ისწავლეთ? 

- ბოლომდე მივყვები ჩაბარების ამბავს. ქართული ასე თუ ისე ვიცოდი, ვწერდი... ისე მოხდა, რომ, ჩაწყობის გარეშე, ქართულში მივიღე „ცხრა“, რაც მაშინ წარმოუდგენელი იყო. მამაჩემმა ეს რომ დაინახა, მერე მთელი თავისი სოციალური კაპიტალი ჩართო და ისე მოხდა, რომ ინგლისური და გეოგრაფია ჩამიწყო. ასე მოვხვდი პრესტიჟულ ფაკულტეტზე. 

- მაგრამ ინგლისური როდის ისწავლეთ? 

- ვერც გეტყვით. ამბროლაურში ფიზიკურად არ გვყოლია ინგლისურის მასწავლებელი. არც „იუთუბი“ არსებობდა და არც რაიმე სხვა, ბონკის სახელმძღვანელოს გარდა. მე და ეკა, შეიძლება ითქვას, ერთმანეთს ვასწავლიდით. ინგლისური კარგად არ ვიცოდი და, შესაბამისად, მოგვიწია ვიღაცის შეწუხება. 

- ახლა ხომ ფლობთ ინგლისურს?

- გზადაგზა ვისწავლე. ბუდაპეშტში ინგლისურენოვანი  სამაგისტრო პროგრამა დავამთავრე. 

- გერმანიაში ცხოვრობდით და გერმანულსაც ფლობთ? 

- გერმანული კარგად არ ვიცი. 

 

 

„არც თბილისი იყო მაშინ ჩემი ქალაქი.“

 

 

- არაერთხელ გითქვამთ, რომ 15-დან 25 წლამდე პერიოდი რთული გქონდათ. ალბათ, საკითხავიც აღარ არის, იყო თუ არა ეს სირთულე გამოწვეული, მათ შორის, პროფესიის არასწორად არჩევით. 

- არ იყო ჩემი ის გარემო, რომელშიც ვცხოვრობდი და პროფესიაც არ იყო ჩემი. არც თბილისი იყო მაშინ ჩემი ქალაქი. 

- პასიურად მიიღეთ ეს მოცემულობა?

- არა, სულ ვცდილობდი; მაგრამ ჩაკეტილ წრეში ვცხოვრობდი და მისი გარღვევა ძალიან რთული იყო. 

- როგორ წრეში, მაგალითად? 

- მაგალითად, მაშინ, არ არსებობდა რაიმე საშუალება, რომ საერთო ინტერესის მქონე ადამიანები მოგეძებნა. ეს ძალიან გვიან შევძელი, 2004 წელს, როცა ინტერნეტი გაჩნდა და გავიცანი ადამიანები, რომლებსაც წიგნები უყვარდათ და თვითონაც წერდნენ. 

- მაგრამ ამ დროს საქართველოში აღარ ცხოვრობდით. 

- დიახ, გერმანიაში ვიყავი, თუმცა, ინტერნეტზე წვდომა მქონდა. ჩემი ჯგუფიდან დღემდე დამრჩა საუკეთესო მეგობრები. მაგრამ, სტუდენტობის დროს, ირგვლივ, ძირითადად, ის ადამიანები მყავდა, რომლებთანაც საერთოს ვერ ვპოულობდი. ვერც ვმოგზაურობდი იმიტომ, რომ მაშინ მოგზაურობა უსაფრთხო არ იყო. 

- ამბროლაურიდან ჩამოსული გოგონა, რომელიც, დარწმუნებული ვარ, იქ ვარსკვლავი იყო, და თავისი ვარსკვლავობა თბილისშიც გამოიყოლა (ერთ-ერთ ყველაზე პრესტიჟულ ფაკულტეტზე მოეწყო), სინამდვილეში, მისთვის არასასურველ გარემოში მოხვდა. ამბობთ, ამას გამოწვევას ვერ დავარქმევო...

- მოდით, ჯერ „ვარსკვლავობაზე“ ვიტყვი. სკოლაში რომ გარეგნულად „ვარსკვლავი“ გოგოები არიან, მერე ცოტა დიდ სივრცეში რომ მოხვდებიან, სადაც ბევრი ლამაზი გოგოა და მათი „ვარსკვლავობა“ ცოტათი ქრება - ეს გზა მე არ გამივლია. 

- რა თქმა უნდა, ინტელექტი ვიგულისხმე.  

- დიახ, ამ მხრივ, ვიყავი და ეს „ვარსკვლავობა“ შევინარჩუნე კიდეც იმით, რომ კარგად ვსწავლობდი. დეპრესია ან იმედგაცრუება არ მქონია იმ მხრივ, რომ ჩამოვედი და თბილისში ჩავქრი, ჩავიკარგე. უბრალოდ, მეგონა, რომ სწავლის ხარისხი ბევრად უკეთესი იქნებოდა, იმასთან შედარებით, რაც დამხვდა. უფრო ხარისხთან დაკავშირებით მქონდა იმედგაცრუება. 

- თქვენთვის რას ნიშნავს, რომ იყოთ დაცული, ან თავს გრძნობდეთ დაცულად? 

- დაცულობა ნიშნავს, რომ მეტ-ნაკლებად უსაფრთხო გარემოში ვცხოვრობდე; შინაგანადაც მშვიდად ვიყო - ჰარმონიულად ჩემს თავთან და გარემოსთან. 

- წლების განმავლობაში, თქვენი დაცულობის ხარისხი იცვლებოდა? ახლა ბევრად უფრო დაცულად გრძნობთ თავს, ვიდრე, თუნდაც, სტუდენტობის დროს? 

- დიახ, ახლა დაცულად ვგრძნობ თავს იმიტომ, რომ ასაკთან ერთად, გამოცდილება მივიღე. უკეთესად ვიცნობ ჩემს თავს, ადამიანებს, უკეთესად ვიცნობ ამ ქვეყანასაც. ვაღიარებ, რომ ამბროლაურში, სადაც ვიზრდებოდი, პრივილეგირებული ვიყავი და, შესაბამისად, ძალიან დაცულადაც ვგრძნობდი თავს. თბილისში კი, თუნდაც, ტრანსპორტში, ძალიან ხშირი იყო სექსუალური შევიწროება. გოგოებმა არ ვიცოდით, ჩვენს თავს რა ხდებოდა. ამბროლაურში ეს პრობლემა, რა თქმა უნდა, არ არსებობდა. 

- ამბროლაურში პრივილეგირებული იმიტომ იყავით, რომ თქვენი ბებო სკოლის მასწავლებელი იყო? 

- ბებიის გამოც, მაგრამ, პირველ რიგში, მამის გამო. მეც და ეკასაც ეს პრივილეგირებულობა რაღაც ტიპის სითამამეს გვძენდა, რაც, ვთქვათ, შემოქმედებითობაში გამოიხატებოდა... ჩვენი მამები სოციალურ კაპიტალს ფლობდნენ - ჰქონდათ სახელი, სტატუსი... მაგრამ მათი „დაფარვის ზონა“ აქეთ ვეღარ გამოგვყვა. თბილისში აღარავის შვილები აღარ ვიყავით და, შესაბამისად, მოწყვლადები გავხდით. 

- სწორი იქნება, თუ ვიტყვით, რომ მთელი ცხოვრება ცდილობთ, ისევ ისე დაცულად იგრძნოთ თავი, როგორც ბავშვობაში გრძნობდით? 

- არა, ამას არ ვიტყოდი. ამბროლაურში ხშირად აღარც ჩავდივარ. 

- ამბროლაურს არ ვგულისხმობ. ხომ თქვით, ახლა თბილისში იზოლირებულად ვცხოვრობ და თავს კომფორტულად ვგრძნობო? 

- ისე დაცულად თავს არსად აღარ ვგრძნობ, როგორც მაშინ, როცა ოჯახის ყველა წევრი ცოცხალი მყავდა და ერთიან ქსოვილში ვცხოვრობდი. 

- თქვენს ნაწერებში აშკარად იგრძნობა, რომ გინდათ, გულწრფელი იყოთ, როგორც მწერალი; გინდათ, რომ თქვენი პერსონაჟები გამორჩეულად გულწრფელები იყვნენ. მაგრამ საჯარო ცხოვრებაში საერთოდ არ ხართ მოხალისე, რომ თქვენს პირად ცხოვრებაზე, პირად გამოცდილებებზე ილაპარაკოთ. ეს აცდენა, რომ მხატვრულ სამყაროში ბევრად ღია ხართ, ვიდრე რეალურ სამყაროში - ხელს არ გიშლით, როგორ მწერალს?

- ჩემს პირად სივრცეს ძალიან ვუფრთხილდები და, ამის გამო, თავს კომფორტულად ვგრძნობ.  

- მაგრამ ჩემი კითხვა იმას ეხება, გიშლით თუ არა ხელს ეს სხვაობა. თქვენი გმირები რომ გულწრფელები არიან, სინამდვილეში, შეიძლება, არც ისე გულწრფელები აღმოჩნდნენ, სიმართლეს თვალებში ღრმად თუ ჩავხედავთ. 

- ბოლომდე გულწრფელი, შიშველი გულწრფელი არასდროს არავინ ვართ და, მათ შორის, არც ჩემი გმირები არიან (იცინის).

- თქვენი ნაწარმოებების პერსონაჟები - როგორც მათ თქვენ ხატავთ და როგორებიც ჩვენამდე მოდიან - ზუსტად ისეთები არიან, როგორებიც გინდათ, რომ იყვნენ? თქვენი „დახურულობა“ მათზე გავლენას არ ახდენს? 

- არა. შემიძლია ვთქვა, რომ წერის დროს ყველაზე თავისუფალი ვარ. ცხოვრებაში ასეთი თავისუფალი ნამდვილად არ ვარ. მაგალითად, თუ პერსონაჟს უნდა, რაღაც ისეთი თქვას, რაც შეიძლება ყურს კარგად არ ხვდებოდეს - თუ ეს სჭირდება, თუ ამას ითხოვს, ყოველთვის ვაძლევ საშუალებას, რომ თქვას. პირადად მე ამ სიტყვებს ყოველდღიურ ცხოვრებაში არ ვიყენებ. 

- ეს თქვენი ტექსტების ყველაზე მარტივი და ზედაპირული ფენაა. თუმცა, ყველა ვერ გაბედავს იმის დაწერას, რასაც თქვენ წერთ.

- სულ მიკვირს, როცა სიტყვა „გაბედვას“ ახსენებენ ხოლმე, ჩემს პერსონაჟებთან დაკავშირებით. ეს იმდენად ბუნებრივად მოდის, რომ მე რაიმე გამოწვევის ან ბარიერის წინაშე არ ვდგავარ - რომ გაბედვაზე ვიფიქრო. წერის დროს გაბედვა არ მჭირდება. ეს კომპლექსური, ინტენსიური, ჩემთვის ძვირფასი პროცესია, სადაც მხოლოდ ის მჭირდება, რომ მაქსიმალურად შემოქმედებითი ვიყო და ჩემს პერსონაჟებს გავყვე. 

- ერთხელ თქვით, რომ ტექსტში რიტმი თქვენთვის ძალიან მნიშვნელოვანია. ისიც ნათქვამი გაქვთ, რომ ჯერ თქვენს თავში იბადება წიგნის მთელი სიუჟეტი და მხოლოდ შემდეგ იწყებთ წერას. ჩემი კითხვის საფუძველი ის არის, რომ თქვენი სამივე რომანის ენობრივი ქსოვილი განსხვავებულია. როცა სიუჟეტი უკვე იცით და წერას იწყებთ, ეს ნიშნავს, რომ კონკრეტული ამბის აღსაწერი ენა და რიტმიც ნაპოვნი გაქვთ? თუ პერსონაჟების ენა ნელ-ნელა იძერწება, წერის დროს?

- პირველ რიგში, დიდი მადლობა. ჩემთვის ყველაზე დიდი კომპლიმენტია, როდესაც მეუბნებიან, რომ სამივე ტექსტს სხვადასხვა ენა აქვს. 

- ეს სრულიად აშკარაა. 

- არ ვიცი, რამდენად აშკარაა, ბევრს არ უთქვამს და ბევრს არ შეუმჩნევია. თქვენს კითხვას რაც შეეხება, შეიძლება, სიუჟეტი ვიცოდე, ანუ ვიცოდე, რა მოხდება; შეიძლება, ნათლად ჩანდნენ გმირები, უკვე ჩემ გვერდით იყვნენ; მაგრამ რაღაც პერიოდი მჭირდება, რომ ენა მოვძებნო. ახალ ტექსტთან დაკავშირებითაც ეს გარდამავალი მომენტი მაქვს - როცა სიუჟეტი ვიცი, გმირებიც მეტ-ნაკლებად ჩემთან არიან და ენის ძიების პროცესში ვარ. არ მინდა, რომ იგივე ენა მქონდეს, რაც ბოლო რომანში მქონდა. არც მოუხდება ამ ტექსტს. როგორი რიტმი ექნება, ჯერ არ ვიცი. 

 

 

„ჩემი ოჯახის წევრი ქალები ძალიან განსხვავდებიან ეთეროსგან.“

 

 

- თქვენთან ინტერვიუს დროს, დათო გორგილაძემ თქვა და მეც ვეთანხმები, რომ „ეთერო არ არის იოლად დასაწერი პერსონაჟი“. ეთერო თქვენი ბოლო რომანის „შაშვი შაშვი მაყვალი“ მთავარი გმირია. მას ქმნის სწორედ თავისი ენა - როგორ ფიქრობს, როგორ მეტყველებს... თუ გაქვთ ამოხსნილი ეთეროს ენის საიდუმლო - რომელიც თან ძალიან არაბუნებრივია და თან წიგნში სრულიად  ბუნებრივად ჟღერს? 

- არ ვიცი. შეიძლება ითქვას, რომ არ მაქვს ეს საიდუმლო ამოხსნილი. მაგრამ ეთეროს ხმა ჩემთვის იმ ქალების კრებითი ხმაა, რომელთა ხმებიც ბავშვობაში მესმოდა. მაინცდამაინც ოჯახის წევრებს არ ვგულისხმობ. ჩემი ოჯახის წევრი ქალები ძალიან განსხვავდებიან ეთეროსგან. მაგრამ ჩემზე, როგორც მწერალზე, თუ რამეს გავლენა მოუხდენია - ზუსტად, ქალების ამ ინტენსიურ და დატვირთულ ხმებს. რიტმი საიდან მოდის, სიმართლე გითხრათ, არ ვიცი. არც მჭირდება, რომ ვიცოდე. შეიძლება, იმედგაცრუებაც იყოს, რომ პასუხი არ მაქვს, მაგრამ რაღაცების ცოდნა მერე ხელს მიშლის და მირჩევნია, ამაზე არც ვიფიქრო - ანუ პასუხი არც მქონდეს. 

- ინტუიციით გრძნობთ, რომ ეთეროს ნათქვამი რომელიმე სიტყვა, რომელიც მის მსგავს ქალს ნამდვილად არ ეცოდინება (და ასეთ სიტყვას ბევრს ამბობს) - უადგილო არ არის?

- მგონია, რომ ინტუიცია ძალიან განვითარებული მაქვს და, ამის გარდა, ამ პერსონაჟზე ბევრი ვიფიქრე - ამას ვერ უარვყოფ. ბევრისგან მომისმენია, რომ გაუთხოვარი, სექსუალური გამოცდილების არმქონე ქალი ასეთ სიტყვებს არ ამბობს... მაგრამ მე მინახავს გაუთხოვარი და გამოცდილების არმქონე ქალი, რომელიც ამ სიტყვებს იძახდა და თან ძალიან ბუნებრივად გამოსდიოდა. ეს სტერეოტიპული წარმოდგენაა და ამ სტერეოტიპის წინააღმდეგ მინდოდა წასვლა - როგორ არა, ამ სიტყვებით ლაპარაკობს; როგორ არა, იცნობს თავის სხეულს; როგორ არა, იცის ბევრი რამ, გამოუცდელობის მიუხედავად. 

- ამასთან არ მაქვს პრობლემა, უფრო სამეცნიერო ჟღერადობის ტერმინებს ვგულისხმობ. თან, ყველაზე მარტივი ვთქვათ: პერსონაჟის შინაგანი მონოლოგი, რაღაც მომენტში, რიტმული პროზის ფორმატს იძენს; ფაქტობრივად, ეთერო თავის ფიქრებში ლექსად იწყებს ლაპარაკს და ეს მონაკვეთი რამდენიმე გვერდზე გრძელდება. მაგრამ მკითხველს (ამ შემთხვევაში, მე) ეს რიტმი არანაირად არ ეხამუშება, არ ფიქრობს, რომ თუ ავტორი რეალურ ქალს ხატავს, რომელშიც ჩემი ოჯახის წევრს, მეზობელს ან ნათესავს ამოვიცნობ, - ის ხომ ასე ლექსად ვერ ილაპარაკებს?! ეს ნამდვილად მიკვირს. 

- იმას ვერ ვიტყვი, რომ ამ რიტმზე არ ვმუშაობ. მაგალითად, მახსოვს, რომ დღეში დაახლოებით ხუთ გვერდს ვწერდი, მეტს ვერა. მაგრამ მერე საათობით ვიჯექი და ვკითხულობდი და ვკითხულობდი ნაწერს, რადგან წერის პროცესში რიტმი ხანდახან მერეოდა და ტექსტს ვასწორებდი, რომ ეს რიტმი „დამეჭირა“. ამაში დიდი შრომა ჩავდე. 

- იმის გამო, რომ რიტმი დაცული იყოს, ზოგიერთი სიტყვა შემოკლებულია, ზოგი - შეცვლილია. ამიტომ, დილეტანტურია მსჯელობა, ეთერო რომელი დიალექტით ლაპარაკობს. ეთეროს ენა კიდევ უფრო კრებსითია, ვიდრე თვითონ პერსონაჟი. 

- დიახ, რიტმი ითხოვდა ხანდახან ერთი ასო-ბგერის ჩამატებას, ან მოკლებას, სიტყვის არასწორად შეკვეცას ან შეკუმშვას. მაგრამ ეს არ არის პროცესი, რომელიც თავისით მოდის, ამაში დიდი შრომაა ჩადებული. 

- თქვენი პერსონაჟების ენა რამდენად „იტანს“ სხვა მედიაში გადატანას? რამდენად ბუნებრივად ჟღერს სცენაზე ან ეკრანზე? 

- ეს უკვე ჩემი საქმე აღარ არის. ეს იმ ადამიანის საქმეა, ვისაც ტექსტი სცენაზე ან ეკრანზე გადააქვს. მათ აქვთ სრული თავისუფლება, ენა ისე გადაიტანონ, როგორც თვითონ მიიჩნევენ საჭიროდ. ელენე ნავერიანის ფილმში „შაშვი შაშვი მაყვალი“ ენა, ალბათ, ისე გადავიდა, როგორც ფილმისთვის საუკეთესო იყო. 

- მიგაჩნიათ, რომ შესაძლებელია თქვენი რომანების ისე გადატანა სცენაზე ან ეკრანზე, რომ ნაწარმოები არ დაზარალდეს? 

- სხვა მედიუმია და მზად ვარ იმისთვის, რომ ტექსტები პირდაპირ ვერ გადავა. არც უნდა გადავიდეს. ტექსტი სცენაზეც და ეკრანზეც რაღაც ახალ ფორმას და სახეს, ახალ სიცოცხლეს იძენს და მომწონს, როდესაც ჩემი ტექსტი თავიდან იბადება. თანაც, როცა ტექსტს დავწერ, მერე ძალიან ვშორდები - შეიძლება, აღარ წავიკითხო. „გათვლა“ თორმეტი წლის წინ დაიბეჭდა და ამის შემდეგ არასდროს აღარ წამიკითხავს. „შაშვსაც“ არ წავიკითხავ, ალბათ.

- მხატვრული კუთხით, ორ სადავო მომენტზე მინდა, ვისაუბროთ. ანა ჭაბაშვილმა, რომელიც თქვენი სადებიუტო რომანის „გათვლის“ რედაქტორი იყო, ინტერვიუში მითხრა, რომ გირჩიათ, წიგნის დასასრული შეგეცვალათ, ან ბოლო ნაწილი საერთოდ მოგეხსნათ. მაგრამ მისი რჩევა არ გაითვალისწინეთ. ახლა, წლების შემდეგ, ისევ მიგაჩნიათ, რომ თქვენ იყავით მართალი? რომ მწერლურმა ინტუიციამ სწორი გადაწყვეტილება გიკარნახათ?

- დიახ, ავტორი ყოველთვის მართალია (იცინის). მახსოვს, რამდენიმე ადამიანმა მითხრა, რომ წიგნს ცუდი ფინალი აქვს. მაინც დავტოვებდი და არა უაზრო სიჯიუტის გამო. ახალგაზრდა ავტორი ვიყავი, ჩემი პირველი (შეიძლება, ასე დავარქვათ) რომანი იყო. იმ მოცემულობებში ისე დავწერე და ისევე უნდა დარჩეს. ახლა რომ წავიკითხო, შეიძლება, მეც აღარ მომეწონოს, მაგრამ იმ ეპოქას, ცხოვრების იმ ეტაპს ეს ფინალი შეესაბამება. 

- ფინალს ანას თვალით რომ შევხედე, მეც ვფიქრობ - სადაც მთავარი პერსონაჟი გათვლას ამთავრებს, წიგნის იქ დამთავრებაც, შეიძლება, უფრო ეფექტური ყოფილიყო. 

- შეიძლება, ეფექტური ყოფილიყო, მაგრამ ჩემთვის მთავარი თემა ხომ გოგოების მეგობრობაა?! მინდოდა, რომ ფინალით მეჩვენებინა მეგობრის დაკარგვით გამოწვეული მოუნელებელი, გამოუგლოვებელი ტკივილი. 

- გასაგებია, გმადლობთ. მეორე კითხვა ეხება ბესტსელერს, ძალიან პოპულარულ წიგნს „შაშვი შაშვი მაყვალი“. იქნება თუ არა თქვენთვის მოულოდნელი, თუ გეტყვით, რომ მე, როგორც მკითხველი, ტექსტის დასრულებამდე დიდი ხნით ადრე მივხვდი იმას, რასაც პერსონაჟი წიგნის ბოლო გვერდამდე ვერ ხვდება? მიგაჩნიათ თუ არა თქვენი, როგორც ავტორის (და არა ეთეროს) ხარვეზად, რომ მკითხველი უმალვე ხვდება იმას, რასაც პერსონაჟი ვერა და ვერ ხვდება?  

- არა, ეს სპეციალურად გავაკეთე. მინდოდა, რომ ყველა, ეთეროს გარდა, მიმხვდარიყო, რა სჭირს მას. ასე მინდოდა, ყოფილიყო. მეტწილად, მკითხველები და, განსაკუთრებით, ქალები მიხვდნენ, რაც ხდება. ვიღაცისთვის ცოტა სასაცილოც იყო დასასრული, ვიღაცისთვის შთამბეჭდავი გამოვიდა. ასე იყო ჩაფიქრებული. 

- ეს მართლა დიდი ხარვეზი იქნებოდა, თქვენ რომ ვერ განგესაზღვრათ - სად, ტექსტის რომელ მონაკვეთში მიგიხვდებოდათ მკითხველი ჩანაფიქრს. 

- გეთანხმებით. თუმცა, მომისმენია რეალური ისტორიები, რომ 40 წლის მერე ქალები თუ ფეხმძიმდებოდნენ, - როცა სხეულში ცვლილებებს ამჩნევდნენ, უმალ კიბოზე ფიქრობდნენ, ვიდრე ორსულობაზე. 

- ეს არ მიკვირს. უბრალოდ, წიგნში ეთეროს ფიქრები მეტისმეტად შორს წავიდა, როდესაც დაწვრილებით აღწერა საკუთარი სიკვდილი, დასაფლავება, ქელეხი... ამის შემდეგ, ცხადია, ამბავი რადიკალურად უნდა შემობრუნებულიყო. ალბათ, მკითხველისთვის კარგია, რომ თქვენი განზრახვა განმარტეთ. შეიძლება, სხვებიც ფიქრობდნენ, ეთერო რატომ ვერ ხვდება იმას, რასაც მე უცებ მივხვდიო. 

- დიახ, მოსმენილი მაქვს ასეთი ამბები და ასეც იყო ჩაფიქრებული, რომ ეთეროს სულ ბოლოს გაეგო სიმართლე. 

- თქვენი ყველა წიგნი დაწერილია პიროვნებაზე, რომელიც სხვებისგან განსხვავებულია და რომელსაც უხდება საზოგადოებასთან, გარემოსთან გამკლავება. ჩვენც ამ ტრადიციულ საზოგადოებაში ვცხოვრობთ, რომელიც ცუდად ეგუება სიახლეს, ცვლილებებს, განსაკუთრებით, ქალის გაძლიერებას. როგორ წარმოგიდგენიათ რეალურ საქართველოში ტრადიციული და მოდერნული („ძველი“ და „ახალი“) ცნობიერების ადამიანების თანაცხოვრება, ვთქვათ, ათი წლის შემდეგ? 

- ვფიქრობ, უკეთესი იქნება, უფრო ჰარმონიული. 

- რის ხარჯზე?

- ახალი თაობის ხარჯზე, რომელიც, ვფიქრობ, დომინანტურ დისკურსს შექმნის. მსოფლიო იცვლება და ჩვენც ვიცვლებით. 

- მაგრამ მსოფლიო სხვადასხვა მიმართულებით იცვლება. 

- მართალია, მაგრამ მე გამოუსწორებელი ოპტიმისტი ვარ. ძალიან მომწონს ახალი თაობა და მეტის იმედი მაქვს. ვაზოგადებ, მაგრამ მგონია, რომ უკეთეს საქართველოს შექმნიან. 

- ფიქრობთ, ეს იმის ხარჯზე მოხდება, რომ „ახალი“ ცნობიერება შეავიწროებს „ძველს“? ასე არ გამოდის? 

- არა, ეს ბუნებრივი პროცესია - ძველი მიდის. არ მინდა, ცუდად გამომივიდეს, თითქოს, არაახალგაზრდებს მეტისმეტად კონსერვატიული ცნობიერება ჰქონდეთ. 

- ახალგაზრდებიც არიან კონსერვატორები ან ვითომ კონსერვატორები. აგერ, „ალტინფო“ გავიხსენოთ. 

- რასაც თქვენ „ძველები“ და „ახლები“ დაარქვით, მათ ურთიერთობას არ აღვიქვამ, როგორც შეჯახებას. აღვიქვამ, რომ ერთი რამ ბუნებრივად მიდის და მეორე - ბუნებრივად მოდის. იცით, რის საფუძველზე ვამბობ? ახალგაზრდები უფრო გახსნილები და ემპათიურები არიან; უფრო უფრთხილდებიან გარემოს, ერთმანეთს. მაგალითად, 17 წლის გოგომ უკვე იცის ისეთი რამ, რაც მე მხოლოდ 37 წლის ასაკში ვისწავლე საკუთარი გამოცდილებით, პატარა და დიდი ტრაგედიების ხარჯზე, ცხვირის მტვრევით. დღეს ახალგაზრდები უფრო მზად მგონია ცხოვრებისთვის, ვიდრე ჩვენ ვიყავით. თავისი გამოწვევები მათაც აქვთ, მაგრამ ბევრად მეტი იციან და ცოდნა ცვლის ყველაფერს.  

 

 

„სიმართლე გითხრათ, ოჯახური ბედნიერების ბოლომდე არ მჯერა.“

 

 

- ტრადიციულ ქართულ ოჯახში დომინანტი მამაკაცია, ხოლო ქალი და ბავშვები დაქვემდებარებულ მდგომარეობაში არიან. მიგაჩნიათ თუ არა ტრადიციული ოჯახის, ტრადიციული ურთიერთობების რღვევის გამოვლენად ფემიციდის გახშირებული შემთხვევები, როდესაც ქალები იბრძვიან დამოუკიდებლობისთვის, ხოლო მამაკაცები არ ეგუებიან ამ ახალ რეალობას და სასიკვდილოდ იმეტებენ ქალებს?

- დიახ, მიმაჩნია, რომ ფემიციდი პირდაპირ კავშირშია ქალების ემანსიპაციის მცდელობასთან. ეს კომპლექსური პროცესია ქალების მხრიდანაც და კაცების მხრიდანაც. ფემიციდის შემთხვევის შესახებ რომ ვიგებ, ძალიან ცუდად ვხდები იმიტომ, რომ ვუშვებ - სხვა მოცემულობაში, სხვანაირად რომ წასულიყო ჩემი ცხოვრება, მე შეიძლება ვყოფილიყავი ფემიციდის მსხვერპლი; ჩემი უახლოესი რომელიმე ადამიანი შეიძლებოდა ყოფილიყო; თავისუფლად შეიძლებოდა, თქვენ ყოფილიყავით მსხვერპლი. ამას რომ იაზრებ, მერე ხვდები, რომ ძალიან რთულია ქალად ყოფნა, რთულია თავისუფლებისთვის ბრძოლა, მაგრამ სხვანაირად აღარ შეგვიძლია, სხვანაირად ვერ ვცვლით გარემოს. 

- მოდით, ვისაუბროთ უფრო ნაკლებად მტკივნეულ შემთხვევებზეც, მაგალითად, გაყრილ ოჯახებზე. რაც დრო გადის, სულ უფრო ადვილი და მისაღები ხდება ცოლ-ქმრის გაყრა. თუ ეთანხმებით იმ მოსაზრებას, რომ „ოჯახური ბედნიერება“ და ოჯახის ყველა წევრის პიროვნული განვითარება ძალიან ძნელად შეთავსებადია? 

- დიახ, ოჯახი ურთულესი ფენომენია, ბევრი შენაკადით. სიმართლე გითხრათ, ოჯახური ბედნიერების ბოლომდე არ მჯერა და არც გაყრას მივიჩნევ ტრაგედიად. როცა ადამიანები თანხვედრაში ვეღარ მოდიან ერთმანეთთან, ალბათ, ჯობია, ცალ-ცალკე იცხოვრონ. მე ბევრი წყვილი ვიცი, ვინც დაშორდა, მაგრამ ძალიან კარგ ურთიერთობას ინარჩუნებენ და საკუთარ შვილებზეც ზრუნავენ. ეს უკეთესია, ვიდრე ტოქსიკურ გარემოში ცხოვრება. 

- გეთანხმებით. უბრალოდ, ვკითხულობ - ოჯახის თითოეული წევრის ინდივიდუალური განვითარება წინააღმდეგობაში მოდის თუ არა ოჯახის სიმტკიცესთან?

- დიახ, საბოლოო ჯამში, ქალს ოჯახი ხელს უშლის პიროვნულ განვითარებაში - როგორი კარგი ოჯახიც არ უნდა იყოს. ამას ვაღიარებ. 

- ფსიქოლოგები ამბობენ, იმისთვის, რომ ადამიანი პიროვნულად განვითარდეს, სხვადასხვა გამოცდილება უნდა მიიღოს. ამ რეალობაში, თითქოს, ბუნებრივი ტენდენციაა, რომ ოჯახები ვერ იყოს მტკიცე და ადამიანებმა ერთმანეთს სამუდამოდ ვერ უერთგულონ. სამუდამო ერთგულება ხშირად ნიშნავს, რომ ადამიანმა საკუთარი თავი სხვების ინტერესებს შესწირა. მაგრამ თუ პიროვნების პრიორიტეტი ინდივიდუალური განვითარება, საკუთარი თავის მოსმენა და გაგებაა, ეს, თითქოს, გარდაუვალად მიდის ოჯახის დაშლისკენ. 

- ეს კაცებს არ ემუქრებათ, მხოლოდ ქალებს ეხებათ, შინ შრომის და ბევრი სხვა სირთულის გამო. 

- მხოლოდ შინ შრომას არ ვგულისხმობ. პარტნიორის ცვლილებაზეც იყო ლაპარაკი - ქალმა რომ გაიგოს საკუთარი თავი, შეიძლება, ამისთვის საკმარისი არ იყოს, რომ მთელი ცხოვრება ერთი პარტნიორი ჰყავდესო. 

- ამიტომ, მე ვფიქრობ, რომ ადამიანებმა ოჯახი პატარა ასაკში არც ერთ შემთხვევაში არ უნდა შექმნან. სტატისტიკა ამბობს, რომ ჩვენთან ქორწინების ასაკი 30 წლამდე გაიზარდა. ეს ძალიან კარგი მგონია. იმიტომ, რომ სწორედ 15 წლიდან 30 წლამდე ასაკში გინდა, რომ ცხოვრება ყველა თავისი შრით შეიგრძნო. და ამ დროს თავისუფალი უნდა იყო. ძალიან ახალგაზრდა ასაკში ოჯახის შექმნა, ჩემი აზრით, არასწორია. ოჯახი აღარ გაძლევს საშუალებას, რომ ცხოვრების ღრმა შრეები ბოლომდე შეიგრძნო. 

- ანუ, გვიანი ქორწინება ერთ-ერთ გამოსავლად მიგაჩნიათ. ვფიქრობ, ეს კარგი პასუხია. 

- შვილი 42 წლისამ გავაჩინე. 40 წლის ასაკშიც არ ვიყავი ამისთვის მზად. 30 წლისას რომ მყოლოდა, სულ მექნებოდა განცდა, რომ მე ბავშვთან ვარ, მაგრამ ჩემი ცხოვრება სადღაც გვერდზე მიდის. 42 წლის ასაკში კი ეს განცდა აღარ მქონდა და მთლიანად ჩემს შვილთან ვიყავი. მანამდე გავერთე, ვიმხიარულე, აქეთ-იქით ვიარე - ეს ყველაფერი გამოვცადე. შესაბამისად, კმაყოფილების შეგრძნება მაქვს და ახლა, როცა ჩემს შვილთან ვარ, მთლიანად მასთან მინდა ყოფნა. ოჯახური ურთიერთობა ან პარტნიორთან ხანგრძლივ ურთიერთობაში შესვლა სხვა დინამიკას ითხოვს; პირველ რიგში, ითხოვს მთელი გულით იქ ყოფნას. 

 

 

„ყველაზე მეტად ცოცხალი ვარ, როცა რაღაცას შევიგრძნობ.“

 

 

- თქვენ ამბობთ, ვერ წარმომედგინა, რომ ბესტსელერის ავტორი ვიქნებოდიო. თქვენი ცხოვრების გზაზე - პროვინციულ ქალაქში ცხოვრებიდან ბესტსელერის ავტორობამდე - როგორი იყო გარემოს დამოკიდებულება თქვენ მიმართ? რამდენად იცვლებოდა, ან არ იცვლებოდა? 

- ჩემთვის ძვირფასი ადამიანების დამოკიდებულება ჩემ მიმართ არასოდეს იცვლება. ძალიან ძვირფასი ადამიანების პატარა წრე მყავს და, მათ შორის, ზოგიერთი წიგნს საერთოდ არ კითხულობს. გვერდით მყავს ადამიანები, რომლებისთვისაც თამთა ვარ, ყველაფერი დანარჩენის გარეშე. ეს მნიშვნელოვანია, რადგან მომწონს ასეთი ადამიანი, რომელიც მაგრძნობინებს, რომ უბრალოდ, მისთვის ძვირფასი ვარ. 

- მაშინ, ასე გკითხავთ - თქვენთვის საკმარისად ბევრ ადამიანს უყვარხართ? 

- დიახ, საკმარისია იმ ადამიანების რაოდენობა, ვის სიყვარულში და ჩემ მიმართ სიმპათიაში დარწმუნებული ვარ. მათ შორის, რა თქმა უნდა, ჩემი ოჯახის წევრები არიან, რომლებისთვისაც ბესტსელერის ავტორობა ბევრს არაფერს ნიშნავს. ამის გამო, მიწაზე მყარად ვგრძნობ თავს. 

- რაკი ეს წრე გყავთ, დანარჩენი გარემო აღარ არის მნიშვნელოვანი?

- მკითხველი ჩემთვის ძალიან მნიშვნელოვანია. არ ვიცი, მკითხველს რამდენად გულისხმობთ, მაგრამ მკითხველის გარეშე მწერალი არ არსებობს. სხვებს რაც შეეხება... მე თვითონ ძალიან ცუდად ვგრძნობ თავს ისეთ ადამიანებთან, რომლებიც შენთან კონტაქტს მაშინ ირჩევენ, როცა მიაჩნიათ, რომ წარმატებული ხარ და მაშინვე გტოვებენ, თუ იფიქრეს, რომ ჩრდილში გადახვედი. ასეთ ადამიანებს არ ვიკარებ. ვეღარც ვიხსენებ, თუ იყო ვინმე ასეთი ჩემ გვერდით.  

- ამბობთ, რომ შეგრძნებების ადამიანი ხართ. ეს რას ნიშნავს?

- ყველაზე მეტად ცოცხალი ვარ, როცა რაღაცას შევიგრძნობ. და ძალიან მომწონს გრძნობების მრავალფეროვნება. შემიძლია (ძალიან პირადს ვამბობ) სხეულით გავიხსენო, რას ვგრძნობდი თინეიჯერი - მაგალითად, აღმაფრენას, რომელსაც ახლა ვეღარ ვგრძნობ. 

ძალიან ხშირად ამას არ ვაკეთებ იმიტომ, რომ ეს პროცესი ძვირფასია. მაგრამ ამ გრძნობის გახსენება რომ შემიძლია, ესეც მნიშვნელოვანია ჩემთვის. ტექსტშიც გრძნობაა ჩემთვის მნიშვნელოვანი, ურთიერთობაშიც გრძნობაა მნიშვნელოვანი და მოგზაურობაშიც. 

- რომელია ერთი სიტყვა, ერთი ცნება, რომელიც მთელი თქვენი ცხოვრების მეგზურად გამოდგება?

- რატომღაც, ლაბირინთი გამახსენდა. ლაბირინთს ბოლო აქვს? თუ არ აქვს, არც ეს არის პრობლემა. 

- დიდი მადლობა ძალიან საინტერესო საუბრისთვის. ინტერვიუს დავასრულებთ თქვენი კომენტარით ცნობილი ადამიანების ორ გამონათქვამზე. პირველი ციტატის ავტორია ფრანგი ბიოლოგი ჟან როსტანი (1894 – 1977): „მორალი ის არის, რაც შიშისგან რჩება, როცა შიში უკვე დავიწყებულია.“

- არ ვიცი, მორალზე ბევრი არ მიფიქრია. დროში და საზოგადოებაში ცვლადი კონსტრუქტი მგონია. ალბათ, გარკვეულწილად, ისიც არის მორალი,  რაც დავიწყებული შიშის შემდეგ რჩება, მაგრამ მხოლოდ ეს ვერ იქნება. 

- მეორე ციტატის ავტორია თანამედროვე გერმანელი ავტორი ეკჰარტ ტოლე (1948): „როდესაც კარგავ შეხებას შინაგან სიჩუმესთან, კარგავ კონტაქტს საკუთარ თავთან. როცა კარგავ კონტაქტს საკუთარ თავთან, კარგავ საკუთარ თავს სამყაროში.“ 

- მეორე ნაწილს მთლიანად ვეთანხმები. 

- როცა მუშაობთ, იმ პროცესს თუ დაარქმევდით საკუთარ შინაგან სიჩუმესთან შეხებას? 

- არა, ვერ დავარქმევ, ეს სულ სხვა რამ არის. საკუთარ თავთან კონტაქტი მხოლოდ შინაგანი სიჩუმით არ ამოიწურება. ბევრად მრავალფეროვანი შეიძლება იყოს; ვთქვათ, შეიძლება იყოს ჰარმონია, ან რაღაც, კიდევ უფრო მეტი. 
 

ფოტომასალა: ირაკლი გედენიძე