- დათო, ჩემს წინა სტუმარს, ლევან გიგინეიშვილს, საუბრის ბოლოს კომენტარი ვთხოვე ინგლისელი ფილოსოფოსის ფრენსის ბეკონის ერთ ციტატაზე. მინდა, თქვენთან საუბარიც ზუსტად ამ ციტატით დავიწყოთ:  „ყველანაირი სიშიშვლე შეურაცხმყოფელია, მათ შორის, სულის სიშიშვლე. გულდახურულობა დისტანციას გვიქმნის და გვიცავს სხვებისგან.“ თუ სწორად ვხვდები, თქვენი ამჟამინდელი კრედო სრულიად განსხვავებულია.

- ასე ვიტყვი: ბეკონის ციტატას ვეთანხმები, მაგრამ არ ვითვალისწინებ. ჯერ ერთი, იმიტომ, რომ ფრაზების, შეგონებებისა და აფორიზმების მიხედვით ცხოვრება უინტერესო და მოსაწყენი მგონია. მეორეც, რეალურ ცხოვრებაში ეგ ფრაზები იშვიათად მუშაობს. აი, დაახლოებით იმას ჰგავს, იაფფასიან ასაწყობ ავეჯს რომ იყიდი, თითქოს, ყველაფერი მოჰყვება - ინსტრუქციაც და დეტალებიც, ბოლოს კი აღმოჩნდება, რომ ერთი ჭანჭიკი არ ერგება. და, ყველაზე მთავარი: თანამედროვე სამყაროში, სადაც უამრავი ხმა ისმის და ამბავთმთხრობელებს ერთმანეთში დიდი კონკურენცია აქვთ, მკითხველის დასაჭერად გადამლაშებაა საჭირო. ხანდახან შემაწუხებელი, გულისამრევი გულწრფელობა, რასაც ბეკონი, ალბათ, სულის „ნამეტნავ“ სიშიშვლეს დაარქმევდა. ასე რომ, მგონი, ციტატებით არ უნდა იცხოვრო. უნდა მოისმინო და გაატარო. ან, უკეთესი: მოისმინო და საპირისპირო გააკეთო. 

- კარგით, მაგრამ რასაც საჯარო სივრცეში თქვენს ბავშვობაზე ამბობთ, თითქოს, ის ბევრად მეტად შეესაბამება ბეკონის ციტატას. არ გიყვართ ბავშვობის გახსენება, თუმცა, ის კი გითქვამთ, პეპი მომწონდა, რადგან გამბედავი იყო და შიშის გრძნობა დაბალ ნიშნულზე ჰქონდაო; უშიშრობა და გამბედაობა ბავშვობაში მაკლდა და პეპის ამბები ყველა წაკითხვაზე დღემდე მხნეობას მმატებსო. როგორ ფიქრობთ, რამ განაპირობა, რომ ისეთი ბავშვი იყავით, რომლის გახსენებაც არ გინდათ? 

- პეპი დღემდე აღმაფრთოვანებს. უფრო სწორად, მასში აღმაფრთოვანებს ის, რაც საკუთარ თავში ვერასოდეს აღმოვაჩინე. მშურდა კიდეც მისი. ლიტერატურის ძალა ამაშიც იკითხება: შვედეთში 1940-იან წლებში გამოგონილი პერსონაჟისა 90-იანებში შურს ვაზისუბნელ ბიჭს. სიმართლე გითხრათ, ჩემი თავი ცხოვრების არცერთ ეტაპზე არ მომწონდა არც შინაარსობრივად,  გარეგნულად ხომ - მით უმეტეს. შიშების, კომპლექსებისა და გაუბედაობის აჯაფსანდალი ვიყავი. ჯერ ულვაშის მოპარსვას ვერ ვბედავდი, მერე მხოლოდ იმის შიშით, რომ არ დაეცინათ და სათქმელი მქონოდა, პირველი სექსუალური გამოცდილების უმახინჯესი ტრადიცია დავიცავი. ვერ ვსვამდი აუცილებლად დასასმელ შეკითხვებს და ვერ ვეწინააღმდეგებოდი უეჭველად მცდარ პასუხებს. ამის გამო, ერთადერთი ხერხი, რასაც საკუთარი ბავშვობის გახსენებისას ვიყენებ - თვითირონია და სარკაზმია. მგონია, რომ თუკი გინდა, ვინმეს დასცინო, საკუთარი თავით უნდა დაიწყო. ოღონდ, ამას არასოდეს ვაკეთებ ზიზღით. უფრო ჭავჭავაძისეული სიძულვილით. გამიმართლა იმ მხრივ, რომ ჩაგვრის ობიექტი არ ვყოფილვარ. ვმეგობრობდი ადამიანებთან, რომლებიც არ მისცემდნენ ვინმეს უფლებას, რომ დავეჩაგრე. და რამ განაპირობა, რომ ისეთი ბავშვი ვიყავი, როგორიც ვიყავი, ამაზე პასუხის გაცემა გამიჭირდება. ფაქტია, რომ საკუთარი თავი არასდროს მომწონდა, მათ შორის, არც ახლა მომწონს. 

- ისეთი წარმოდგენით თქვენს თავზე, როგორიც გქონდათ, როგორ შეძელით, რომ ისეთ ადამიანებთან მეგობრობდით, რომლებიც ნებისმიერი კონფლიქტის დროს დაგიცავდნენ?

- მე იმაში გამიმართლა, რომ ცხოვრების მთავარ გზაგასაყარზე, როცა რაღაც ფუნდამენტური არჩევანის გაკეთება გიწევს, ლიტერატურა აღმოვაჩინე. ლიტერატურა, როგორც სამალავი ან საცავი, საიდანაც აქაურ ცხოვრებაში რაღაც-რაღაცების გადმოტანა შეგიძლია. გამიმართლა იმაშიც, რომ ჩემმა მეგობრებმა ამ არჩევანს პატივი სცეს და გზების გაყოფის მიზეზად არ გაუხდიათ. პირიქით, მოიწონეს და, ჩემდაუნებურად, ამბების კონტრაბანდისტი აღმოვჩნდი ვაზისუბნურ ბირჟასა და ლიტერატურულ სამყაროს შორის. აი, ციხეების შესახებ დაწერილ წიგნებში ან გადაღებულ ფილმებში რომ არიან ტიპები, რომლებსაც ყველაფრის შოვნა შეუძლიათ, დაახლოებით ეგეთი, საჭირო კაცი. ასე რომ, ვაზისუბნის მეოთხეს პირველის ბირჟისათვის პოეზიის ხუთი წუთი უცხო არ ყოფილა. დიდი გაწევ-გამოწევის შემდეგ, ვაჟაზეც გვილაპარაკია. ამაზე კარგი დრამატურგიული განვითარება რა უნდა იყოს. 

- ვაზისუბანი ძალიან დასამახსოვრებლად ჩნდება თქვენს ნაწერებშიც. თბილისის მოსახლეობის დიდი ნაწილი დღესაც გარეუბნებში ცხოვრობს. რა არის გარეუბანში ცხოვრების სპეციფიკა? ან, თუნდაც, უპირატესობა?

- ვაზისუბნურ ზეპირსიტყვიერებაში ჩვეულებრივი ამბავი იყო, როცა რუსთაველის გამზირზე მიმავალი ადამიანი იტყოდა, ქალაქში მივდივარო. განა ცენტრშიო, ქალაქშიო. ცხადია, ჩვენც გვიწევდა ქალაქში წასვლა ოლიმპიადებზე, შეჯიბრებზე და ვხედავდით ქალაქელ მოსწავლეებს. კი, ვამჩნევდით, რომ სხვანაირად ეცვათ, მიხვრა-მოხვრაც სხვანაირი ჰქონდათ და, ბოლო-ბოლო, მათი ტანსაცმელი საკლასო ოთახის შეშის ღუმელის კვამლით არ იყო გაჟღენთილი. ან, შეიძლება, ასე გვეჩვენებოდა. ჩემთვის ეს არასდროს ყოფილა დისკომფორტის ან შურის მიზეზი. არც გარეუბნიდან გაქცევა მიცდია ოდესმე. პირიქით, ამაში უპირატესობას ვხედავდი. ადამიანი, ვისაც ამბების მოყოლა უყვარს, ამაზე უკეთეს საბადოს ვერ იპოვიდა.  1990-იანებისა და 2000-იანების დასაწყისის შავ-თეთრი ვაზისუბანი იდეალური მასალა იყო გონებაში მის გასაფერადებლად, წარმოსახვის, ფანტაზიის დასაქოქად. აქ ცხოვრობენ საოცრად ნაღდი, კეთილი ადამიანები, რომლებმაც ჩემზე დიდი ზეგავლენა მოახდინეს და რომლებზეც, დარწმუნებული ვარ, ადრე თუ გვიან, კარგად დაწერას შევძლებ. და, ჩაბნელებული უბნის უფრო ბნელი ჯურღმულები - ქუჩა, წამალი, სროლა, გარჩევები, ძაღლების ჩხუბი, ამოქოქილი გენერატორების ხმა... ის, რისი მხატვრული სინამდვილით აღწერა ერთადერთი გზაა ისტორიის ამ მონაკვეთის დასანახად და გასააზრებლად. ეს საქმე არ დამისრულებია. ამაზე აუცილებლად დავწერ.

„დიდი ხნის წინ მაქვს დაწყებული იმაზე ფიქრი, რომ ჩემი შვილისთვის ყოველთვის საინტერესო ვიყო.“

- დიახ, ვაზისუბნის შესახებ დანარჩენს თქვენს ახალ წიგნში წავიკითხავთ. ახლა მინდა, თქვენი ბავშვობიდან თქვენი შვილის ბავშვობაზე გადავინაცვლოთ. როდესაც თქვენი გოგონა დაიბადა, დაწერეთ ბლოგპოსტი „მამის ლოცვები“, სადაც ახსენით, როგორი გინდათ, რომ ის იყოს - ღრმა და მარადიული ღირებულებების ერთგული. ალბათ, თქვენს მშობლებსაც იგივე სურვილები ჰქონდათ. შეგიძლიათ დაუშვათ, რომ თქვენი შვილიც ისეთი ბავშვი იქნება, როგორიც თქვენ იყავით? 

- რა კონტექსტში? 

- იმ კონტექსტში, რომ საკუთარი ბავშვობის გახსენებაც არ გინდათ. თუ უშვებთ, რომ თქვენს შვილსაც შეიძლება ასეთი ბავშვობა ჰქონდეს? 

- ცხადია, შეიძლება, რომ დავუშვათ. უბრალოდ, შიშით და ძრწოლით ველი იმ მომენტს - რომელიც, იმედია, არასდროს დადგება - როცა ჩემი შვილისთვის უინტერესო გავხდები. ცხოვრების მიზანი  მაქვს, რომ ეს არ მოხდეს. დიდი ხნის წინ მაქვს დაწყებული იმაზე ფიქრი, რომ ჩემი შვილისთვის ყოველთვის საინტერესო ვიყო. ცხადად ვაცნობიერებ, რომ  მოზარდების ცხოვრებაში დგება მომენტი, როდესაც ისინი ხვდებიან, რომ მშობლებთან კავშირი გაწყდა. 

- იქნებ, ზუსტად იმიტომ, რომ, მათი აზრით, მშობლები სხვა ეპოქაში ჩარჩნენ? 

- დიახ, ამის შიში მაქვს. მინდა, ვიმეცადინო, რომ ეს არ მოხდეს. ცხადად ვაცნობიერებ, რომ შეიძლება რემედიოსმა ადრე თუ გვიან ჩათვალოს, რომ მამამისს ცოდნა მოუძველდა, ყავლგასული ტიპია. შეიძლება, ეს არ მითხრას და, ალბათ, არც მეტყვის არასდროს, მაგრამ ჩემთვის დიდი დარტყმა იქნება, თუკი ამას ვიგრძნობ, თუკი რაღაც ფორმით ეს გამოჩნდება. 

- რა უნდა გააკეთოთ იმისთვის, რომ თქვენს შვილი „იყოს ის, ვინც უნდა, რომ იყოს და ამ სურვილში იყოს ბედნიერი“? მგონი, ეს თქვენი ბლოგპოსტის საყრდენი ფრაზაა. 

- ერთადერთი, რაც საამისოდ შემიძლია გავაკეთო, არის  ის, რომ ჩვენი მშობლების შეცდომები გავითვალისწინო. მთავარი შეცდომა ის იყო, რომ ჩვენ ერთმანეთთან არ ვლაპარაკობდით იმ თემებზე, რომლებზეც უნდა გველაპარაკა. მესმის, რატომ აკეთებდნენ ამას - მაშინ დიდი რისკი იყო შვილთან მეგობრობა. როცა ვაზისუბნის გარემოზე ვფიქრობ, ვხვდები, რატომ არ უნდა ემეგობრათ მშობლებს შვილებთან. შეიძლება, ძალიან გაშინაურების შემდეგ, მათ მიმართ რიდი, პატივისცემა და, ალბათ, შიშიც დაკარგულიყო. ის სიმკაცრე შეიძლება არ მომწონდეს, შეიძლება ვისურვო, რომ ადრე სხვანაირად ყოფილიყო, მაგრამ მაშინდელ დამოკიდებულებებს გამართლებას ნამდვილად ვუძებნი. დიდი იყო რისკი, რომ მეგობრობის და შერბილებული პოზიციის გამო, მშობელს ხელიდან გაქცეოდა სადავეები. 

- ახლა ეს პრობლემა აღარ არის, ალბათ. 

- შეიძლება, იყოს. ნარკოტიკი არსად გამქრალა და იარაღიც იშოვება. მაგრამ კონტექსტი და გარემო ის აღარ არის, რა თქმა უნდა. მინდა, რომ ძველი შეცდომები გავითვალისწინო და რემედიოსს ყოველდღიურად ველაპარაკო; მათ შორის, გამოვიჩინო ინიციატივა, რომ ვესაუბრო ისეთ თემებზე, რომლებიც თავში მიდუღდა და არ ვიცოდი, მათზე ვისთან მელაპარაკა. დრო და კონტექსტი გვიწყობს ხელს, რომ მე და რემედიოსი ვიყოთ მეგობრები, რომლებიც ერთმანეთს ყველაფერს მოვუყვებით და არც წყენას დავუმალავთ. მაგრამ ის რისკი, რომელიც თქვენ ახსენეთ, ცხადია, არსებობს. ერთადერთი, ის მინდა გავაკეთო, რომ ჩემს შვილს ხელი არ შევუშალო განვითარებაში. უმჯობესია, რომ ბედნიერი იყოს. როგორი იქნება, რაზე იფიქრებს, რაზე იდარდებს - არ ვიცი. რა პროფესიას აირჩევს, წარმოდგენა არ მაქვს. 

- რა ხნის არის? 

- წლის და სამი თვის. 

- თქვენი და დედათქვენის ურთიერთობა სამაგალითო იყო ჩემთვის, თუმცა, არც თქვენ გიცნობდით და არც დედათქვენს. თქვენს ურთიერთობას თვალს ფეისბუკის სტატუსებით ვადევნებდი. ამიტომ, ისიც მიფიქრია, რომ შეიძლება ეს ურთიერთობა კი არ იყო განსაკუთრებული, არამედ თავად ფაქტი, რომ თქვენ ამ ურთიერთობას საჯარო სივრცეში აღწერდით. არ მავიწყდება ფეისბუკის სტატუსი, რომელშიც, მისი გარდაცვალების შემდეგ, დაწვრილებით აღწერეთ თქვენი განცდები. რას გაძლევდათ ამდენად ღიად საუბარი იმაზე, რასაც ადამიანები ხშირად საკუთარ თავსაც უმალავენ?

- მთელი ეს გულწრფელობა და ეს სიშიშვლე, მათ შორის, სულის სიშიშვლე, როგორც ფრენსის ბეკონი წერს, - ეს ყველაფერი, რაღაც მანქანებით, თავდაცვის საშუალებად ვაქციე. ეს გულწრფელობა მიმართულია მხოლოდ და მხოლოდ იმისკენ, რომ გადავრჩე. ამბები, რომლებსაც ვყვები დედაჩემზე, ჩემი და დედაჩემის ურთიერთობაზე, ის ამბებია, რომლებმაც მე ჩამომაყალიბა, როგორც ადამიანი. ამ ამბებს იმდენად დეტალურად ვყვები, რომ შემდეგ, მათი წაკითხვისას, მე თვითონ  ვღიზიანდები. მაგრამ ისინი ჩემს გადასარჩენად იყო საჭირო. პოსტი, რომელიც თქვენ ახსენეთ, მას შემდეგ დავწერე, რაც დედა მიწას მივაბარეთ. ეგ ტექსტი რომ არ შექმნილიყო მაშინ, იმ მომენტში, არ ვიცი, საღ გონებაზე თუ დავრჩებოდი. ეს იყო ფიქრები, რომლებიც თავში დუღდა და დუღილის ტემპერატურა რაღაც კოლოსალურ მაჩვენებლებს აღწევდა. ხანდახან ისიც მიფიქრია, რომ ხალხს თავი მოვაბეზრე ამ თემაზე წერით. ბოლო დროს ამას სულ უფრო იშვიათად ვაკეთებ. მაგრამ არასდროს დამიმალავს ის ფაქტი, რომ მთელი ეს გულწრფელობა, ეს დეტალიზაცია, რომელიც სასიამოვნო წასაკითხი ვერაფრით ვერ იქნება და, შეიძლება, უხერხულობას იწვევდეს ადამიანში, მიმართული იყო იმისკენ, რომ ფიზიკურად გადავრჩენილიყავი. მთელი ეს დეტალიზაცია ჩემი  თავდაცვაა, ჩემი ჯავშანია; ისევე, როგორც ირონია, თვითირონია და საკუთარ უბედურებაზე ხუმრობა. ერთ საიდუმლოს გაგიმხელთ. უახლოესი მეგობარი მყავს, რომელიც ობოლია, ჩემი არ იყოს. ჯერ დედაჩემი გარდაიცვალა, შემდეგ - მისი მამა. ისე მოხდა, რომ, ამ ამბებიდან თვეების შემდეგ, ერთ ოთახში ვისხედით ოთხნი. უცებ მივხვდი, რომ რაღაც შიგნიდან დამახრჩობდა, ამ თემაზე რომ არ გამეხუმრა. წარმოიდგინეთ, ადამიანმა მამა დაკარგა, ამას ძალიან განიცდის და აბსოლუტურად უადგილოდ ვიხუმრე ამ თემაზე. ჩემდა საბედნიეროდ, მან იმავე თემატიკის საპასუხო ხუმრობა შემომაგება, - ამ არასასაცილო თემაზე, რასაც მშობლის დაკარგვა ჰქვია. იმდენად უხერხული იყო, რომ ჩემი მეუღლე და ჩვენი კიდევ ერთი ახლო მეგობარი გაშრნენ, სახე წაუხდათ. ეს იყო ყველანაირი წითელი ხაზის მიღმა გადასვლა. მაგრამ ჩვენ სიცილი ავტეხეთ. საერთო უბედურება გვაერთიანებდა და მივხვდით, რომ თუკი გინდა, გადარჩე, მათ შორის, საკუთარ უბედურებასაც უნდა დასცინო, შური უნდა იძიო იმ ტკივილზე, რომელსაც ეს უბედურება განიჭებს.

„საერთოდ, ეს ხუთდღიანი პანაშვიდები ვიღაც ძალიან ჭკვიანის მოფიქრებულია.“

- ერთ ინტერვიუში თქვენ ამბობთ, რომ დედის გარდაცვალებიდან რაღაც პერიოდის შემდეგ ჩიხში შეხვედით, თითქოს, უდაბნოში დადიოდით ხელის ცეცებით და გჭირდებოდათ რაღაც ძალა, რომელიც იქიდან გამოგიყვანდათ. მერე იფიქრეთ, რომ შეიძლება ეს ძალა ყოფილიყო წიგნი და ასე შეიქმნა თქვენი პირველი წიგნი „ღმერთი სამსახურშია“. საკუთარი თავის აღქმაში რაიმე არსებითად თუ შეგეცვალათ, ამის შემდეგ? 

- დიახ, ნამდვილად ასე იყო. უცებ აღმოვაჩინე, რომ სადღაც უდაბნოში ვიდექი და, როგორც სესილია თაყაიშვილის გმირს „ნატვრის ხიდან“, ხელები მქონდა გაშვერილი. არ ვიცოდი, რა მოხდებოდა, ვინმე წამომაშველებდა თუ არა ხელს, გამიყვანდა თუ არა იქიდან. ამ დროს გადავწყვიტე, რომ სწორედ ეს ტრაგიკული მოვლენა მომცემდა ძალას, რომ გამეკეთებინა ის, რისი გაკეთებაც დიდი ხნის წინ მინდოდა. ზვიად კვარაცხელია, გამომცემელი, დიდხანს მარწმუნებდა, რომ ჩემი მოთხრობების წიგნი უნდა გამოგვეცა.  უარზე ვიყავი იმიტომ, რომ ყოველთვის მინდოდა, ჩემი ფეხის შედგმა ლიტერატურაში, საგამომცემლო საქმეში, - რომანით მომხდარიყო. რატომღაც გადავწყვიტე, რომ რომანის დაწერა შემეძლო. დღესაც არ შემიძლია, ვწვალობ... ეს არის ტიტანური შრომა, რომლის დაძლევასაც განსაკუთრებული პასუხისმგებლობა სჭირდება. და მივხვდი, რომ ეს ის მომენტი იყო, რომელიც ხელიდან არ უნდა გამეშვა. დედაჩემს შანსი მივეცი, რომ სიკვდილის მერეც კი გადავერჩინე. საერთოდ, ეს ხუთდღიანი პანაშვიდები ვიღაც ძალიან ჭკვიანის მოფიქრებულია. ჭირისუფლისთვის - რთულ, ტრაგიკულ ვითარებაში ჩავარდნილი ადამიანისთვის - ბუფერია ეს ხუთი დღე. ადამიანები დადიან, გისამძიმრებენ, გელაპარაკებიან... ეს ის დღეებია, რომლებმაც სიკვდილთან შეტაკება უნდა შეანელოს. სწორედ ამ დღეებში ვმუშაობდით წიგნზე. ძალიან სწრაფად აეწყო, რამდენიმე დღეში. 

- ანუ ამ დროს მოთხრობები უკვე დაწერილი იყო? 

- ერთი მოთხრობა იყო დასასრულებელი და მაშინ დავასრულე. შეცვალა თუ არა ჩემი თავის მიმართ დამოკიდებულება ამ წიგნმა? ცხადია შეცვალა. ადრე ვფიქრობდი, რა გრძნობა დამეუფლებოდა, როცა მაღაზიაში თაროზე დავინახავდი წიგნს, რომელსაც ჩემი სახელი და გვარი აწერია. მართლა ძალიან კარგი გრძნობაა. არა განსაკუთრებულად, მაგრამ ოდნავ მომემატა პატივისცემა საკუთარი თავის მიმართ. 

- ალბათ, იმიტომაც, რომ სწორად იპოვეთ საყრდენი წერტილი. 

- ეს იყო ერთ-ერთი დიდი გამარჯვება, რაც კი მქონია. არა იმის გამო, რომ წიგნი გამოვიდა და წაიკითხეს. იშვიათად, რომ ასე სწორად დამეჭირა ცხოვრებაში მომენტი. მე არ ვარ ამ წიგნზე მაღალი წარმოდგენის, მართალი გითხრათ. ამას წინათ გადავხედე და ვიფიქრე, რომ სულ სხვანაირად დავწერდი. მოთხრობების კრებულს არც გამოვცემდი. მაგრამ ამ წიგნმა, სხვა რომ არაფერი ქნას, თავისი საქმე უკვე შეასრულა, ჩემი გადარჩენის თვალსაზრისით. 

- ჩვენი მკითხველებისთვის ვთქვათ, რომ თქვენი წიგნი ჩვეულებრივი ბესტსელერია. მკითხველის დიდი მოწონება დაიმსახურა.

- გამიკვირდა, სხვათა შორის. ძალიან მახარებს, თუ ასეა. 

- ბესტსელერობა ცარიელი სიტყვა ხომ არ არის, გაყიდვების მაჩვენებელია. გამომცემლობისთვისაც, ავტორისთვისაც ეს მნიშვნელოვანი შედეგია. აქვე მინდა შეგახსენოთ ნაწყვეტი გიორგი ლობჟანიძის რეცენზიიდან: „იმის მიღწევა სურდა“, რომ თანამედროვე ქართული აბსურდი, ჩვენი ყოფის მთელი აბსურდულობა, რაც შეიძლება, მძაფრად და სინამდვილესთან მიახლოებულად დაეხატა! სინამდვილესთან მიახლოებულად, სინამდვილესთან მაქსიმალურად დაშორებით.“ თუ ეთანხმებით ამ შეფასებას, როგორც ღერძულ ხედვას და თქვენი შემდგომი წიგნი - რომანი, რომელზეც მუშაობთ, ამ ხაზს თუ გააგრძელებს?

- მე ვაღმერთებ აბსურდს - ლიტერატურაშიც, კინოშიც და ცხოვრებაშიც. როდესაც დიალოგს ვწერ, ჩემი მიზანია, რომ შეკითხვაზე პასუხი იყოს ძალიან აბსურდული, არასტანდარტული; ის, რაც მკითხველს არ გამოიყვანს ჰიპნოზიდან, მაგრამ თმებს ყალყზე დაუყენებს, რადგან ამ პასუხს არ მოელის. ზოგადად, აბსურდული გარემოს შექმნა იმ ახალ ტექსტში, რომელსაც ახლა ვწერ, ჩემი მთავარი მიზანია. თუკი ცხოვრობ ყოველდღიურობაში, რომელიც აბსოლუტური სიგიჟეებისგან შედგება, მაშინ ეს აბსურდი, ოღონდ, შემოტრიალებული, იყოს იმაში, რაც შენი ხელიდან გამოდის, ტექსტი იქნება, კადრი თუ რაიმე სხვა. ძალიან მომეწონა და სიამაყით ავივსე, როდესაც გიორგი ლობჟანიძის ეს წერილი წავიკითხე. არც მჯეროდა, რომ ნამდვილად ჩემზე წერდა. ყალბი თავმდაბლობის გარეშე რომ ვთქვა, დადებითი კუთხით გადაჭარბებული მგონია მისი შეფასება.  

- მაგიური რეალიზმის ნიშნებიც ჩანს თქვენს მოთხრობებში. 

- დიახ, კონტურები იკვეთება, მაგრამ, ჩემი მოკრძალებული აზრით, ეგეც ნაძალადევი კონტურებია. ჩანს, რომ გინდა, მაგრამ ვერ უბედავ. ძაღლი რომ მანქანას ყეფით მისდევს, საკმარისია, მანქანა გაჩერდეს და მაშინვე გარბის, დაახლოებით ასეთ სიტუაციაში ვარ მაგიური რეალიზმის ხერხების გამოყენების მიმართ. შორიდან ვეპარები, გარშემო ვუვლი. ვერ მივეახლე ბოლომდე იმიტომ, რომ განსაკუთრებული ოსტატობა სჭირდება. 

- ამ ყველაფრის ფონზე, რაც აღწერეთ, გიხდებათ თუ არა თქვენს თავთან ბრძოლა იმისთვის, რომ საკუთარი თავი სწორად გამოხატოთ?

- მე ვარ ადამიანი, რომელიც ძალიან რთულად იღებს გადაწყვეტილებებს. მაღაზიაში რომ უნდა ჩავიდე, შეიძლება, ნახევარი საათი ვიფიქრო, წავიდე თუ არ წავიდე. ან როცა ფეხსაცმელი უნდა ვიყიდო, შეიძლება, მთელი დღე დავკარგო იმაზე ფიქრში, ეს ფეხსაცმელი ვიყიდო, თუ მეორე. როგორც წესი, არ მახასიათებს ბევრი ფიქრის გარეშე რაიმეს კეთება. შესაბამისად, წერის პროცესს ახლავს მძლავრი ბრძოლები საკუთარ თავთან; ფიქრი იმაზე, რამდენად კეთილსინდისიერად ვექცევი ამ ნაწერს. სინამდვილეში ვფიქრობ თუ არა ასე? იქნებ, სინამდვილეში ასე არ ვფიქრობ და პოლიტკორექტულობის ნასხლეტებს ვითვალისწინებ? და ვამჩნევ საკუთარ თავს, რომ დიახ, ასეა.

აქაც ძაღლის პრინციპით ვმოქმედებ - არაუშავს, მოდი, ამას ჩამოვაჭრი, იყოს და მერე, ოდესმე გავბედავ, რომ ვთქვა. დაახლოებით ხუთი წლის წინ წავიკითხე მარიო ვარგას ლიოსას ძალიან საინტერესო ინტერვიუ, რომელშიც დიდი წილი ეთმობოდა პოლიკორექტულობის საკითხს. ლიოსა არგუმენტირებულად, თანმიმდევრულად ხსნიდა, რატომ არის პოლიტკორექტულობა კულტურის მკვლელი. 

- როგორ ფიქრობთ, თანამედროვე ქართულ მწერლობას აქვს ის აზარტი, რაც მეოცე საუკუნის ქართულ მწერლობას ჰქონდა? ვგულისხმობ როგორც მწერლების, ისე მკითხველების აზარტს ლიტერატურის მიმართ. 

- არ ვიცი, მეოცე საუკუნეში ლიტერატურის მიმართ როგორი აზარტი ჰქონდათ მწერლებსა და მკითხველებს საქართველოში. რაც შეეხება ამ პერიოდს, რომელშიც ახლა ვსაქმიანობთ, ვკითხულობთ და ვწერთ, განსაკუთრებულ აზარტს ვერ ვხედავ.

თუკი შარშანწინდელ მნიშვნელოვან მოვლენებს (პირობითად ვამბობ შარშანწინდელს), ავტორი ორი ან სამი წლის შემდეგ რეაქციას არ მისცემს საკუთარ რომანში, მაშინ რაღაც სწორად არ მიდის, დამაჯერებელი არ არის. ნამდვილი ისტორია, ჩემი აზრით, ისტორიის სახელმძღვანელოებში კი არ წერია, არამედ - მხატვრული ლიტერატურის ფურცლებზე. ეპოქა, საზოგადოება, ამ საზოგადოების მანკიერებები, შიშები, გამარჯვება, მარცხი - უნდა დავიმახსოვროთ სწორედ მხატვრული ლიტერატურიდან, სადაც ის შემკული და გამდიდრებულია. თანამედროვე ქართულ ლიტერატურაში თანამედროვე საქართველო არ ჩანს. მე იქ ვერ ვხედავ საკუთარ თავს, ვერ ვხედავ ადამიანებს, რომლებიც ქუჩაში მხვდებიან. ამის მიზეზსაც დაახლოებით ვხვდები. მომწონს თანამედროვე ქართული ლიტერატურა, ოღონდ, განსაკუთრებით, სამწერლო ოსტატობის, ფორმის თვალსაზრისით. რაც შეეხება იმას, თუ როგორ ასახავს თანამედროვე ქართულ კონტექსტს, ამაში დიდ მინუსს დავწერდი. ეს დანაკლისი ნამდვილად მაქვს. აზარტის ნაკლებობასაც მე პირადად განვიცდი. ერთადერთი შემთხვევა იყო, რომელმაც ძალიან გამახარა - როცა რამდენიმე წლის წინ ფეისბუკზე სერიოზული კამათი მიმდინარეობდა, ალეკო შუღლაძის „გადამალვა“ ჯობდა, თუ არჩილ ქიქოძის „სამხრეთული სპილო“. ეს იყო ბედნიერი დღეები, როცა ხალხი ერთმანეთს ეჯიბრებოდა, ალეკოს გუნდში იყო, თუ არჩილის. 

- „საბას“ კონკურსზეც დიდი კამათი ყოფილა კომისიის წევრებს შორის. 

- ორივე წიგნი ძალიან ცოცხალია. მათში ადამიანებს საკუთარი თავის და საკუთარი ტკივილების დანახვა შეუძლიათ. ეს, ცხადია, აზარტს სძენს პროცესს. იცით, კიდევ რაზე მიფიქრია? თანამედროვე ლიტერატურას აკლია ე.წ. „რესერჩი“, კვლევა. ჩვენთან ავტორებს (ყველას არა!) ეზარებათ კონსტრუქციის აგებისას კვლევა-ძიება. თუ დავუკვირდებით, ვისი წიგნებია კარგი? აკა მორჩილაძის, რომელსაც აკადემიური განათლება იმ მიმართულებით აქვს, რაზეც წერს. უმბერტო ეკო ამბობდა, შუა საუკუნეებზე უნდა დამეწერა რომანი („ვარდის სახელით“) და ჩათვალეთ, რომ კარადა გამოვაღე და მთელი ინფორმაცია ფეხებთან გადმომეყარა, ჩემი საქმე ეს იყო და, ამის მიუხედავად, ორი წელი დამჭირდა კვლევისთვისო. 

- გაბრიელ ტანიესთან მქონდა ინტერვიუ და მითხრა, სამი წელი ვიკვლევდი საჭირო თემებს, სანამ მეორე რომანის წერას დავიწყებდიო.

- თუ მწერალი წინასწარ აკეთებს კარგ კვლევას, მათ შორის, პერსონაჟების კონტურებს წინასწარ გამოძერწავს, ცხადია, საქმეც უიოლდება და უფრო ზუსტი და დამაჯერებელიც ხდება.

„საუბრისას ძალიან მიჭირს აზრის ისე გადმოცემა, როგორც ტვინში დევს.“

- თქვენ თქვით: „სინამდვილეში „მწერალი“ მაშინ გაჩნდა, როცა აღმოვაჩინე, რომ მირჩევნია დავწერო, ვიდრე ვილაპარაკო.“ ახლა ორი პროფესია გაქვთ, მწერალი და ჟურნალისტი ხართ, საქართველოს პირველ არხზე დილის გადაცემა მიგყავთ. ერთი პროფესია თქვენგან მოითხოვს წერას, მეორე - ლაპარაკს. დღესაც ფიქრობთ, რომ პირველი უკეთ გამოგდით? 

- ცალსახად და ერთმნიშვნელოვნად. დარწმუნებული ვარ, რომ ის, რაც არ მომწონს ჩემი საუბრის მანერაში, ვერ დაიძლევა ვერაფრით - მათ შორის, ვერც მეტყველების სპეციალისტთან მუშაობით. ეს მანერა - არათანმიმდევრული საუბარი, დაულაგებელი აზრები - შეამჩნევდით ამ საუბრის დროსაც...

- ვერაფერი მსგავსი ვერ შევამჩნიე, პირიქით. 

- საუბრისას ძალიან მიჭირს აზრის ისე გადმოცემა, როგორც ტვინში დევს. რაღაც წინაღობაა, რის გამოც აზრი იმ ფორმით, იმ შინაარსით, როგორც იბადება, ბოლომდე ვერ მოდის. არ ვიცი, ეს რისი ბრალია. შეიძლება იმისთვის, რომ აზრი ნორმალურად ჩამოვაყალიბო, ბევრი ფიქრი მჭირდება. წერისას ამის კომფორტი გაქვს, შეგიძლია, იფიქრო, სანამ დაწერ. ეს ინტერვიუ რომ დასრულდება და აქედან გავალ, ალბათ, თქვენს კითხვებზე ისეთი პასუხები მომაფიქრდება, რომლებსაც სიამოვნებით ვიტყოდი; რომლებიც ჩემი გონების ფსკერზე იდო, მაგრამ იქიდან   ვერ ავიღე. მეორე მხრივ, ის საქმე, რომელსაც ვაკეთებ, ანუ დილის გადაცემა - სპეციფიკურია. ეს არ არის პროგრამა, რომელსაც სიღრმის წვდომა მოეთხოვება. 

- გაინტერესებთ ეს საქმე? 

- დიახ, მაინტერესებს. არ მეგონა, თუ ტელეგადაცემა დამაინტერესებდა. ჩემს მომავალს ყოველთვის ბეჭდურ ჟურნალისტიკაში ვხედავდი. მეოთხე წელი იწყება, რაც დილის გადაცემა მიმყავს და დღემდე არათუ არ განელებულა ინტერესი, არამედ, ხანდახან მძაფრდება კიდეც. მგონია, რომ მნიშვნელოვან საქმეს ვაკეთებ საკუთარი თავისთვის. დილის გადაცემა რომ მიგყავს, გარკვეული თვალსაზრისით, ქველმოქმედებაა. დილით ძალიან ადრე იღვიძებ, რაც მარტივი საქმე არ არის, ჯანმრთელობის თვალსაზრისით. რაღაც პერიოდის შემდეგ, უბრალოდ, რობოტი ხდები. ყველაფერი მექანიკურად გაქვს დამახსოვრებული: ხელის რა მოძრაობით უნდა გათიშო მაღვიძარა, რამდენ წამში უნდა ადგე, ნაბიჯებიც და ოთახებში მოძრაობის ტრაექტორიაც დამახსოვრებული გაქვს. მექანიკურად  აკეთებ ყველაფერს მანამ, სანამ ადამიანი გახდები, გამოცნობიერდები. ყოველ ჯერზე, როცა მანქანაში ვჯდები და მოვდივარ, გამიელვებს ხოლმე აზრი, რომ კარგ საქმეს ვაკეთებ. დილის გადაცემის სპეციფიკაა, რომ განწყობა შეუქმნა მაყურებელს და უპასუხო იმ კითხვებზე, რომლებიც ძილის წინ დაებადა. თუკი ამას ახერხებ, კარგია. 

- რამდენიმე წლის წინ ერთ გადაცემაში გკითხეს, საზოგადოებრივი მაუწყებელი თუ უნდა არსებობდესო და თქვენ უპასუხეთ, რომ სახელმწიფოს მიერ დაფინანსებული ტელევიზია არ უნდა არსებობდეს. ახლა, როდესაც ასეთ ტელევიზიაში მუშაობთ; როცა თქვენ თვითონ ქმნით პროდუქტს, თუ ხედავთ რაიმე არსებით არგუმენტს თქვენივე მაშინდელი პოზიციის გასაბათილებლად? 

- თუ სწორად მახსოვს, ამ ნათქვამის შემდეგ იმასაც ვამბობ, ამ საკითხზე ძალიან ზედაპირული ცოდნა მაქვს და დიდად ვერ ვერკვევი-მეთქი. ბედის ირონიაა: მაგ ინტერვიუში სულ გავიძახოდი, ქართულ ჟურნალისტიკას ზედაპირულობას ვუწუნებ-მეთქი და ბოლოს თავადაც ზედაპირული კომენტარი გავაკეთე. ერთი ისაა, რომ მაშინდელ ნათქვამს მოსაზრებას ვერ დავარქმევ. მოსაზრება საკუთარ თავთან მსჯელობის და შეჯერების შემდეგ ყალიბდება, როცა დასკვნას ინფორმაციის ანალიზის შემდეგ აკეთებ. ეგ ნათქვამი კი ზედაპირული წარმოდგენა უფრო იყო. მაშინ საზოგადოებრივ მაუწყებელთან არანაირი შეხება არ მქონდა და არც მისი მაყურებელი ვიყავი. ასეთ დროს კი ძალიან დიდია ცდუნება, პოპულარულ აზრს დაემორჩილო, ასე ვთქვათ, შენგან არაფერი მიდის. მოგვიანებით პირველი არხის ნაწილი გავხდი და ეს ზედაპირული წარმოდგენა ჯერ შეიცვალა, შემდეგ საპირისპირო აზრად გადაიქცა. მგონია, რომ სადღეისოდ პირველი არხი, არა მხოლოდ ტელევიზია, მათ შორის, რადიო და ვებპლატფორმა, ძალიან ხარისხიან და გემოვნებიან ე.წ შიგთავსს ქმნის. პირადად ჩემთვის დღევანდელი საზოგადოებრივი მაუწყებლის პროგრამა, განსაკუთრებით კი შემეცნებით-საგანმანათლებლო მიმართულება, ძალიან საინტერესოა, ღირებულია და, რაც მთავარია, ჩვენი საზოგადოების ბევრი სხვადასხვა ჯგუფის ინტერესს ემსახურება. ასე რომ, ყველა გაცხადებული პრიორიტეტის შესაბამისად, პირველი არხი, ჩემი აზრით, საზოგადოებისთვის სიკეთეს ქმნის. კითხვას რომ დავუბრუნდე, შევიცვალე თუ არა წარმოდგენა? - დიახ, შევიცვალე. სხვაგვარად აქ არც ვიქნებოდი. 

- თქვენს მასალაზე მუშაობისას ჩემზე შთაბეჭდილება მოახდინა თქვენმა დამოკიდებულებამ ქართული ენის მიმართ. ამბობთ, რომ დილით თუ გაიღვიძებთ და აღმოაჩენთ, რომ ქართული ენა არ იცით, აღარავინ იქნებით. ისიც ნათქვამი გაქვთ, ჩემთვის სამშობლო ქართული  ენა არისო. თუ გიფიქრიათ, როდის და როგორ გაჩნდა ეს ტოლობის ნიშანი? 

- ქართული ენისადმი ჩემს დამოკიდებულებას, მიჯაჭვულობასა და სიყვარულს ორი სახელი განსაზღვრავს: ნესტან კუბლაშვილი, ჩემი მასწავლებელი სკოლაში და ვახტანგ იმნაიშვილი, ჩემი ლექტორი უნივერსიტეტში. ვახტანგ იმნაიშვილი ჩემთვის აღმოჩნდა ადამიანი, რომელმაც სტუდენტობის პერიოდში აბსოლუტურად თავიდან ბოლომდე ამოაყირავა ჩემი დამოკიდებულება ქართული ენის მიმართ. მან დიდი როლი ითამაშა იმაშიც, რომ ამ ადამიანის გაცნობის შემდეგ ვცდილობ, უფრო გულწრფელი ვიყო, ვიდრე იქამდე ვიყავი. არ ვიცი, რა ჯადოსნობით მოახერხა. სწორედ მასთან ურთიერთობის შემდეგ მივხვდი, რამდენად მნიშვნელოვანია, ძალიან კარგად ფლობდე შენს მშობლიურ ენას. მეორე მხრივ, ერთადერთი უცხო ენა, რომელიც კარგად ვიცი, რუსულია. დედაჩემი რუსულის სპეციალისტი იყო, სახლში ბევრი წიგნი გვქონდა რუსულ ენაზე და მათი კითხვა მიწევდა. ჩემდა სამწუხაროდ, გამოვტოვე ის ეპიზოდი, როცა ახლო ურთიერთობები შეიძლებოდა მქონოდა ინგლისურ ენასთან, რომელიც ძალიან მაინტერესებს. ჩემი ოცნებაა, ესპანურენოვანი მწერლები ორიგინალში წავიკითხო, რასაც ვერასდროს მოვახერხებ იმიტომ, რომ არ ვარ მიდრეკილი უცხო ენებისადმი. ამ ყოფაში ცხადად ვაცნობიერებ, რომ ერთადერთი, რა ენაზეც შემიძლია საუბარი, წერა, ჩემი აზრის გადმოცემა, ეს არის ქართული ენა. ძალიან ინტიმური დამოკიდებულება მაქვს ქართულ ენასთან.

„ქიმია პირდაპირ ვიგრძენი, მივხვდი, რომ ეს არის ის, ვინც ჩემთვის ძალიან მნიშვნელოვანი ადამიანი იქნება.“

- სანამ დავასრულებთ, მინდა, გკითხოთ: რა თვისებებით მოგხიბლათ ადამიანმა, რომლის გვერდით დაბერება მოგინდათ? მკითხველისთვის ვიტყვი, რომ თქვენი მეუღლე ნინია მაჭარაშვილია.

- ამას არც ყალბად ვამბობ, არც გადაჭარბებით: ღრმად მწამს, რომ ნინიაზე უშიშარი ადამიანი არ შემხვედრია. ოღონდ, უშიშარი არა იმ გაგებით, რომ მას ყოველდღიური ცხოვრების არ ეშინია, არ დარდობს და არ განიცდის... უბრალოდ, ნინია არის პერსონაჟი, რომელსაც შეუძლია, ისეთ რაღაცებს შეეჭიდოს და ისეთი რაღაცები დაძლიოს, რასაც მე და კიდევ ბევრი ადამიანი ვერც გავბედავთ. მაგრამ გამბედაობა ხომ ის არ არის, რის გამოც ადამიანთან დაბერება გინდა?! 

- რატომაც არა?

- შეიძლება, ესეც იყოს. ქიმიას ეძახიან ამას? ქიმიურ კავშირს? მომენტიც კი მახსოვს, როცა ნინია პირველად დავინახე. ეს იყო ჩვენთვის კარგად ნაცნობ მეექვსე კორპუსში, ჟურნალისტების კორპუსში, თსუ-ში. მახსოვს განათება, მბჟუტავი თბილი სინათლე, რომელიც მესამე სართულის დერეფანში ჩამოდიოდა. მარკესს აქვს მოთხრობაში „მშვენიერი, მძინარე ქალის თვითმფრინავი“: პერსონაჟს ეკითხებიან, ერთი ნახვით შეყვარების თუ გწამთო და ეს პასუხობს, მე სხვანაირი სიყვარულის არც მწამს საერთოდო. ეს იყო მომენტი, როცა - ახლა რომ ვუკვირდები - ამ ფრაზამ ხორცი შეისხა. იმიტომ, რომ ქიმია პირდაპირ ვიგრძენი, მივხვდი, რომ ეს არის ის, ვინც ჩემთვის ძალიან მნიშვნელოვანი ადამიანი იქნება. მაშინ წარმოდგენა არ მქონდა, მეუღლე იქნებოდა, ცხოვრების მეგზური, ჩემი შვილის დედა თუ რაიმე სხვა, მაგრამ მივხვდი, რომ ნინია ჩემს ცხოვრებაში ძალიან დიდ, განუსაზღვრელ როლს ითამაშებდა. და ასე მოხდა. 

- ამ მომენტის შემდეგ, ადამიანის თვისებებზე ლაპარაკმა, თითქოს, აზრი დაკარგა. 

- მაინც ვიტყვი. ნინია არის ადამიანი, რომელშიც, შეიძლება, სიკეთე ზომაზე მეტია. ნინია არის ადამიანი, რომელიც წარმატებას აღწევს არა სხვისი გვერდზე ჩაწევით, არამედ, საკუთარი შრომისმოყვარეობის ხარჯზე. ყველა ეს თვისება - ბოროტი არც მე ვარ, მაგრამ - შრომისმოყვარეობა, გამბედაობა, მიზანდასახულობა და ასე შემდეგ, მე არ მაქვს. ალბათ, სწორედ ეს აბალანსებს ჩვენს ურთიერთობას. მისგან ვსწავლობ, მივყვები, მათ შორის, უკითხავად და უპრობლემოდ. არ ვარ დარწმუნებული, რომ ყველაფერი ზუსტად ჩამოვაყალიბე. მიჭირს ხოლმე ნინიაზე ლაპარაკი. არის რაღაცები, რასაც ჩვენი მდიდარი ქართული ენაც კი არ ჰყოფნის. ჩემთვის ნინიაა ასეთი ადამიანი. 

- დიდი მადლობა საინტერესო ინტერვიუსთვის. საუბარს დავასრულებთ თქვენი კომენტარით ცნობილი ადამიანების ორ გამონათქვამზე. პირველი ციტატის ავტორია ამერიკელი ფილოსოფოსი ჯორჯ სანტაიანა (1863-1952): „ლიტერატურის ფუნქციაა, ამბები იდეებად გადააქციოს.“

- არ ვარ დარწმუნებული, რომ ეს ლიტერატურის ფუნქციაა. შეიძლება, ეს არის შედეგი, რასაც მკითხველი იღებს ხოლმე. მე მგონია, რომ ლიტერატურის ფუნქციაა რეალობის გამრუდება იმდენად, რომ მივიღოთ ის ყოველდღიური საზრდო, ინსტრუქციები და პასუხები კითხვებზე, რომლებსაც რეალურ ცხოვრებაში ვერ ვიღებთ. ლიტერატურის მთელი არსი ის არის, რომ წიგნის მაღაზიაში მივდივართ და ფულს ვიხდით იმაში, რომ მოვტყუვდეთ. 

- „ერთი ნაბიჯით ზემოთ“ სინამდვილეა წიგნებში. 

- დიახ, რეალურ გამოცდილებაზე ამაღლება  უფრო არის ლიტერატურა. თუმცა, როცა ამ გამრუდებულ სინამდვილეს ვკითხულობთ და რეალობაზე ერთი საფეხურით მაღლა ავდივართ, შეიძლება, ჩვენდაუნებურად, მაინც გვებადება იდეა. 

-  მეორე ციტატა ეკუთვნის  ამერიკელ პოეტს და ესეისტს რალფ  უოლდო ემერსონს (1803-1882): „ცხოვრებაში მხოლოდ იმას ვპოულობთ, რასაც მასში ჩვენ თვითონ ვდებთ.“

- მე მგონი, ეგ ბარტერი ნამდვილად არსებობს. ჩვენსა და ყოველდღიურ ცხოვრებას შორის ძალიან თანასწორუფლებიანი, პარტნიორული დამოკიდებულებაა. ოღონდ, არ ვიცი, რამდენად სწორი პარტნიორია ცხოვრება თითოეულთან მიმართებაში. იმიტომ, რომ ძლიერია, ვერ უჩივლებ და ვერც შეედავები. 

ფოტომასალა: ირაკლი გედენიძე