- გურამ, ყველაზე ზუსტად თქვენს პიროვნებას ხასიათის რა თვისება განსაზღვრავს? 

- მე თვითონაც არაერთხელ მიმიმართავს ამ კითხვით ჩემი თავისთვის და სხვადასხვა ფაზაზე სხვადასხვა პასუხი მაქვს ხოლმე. შედარებით უნივერსალური პასუხი, რომელმაც დროს გაუძლო და, ჩემი აზრით, ზუსტად მახასიათებს, არის ორი პლასტი ერთდროულად, ერთგვარი ბიპოლარული სქემა. ჩემი პიროვნება ასეთია - წინააღმდეგობრივი. მაგრამ ამ წინააღმდეგობაში ბევრია თანამშრომლობა ჩემს განსხვავებულ ინტერესებსა და ხასიათებს შორის. მე ჩემი ორივე ვერსიის შესახებ მიწევს ფიქრი, ორივე ვერსიასთან მიწევს ლაპარაკი, ორივე ვერსიის კრიტიკა და მერე ამ ინფორმაციის დამუშავება. 

- შეგიძლიათ, გაგვიზიაროთ, რა არის ამ წინააღმდეგობრივი სქემის შინაარსი?  

- ერთი მხრივ, ეს არის ჰედონიზმი. ნამდვილად ჰედონისტი ვარ და ეს ჩემი საკმაოდ ძველი მიგნებაა. ხშირად მოვლენები და ურთიერთობები თავისთავად ფუძნდება სიამოვნების მიღების სურვილზე. მეორე მხრივ, ეს არის ჰედონიზმის აბსოლუტურად საპირისპირო მოვლენა, რომელიც არ მომიხელთებია, როგორც ერთი კატეგორია. 

- ცხოვრების ერთგვარად ასკეტურ წესს გულისხმობთ? 

- დაახლოებით. ფორმატებიც ძალიან განსხვავებულია: მაქვს ფაზები, როცა უკიდურესად საჯარო ვარ და ამისგან დიდ შევსებას ვიღებ. ამ დროს ვიწყებ ბევრ საქმეს, პროექტს, ურთიერთობას. მერე მოდის ფაზა, როცა საჯაროობა მწყინდება; ვხვდები, რომ ერთ ადგილს ვტკეპნი და ვცდილობ, რომ ეს ადგილი ძალიან სწრაფად დავტოვო. ზოგადად, ღუზის ჩაშვება და ერთ ადგილზე დიდხანს ყოფნა უინტერესოა ჩემთვის - ურთიერთობებშიც ასე ხდება და პროფესიაშიც. ამის გამო, რამდენიმე პროფესია შევიცვალე. თუ ვხვდები, რომ პროფესიაში ან ურთიერთობებში ვნება ოდნავ მაინც კლებულობს, ვცდილობ, სწრაფად დავტოვო იქაურობა. 

- ინტროვერტი ადამიანი იმით განსხვავდება ექსტრავერტისგან, რომ პირველი ენერგიით ივსება მარტო ყოფნის დროს, მეორე - სხვებთან ურთიერთობის პროცესში. თქვენ საკუთარ თავს აღიქვამთ, როგორც ინტროვერტს, თუ ექსტრავერტს? 

- შუაში ვარ და, ფაზების მიხედვით, ხან ერთი და ხან მეორე პოლუსისკენ ვიხრები. ეს პროცესი რამდენადაც საინტერესოა, იმდენად გამომფიტავიც არის; მაგრამ ამ გამოფიტვის ბოლოს ვგრძნობ, რომ გავიზარდე. მეგობრებისგან, თანამშრომლებისგან, კოლეგებისგან მსმენია, რომ აქვთ განცდა, თითქოს, ყოველდღე სხვადასხვა ადამიანს ხვდებიან, ჩემი სახით. ეს მათთვის ცოტა უცნაური გამოცდილებაა. 

- ეკა ქევანიშვილის სტატიაში ამოვიკითხე, თქვენთვის მეგობარს უთქვამს: მომწონს შენი სტრატეგია, თან ყველგან ხარ, თან - არსადო. როგორც ამბობთ, ეს ინტერპრეტაცია მოგეწონათ. ჩემი აღქმით, ასეთი შეიძლება იყოს ადამიანი, რომელიც ბევრ ინფორმაციას ფლობს, ამის გამო გავლენებიც აქვს, მაგრამ საჯარო სივრცეში არ ჩნდება. ვაღიარებ, ეს აღწერა თქვენს იმიჯს საერთოდ არ შეესაბამება. რატომ არის კარგი, როცა “თან ყველგან ხარ, თან - არსად”? 

- პირველი ნიშანი, რის გამოც ეს შეფასება მომეწონა, ალბათ, ის ურთიერთგამომრიცხაობაა, რომელიც ჩემს ხასიათს და პიროვნებას წარმართავს. ოღონდ, არ ვგულისხმობ, რომ ეს ორი შენაკადი მაინცდამაინც ერთმანეთს ეჯახება. უფრო მუდმივი, დროში განგრძობითი მსუბუქი მისტიკაა, რომლის ამოხსნასაც არ ვცდილობ.

- რატომ?

- იმიტომ, რომ ეგ მომწონს; ეგ მართობს ჩემს თავთან ურთიერთობაში. 

- თქვენ რა ლოგიკას ხედავთ იმაში, რომ ბავშვობიდან პოლიტიკა და სპორტი გაინტერესებდათ; შემდეგ კულტურის ჟურნალისტი გახდით; 26 წლის ასაკში რეჟისორობა გადაწყვიტეთ და კიდეც გამოგივიდათ; წელიწად-ნახევრის წინ კი თქვით - რეჟისორი აღარ ვარ, მომწყინდა, მაგრამ არ ვჩქარობ მიგნებას, ახლა რა ვარო. არსებობს ხერხემალი, რომელიც თქვენი ცხოვრების ამ ეპიზოდებს კრავს? 

- დიახ, არსებობს. 90-იანი წლების საქართველოში, ალბათ, არ არსებობდა მაშველი რგოლი, რომელიც ბავშვს პოლიტიკისგან დაიცავდა. ეს, თავისთავად, ძალიან პრობლემური მგონია, მაგრამ, ჩემს შემთხვევაში, გარემო ჩემს ინტერესებს ემთხვეოდა. ეს არ იყო „ჭუჭყიანი“ ინფორმაცია, რომელიც უმართავად შემოედინებოდა. ეს იყო ინფორმაცია, რომელსაც ვითვისებდი, ვამუშავებდი და ამით ვერთობოდი. 

- რომელი ასაკიდან ერთობოდით პოლიტიკით? 

- სამი-ოთხი წლის ვიყავი, როცა მარტო მეორე არხი მაუწყებლობდა, სადაც პარლამენტის სხდომები გადაიცემოდა. რადგან ეს ციფრული კოლოფი, ტელევიზორის სახით, მაინტერესებდა, შესაბამისად, ვუყურებდი, რასაც აჩვენებდნენ. რა თქმა უნდა, თავიდან ეს მექანიკური ინფორმაცია იყო. არ ვისმენდი, მაგრამ ანტურაჟი მომწონდა - თავისთავად, პარლამენტის ფორმატი ძალიან თეატრალურია. ზოგადად ეგ ფორმატია, ჩემი აზრით, რაც კინძავს ჩემს ინტერესებს. თეატრი, სპორტი (განსაკუთრებით, ფეხბურთი) და პოლიტიკა ამ გამომსახველობითი საშუალებებით, ყოველდღიურობით, დისციპლინით და, რაც მთავარია, ვნებით ძალიან ჰგავს ერთმანეთს. ალბათ, ვნება არის ის, რაც მიზიდავს და რაც ინტერესს არ მინელებს. სამივე სფერო პერფორმანსია: თქმა და ქმნა. 

 

 

„კლასიკაში პოპის შეტანა ცოტა ეკლესიაში იარაღით შესვლას ჰგავს.“
 

 

 

- როდესაც პროფესიად ჟურნალისტიკა აირჩიეთ, რატომ არ გახდით იმ მიმართულების ჟურნალისტი, რაც პოლიტიკასთან ახლოს ყოფნის საშუალებას მოგცემდათ? 

- პირველი პროფესია, რომელიც იმ 3-4 წლის ასაკში ავირჩიე, ნაგვის მანქანის მძღოლობა იყო. არ ვიცი, რატომ. 

- ალბათ, თვითონ მანქანა მოგწონდათ - რთული აგებულების, უცნაურად მომუშავე მექანიზმი. 

- ზოგადად, ვიზუალი ხშირად განსაზღვრავს ხოლმე ჩემს ინტერესებს - ფერები, ფორმები, ფაქტურები... მეორე პროფესია, რომელიც მოვინდომე, დეტექტივობა იყო. პოლიტიკოსობაც მომწონდა. ამ სამ პროფესიაში ვტრიალებდი და ეს ინტერესები მოზარდობამდე შემინარჩუნდა. მგონია, რომ დეტექტივობა და ლიტერატურა, რაც ამ ინტერესის გამო მაშინ ავითვისე, შემდეგ ძალიან გამომადგა თეატრში. სხვა არაფერი არ არის რეჟისურა, თუ არა ძიება და დანაშაულის ადგილზე მუშაობა. 

- ანუ კონფლიქტის კვლევა? 

- დიახ, ზუსტად. ოღონდ, კვლევა მიკერძოების გარეშე - ეს ძალიან მნიშვნელოვანია. როცა რეჟისორი-დეტექტივი ვიყავი, არასდროს ვყოფილვარ მიკერძოებული დადებითი პერსონაჟების მიმართ. ბევრია რეჟისორი-პროკურორი. ეს საშინლად მოსაწყენია.  ნაგვის მანქანას მომავალშიც მივუბრუნდი - “თრეში” თეატრში მუშაობის დროსაც მაინტერესებდა.

- ეს რაში გამოიხატა?

- გამოიხატა პოპკულტურის ისეთ ხელოვნებაში შეტანით, სადაც ეს „არ მოსულა“, პირობითად, მადონას სიმღერა უადგილოდ ჟღერდეს შექსპირის „ჰამლეტში“. დიდ ხელოვნებაში „თრეშის“ შეტანა აკვიატება არ ყოფილა,  ეს იყო თავისთავადი პროცესი, რომელიც მკარნახობდა, რომ მაგალითად, შექსპირთან ეს კონტრაპუნქტი კარგად იმუშავებდა - შეხების წერტილებს გააჩენდა იმდროინდელ მაყურებელთან. კლასიკაში პოპის შეტანა ცოტა ეკლესიაში იარაღით შესვლას ჰგავს.

- საუბრის ამ მონაკვეთს სწორად შევაჯამებთ, თუ ვიტყვით,  ვნება კრავს თქვენი ცხოვრების სხვადასხვა ეპიზოდს?  

- დიახ, იმიტომ, რომ ასეთი დამოკიდებულება მაქვს საქმის მიმართ: წინასწარ ვაკვირდები, ვარ თუ არა ამ საქმით სრულად შეპყრობილი; თუ ვარ შეპყრობილი, მაშინ ვიწყებ. იგივე ეხება ურთიერთობებსაც. თუ ვარ შეპყრობილი ურთიერთობებით, ვიწყებ, ვიცავ და დიდხანს ვუფრთხილდები მათ. მაგრამ - და ეს, ალბათ, ძალიან ცუდი თვისებაა - თუ ვნების ნაკლებობას ვგრძნობ ან საქმეში, ან ურთიერთობებში, ძალიან სწრაფად და მტკივნეულად ვამთავრებ ხოლმე.

- 2023 წლის ბოლოს, ერთ-ერთ გადაცემაში მოვისმინე, რომ თქვით, რეჟისორი აღარ ვარო. თქვენი ცხოვრების ეს ეტაპი ახლაც გრძელდება? 

- 2023 წლის 1 იანვარს მივადექი ჩემს თავს შეკითხვით: აბა, იქნება წელს რამე ცვლილება? და იმან მიპასუხა: იქნება. მომწყინდა თეატრის კეთება.

- ახლა სად ხართ? 

- ახლა ვარ იქ, რის გამოც თეატრიდან წავედი და მგონია, რომ ეს ადგილი არც ისე შორს არის პოლიტიკისგან. ოღონდ, იმის მიუხედავად, რომ თეატრიც და პოლიტიკაც არის „აქ და ახლა“, მაქვს განცდა, რომ ჩემთან ეს „აქ და ახლა“ ჯერ არ დამდგარა. ერთი მხრივ, ზუსტად ახლა ვხედავ სამყაროსგან გამოგზავნილ ყველა ნიშანსა და სიგნალს იმისთვის, რომ პირდაპირ გადავეშვა პოლიტიკაში, მაგრამ, მგონია, რომ ეს დაკვეთა ცრუ დაკვეთაა და მომენტუმი ჩემთვის ჯერ არ დამდგარა. 

- პოლიტიკაზე საუბარს ამ კითხვით დავიწყებ: ინდივიდუალიზმი არის ის, რაც ნამდვილად გახასიათებთ. თქვენი ცხოვრების წესიც განსხვავებულია, თქვენი სპექტაკლებიც განსხვავებულია და ასევე ბევრისგან განსხვავებულია თქვენი დამოკიდებულება კანონის მიმართ. პირდაპირ სასამართლოს სხდომაზე განაცხადეთ: „კანონიერი არ ნიშნავს მორალურად სწორს. ჩემი მრწამსი და შეხედულებები უპირველესია.” არის თუ არა ინდივიდუალიზმი, რაც გიბიძგებთ, რომ რეჟიმს პირისპირ დაეჯახოთ?

- დიახ, ოღონდ, იმ დათქმით, რომ ინდივიდუალიზმი იდეა-ფიქსი არ არის. ჩემთვის ძალიან ვულგარული და მიუღებელი იქნებოდა, გააზრებული რომ მქონდეს - რაღაცას ვაკეთებ იმისთვის, რომ ეს ქცევა, დამოკიდებულება ან აღქმა მაინცდამაინც განსხვავებული იყოს. 

- ეს ჩემთვის ცხადი გახდა მაშინ, როდესაც „ინდივიდუალიზმი“ არ აღმოჩნდა თქვენი პასუხი ჩემს პირველ კითხვაზე - რა მიგაჩნიათ თვისებად, რომელიც განგსაზღვრავთ. მაგრამ სისტემას შუბლით რაც გაჯახებთ, ეს არის თუ არა თქვენი ინდივიდუალიზმი? 

- მე ვიტყოდი, რომ უფრო მუდმივი ლტოლვაა სამართლიანობისკენ. ადამიანები ხშირად ბანალური რაღაცების თქმას ან გაკეთებას ვერიდებით და, ამის გამო, ბევრს ვკარგავთ. ბანალურობა არ ნიშნავს რაიმე იმთავითვე გაცვეთილს ან იმთავითვე უინტერესოს. მე მგონია, რომ შესაძლებელია, რაღაც იყოს ბანალური, მაგრამ ბანალურობა არ იყოს მისი მთავარი მახასიათებელი. შეიძლება, ჯერ საინტერესო იყოს და მერე - ბანალური. 

- მინდოდა, დაზუსტება მეთხოვა და ახლა გასაგებია. 

- კითხვას რომ მივუბრუნდე, სამართლიანობის განცდა არის ის, რაც ხანდახან ძალიან დამღლელია იმიტომ, რომ ვერ აკონტროლებ მისდამი ლტოლვას. შეიძლება გინდოდეს, რომ სახლში დარჩე და ფეხბურთს უყურო, ან მეგობარს შეხვდე და ხელოვნებაზე ელაპარაკო, მაგრამ გადიხარ ქუჩაში სამართლისთვის იმიტომ, რომ ეს გმართავს და ამ წუთას, ეს არის ის, რაც არ მოიცდის. 

 

- ამჟამინდელი პროტესტი არანაირად არ არის დესტრუქციული. ერთი მოვლენა, რომელმაც დაარღვია კონსტრუქციული დღის წესრიგი, მზია ამაღლობელის შიმშილობა იყო. მაგრამ მზიამაც ბოლოს თქვა, რომ თავისი შიმშილობით პროტესტს არ დაასუსტებდა. შეიძლება თუ არა, თქვენი ღია დაუმორჩილებლობა კანონის მიმართ კიდევ ერთი ამოვარდნა აღმოჩნდეს საერთო სქემიდან?  იმდენი სადავო კანონი მიიღო ხელისუფლებამ ბოლო პერიოდში, რომ კანონს თუ არ დაემორჩილებით, შეიძლება, დაპირისპირებული აღმოჩნდეთ პროტესტის ხასიათთან. ამაზე თუ გიფიქრიათ?

- იმთავითვე რაიმე ტრაგიკულს ეს ჩემთვის არ ნიშნავს. ზოგადად, ვცდილობ, პროცესს მოვუფრთხილდე და ეს დამოკიდებულება ჩემთვის ამ პროტესტში არ დაწყებულა. თეატრში ეს არის ყველაზე მნიშვნელოვანი - ადამიანი და ადამიანთა ჯგუფი როგორ უფრთხილდება პროცესს, რომელსაც არაფრიდან ქმნის. გამომუშავებული მაქვს, რომ პროცესს ვუფრთხილდებოდე და იგივეა ამ პროტესტის შემთხვევაშიც. მაგრამ თუ დავინახავ, რომ პროტესტი სტრატეგიულ შეცდომას უშვებს, ან ამეტყველდება ენაზე, რომელსაც მე არ ვეთანხმები - მხოლოდ იმიტომ, რომ ამ პროტესტის ერთობაში დავრჩე, არ გავჩუმდები; ხმამაღლა ვისაუბრებ და, თუ საჭიროდ ჩავთვლი, წინააღმდეგაც წავალ. თქვენ ციტატა მოიყვანეთ სასამართლოდან და იქ ერთი სიტყვა იყო ძალიან მნიშვნელოვანი, რომელიც ამ ციტატას აკლია. ეს არის სიტყვა „იმთავითვე“. მე ვგულისხმობდი, რომ კანონი იმთავითვე არ ნიშნავს სწორს. როცა კანონებს არგებენ კონკრეტული 20-40 ადამიანის საჭიროებებს და დანარჩენ მილიონობით ადამიანს ეს კანონი მარწუხებში აქცევს, სიტყვა „კანონიერი“ ჩემთვის აღარ არის გათანაბრებული სიტყვა „მართალთან“. 

- ეს გასაგებია. 

- შესაბამისად, მე თემქაზე ნიღბით ვიყავი იმიტომ, რომ წინა დღეს ზუგდიდელ აქტივისტებს, ორ მამაც ქალს - კერენს და მარიამს - ძალიან დიდი ჯარიმა გამოუწერეს, ნიღბების ტარების გამო. ჩემთვის პრინციპული მნიშვნელობა ჰქონდა, რომ სოლიდარობის ეს აქტი შემდგარიყო. მე მგონია, რომ ქალაქებსა და სოფლებს შორის ქსელი გეოგრაფიულად და ემოციურად იბმება მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ ჩვენ მსგავსი სოლიდარობის აქტებს ვქმნით. მარტივად რომ ვთქვა, როცა ზუგდიდში ეს ხდება, მეორე დღეს თბილისში, ქუთაისში, ბათუმსა და პატარა ქალაქებში ყველანი ნიღბით უნდა გადიოდნენ. 

 

 

„თეატრი და პოლიტიკა - ორივე სიფხიზლეზე დგას.“

 

 

- პერიფერიასთან და ცენტრთან დაკავშირებით თქვენ ძალიან მგრძნობიარე ხართ. შესაძლებელია, ეს იმით არის გამოწვეული, რომ თქვენი ოჯახი გლდანში გადავიდა საცხოვრებლად, როცა 12 წლის იყავით. ბევრი წლის შემდეგ დაწერეთ წიგნი, რომელსაც ჰქვია „გლდანი (შეუძლებელი რომანი)“. ამ წიგნის მიხედვით, თქვენთვის გლდანი იყო და არის პერიფერია, რომელსაც აფასებთ, როგორც „ბოლო გაჩერებას, ტრავმას, ბედისწერას, მეტასტაზს თბილისის ძვალში.“ ასეთი იყო თქვენი მოზარდობის გარემო. მაგრამ თუ შეგიძლიათ, გაუგოთ იმ ადამიანს, რომელიც პირიქით აღიქვამს, რომ ევროპული გაგებით, გლდანი ქალაქია, ხოლო ვაკე და ვერა - სოფელი? ანუ გლდანში მეტი შესაძლებლობაა, სხვების ჩაურევლად იცხოვრო, ვიდრე ვაკეში და ვერაზე, სადაც თითქმის ყველა ერთმანეთის ნაცნობი და ახლობელია. 

- ჩემი დაკვირვებით, საშუალო სტატისტიკურ გლდანელს ბევრად მეტი დრო აქვს, ვიდრე ვინმე სხვას. მათ შორის, ბევრად მეტი დრო აქვს შენზე დაკვირვებისთვის. 

- იმას გულისხმობთ, რომ დაუსაქმებლები არიან? 

- დიახ. ეს დიდწილად ეწინააღმდეგება მათ სურვილებს. უნდათ, რომ დასაქმებულები იყვნენ და ჰქონდეთ სამსახური, რომლისკენაც მზერას მიმართავენ, მაგრამ არ მუშაობენ და ეს მზერა უსარგებლო რაღაცებზე გადმოაქვთ. არ ვარ დარწმუნებული, რომ, პირობითად, ჰიჩკოკისეული მოდელი საბურთალოზე უფრო მძაფრია, ვიდრე გლდანში. ვგულისხმობ სხვის ფანჯარაში, ხშირად, მეზობლის ფანჯარაში მიმართულ მზერას. ზოგადად, ადამიანის ბუნებაა მაგ მზერაზე აგებული და თბილისი, საერთოდ, სათბურია ასეთი მზერებისთვის. 

- რატომ? რას გულისხმობთ?

- იმიტომ, რომ შეღებული ფანჯრების და გადაწეული ფარდების ქალაქია. მე, მაგალითად, ქუჩაში რომ ვსეირნობ, განსაკუთრებით, ჩუღურეთში, ან სადმე, ძველ თბილისში ისეთ ქუჩებზე დავდივარ, სადაც ნამყოფი არ ვარ, ან კონცენტრირებული მზერით არ ვყოფილვარ იქამდე. ასეთ დროს, სულ ვცდილობ, რომ ფანჯრებში შევიჭყიტო და იქაურობაც გაძლევს საშუალებას. მეტიც, გიწვევს და გეფლირტავება. იმიტომ, რომ უმეტესად მოშიშვლებულია. თითქოს, თბილისის მკვიდრი მუდმივად შემოსულია შენთან დიალოგში - აი, ფარდებს გადავწევ, ფანჯარას შევაღებ, იქ ხმები გადმოიღვრება... ვუაიერიზმის ელემენტები თბილისში ძალიან გამჯდარია. არ ვფიქრობ, რომ ცენტრი და პერიფერია ძალიან განსხვავდება, ამ კუთხით. 

- თბილისს აივნებიან ქალაქს ეძახდნენ, რადგან როცა თბილისი შენდებოდა, აივანი იყო შუალედური სივრცე სახლსა და ქუჩას შორის. ფიქრობთ, რომ, დროთა განმავლობაში, აივნები დავკარგეთ და, ამის გამო, შიდა სივრცე უფრო ადვილად შესაღწევი გახდა? 

- ამ ქალაქში ინტერიერი და ექსტერიერი აზელილია ერთმანეთში. დიახ, შუალედური სივრცეები გამქრალია. ზოგადად, შუალედური ყველაფერი გამქრალია. მაგრამ მე უტოპიური მგონია ქალაქის ხელოვნურად მოთვინიერება. მაგალითად, თუ ცათამბჯენი აშენდა, მისი დანგრევა გამოსავალი არ არის.

- ცათამბჯენის ადგილი ნამდვილ ქალაქშია. იქ ვეღარ შეიჭყეტ. 

- მაგრამ ეს მდიდრების პრივილეგია გამოდის. რაც უფრო ზემოთ ხარ, მით უფრო მიუწვდომელი ხდები სხვისი თვალისთვის. თბილისურ ეზოებში და საბჭოთა შენობებში ამგვარი დაცულობის განცდა იქაურ მკვიდრს არ გააჩნია. 

- მინდა, პოლიტიკას დავუბრუნდეთ. რამდენიმე დღის წინ დაწერეთ, რომ არ შეიძლება, პოლიტიკოსი აქტივისტივით იქცეოდეს. გულისხმობდით, რომ პოლიტიკოსის ფუნქცია მხოლოდ აქციაზე დგომა არ არის; რომ პოლიტიკოსის და აქციის მონაწილის ენერგეტიკა არ უნდა იყოს ერთმანეთის ტოლფარდი. საზოგადოება, რომელიც ცვლილებებისთვის იბრძვის, მართლაც ითხოვს აქტიურ პოლიტიკურ პროცესს, მაგრამ პოლიტიკურ ელიტას არ შეუძლია ახალი ენერგიის, ახალი შინაარსის შეტანა პროცესში. არის მოთხოვნა და არ არის მიწოდება - რას ელოდებით? 

- ერთ დეტალში არ დაგეთანხმებით - მე არ ვთვლი, რომ ისინი იმავე ენერგეტიკით არიან წარმოდგენილები, როგორითაც - პროტესტანტები ვართ. ისინი ბევრად ჩამოგვრჩებიან, ამ თვალსაზრისით. მაგრამ ჩემთვის პრობლემა პოლიტიკის ხარისხი კი არ არის, პრობლემაა ნების არქონა. ახლა გავრცელებული პათოსი, რომ - მეტი რა ქნან?! - ჩემთვის მიუღებელია. იმიტომ, რომ მათ ვერ ვხედავ სამსახურში. სხვადასხვა დროს ბევრ პოლიტიკოსთან მქონია პირადი ურთიერთობა და არასდროს არ გამჩენია აღქმა, რომ ისინი თავს სამსახურში გრძნობენ. მათ არ აქვთ განცდა, რომ დილიდან საღამომდე ოფისში უნდა ისხდნენ და კონცენტრირებულად, ფხიზლად მუშაობდნენ. თეატრი და პოლიტიკა - ორივე სიფხიზლეზე დგას. სამწუხაროდ, ოპოზიციური სპექტრის პოლიტიკოსებში ფხიზელ ადამიანებს ვერ ვხედავ; ვერ ვხედავ ადამიანებს, რომლებიც დილით ოფისებში მიდიან იმისთვის, რომ იმუშაონ და შემდეგ ეს ნამუშევარი, ანგარიშის სახით, მოქალაქეებს წარუდგინონ. 

- სიტუაციის აღწერა მოვისმინეთ. რას ელოდებით? 

- მე მგონია, რომ მთავარი, რის გამოც პროტესტი კრიზისშია, პოლიტიკური პროცესის არარსებობაა. ეს კრიზისი ძალიან მალე დაბრალდება პროტესტანტებს და იმას, რომ ფორმებმა, კრეატივის ხარისხმა, ხედვებმა არ გაამართლა... წინდაწინ ვამბობ, რომ ეს უდიდესი უსამართლობა იქნება. პროტესტი კრიზისში შევიდა იმიტომ, რომ ის დრო, რომელიც მოქალაქეებმა გამოვუთავისუფლეთ პოლიტიკოსებს, აბსოლუტურად არ აუთვისებიათ. რაწამს პოლიტიკოსები მოქალაქეებს ნებას აჩვენებენ და რუტინის განცდას გაუჩენენ, მგონია, რომ მომენტალურად გაიდება ის ხიდები, რომელთა გარეშეც ახლა არაფერი გამოვა. ეს არ არის პროტესტი, სადაც გადამწვარი ხიდებით გავალთ ფონს; მე მგონია, რომ ეს გადებული ხიდების პროტესტია, მათ შორის, იმ პოლიტიკოსებთანაც, რომლებიც არ მოგვწონს. თუკი დავინახავთ, რომ ისინი მზად არიან მუშაობისთვის, ჩვენც ვემუშავებით. 

 

 

„თეატრში ახლა მომუშავე ადამიანებს  უწევთ, თავიანთი კოლეგების დიდი დუმილი დიდი ხმაურით დააკომპენსირონ.“

 

 

- ადრე ერთი პროგნოზი უზუსტესად აგიხდათ და ახლაც ასე დაჟინებით ამიტომ გეკითხებით - ახლო მომავლისგან რას ელოდებით? 

- ყველა სამუშაო ჯგუფში, სადაც აღმოვჩენილვარ, სულ ვცდილობ, ადამიანებს მოვუწოდო, რომ დაინახონ სამუშაო კალენდარი. კალენდარი არის ტერიტორია, სადაც საკუთარ გადაადგილებას ხედავ; დროითი და სივრცითი ელემენტები უკეთ მოჩანს და უფრო იოლია, განსაზღვრო საკუთარი ამოცანები. ეს შეიძლება იყოს რუტინული ნაბიჯები, მაგრამ - თანმიმდევრული და განგრძობითი. განგრძობითობის მნიშვნელობაც თეატრმა მასწავლა. შეიძლება, პიესა ან ფილმის სცენარი ძალიან საინტერესო იყოს პერსონაჟებით, ეფექტური ფრაზებით, მაგრამ იქ თუ დრამატურგიული სქემა არ არის დაცული...

- ანუ ამბავი კულმინაციისკენ თუ არ მიდის? 

- რა თქმა უნდა. იქ თუ კონფლიქტი ზუსტად არ არის შეფასებული, ლამაზი ფრაზები აზრს კარგავს და საინტერესო პერსონაჟები უფუნქციოდ დახეტიალობენ. ეს აკლია ქართულ პოლიტიკასაც და ჩვენს პროტესტსაც. თითქოს, გენეტიკურ კოდში გვიდევს, რომ მხოლოდ მაშინ ვფხიზლდებით, როცა მაღვიძარა იწყებს რეკვას. ახლა ამის ფუფუნება არ გვაქვს, მაღვიძარას ხმას ველოდოთ, რადგან ისედაც განგაშის ბევრი სიგნალია გარშემო. სიფხიზლე არ არის ჩვენი მახასიათებელი და თუ ახლა უპრეცედენტო სიფხიზლეს არ გამოვავლენთ, როგორც საზოგადოება, ამ ბრძოლას წავაგებთ. პირდაპირ მარცხში გავიღვიძებთ. მე არ მგონია, რომ რაიმე უნდა შევალამაზოთ, ან თითიდან უნდა გამოვწოვოთ ოპტიმიზმი. კრიზისი არის შესაძლებლობა და ჩვენ ახლა გზაგასაყარზე ვართ. ეს კრიზისი შეიძლება იყოს ბოლო წლებში საქართველოში დაბადებული აღქმების, განწყობების და ჯანსაღი დამოკიდებულებების დასაფლავების ადგილი; ან ამავე ტერიტორიაზე რაღაც თვისებრივად ახლის დაბადების ადგილი. სამშობიარო. როგორც არ უნდა განვითარდეს მოვლენები, რაც ამ პროცესში არ შეიცვლება, არის ეს ტერიტორია. უბრალოდ, ახლა ჩვენსა და რეჟიმს შორის მიდის ჭიდაობა იმაზე, თუ ვინ ავიღებთ ამ ტერიტორიას და, შესაბამისად, მას გადავაქცევთ ოცნებების სასაფლაოდ, თუ გადავაქცევთ ბაღად, რომელსაც მოვუვლით და ავაყვავებთ. ბაღის მოვლა დროში განგრძობითი პროცესია. ბაღის მშვენიერება მარტო ყვავილებში არ არის, ბაღის მშვენიერება არის იმ შრომაში, რომელსაც მის აყვავებაში დებ. 

- დიდი მადლობა. პროტესტის კონტექსტში, მინდა, შეგახსენოთ თქვენი მოსაზრება კლუბების როლზე: „საქართველოს შემთხვევაში, კლუბი იყო ის სივრცე, სადაც ცნობიერება ყველაზე ადრე განახლდა, მიუახლოვდა ევროპას. „ბასიანმა“, „მტკვარზე”-მ, „გალერი”-მ ის გააკეთეს, რაც ქართულ თეატრს არ გაუკეთებია.” ეს 2018 წლის ციტატაა. თუ სწორად ვხვდები, კოვიდის შემდეგ, საზოგადოებრივ ცხოვრებაში კლუბების როლი შემცირდა და თეატრის როლი გაიზარდა. თუ მიგაჩნიათ შესაძლებლად, რომ საზოგადოებას, თუნდაც, ინტუიციის დონეზე, ინდივიდების თავშეყრის ადგილი აღარ დასჭირდა - კლუბის სახით, მაგრამ დასჭირდა უფრო გამაერთიანებელი სივრცეები - თეატრის სახით?  

- თბილისის მაგალითზე ვიტყვი, რომ კლუბი არ არის ინდივიდუალური გამოცდილებების ადგილი. 

- არ ვიცოდი. ჩემთვის უცნაურია ამის მოსმენა. 

- ევროპაში სამეგობრო ჯერ ბარში მიდის და ბარიდან მიდის კლუბში. როცა ეს ვთქვი, თბილისში ბარის კულტურა თითქმის არ არსებობდა და დრამატურგია გართობაშიც მორღვეული იყო - ადამიანები პირდაპირ კლუბში მიდიოდნენ და კლუბი ფუნქციონირებდა „ორი ერთში“ პრინციპით. იმიტომ, რომ ბარში საუბრობ და კლუბში ცეკვავ. ჩემს მეგობრებთან სულ ეს პრობლემა მქონდა: მე კლუბში მივდიოდი მუსიკისთვის და ისინი სულ გარე სივრცეში, სალაპარაკოდ მექაჩებოდნენ. ადამიანები კლუბში ხშირად იმიტომ მიდიოდნენ, რომ  საუბრის შიმშილი იყო. არ მახსოვდა, რომ ეს მქონდა ნათქვამი, მაგრამ მგონია, რომ ეგ ციტატა დაადასტურა რეჟიმმა, როდესაც ერთ-ერთ პირველს „ბასიანს“ მიაკითხა. ეს იყო რეჟიმის მხრიდან პირდაპირი აღიარება, თუ სად დაინახა საფრთხე, სად დაინახა თავისუფლება. 

- მაგრამ კლუბებს ახლაც იგივე ფუნქცია აქვს? 

- მე მგონია, რომ ახლა კლუბები ამ მიყენებული ტკივილის ქვეშ არსებობენ. რაც „ბასიანში“ მოხდა, ჩვეულებრივი სპეცოპერაცია არ ყოფილა, კულტურული სპეცოპერაცია იყო. იქ ძალოვნები ნარკოტიკს კი არ ეძებდნენ, როგორც აცხადებდნენ, არამედ, კულტურულ არტეფაქტებს, თავისუფლების გამომხატველ ნიშნებს ესხმოდნენ თავს. სწორად დაარტყეს, სამწუხაროდ. 

- რატომ მოხდა, რომ პროტესტში ხელოვანი ადამიანები ჩანან, როგორც საზოგადოებრივი ლიდერები და ის ხალხი, ვინც საკლუბო კულტურა დაამკვიდრა საქართველოში, საერთოდ არ ჩანს?

- ნაწილობრივ, ალბათ, იმიტომ, რომ სერიოზულად ტრავმირებულები არიან. მეორე ფაქტორი ის არის, რომ თეატრი, ისევე, როგორც სხვა სახელოვნებო სფეროები - კინო, მათ შორის - ცალი ხელით ბრძოლაში არიან და მეორე ხელით ბოდიშს იხდიან. ისინი იყვნენ პირველები, ვინც თავის დროზე გაჩუმდა და ვისი ისტორიაც ბევრ უპატიებელ სიჩუმეს მოიცავს. 

- რომელ წლებს გულისხმობთ? 

- უფრო ტენდენციას ვგულისხმობ, ვიდრე კონკრეტულ პერიოდებს და კონკრეტულ აქტორებს. 2000-იანი წლებიდან მოყოლებული, ქართული თეატრის მთავარი ფუნქცია იყო დუმილი, რაშიც სოლიდურ ჯილდოს იღებდა, მათ შორის, იმ ადამიანისგან, ვინ ახლა რეჟიმის ავტორად გვევლინება. თეატრის ახალ თაობას, თეატრში ახლა მომუშავე ადამიანებს  უწევთ, თავიანთი კოლეგების დიდი დუმილი დიდი ხმაურით დააკომპენსირონ. 

 

 

„ტრამპი არის სილა დემოკრატიის სახეზე.“ 

 

 

- ეს აზრი ჩემთვის მისაღებია, მაგრამ რაც ახლა ხდება, ნაწილობრივ მაინც, არის თუ არა რეაქციაც იმ წნეხზე, რაც კულტურის სფერომ განიცადა თეა წულუკიანის მინისტრობისას? 

- თეა წულუკიანი ჩემთვის, როგორც ფენომენი, ერთგვარი დემო ვერსია იყო იმის, რასაც რეჟიმი მთელ საზოგადოებას უპირებდა. თიზერი იყო იმ ბოროტების, რომელსაც ახლა ყველა ვუყურებთ. მე მგონია, რომ საზოგადოებამ საკმარისი ყურადღება ამ თიზერს არ მიაქცია და მხოლოდ მაშინ გამოფხიზლდა, როცა კინო დაიწყო. 

- 2023 წლის ბოლოს გკითხეს, როგორი იქნება 2024 წელიო. თქვენ უპასუხეთ: ათქულიან სკალაზე ათი ქულით ცუდი წელი იქნებაო. როცა ამას ამბობდით, აქაურ ამბებთან ერთად, მსოფლიო ტენდენციებსაც გულისხმობდით. მაგრამ ეს თუ წარმოგედგინათ, რაც ახლა ხდება - რომ თავისუფალი სამყაროს ლიდერ ქვეყანაში ლიბერალურ ღირებულებებს მთლიანად ჩაანაცვლებდა მერკანტილური გარიგებები?

- აბსოლუტურად ზუსტად გეტყვით, რომ ამას  ველოდებოდი. რამდენადაც მახსოვს, ჩემი ეს პროგნოზი თავიდან ბოლომდე იყო მზერა და დაკვირვება პალესტინაზე. 

- დიახ. 

- პალესტინა არ არის უბრალოდ კონფლიქტის სუბიექტი პალესტინასა და ისრაელს შორის. ეს არის ერთგვარი კრიზისის ყვავილი და ეს კრიზისი მხოლოდ ერთ ქვეყანას არ უდგას. ამ კრიზისში ვართ ადამიანები, განურჩევლად ეროვნებისა და კულტურული კუთვნილებისა. რაც პალესტინაში ხდებოდა, თავისთავად იყო ერთგვარი წინასწარმეტყველება, რომელსაც, უბრალოდ, დაკვირვება სჭირდებოდა. მაგრამ მაშინ ადამიანები მზერის არიდებას არჩევდნენ, მათ შორის, საქართველოში. ჩემი მეგობრების შემადგენლობა ძალიან შეიცვალა პალესტინის ამბების შემდეგ. 

- თქვენს სამეგობროს გადახედეთ? 

- აბსოლუტურად! ძალიან განახლდა შემადგენლობა - ბევრმა ჩემი სამეგობრო დატოვა და ბევრი ისეთი ადამიანი შევიძინე, ვისთან მეგობრობაზეც მანამდე არ მიფიქრია. 

- გამოდის, არ ჰქონდა მნიშვნელობა, დონალდ ტრამპი მოიგებდა არჩევნებს, კამალა ჰარისი თუ ვინმე სხვა? 

- მგონია, რომ არსებითი მნიშვნელობა არ ჰქონდა. იმდენად ძლიერი ტენდენციაა, რომ ამას კონკრეტული პერსონა ვერ შეაჩერებდა. იმის მიუხედავად, რომ ბევრი დანაკარგი იქნება, ახლა ყველაფერი თავის ადგილზეა და ხილულია. ახლანდელი მსოფლიო იმსახურებს ტრამპს იმისთვის, რომ თვითრეფლექსია შეძლოს. ტრამპი არის სილა დემოკრატიის სახეზე. 

- პირადად თქვენ, როგორც საქართველოს მოქალაქეს და როგორც ლგბტ თემის წევრს, თუ გაგიჩნდათ საფრთხის განცდა ამ ახალ რეალობაში, ახალ მსოფლიო ტენდენციებში? 

- ჩემი იდენტობა დიდად არასდროს არ ცვლიდა ჩემთვის საფრთხის აღქმას. უფრო, როგორც ახლა და აქ მცხოვრები მოქალაქე გიპასუხებთ, რომ ისევ იმავე საფრთხეების წინაშე ვართ, ოღონდ, ახლა ეს საფრთხეები ზედაპირზე დევს. 

ზოგადად, დამდგარი წყლის უფრო მეშინია იმიტომ, რომ არ ჩანს, სად ვართ. ახლა, საშიშ დინამიკაში, მგონია, რომ ადამიანი მეტ საშუალებას იპოვის გადასარჩენად.

- თქვენ უნიკალური გამოცდილება გაქვთ: იცით, როგორია ოჯახური ცხოვრება საყვარელ ქალთან ერთად და, მეორე მხრივ, იცით, როგორია ოჯახური ცხოვრება საყვარელ მამაკაცთან ერთად. ამ უნიკალურობამ რა შეგძინათ ისეთი, რაც არ გექნებოდათ, ამ გამოცდილების გარეშე? 

- ის დუალიზმი, რასაც თავიდან შევეხე, ჩემთვის უფრო პრაქტიკული და ხილული გახდა ამ ორი გამოცდილების დაგროვების შემდეგ. ქართულ კულტურაში ხშირია ცხოვრების გაყალბება იდენტობის გამო - როცა ადამიანები კულტურულ ნორმატივებს ემორჩილებიან. ჩემს შემთხვევაში, ორივე გამოცდილება დაფუძნებული იყო ჩემს სურვილზე და სიყვარულზე. გრძნობების ფალსიფიცირება არ დამჭირვებია. აქედან გამომდინარე, მგონია, რომ ჩემში არსებულმა ორივე დინებამ ის გამოცდილება მიიღო, რომელსაც ასე იყო მოწყურებული. თან მგონია, რომ ძალიან გამზარდა ამ გამოცდილებებმა, რადგან წინააღმდეგობა ზრდის და ამ საზოგადოებაში, შეუძლებელია, ამ სახის გამოცდილება გქონდეს და ყოველდღიურ წინააღმდეგობაში არ იყო ჩართული. როცა ჩემს თავს შორიდან ვუყურებ და თვითრეფლექსიას ვცდილობ, მიჭირს, დავიჯერო, რომ ეს ყველაფერი ერთ ბიოგრაფიაში ეტევა. პირველ ურთიერთობაში სამი წელი ვიყავი, მეორე ურთიერთობაში - რვა წელი. ორივე ციფრი მეცოტავება, რადგან იქ დაგროვილი ემოციები და იქ მიღებული განცდები, მგონია, რომ არაფრით არ შეიძლებოდა, სამ წელში და რვა წელში დატეულიყო - იმდენად ინტენსიური და მოცულობითი გამოცდილება იყო. 

 

 

„ჩემი ხასიათი და ბუნება სულ გამოცანის რეჟიმში მამყოფებს.“

 

 

- 12 წლის ქალიშვილი გყავთ. როგორ ფიქრობთ, შვილის თვალში მშობელს რა ხდის პატივსაცემ ადამიანად? 

- (პაუზა) გულწრფელობა.

- ნათქვამი გაქვთ - ჩემს შვილთან მეგობრობისთვის ვემზადებიო. დადგა ეს ეტაპი? 

- დიახ, არის ეს პერიოდი. უბრალოდ, რაც უფრო ინტენსიურად შევდივარ საჯარო ცხოვრებაში, პროპორციულად მცირდება ჩემი პირადი ურთიერთობები, მათ შორის, ურთიერთობა შვილთან. ეს ძალიან მაწუხებს, მაგრამ თუ ამ ბრძოლაში არ შევალ, მისთვისვე იქნება უარესი. ამ ბრძოლაში ყოფნას ვუყურებ, როგორც ერთგვარ ინვესტიციას ჩემი შვილის მომავალში. თან ვცდილობ, რომ ამ ბრძოლაში ჩემს მოკავშირედ ვაქციო. 

- ბოლო კითხვა მაქვს: დღეს თუ არსებობს რამე, რაც გინდათ, რომ ადამიანებმა თქვენ შესახებ სწორად იცოდნენ? 

- სურვილს გამოვთქვამდი, რომ ადამიანებს არ ჰქონდეთ ჩემ მიმართ წინასწარგანწყობები. ყველაზე ხშირად რასაც ვაწყდები, არის არასწორი წინასწარგანწყობები ჩემ მიმართ. მერე ურთიერთობებში ძვირფას დროს ვკარგავთ ამ სიცრუის მსხვრევისთვის. 

- უფრო ხშირად, რა არის ამ წინასწარგანწყობის შინაარსი? 

- სტერეოტიპულად რომ ჩამოვთვალო, რაც ჩემთან დაკავშირებით შემხვედრია, ის არის, რომ ვარ უკიდურესად ამაყი - არა! რომ ვარ ამბიციური, პროვოკაციებზე მომართული - აბსოლუტურად არა! რომ მიყვარს ქება - აბსოლუტურად არა! რომ ვარ კონფლიქტური. აქ დავაზუსტებდი, რომ თეატრში კონფლიქტური ვიყავი ეპიზოდურად და მხოლოდ და მხოლოდ მაშინ, თუ ვხედავდი, რომ ვინმე პროცესს აზიანებდა. ამ დროს ძალიან სასტიკი ვხდები. იგივე ეხება ყველა სფეროს და ყველა ურთიერთობას. ვისურვებდი, რომ ადამიანებმა მეტი სივრცე დატოვონ იმისთვის, რასაც მართლა გამოცდიან ჩემთან ურთიერთობაში და ეს სივრცე გაათავისუფლონ წინასწარგანწყობისგან. 

- დიდი მადლობა უაღრესად საინტერესო, შინაარსით დახუნძლული საუბრისთვის. ინტერვიუს დავასრულებთ თქვენი კომენტარით ცნობილი ადამიანების ორ გამონათქვამზე. პირველი ციტატის ავტორია გერმანელი ფილოსოფოსი და ფსიქიატრი კარლ იასპერსი (1883-1969): „ადამიანი ყოველთვის იმაზე მეტია, რაც მან საკუთარი თავის შესახებ იცის.“

- ბოლო წლებში ჩემგან ყველაზე ხშირად ნათქვამი ფრაზა მსახიობების მისამართით იყო: “დააკვირდით თქვენს სხეულს”. მას მერე, რაც თეატრი მივატოვე, აღმოვაჩინე, რომ იმავეს არასდროს არ ვთხოვდი ჩემს თავს. ბოლო პერიოდში ორ კალაპოტში გადავიყვანე ჩემი დაკვირვება: ერთი - ვაკვირდები საკუთარ ემოციურ ნაწილს და მეორე - ვაკვირდები საკუთარ სხეულს. ორივე - ვირტუალური და ფიზიკური ტერიტორია - ძალიან მნიშვნელოვანია საკუთარ თავზე ცნობების შესაკრებად. განცდა მაქვს, რომ, ერთი მხრივ, საკუთარი თავის შეცნობის საქმე მეტ-ნაკლებად წინ მიდის, მაგრამ, მეორე მხრივ, ჩემში მეორე პიროვნებას აქვს განცდა, რომ რაც უფრო მეტს ვიქექები, უფრო და უფრო იზრდება იმ მისტიკის ხარისხი, რაზეც საუბრის დასაწყისში ვილაპარაკე. თითქოს, ჩემი ხასიათი და ბუნება სულ გამოცანის რეჟიმში მამყოფებს და მისხლტება მაშინ, როცა უნდა მოვიხელთო. ეს მართობს და გართობა ჩემთვის მნიშვნელოვანია. დიახ, ვგრძნობ, რომ ჩემი ფიზიკური და ვირტუალური სხეულის მიღმა ვარ და ამ მხრივ ვეხმიანები იასპერსის ციტატას. მაგრამ არ მაქვს სურვილი, რომ ეს ტერიტორია ბოლომდე ავითვისო, იმის მიუხედავად, რომ ბუნებით მკვლევარი ვარ. მინდა, აუთვისებელი დავტოვო ეს მისტიკური წერტილები ჩემში.

- მეორე ციტატა ეკუთვნის ამერიკელ მწერალს - ჩარლზ ბუკოვსკის (1920-1994): „ზოგჯერ იმისთვის, რომ ცხოვრება გააგრძელო, ძალიან უნდა გაბრაზდე.“

- საშუალება რომ მქონდეს, ამ ციტატას  ყოველ ქართველს გაღვიძების მომენტში ყურში ჩავჩურჩულებდი. ეს არის ის, რაც სულ უნდა გვექნა და რასაც ყოველთვის გამოვტოვებდით ხოლმე. ეს გამოტოვებული ეპიზოდია ჩვენი საზოგადოებრივი ცხოვრებიდან. 

- თუმცა, რუსთაველის გამზირზე 1988 წლიდან დგას გაბრაზებული ხალხი. 

- დიახ, დგას, მაგრამ ჩვენს უკმაყოფილებას აკლია რისხვა. რისხვა მნიშვნელოვანი კომპონენტია და იმთავითვე დესტრუქციულ ქმედებებს არ გულისხმობს. რისხვა გულისხმობს სწორი კალაპოტის გამოძებნას ბრაზისთვის. ბრაზი, თუ მას სწორ გასასვლელებს არ ვუპოვით, ძალიან დააზიანებს იმ ორგანიზმს, რომელსაც ქართული საზოგადოება ჰქვია. მე მგონია, ახლა ჩვენ ამას ვცდილობთ, რომ სწორი დინება მივცეთ ჩვენს ბრაზს. სლოგანიც  - „არ გაჩერდება ხალხის მდინარე, ქვეყნის გულიდან გამომდინარე!“ - ჩემთვის, სინამდვილეში, ბრაზის მდინარეს გულისხმობს. ზუსტად ამ ბრძოლაში ვართ შესულები - დააშრობენ ჩვენი ბრაზის მდინარეს, თუ ვერ დააშრობენ. ჰოლივუდის ტრივიალურ ფილმში ვართ: გმირს წამები აქვს დარჩენილი და ნაღმის მოწყობილობაზე სწორი კაბელი უნდა გადაჭრას. ფილმის ჟანრი ამაზეა დამოკიდებული. წამმზომი. ღელვა. ოფლი. კამერა მაკრატელზე “აზუმებს”. გმირი კაბელს ჭრის. ეკრანზე ტიტრები ამოდის.

ფოტომასალა: ირაკლი გედენიძე