- ნიკა, ერთი ფერის გაქრობა რომ იყოს აუცილებელი, რომელ ფერს გააქრობდით? 

- ჩემი სურვილით არც ერთ ფერს არ გავაქრობდი. პირიქით, ვისურვებდი, უფრო მეტი ფერი დამენახა, რადგან ბუნებაში იმაზე მეტი ფერია, ვიდრე ვხედავთ. 

- მაინც, აუცილებელი რომ იყოს, რომელს შეელეოდით? 

- (პაუზა) სხვა გზას ვიპოვიდი. რომელიმე ფერს სხვა ფერს შევურევდი და ასე შეველეოდი. წერის დროსაც ასეა - ერთი სიტყვა სხვა სიტყვით შეგიძლია შეცვალო და სულ სხვა ამბავი გამოგივა. 

- როგორ ფიქრობთ, თქვენი მთავარი ნიჭი უკვე ნაპოვნი გაქვთ?

- შეიძლება ასეც ითქვას, რომ დიახ, ნაპოვნი მაქვს. წერა და ხატვა არის ჩემი ორი მთავარი ნიჭი. ადამიანმა შეიძლება თავისი მთავარი ნიჭი მთელი ცხოვრების განმავლობაში ვერ იპოვოს. მე ვიპოვე იმით, რომ ბავშვობიდან ბევრს ვწერდი და ვხატავდი. 

- როგორც ვიცი, თავიდან ხელნაკეთ წიგნებს აკეთებდით - ამბებს წერდით, ილუსტრაციებს ურთავდით და წიგნად თქვენ თვითონ კინძავდით. 

- დიახ, ასე იყო. ჩემი ოთახი ახლაც ლაბორატორიას ჰგავს. იქ არის საწერი მაგიდა, ფურცლები, საღებავები, ნახატები... ბავშვობაში ვმღეროდი კიდეც. მაგრამ წერა და ხატვა მაინც მთავარია. 

- ვიცი, რომ პერსონაჟებზე, სიუჟეტის განვითარებაზე ფიქრი გიყვართ. ამბობთ, ფიქრი უფრო მნიშვნელოვანია, ვიდრე წერაო. მაგრამ თქვენი ფიქრის ნაწილი თუ არის საკუთარ თავზე დაკვირვება? 

- დიახ, ყველაზე მეტს ჩემს თავზე ვფიქრობ. ჩემთვის ეს არის მთავარი - როცა რაღაცის გამოსწორება მინდა, როგორ გამოვასწორო. რომ არ ვფიქრობდე, ვერც დავწერდი, ვერც დავხატავდი. თვითონ წიგნიც მწერლის ფიქრია. 

- რომელიმე პერსონაჟის განვითარებაში თუ გადგებათ ის, რაც თქვენს თავზე გაქვთ ნაფიქრი? 

- მე ყოველთვის ვიცნობ პერსონაჟს, რომელზეც ვწერ.  ქუჩაშიც მათზე ვფიქრობ, სკოლაშიც. სიზმარშიც კი დამიწერია. პერსონაჟს ადამიანი თავის თავში ეძებს. ჩემს პერსონაჟს იმას ვათქმევინებ ხოლმე, რასაც მე ვფიქრობ და როცა გმირებს ვალაპარაკებ, ზუსტად მაშინ ვიგებ რაღაც ახალს საკუთარ თავზე. სულ ასე ხდება.   

- არ აქვს მნიშვნელობა, პერსონაჟი გოგოა თუ ბიჭია?

- დიახ, ორივეს ეხება. ამას ჩემთვის არსებითი მნიშვნელობა არ აქვს. 

- როდესაც „თინეიჯერი“ გახდით და ბავშვობიდან მოზარდობის ასაკში გადახვედით, თქვენს თავზე თუ გაიგეთ რაიმე მნიშვნელოვანი, რაც მანამდე არ იცოდით? ან თქვენს ხასიათში თუ აღმოაჩინეთ რაიმე ახალი? 

- 12 წლის ვიყავი, ჩემი წიგნი - „აბკულა და ცეცხლოვანი ყელსაბამები“ - რომ გამოიცა. ამის შემდეგ, თითქოს, საკუთარი თავი უკეთ გავიცანი. მაგრამ ახლა რომ ვუყურებ წიგნს, საშუალება რომ მქონდეს, თავიდან დავწერდი. ჩემთვის ძალიან ბევრი რამ შეიცვალა. 

- თქვენი წიგნი იმით მთავრდება, რომ მკითხველს გაგრძელებას ჰპირდებით. თუ ფიქრობთ, რომ ეს გაგრძელება მოგცემთ საშუალებას, შეცვალოთ, რაც პირველ წიგნში აღარ მოგწონთ?

- ალბათ, ასე მოხდება. თანაც, უკვე ვიცი, წიგნი როგორ გაგრძელდება. წერის სტილსაც შევცვლი და კიდევ ბევრ რამეს. 

- პერსონაჟებსაც შეცვლით?

- პერსონაჟები დარჩებიან. ალბათ, განვითარდებიან და ახლებიც დაემატებიან. 

- სულ ცოტა სიახლეს ხომ არ გაგვიმხელთ ახალი წიგნიდან? 

- გეტყვით. მეორე წიგნში აბკულა მოყვება, რომ თავიდან ადამიანი იყო, გაბოროტდა და  ასე გახდა  დრაკონი. ასევე, მოყვება, რა ძნელია დრაკონის ტყავში ცხოვრება. 

- ამას არ ველოდი. 

- ჩემი აზრით, ადამიანს არ სჭირდება მითიური არსებებისგან რაიმეს სესხება, მას ისედაც შეუძლია, თაგვიც იყოს, დრაკონიც და ანგელოზიც. გააჩნია, როგორი ადამიანების გარემოში მოხვდება. 

- დიახ, ალბათ, ასეა. თქვენი აზრით, მოზარდობის ასაკში ყველაზე რთული რა არის? 

- მე მჯერა, რომ ყველა ადამიანში ბავშვი ცხოვრობს. არ მიყვარს გამოთქმა - გაიზარდე და რაღა დროს ეს არის?! ბევრი რამ იცვლება, მაგრამ, ჩემი აზრით, ბავშვობა არსად არ ქრება, ყოველთვის არის შენში, მაგრამ ცდილობ, რომ დამალო. რთული ეს არის. 

- თქვენ თუ ხედავთ დამალულ ბავშვს იმ ადამიანებში, ვისაც ხშირად ხვდებით - ვთქვათ, მშობლებში, ახლობლებში?

- დიახ. ადამიანს რომ ვუყურებ, შემიძლია ვთქვა, როგორი ბავშვი იქნებოდა. 

- მართლა?! 

- იმას ვგულისხმობ, რომ მივხვდები - ეს ადამიანი იქნებოდა ინტროვერტი და საინტერესო ბავშვი. ვფიქრობ, რომ ადამიანში თვისებები ბავშვობის შემდეგ არ იცვლება, უბრალოდ, ამ თვისებებს რაღაც ემატება, ვითარდება. მაგრამ არ მგონია, რომ იცვლებოდეს. 

- იმის შემდეგ, რაც 12 წლის ასაკში თითქმის 300 გვერდიანი წიგნი დაწერეთ, დაასურათეთ და გამოეცით, ხომ არ გახდა წერა ერთგვარი ვალდებულება, თუნდაც, საკუთარი თავის მიმართ, ან ოჯახის და ახლობლების მიმართ? თუ წერა და ხატვა თქვენთვის ისეთივე სიამოვნებაა, როგორიც წიგნის გამოცემამდე იყო?

- ჩემთვის ეს არის ორივე - ვალდებულებაც და სიამოვნებაც. წერის და ხატვის გარეშე, ჩემთვის ცხოვრება ძალიან მოსაწყენი იქნება. მაგრამ ვალდებულებაც არის. „აბკულა“ რომ დავწერე, ახლა თავში მაქვს, რომ მეორე ტომიც უნდა დავწერო და სხვა ამბებიც...

- ვალდებულება რა მხრივ არის?

- მე რომ ვწერ წიგნს, მკითხველი კითხულობს. მაწუხებს ხოლმე იმაზე ფიქრი, რომ ხომ არ ელოდებიან მეორე ტომს? თან მწერლობა შეიძლება ჩემი პროფესიაც გახდეს და ეს საქმე უნდა ვაკეთო. 

 

 

„წერის დროს ძალიან ბევრჯერ დამარცხდები.“

 

 

- ამბობენ ხოლმე, რომ მწერლობა მძიმე შრომაა, რომელიც ბევრჯერ დამარცხებას გულისხმობს. ერთი ცნობილი მწერალი ამბობდა: უნდა დაჯდე, ბევრჯერ დამარცხდე, მერე უკეთესად დამარცხდე და ბოლოს გამოგივა. ეს თქვენთვის ნაცნობი პროცესია? ამბობთ, ვწერ და მერე ბევრ რამეს ვცვლიო. ამას მძიმე შრომად აღიქვამთ?

- შრომა ნამდვილად არის. ზოგადად, ყველა ადამიანს უნდა, რომ შედეგი მალე მიიღოს. თუ წერს, უნდა, რომ მალე დაასრულოს და საბოლოო შედეგი ნახოს. მე მქონია შემთხვევა, როცა წერა შემიწყვეტია იმიტომ, რომ ვეღარ ვხედავ გაგრძელებას, აღარ მოდის იდეა. „მინდა და ვწერ!“ - ასე არ არის. ვთქვათ, წიგნის წერა უნდა დავიწყო. ამაზე ჯერ დიდხანს ვფიქრობ. რაღაცას ვინიშნავ. თუ ამბავი ზუსტად არ გეცოდინება, სიუჟეტს ვერ განავითარებ. თანაც, რომ წერ, აუცილებლად ლამაზად უნდა წერო.

- რას გულისხმობთ?

- მკითხველი უნდა მოხიბლო და ნაწარმოებში ჩაითრიო. საინტერესო თხრობა უნდა შეგეძლოს, რომ მკითხველი შენს სამყაროში წაიყვანო; მაგალითად, სახლში ისე უნდა შეიყვანო, რომ სახლის სურნელიც იგრძნოს, წვიმის დროს კი - მიწის.  თუ წიგნმა მკითხველი არ დააინტერესა, მისგან გაქცევა ყველაზე ადვილია - დახურავს და მორჩა. მე „აბკულა“ ექვს თვეში დავწერე, მაგრამ წიგნის წერამ, შეიძლება, ერთი წელი ან ათი წელი მოითხოვოს. გამიგია, რომ ჭაბუა ამირეჯიბი 20 წელი წერდა „დათა თუთაშხიას“. წერის დროს ძალიან ბევრჯერ დამარცხდები. 

- რას ნიშნავს, დამარცხდები? 

- შეიძლება იმას ნიშნავდეს, რომ ვწერდე და არაფერი არ მომწონდეს, ვწერდე და სულ ვშლიდე. მერე, დამიწყია ფიქრი, დააინტერესებს თუ არა საზოგადოებას, რასაც ვაკეთებ? ჩემი აზრით, ესეც დამარცხებაა. ბევრჯერ მქონია ასეთი შემთხვევა. კიდევ, ის მოხდა, რომ თავიდან „აბკულა“ წამეშალა. 

- როგორ თუ წაგეშალათ?

- რატომღაც, ლეპტოპი გაფუჭდა და მთელი ტექსტი წაიშალა. კიდევ კარგი, რაღაც ნაწილი გადაგზავნილი მქონდა. ლეპტოპი რომ შეაკეთეს, აღმოჩნდა, რომ ტექსტი არსებობდა, მაგრამ, ამასობაში, მე უკვე თავიდან მქონდა დაწერილი. მერე ორივე ტექსტი შევაერთე. შეიძლება ითქვას, რომ ესეც ერთგვარი დამარცხებაა. მაგრამ დაკარგული ტექსტი აუცილებლად აღდგება. ერთხელ, როცა წიგნს ვწერდი, კარგად მიდიოდა საქმე, მაგრამ უცებ გავჩერდი და მივხვდი, რომ ვეღარ ვაგრძელებდი. სიუჟეტის რაღაც ჩარჩოში ვიჯექი და ამბავი აღარ ვითარდებოდა. გავჩერდი, ჩანაწერებს ჩავხედე, რაც უკვე დაწერილი მქონდა, გადავიკითხე, დავფიქრდი და მივხვდი, როგორ უნდა გამეგრძელებინა.

- თანამედროვე ქართველი მწერალი არჩილ ქიქოძე ამბობს, რომ უმჯობესია, თავიდან მოთხრობების წერა დაიწყოს ადამიანმა; მოთხრობა პერსონაჟების ცხოვრების პატარა მონაკვეთია და ამ პატარა მონაკვეთს უფრო კარგად დაინახავს დამწყები მწერალიო. თუ სწორად ვიცი, თქვენ მოთხრობების წერა გქონდათ დაწყებული და „აბკულაც“ ჩაფიქრებული იყო, როგორც მოთხრობა. წიგნში როგორ გადაიზარდა?

- თავიდან მეც ასე დავიწყე, ძალიან პატარა მოთხრობებს ვწერდი, თან ხელით ვწერდი და არა ეკრანზე. მერე, ერთხანს, არაფერი აღარ დამიწერია. ამის შემდეგ წავიკითხე „ჰარი პოტერი“ და მომინდა, რომ მეც ფენტეზის ჟანრში დამეწერა. ეს ჟანრი ძალიან განსხვავებულად იწერება, გამორჩეული ჟანრია, ჩემი აზრით. თან, მანამდე, ჩემი ნახატების პერსონალურ გამოფენაზე, გიორგი კეკელიძემ „თომას ზღაპრების“ დახატვა შემომთავაზა. მაშინ დავინახე, როგორ მუშაობს მწერალი ილუსტრატორთან ერთად და მომინდა, ჩემი წიგნი მქონოდა. მოთხრობებს ყოველთვის ქართულ გარემოზე ვწერდი. ფენტეზის ჟანრში რომ დავიწყე წერა, არ ვიცოდი, მოთხრობა იქნებოდა, რომანი, ნოველა თუ პოემა. ეს წინასწარ ისედაც არასდროს არ ვიცი. მაგრამ თუ ვხვდები, რომ ნაწერს რაღაც აკლია, ვამატებ. ასე გადაიქცა მოთხრობა წიგნად აბკულას შესახებ. 

- მოთხრობასა და რომანს შორის შეიძლება სიუჟეტის განვითარებაში დიდი სხვაობა არ იყოს, მაგრამ რომანი შევსებულია რაღაცით, რაც ბევრად მეტია, ვიდრე დაახლოებით იმავე სიუჟეტზე დაწერილი მოთხრობა. ან პერსონაჟების ხასიათი განვითარდება, ან გარემო განვითარდება სხვანაირად, ან ავტორის განსჯა დაემატება და წიგნს სიღრმე მიენიჭება. როგორც ვხვდები, თქვენ მიერ ჩაფიქრებული სიუჟეტი როგორც განვითარდება, ამის მიხედვით იძენს მოცულობას ამბავი. ასეა? 

- „აბკულას“ სიუჟეტში თავიდან დრაკონი საერთოდ არ ყოფილა. რაც ჩავიფიქრე, ის სიუჟეტი ძალიან მოკლედ დავწერე. როცა დავამთავრე, მერე დავიწყე ჩამატება. ბოლოს, ყველაფერი გადავაკეთე და ახალი პერსონაჟი შემოვიყვანე ამბავში, დრაკონი.

- არაქართული გარემო თავიდანვე იყო? 

- დიახ. 

- „ჰარი პოტერი“ რამდენჯერ გაქვთ წაკითხული? 

- სამჯერ მაქვს წაკითხული და ეს ძალიან მეხმარება. ყოველ ჯერზე რაღაც ახალს აღმოვაჩენ ხოლმე. წიგნში ყოველთვის იმალება რაღაც ისეთი, რასაც თავიდან ვერ ხედავ. შემდეგ ძალიან შემიყვარდა ისეთი წიგნები, რთული ენით რომ არის დაწერილი. ერთ აბზაცს რომ წაიკითხავ, უნდა გაჩერდე და დააკვირდე; უნდა ცადო, რომ შინაარსი გაიგო. ასეთ წიგნებში თითოეულ სიტყვაში, თითქოს, რაღაც იმალება. ვკითხულობ, თან მეღიმება და ვფიქრობ - აბა, რას ცდილობს ახლა ავტორი? 

- „ჰარი პოტერიც“ ასეთი წიგნია?

- არა, ეგ მარტივი ენით დაწერილი წიგნია. მაგრამ „ჰარი პოტერის“ შემდეგ, სხვა წიგნები რომ წავიკითხე, რთული ენაც შემიყვარდა. 

- კონკრეტულად რომელ წიგნს გულისხმობთ, რთული ენით დაწერილ წიგნებზე რომ ლაპარაკობთ?

ზაფხულში წავიკითხე და ძალიან მომეწონა, ფილოსოფიური ჟანრის წიგნია. თანაც, თითოეული აბზაცი მხატვრული ხერხებით არის გაჟღენთილი - შედარებებით, ეპითეტებით... 

- რომელ ენებზე კითხულობთ? მაგალითად, „ჰარი პოტერი“ რომელ ენაზე წაიკითხეთ? 

- „ჰარი პოტერი“ ჯერ ქართულად მაქვს წაკითხული, მერე - ინგლისურად. ემილი ბრონტეს „ქარიშხლიანი უღელტეხილი“ ინგლისურად წავიკითხე. რთული ენით არ წერს, მაგრამ მდიდარი ლექსიკა აქვს. „დორიან გრეის პორტრეტი“ ქართულად წავიკითხე. ვაპირებ, რომ ინგლისურადაც წავიკითხო. ზოგჯერ რომელიმე წიგნზე მეუბნებიან ხოლმე, შენთვის ადრეა, ჯერ ამის დრო არ არისო. მიხეილ ჯავახიშვილზეც უთქვამთ. მაგრამ ამას რომ მეუბნებოდნენ, მაინც ვცდილობდი, რომ წამეკითხა. ჩემი ასაკის წიგნებსაც ვკითხულობ, მაგრამ უფრო ის წიგნები მიზიდავდა, რომლებზეც მეუბნებოდნენ, შენი ასაკისთვის არ არის, ვერ გაიგებო. 

 

 

 „ფილოსოფიურ კითხვებს ვაგროვებ.“

 

 

- ცნობილია, რომ ზოგიერთი მწერალი მუზას ელოდება იმისთვის, რომ რამე დაწეროს; ზოგიერთი კი ყოველდღე წერს და დარწმუნებულია, რომ მუზა სწორედ წერის პროცესში მოდის. თქვენი მუშაობის რეჟიმი როგორია?

- ორივე გამომიცდია. არის პერიოდი, როცა დილით ვდგები და მაშინვე წერას ვიწყებ. მაგრამ ეს აუცილებელი არ არის. შეიძლება, ჯერ გეგმა გავხსნა. წიგნის გეგმა და პერსონაჟები ყოველთვის ცალკე მაქვს ჩამოწერილი. თუ რაღაც ახალი აზრი მომივა, გეგმაში ვამატებ. ზოგჯერ ისე ხდება, რომ მუზას ველოდები. მაგრამ ზოგჯერ მაინც ვცდილობ, ჩემით მოვიფიქრო და მუზას არ დაველოდო. 

- თავიდან ხელით რატომ წერდით? 

- ხელით წერა მირჩევნია, ვიდრე ტექსტის კომპიუტერში აკრეფა. ახლა ინგლისურად ვწერ წიგნს, რომელიც მერე უნდა ვთარგმნო ქართულად. იმ წიგნის ასი გვერდია დაწერილი და სულ ხელით. ძალიან მიყვარს, ნაწერს და ნახატს ფურცელზე რომ ვხედავ. ფურცელზე უფრო ადვილად ვიაზრებ, ვიდრე ეკრანზე. 

- ინგლისურად წერა რატომ დაიწყეთ? 

- მაინტერესებდა, თუ გამომივიდოდა. შეცდომებს ვუშვებ, მაგრამ მერე მე თვითონ ვასწორებ ხოლმე. 

- გზადაგზა მოთხრობებსაც წერთ? სანამ „აბკულას“ მეორე წიგნი დაიწერება და გამოიცემა, ამასობაში, შესაძლებელია, რომ მოთხრობებიც დაწეროთ? 

- მე ძალიან უცნაური თვისება მაქვს, ვწერ წიგნს, მაგრამ მასთან ერთად, შეიძლება, ვწერდე მოთხრობას, ან მეორე წიგნსაც. ჩემთვის უკითხავთ, ახლა რას წერო. ამ კითხვას ვერ ვპასუხობ, იმიტომ, რომ ერთდროულად ხუთი ამბავი მაქვს დაწყებული. თან ყველა სხვადასხვა ჟანრისაა. ყველანაირი ჟანრის წიგნს ვკითხულობ და მერე ვიწყებ იმ ჟანრის მოთხრობის წერას, როგორც „აბკულა“ დავწერე, „ჰარი პოტერის“ წაკითხვის შემდეგ. 

- რაიმე ფილოსოფიური ყაიდის მოთხრობის ან წიგნის წერა ხომ არ დაგიწყიათ? 

- ფილოსოფიური მსჯელობა ჩემთვის ძალიან საინტერესოა. ამავე დროს, ფილოსოფიურ კითხვებს ვაგროვებ. შემდეგ ვმსჯელობ ხოლმე, ჩემი ოჯახის წევრებთან ერთად და შეიძლება, დავწერო კიდეც. „დორიან გრეის პორტრეტი“ რომ წავიკითხე, ძალიან მომეწონა და სულ ვფიქრობდი, ოსკარ უაილდმა ეს ნაწარმოები როგორ დაწერა. ამ წიგნში მისტიკაც არის, მაგრამ მისტიკის გარდა, აღწერილია ადამიანი, რომელსაც უნდა, მარადიულად შეინარჩუნოს ახალგაზრდობა. ამიტომ, გაჩნდა დორიან გრეის სინდრომი, რომელიც აქვთ ადამიანებს იმავე პრობლემით - რომლებიც მარადიულ ახალგაზრდობაზე ოცნებობენ. 

- შეგიძლიათ, გაიხსენოთ, რომელიმე ერთი კითხვა ან ერთი თემა, რომელზეც ოჯახის წევრებს გისაუბრიათ? მინდა, რომ დაახლოებით მაინც წარმოვიდგინო თქვენი საუბრები. 

- ჩაწერილი მაქვს ძალიან ბევრი კითხვა. ერთ-ერთი მათგანია, მაგალითად, რა არის დრო? იწყება მსჯელობა - დროს აქვს თუ არა დასასრული და დასაწყისი? ან, ვთქვათ, რა არის სილამაზე? საიდან მოდის სილამაზე, ან სად ქრება? მარტო ერთი სამყარო არსებობს? რატომ არ შეიძლება, არსებობდეს პარალელური სამყარო, სხვა განზომილება, სადაც ყველაფერი თან ისეთივეა, როგორიც ჩვენთან და თან ძალიან განსხვავდება. 

- გასაგებია, დიდი მადლობა. ბატონმა გურამ ოდიშარიამ თქვენი წიგნის პრეზენტაციაზე თქვა: „ბედნიერებაა, რომ ახლა საქართველოში ბავშვთა თაობას თავისი მწერალი ჰყავს.“ ეს ნიშნავს თუ არა პასუხისმგებლობას, რომ თქვენი თაობის სათქმელი სწორედ თქვენ უნდა მიაწოდოთ საზოგადოებას?

- მაქვს ეს პასუხისმგებლობა. „აბკულაშიც“ ვწერ იმის შესახებ, რომ, ზოგადად, ბავშვებსაც შეუძლიათ დახმარება საფრთხის დროს, შეუძლიათ მსჯელობაც, ფიქრიც, გამარჯვებაც. ჩემი აზრით, პრობლემაა, რომ უფროსები ბავშვებს არ იცნობენ, მათ არაფერს არ ეკითხებიან და ცდილობენ, ყველა პრობლემა თვითონ მოაგვარონ. 

- ახლა კი ამბობთ, რომ უფროსები ბავშვებს არაფერს ეკითხებიან, მაგრამ თქვენი პერსონაჟები წიგნში ხშირად იმეორებენ, რომ უფროსები არ დაუჯერებენ და ამიტომ მათ ყველაფერს უმალავენ. ეს ფაქტი - რომ ბავშვებს და უფროსებს ერთმანეთთან გულწრფელი ურთიერთობა უჭირთ - თქვენი თაობის სათქმელად მიგაჩნიათ? თუ მხოლოდ წიგნის თემაა?

- შეიძლება, ორივე იყოს. თაობის სათქმელიც არის. 

- როგორც ვხვდები, თქვენს ოჯახში ეს პრობლემა არ არსებობს, რომ ბავშვებს არ უსმენდნენ.

- ჩვენთან ნამდვილად არ არის ეს პრობლემა. მეც ხშირად მეკითხებიან აზრს. მაგრამ მთელი მსოფლიოს პრობლემაა, მე მგონი.  

- ფსიქოლოგები ამბობენ, რომ, როგორც წესი, ოჯახში ძალიან ამაყობენ ბავშვით, რომელსაც ლოგიკური აზროვნება აქვს განვითარებული; მაგრამ შემოქმედებითი უნარებით გამორჩეული ბავშვი, როგორც წესი, ყველაფერს თავის ჭკუაზე აკეთებს და ამით ზოგჯერ მშობლების უკმაყოფილებას იწვევსო. 

- რა თქმა უნდა, ლოგიკური აზროვნება და შემოქმედებითი აზროვნება ძალიან განსხვავდება ერთმანეთისგან. 

- ამის გამო, ნიკასთან ერთად ცხოვრება რთულია? 

- არა, ჩემთან ერთად ცხოვრება რთული არ არის. ჩვენ კონფლიქტები არ გვაქვს. 

- კარგით, მეორე საფრთხეც არსებობს ნიჭიერი ბავშვის აღზრდის პროცესში, როგორც ფსიქოლოგები ამბობენ: მშობლები, ახლობლები, მასწავლებლები განსაკუთრებული ნიჭის მქონე ბავშვებს მიღწევების თამასას ძალიან მაღლა უწევენ და მათგან თითქოს შეუძლებელს ითხოვენ. თქვენ თუ გრძნობთ ასეთ წნეხს?

- ხანდახან მაქვს. სკოლაშიც ასე მიცნობენ, რომ წიგნებს ვწერ და ვხატავ. მაქვს განცდა, რომ მათ იმედები არ უნდა გავუცრუო და  ჩემი საქმე უნდა გავაგრძელო. მაწუხებს კიდეც და მახარებს კიდეც, ჩემგან ამას რომ ელიან. ყოველთვის მზადყოფნაში ვარ, რომ შეცდომა არ დავუშვა და იმედები არ გავუცრუო. 

- ეს მოლოდინი თქვენ მიმართ სკოლაში მეტია, თუ ოჯახში? 

- სკოლაში ბევრად მეტია. 

- სკოლასთან დაკავშირებით მინდოდა, მეკითხა. ადამიანი, რომელიც წერს, როგორც წესი, ხშირად არის მარტო; უყვარს და სჭირდება მარტოობა. თქვენზეც ერთხელ ჟურნალისტმა თქვა, კომპიუტერთან და მოლბერტთან ჯდომა უფრო უყვარს, ვიდრე მეგობრებთან ერთად ყოფნაო. 

- დიახ, ასეა. 

- საერთოდ, მეგობრებთან ურთიერთობა როგორ გამოგდით? 

- მეგობრებთან ურთიერთობა გამომდის, მაგრამ შეიძლება ვამჯობინო, ვწერო, ვიდრე ჩემს მეგობრებთან ერთად გასართობად წავიდე. 

- რატომ? იმიტომ, რომ ეს უფრო გსიამოვნებთ? თუ იმიტომ, რომ მოვალეობის განცდა გაქვთ?

- ხანდახან მსიამოვნებს. 

- ხანდახან, ამ შემთხვევაში, ნიშნავს - ხშირად? 

- დიახ, ხშირად ეს უფრო მსიამოვნებს. თანაც, როცა ვწერ, მარტო არასდროს არ ვარ. ყოველთვის, როცა ვწერ, პერსონაჟებიც ჩემთან ერთად არიან. წიგნებს რომ ვკითხულობ, არც მაშინ არ ვარ მარტო. 

- სკოლაში გუნდური სამუშაოც ხომ გაქვთ ხოლმე შესასრულებელი? 

- დიახ, რა თქმა უნდა. 

- გუნდში როგორ გრძნობთ თავს? მერვე კლასში ხართ და, წესით, გუნდური მუშაობის საკმაო გამოცდილება უნდა გქონდეთ. 

- სხვათა შორის, მიყვარს გუნდური მუშაობა: მე ჩემს აზრს ვამბობ, სხვა თავის აზრს ამბობს. აზრები რომ იკრიბება, კარგი შედეგი გამოდის. 

- თქვენი ხასიათი, რომ მარტოობა და მარტო მუშაობა გიყვართ, ხელს არ გიშლით? 

- მარტოობაც კარგია და გუნდური სამუშაოც. სულ მარტო ვერავინ ვერ იქნება. 

- ის განცდა თუ გაქვთ, რომ მაინც, სხვებთან შედარებით, ნაკლები მეგობარი გყავთ? 

- კი, მაქვს ასეთი განცდა. მაგრამ ვინც მყავს, ყველა ძვირფასია ჩემთვის. ვნატრობ, მეტი დრო იყოს სამყაროში, რომ მეგობრებისთვისაც მეყოს და წერისთვისაც.  

- თქვენი მეგობრები ვინ არიან? კლასელები?

- კლასელები, მშობლების მეგობრების შვილები, ეზოს მეგობრები... 

 

 

„ასტრიდმა შექმნა პეპი, ახლა პეპის მადლობის ჯერია...“

 

 

- თქვენს წიგნში ძალიან მამაცი ბავშვები აღწერეთ. ისინი, უფროსებთან ერთად, გაანადგურებენ დრაკონს, რომელიც ქალაქს შიშის ზარს სცემს. თქვენი გმირი ენი განსაკუთრებულად უშიშარი გოგონაა. თქვენი წიგნი იმის შესახებ არის, რომ ზოგი მამაცი იბადება და ზოგი - მშიშარა? თუ ეს წიგნი შიშის დაძლევაზეა?

- შეიძლება, მშიშარა ადამიანიც გახდეს უშიშარი. ენს ჰყავს საუკეთესო მეგობარი მაქსი და ისინი ყველა საფრთხის წინაშე ერთად არიან. და როცა ერთად არიან, ნაკლებად ეშინიათ. ცალ-ცალკე ყველა ადამიანს ეშინია რაღაცის, სხვანაირად წარმოუდგენელია. ეს წიგნი უფრო შიშის დაძლევაზეა, ვიდრე მამაც ბავშვებზე. 

- მინდა, ვილაპარაკოთ ერთ-ერთ გამოუქვეყნებელ მოთხრობაზე, რომელიც პეპის ეხება. ამ მოთხრობის შესახებ თითქმის არაფერი ვიცი, იმის გარდა, რომ, ამასობაში, პეპი უკვე 87 წლის გამხდარა. პეპის შესახებ მოთხრობა უკვე დამთავრებულია?

- არა, არ დამიმთავრებია, ჯერ ისევ ვფიქრობ. „პეპი“ პირველი წიგნია, რომელიც წავიკითხე. ჩემთვის ჩვეულებრივი წიგნი არ არის, ყველა დროის ყველაზე საყვარელი წიგნია. მინდა, პეპიზე ისე დავწერო, რომ ყველას დააინტერესოს. 

- საკმაოდ მოულოდნელი იდეაა პეპის ამბის გაგრძელება. ამ მოთხრობის შესახებაც რამეს ხომ არ გაგვიმხელთ? 

- მალე გამოვა ჩემი მოთხრობების კრებული - „ბავშვები პატარა სოფლიდან“, რომელშიც 14 მოთხრობაა, მათ შორის არის „პეპის სხვა თავგადასავალი.“ ჟურნალისტები ერთ ლამაზ სოფელში ჩავლენ გადაღებაზე და იქ შეხვდებიან უცნაურ, ჟღალთმიან და გრძელწინდა მოხუცს, რომელიც ძალიან ჰგავს საყვარელი წიგნის გმირს. ეს 87 წლის პეპი-პეპილოტაა. ჟურნალისტები მას ინტერვიუზე დაითანხმებენ. პეპი ზუსტად იმ ადგილიდან აგრძელებს თავის ისტორიას, სადაც საყვარელი წიგნი წყდება. 

- როდესაც ბავშვი წერს ბავშვებზე, ეს შედარებით ადვილი მგონია. მაგრამ როცა ბავშვი აპირებს, რომ დაწეროს 87 წლის ქალზე, რომლის მხოლოდ ბავშვობა იცის, როგორ ფიქრობთ, ეს რეალური ამოცანაა? ამიტომ ხომ არ გიწევთ ბევრი ფიქრი, რომ 13 წლის ბავშვმა უნდა დაწეროს ამბავი 87 წლის ქალის შესახებ? 

- ასტრიდ ლინდგრენის წიგნი პეპის შესახებ ასე მთავრდება: პეპის სურვილი აქვს, რომ სულ ბავშვი იყოს და არ გაიზარდოს. ამიტომ, როცა გაიზრდება, ალბათ, ისევ ბავშვი იქნება, ოღონდ, წლები მოემატება. 

ისევ იარსებებს ის პეპი, ოღონდ, სხვა ასაკში. 

- ჰოდა, რაც განასხვავებს ბავშვ პეპის და ასაკოვან პეპის, ამის აღწერა მეტისმეტად რთული ხომ არ იქნება?

- დიახ, რთულია. მაგრამ ასაკოვანი პეპის აღწერაში ასტრიდ ლინდგრენის ცხოვრება და გარეგნობა დამეხმარება. მისი ბიოგრაფიიდან ვისესხებ ბევრ დეტალს: პეპისაც ეყვარება ჟურნალისტობა, მასაც ექნება ფერმა, დაწერს წერილებს, ქვიშაშიც ითამაშებს და ფეხსაც მოიტეხავს... ასტრიდმა შექმნა პეპი, ახლა პეპის მადლობის ჯერია... უფრო სწორად, ჩემი ჯერია, პეპის „სხვა თავგადასავალზე“ ვიფიქრო. ვიცი, რომ დიდი პასუხისმგებლობაა, საყვარელ გმირს შეეხო. 

- ასეთი კითხვა მაქვს: მარტო მწერლობით ვერც საქართველოში, ვერც ევროპაში მწერლები ვერ ცხოვრობენ და რაღაც მომიჯნავე საქმიანობას ეწევიან - ან ლექციებს კითხულობენ, ან რედაქციებში მუშაობენ, ან გამომცემლობებში... ხომ არ გიფიქრიათ, როცა გაიზრდებით, თუ მწერალი იქნებით, კიდევ რის კეთება იქნებოდა თქვენთვის საინტერესო?

- მსახიობობა მინდა ძალიან - ბავშვობიდან ჩემი ოცნებაა. ასევე, ქართული ენის სიღრმისეულად შესწავლას ვაპირებ. 

- ფიქრობთ, რომ შეიძლება ქართული ენისა და ლიტერატურის სპეციალისტი გახდეთ? 

- ყველაზე დიდი შანსია, ასე მოხდეს. 

- მსახიობობა და მწერლობა შეთავსებადი გგონიათ? 

- დიახ, მე ვფიქრობ, თეატრიც ეხმარება ადამიანს, რომ წეროს. ბევრი უნდა იკითხო, როცა მსახიობი ხარ. თუმცა, ორივე პროფესიას სულ მუშაობა სჭირდება. ადრე თეატრალურ სტუდიაში დავდიოდი და სცენაზეც ვთამაშობდი. 

- მე ასე წარმომიდგენია, რომ თქვენ ირგვლივ ბევრი ქება ტრიალებს - ოჯახში, სკოლაში, სამეგობროში თუ სხვაგან. მაგრამ, თუ არის ადამიანი თქვენს ცხოვრებაში, რომელიც გარკვეულ ეჭვებს გიჩენთ თქვენი თავის მიმართ? 

- კრიტიკას გულისხმობთ? 

- კრიტიკაც საინტერესოა, მაგრამ უფრო იმას ვგულისხმობ, არის თუ არა ადამიანი, რომელიც რაღაც ისეთს ამბობს, რომ მერე თქვენ ფიქრობთ: „იქნებ, არ ვარ მართალი? იქნებ, ისე არ არის, როგორც მე მგონია?“ ან: „უკეთესი წიგნი უნდა დამეწერა“...

- ასეთი ადამიანი არ არის, მაგრამ მე ჩემს თავს ვეუბნები ხოლმე იმას, რაც თქვენ ჩამოთვალეთ. ბევრი მაძლევს შენიშვნას - შენს თავს ასე მკაცრად ნუ ეპყრობი; ნუ ფიქრობ, რომ რაღაც უკეთესად უნდა გაგეკეთებინაო. მაგრამ მე ყოველთვის ვფიქრობ და ვამბობ ჩემს თავზე, რომ ამაზე უკეთესადაც შეიძლებოდა. 

- შემდეგ, სხვა რამეს რომ წერთ, იმას ითვალისწინებთ, რასაც თქვენს თავს ეუბნებით? 

- ვცდილობ, გავითვალისწინო, მაგრამ იქაც შენიშვნები მიჩნდება, ყოველთვის. ეს თვისება, ალბათ, ყველას აქვს. ადამიანი მარტო სიმაღლეში ხომ არ იზრდება? ან მარტო ასაკი ხომ არ ემატება? ადამიანი შინაგანად იზრდება, ეცვლება გემოვნება, შეხედულებები. „აბკულაზეც“ ხომ გითხარით - ახლა მართლა სულ სხვანაირად დავწერდი.

- პიროვნულად რომ ადამიანი გაიზარდოს, ამაში მან რაღაც ენერგია, ძალისხმევა უნდა ჩადოს. მაგალითად, თქვენ რას აკეთებთ იმისთვის, რომ პიროვნულად გაიზარდოთ?

- ერთი ის არის, რომ ბევრს ვკითხულობ. თანაც, ჩემთვის ძალიან საინტერესოა სხვისი აზრები. სხვების აზრებს რომ ვისმენ, ვცდილობ, მეც რაღაცაში გამოვიყენო. კიდევ, რომ იზრდები, ბევრ რამეს ნახულობ ირგვლივ, სამყაროში და გამოცდილება გემატება. 

- პანდემიის პერიოდში ყველანი სახლში გამოვიკეტეთ. ამიტომ გეკითხებით - უცხოეთში თუ ხართ ნამყოფი? 

- ერთხელ ვარ ნამყოფი, პანდემიის შემდეგ. 

- მხატვრობის კუთხით, თუ აკვირდებით თქვენს თავს, როგორ იზრდებით? 

- მხატვარს უფრო სჭირდება, ბევრი ადგილი ნახოს, რომ ინსპირაცია მიიღოს. 

- ხომ არ ფიქრობთ, რომ, როგორც მხატვარს და ილუსტრატორს, სპეციალისტის დახმარება დაგჭირდებათ? 

- ჩემი აზრით, არც მხატვრობა და არც მწერლობა არ ისწავლება. ვთქვათ, მყავდეს ხატვის მასწავლებელი - ის მასწავლის თავისი თვალით დანახულ სამყაროს. ეს ჩემთვის სასარგებლო არ მგონია. მირჩევნია, ისე ვხატო, როგორც მე ვხედავ. მასწავლებელი მაინც ჩარჩოში გსვამს. ძალიან ადრე დავდიოდი ხატვაზე და მეუბნებოდნენ - გაუკეთე ფონი, გაუკეთე კონტური. ხელოვნება არ ზის ჩარჩოებში. არ მინდა მასწავლებელი მხატვრობაში, მირჩევნია, ჩემით დავინახო და ჩემით დავხატო, ჩემი გრძნობები გადმოვცე ნახატით. თუმცა, ყოველთვის ზუსტად ვერ გადამაქვს ფურცელზე ის, რასაც გონებით ვხედავ. 

 

 

„ადამიანებს ეშინიათ თავისი აზრის ბოლომდე თქმა.“ 

 

 

- ნიკა, თქვენთვის რომელია სიტყვა, რომელიც, დღევანდელი გადასახედიდან, თქვენი ცხოვრების მეგზურად გამოდგება?

- (პაუზა) ალბათ, ხელოვნება. ჩემი ყველა ჰობი აქ არის თავმოყრილი: სიმღერაც, თეატრიც, წერაც, ხატვაც. საყვარელი ფრაზაც მაქვს: „ყველაფერი წიგნით იწყება“. 

- დიდი მადლობა უაღრესად საინტერესო საუბრისთვის. ინტერვიუს დავასრულებთ თქვენი კომენტარით ცნობილი ადამიანების ორ გამონათქვამზე. პირველი ციტატის ავტორია ინგლისელი მწერალი კლაივ ლუისი (1898-1963): „ადამიანები იშვიათად ამბობენ იმას, რის თქმაც ნამდვილად უნდათ.“

- ვეთანხმები. ამის შესახებ ბევრი რამ წამიკითხავს. მეც ზოგჯერ მქონია შემთხვევა, რომ ბოლომდე არ მითქვამს, რის თქმაც მინდოდა. მიზეზი შეიძლება იყოს შიში, რომ, ვაითუ, შენი ნათქვამი არ გაიზიარონ, ან შენს ნათქვამს კრიტიკა მოჰყვეს. სკოლაში წავიკითხე მიხეილ ჯავახიშვილის „ეშმაკის ქვა“, ასევე, გიორგი ლეონიძის „მარიტა“. იქ აღწერილია ბრბო, ადამიანების ერთობლიობა, რომელიც სასტიკი და ბოროტია. ამ ბრბოს ჰყავს მმართველი, რომელსაც ყველა ემორჩილება. შეიძლება, ვინმეს სხვა აზრი ჰქონდეს, მაგრამ შიშით ვერ ამბობდეს. ადრე საქართველოში რეპრესიები იყო და ბევრი მოაზროვნე ადამიანი, ბევრი მწერალი მოკლეს თავისი აზრის გამოხატვისთვის. მაშინ, ალბათ, დანარჩენებს განსაკუთრებით ეშინოდათ. ზოგჯერ ახლაც ასეა - ადამიანებს ეშინიათ თავისი აზრის ბოლომდე თქმა. 

- მეორე ციტატა ეკუთვნის ფრანგ მწერალს - ანატოლ ფრანსს (1844-1924): „ყველაფერში საჭიროა ზომიერება, მათ შორის, თავმდაბლობაში.“

- ამასაც ვეთანხმები. თავმდაბლობაა, როცა შენს თავზე არ ლაპარაკობ, არ იქებ თავს, არ ამბობ, რომ - ეს შემიძლია... ამას კარგად ვაკეთებ... ყველაფერში ზომიერებას ვეთანხმები. ნაწერშიც უნდა იყოს ზომიერება - ზედმეტად, გადაჭარბებულად მხატვრული ნაწერიც არ ვარგა. მეორე მხრივ, თუ იტყვი - მე არაფერი არ გამიკეთებია, არაფერი არ გამომივიდა... ეს ნიშნავს, რომ ცდილობ, ზედმეტად თავმდაბალი იყო. მერე ამოსაცნობია - ეს ასე იმიტომ ლაპარაკობს, რომ თავმდაბალი გამოჩნდეს. 

- იმას გულისხმობთ, რომ ადამიანის გულწრფელობასთან დაკავშირებით ჩნდება ეჭვი?

- დიახ, ზუსტად. თითქოს, ცდილობს, სხვებს მოაჩვენოს, რომ ასეთი თავმდაბალია.

- თქვენ თუ გიფიქრიათ, რომ ზედმეტად ამაყი ან ხელოვნურად თავმდაბალი არ გამოჩენილიყავით? 

- მე ვცდილობ, ჩემს თავზე საერთოდ არ ვილაპარაკო. თუ მაინც მიხდება ლაპარაკი, ვცდილობ, არც ძალიან ცოტა ვთქვა და არც ძალიან ბევრი. ამაზე სულ ვფიქრობ.  
 

ფოტომასალა: ირაკლი გედენიძე