- გიორგი, ოზურგეთში დაიბადეთ და გაიზარდეთ. ახლა თბილისში ცხოვრობთ. თქვენი ცხოვრების რომელიმე ეტაპზე, ამის გამო, თავი აუტსაიდერად თუ გიგრძნიათ?

- შეიძლება, მე არ მქონია აუტსაიდერობის განცდა, მაგრამ, ზოგიერთ შემთხვევაში, გარემო ამას მკარნახობდა - მიუხედავად იმისა, ვიმჩნევდი თუ არა. ჩვენი საზოგადოება ნაწილობრივ ჯერ კიდევ კლანურია და სხვადასხვა ტიპის საზოგადოებებში თავის დამკვიდრება ადვილი არ არის. ეს არ უკავშირდება კონკრეტულად არც თბილისს, არც ოზურგეთს, არც ბათუმს... იგივე პრობლემა შეიძლება შეექმნას ადამიანს, რომელიც, მაგალითად, ოზურგეთში ჩავიდა სოფელ ნატანებიდან... წლების განმავლობაში, სერიოზული სამუშაოს ჩატარება დამჭირდა, რომ ეს პატარ-პატარა მოჯადოებული წრეები გამერღვია. საბოლოოდ, მივხვდი, რომ მთავარი ამბავი ის კი არ არის, ვინ გაგიღებს კარს, არამედ, მთავარი ამბავია ის, რომ შენ თვითონ ააშენო სახლი, რომელსაც საკუთარი კარი ექნება. დავიწყე ამაზე ზრუნვა, თუმცა, საკმაოდ დიდი დრო დამჭირდა. 

- მთავარი ხარკი რა იყო, რაც იმისთვის გაიღეთ, რომ „საკუთარი სახლის“ აშენებამდე მისულიყავით? 

- არის ცნობილი ფრანგული გამონათქვამი: თუკი ზამთარია და ტალახში წევხარ, შეიძლება, ამას გარკვეული კომფორტი ახლდეს; მაგრამ თუ გინდა, ტალახიდან ამოხვიდე და სახლი ააშენო, აუცილებლად შეგცივდება; თუმცა, ეს იქნება თავისუფლებისთვის გადახდილი ფასი. შესაბამისად, ბევრჯერ შემცივდა ამ გზაზე, ძალიანაც გამიჭირდა - ეკონომიკური გასაჭირი იქნებოდა, სოციალური თუ ემოციური... ვცდილობდი, რომ ეს გასაჭირი გამოცდილებად მექცია, რომელსაც მერე უკვე გამარჯვებებში გადავადნობდი. მაგრამ ეს ადვილი არ იყო. თუნდაც, იმიტომ, რომ არც შესაბამისი მზაობა მქონდა, არც - შესაბამისი განათლება. ყველაფრის სინქრონულ რეჟიმში კეთება მიხდებოდა: ერთი მხრივ, სოციალურად დამკვიდრება, მეორე მხრივ, განათლების მიღება და ელემენტარული სარჩოსთვის ბრძოლა... ამან მძიმე გავლენა მოახდინა ჩემს ფსიქიკაზე, რადგან გამარჯვებების სიხარული ფრაგმენტული გახდა. ყოველთვის თავიდან მიწევდა ახლის და ახლის დამტკიცება.

- დამტკიცება მხოლოდ გარემოსთვის, თუ საკუთარი თავისთვისაც? 

- პირველ რიგში, საკუთარი თავისთვის. დავიბადე და გავიზარდე ოჯახში, რომელშიც ბევრი ჰუმანიტარი იყო და, შესაბამისად, ამ ადამიანების უმეტესობას არ ჰქონდა მიდრეკილება კომფორტული ცხოვრებისკენ. ცხოვრების ძალიან რთული გზა გაიარეს - ბევრი მარცხით, აუხდენელი ოცნებებით... ამით იმის თქმა მინდა, რომ მე ჩემი ბრძოლით არა მხოლოდ საკუთარ თავს ვუმტკიცებდი რაღაცას, არამედ, ჩემი წინაპრების მაგივრადაც ვამტკიცებდი, რომ შეიძლება გამარჯვების მიღწევა და იმ ოცნებების ახდენა, რომლებსაც მე დღესაც მათ მაგივრად ვიხდენ. 

- ამ გზაზე თქვენი ძირითადი ღირებულებები თუ იცვლებოდა? 

- ღირებულებები, რა თქმა უნდა, კორექტირებას განიცდიდა. ვფიქრობ, რომ ადამიანის მთავარი უპირატესობა ფერისცვალების უნარია. ამის გარეშე ვერავინ განვითარდება. ფერისცვალება პრინციპებზე უარის თქმას არ ნიშნავს. ეს ნიშნავს, რომ შეგიძლია, შენი შეხედულებების კორექტირება მოახდინო, თუკი დაინახავ, რომ სიმართლე სხვა მხარეს არის; თუკი დაინახავ, რომ შენში რაღაც შესაცვლელია. ეს არ ნიშნავს უსაყრდენო ლავირებას, პირიქით, მტკიცედ ყოფნას ნიშნავს; ოღონდ, სიმტკიცე ცვლილებების უნარზე უნდა იყოს დაფუძნებული. ადამიანის მისიაა, რომ საკუთარ თავში მავნე ხაზი აღმოაჩინოს და გარდაქმნას. 

- ერთი მხრივ, ამბობთ, რომ დაკვირვების ადამიანი ხართ, მეორე მხრივ, ამბობთ, რომ ქმედების ადამიანი ხართ. თქვენი ქმედების საფუძველი, ან პირდაპირი წყარო ფიქრია, თუ უფრო - პასუხისმგებლობისთვის მზაობა? 

- ორივე ერთად არის. გადაჭარბებული პასუხისმგებლობაც კი მაქვს, იმ უბრალო მიზეზის გამო, რომ ობსესიური ადამიანი ვარ. ეს ობსესიები, ხშირ შემთხვევაში, მტანჯველადაც მექცევა ხოლმე, იმდენად დიდი სურვილი მაქვს პერფექციონიზმის, უშეცდომობის. ემოციური თვალსაზრისით, ეს ჩემთვის ძალიან დამაზარალებელია. ერთი მხრივ, არ არსებობს უშეცდომო ადამიანი და, მეორე მხრივ, მით უმეტეს, არ არსებობს ადამიანის უშეცდომოდ აღქმა სხვების მიერ. რაც არ უნდა სწორად მოქმედებდე, აუცილებლად გამოჩნდებიან სხვები, რომლებიც ამ სისწორეში რაღაც სიმრუდეს  იპოვიან - ან ობიექტურად, ან სრულიად სუბიექტურად და არასწორად. მერე შეიძლება შენ ეს ყველაფერი მეტისმეტად განიცადო. ამიტომ, პასუხისმგებლობის გადაჭარბებული განცდა ძალიან დამაზარალებელი იყო, მაგრამ, მეორე მხრივ, ბუნებრივია, ეს ყველაფერი ხელს უწყობდა ჩემს წარმატებას. 

- დღესაც ახსენეთ და ადრეც გითქვამთ - სიხარულისადმი მიდრეკილი ადამიანი არ ვიყავიო. დამკვირვებლობა თავისთავად ხომ არ გულისხმობს, რომ ადამიანში ბევრი სევდა შემოდის?  

- ბევრი სევდა, ალბათ, საკმაოდ რთულმა ადრეულმა ბიოგრაფიამაც განაპირობა. სოციალური გასაჭირი, ძალიან ბევრი სიკვდილი ჩემ ირგვლივ - მათ შორის, ახლო ნათესავების - მკარნახობდა ამ სევდის გარდაუვალობას. მეორე მხრივ, ვფიქრობ, რომ არც იუმორს და თვითირონიას ვუჩივი, რაც სირთულეებთან ბრძოლის და გამკლავების ერთადერთი და ზუსტი ხერხი იყო.  

 

 

„ჩემი ხასიათი ჩემს ინტელექტს ეჭიდავება და პირიქით.“ 

 

 

- გასაგებია, რომ, რაღაც კუთხით, რთული ბავშვობა გაიარეთ, მაგრამ შემდეგ და შემდეგ გაჩენილი სირთულეები ხომ არ გამოიწვია იმ კითხვებმა, რომლებიც საკუთარი თავისთვისაც კი არ დაგისვამთ? ვიცი, რომ ჩაკეტილი ადამიანი ხართ, მაგრამ თქვენში თუ იყო რაღაც ისეთი, რასაც საკუთარ თავსაც არ უმხელდით? 

- რაღა თქმა უნდა, იყო. ნებისმიერი ადამიანის ცხოვრებაში არსებობს საიდუმლოებები, რომლებიც მაინცდამაინც არ გულისხმობს რამე ემპირიულ ამბავს, რომელიც ჩადენილი გაქვს; გულისხმობს უფრო განცდით მოცემულობებს, რომლებიც სადღაც დაკეტილ ოთახში გაქვს გადამალული, გასაღები შენ თვითონ გადააგდე და ამ ოთახს არათუ სხვები ვერ ხსნიან, შენც ვერ აღებ. ამგვარი ამბავი ჩემს ცხოვრებაში ბევრი იყო და რეალურად ამ ამბებმა განმაპირობეს მე, როგორც ადამიანი. 

- ანუ ჩაკეტილმა ამბებმა? 

- დიახ. სრულიად ვეთანხმები უილიამ ფოლკნერს, რომელმაც ერთხელ თქვა: ჩვენ ვართ ის, რაზეც ვდუმვართო. ეს ნათქვამი კაცობრიობის კულტურული ისტორიის ყველაზე ზუსტი კოდია იმიტომ, რომ თანამედროვე ადამიანი ტაბუმ შექმნა. სხვანაირად, ცხოველები ვიქნებოდით. ჩემშიც ბევრი ტაბუ იმალება, რომლებსაც საკუთარ თავსაც იშვიათად ვუმხელ ხოლმე, ცნობიერ ცხოვრებაში. 

- და ამან დაამძიმა თქვენი წარმოდგენები საკუთარ თავზე? 

- ძალიან უცნაური წარმოდგენა მაქვს საკუთარ თავზე. ერთი მხრივ, თავდაჯერებული და ამაყი ადამიანი ვარ, ამავდროულად, ძალიან ჯიუტიც. მეორე მხრივ, კოლაფსის დონეზე დასული თვითგვემით ვარ შეპყრობილი. ეს ორი უკიდურესობა პერიოდულად და სიტუაციურად ეჯახება ერთმანეთს. ამ ჭიდილებს გამოჰყავს ჩემი ფსიქოტიპი.

- თქვენ მიერ აღწერილ ბრძოლაში წარმმართველი ინტელექტია თუ ხასიათი? 

- ეს რთული კითხვაა. რა თქმა უნდა, აქაც ჭიდილია. ჩემი ხასიათი ჩემს ინტელექტს ეჭიდავება და პირიქით. 

- რას ეუბნებიან ერთმანეთს? რა დიალოგია? 

- ხასიათს აქვს გარკვეულწილად აკვიატებული წარმოდგენები, სურვილები, მისწრაფებები. ინტელექტი მაინც გარკვეულ საზღვრებს, ბალანსის აუცილებლობას გულისხმობს. ეს ჭიდილი ჩემთვის მაინცდამაინც სასიამოვნო არ არის, ფსიქოსომატურ დონეზე. მაგრამ გარე სოციალური თვალსაზრისით, ჩემი წარმატების ერთ-ერთი მთავარი განმაპირობებელია. 

- თუ არსებობს ადამიანი, რომელიც საკუთარი თავის მიმართ ეჭვებს გიღრმავებთ? 

- პირველ რიგში, ისევ საკუთარი თავი. იმიტომ, რომ, რიგ შემთხვევაში, ჩემი ქმედებები აცდენილია ჩემს განწყობებს, მით უფრო, ცხოვრების პირად ველში. 

- რას გულისხმობთ? 

- გაცილებით უფრო მოუწესრიგებელი და ქაოსური ვარ, გაცილებით უფრო რთული და ეს ყველაფერი მაინცდამაინც არ თანხვდება ჩემს ინტელექტუალურ განწყობებს. ჩემი ცხოვრების სამსახურებრივი ნაწილი უკიდურესად მოწესრიგებულია. მინდა, რომ ასეთივე იყოს ჩემი პირადი ცხოვრებაც: მშვიდი და მოწესრიგებული. სიმშვიდე არის ერთგვარი გარანტი, რომ რაღაც კომფორტს პოულობ საკუთარ თავთან. ყოველდღიური ღელვა და ამ ღელვასთან დაკავშირებული შფოთვები მაინცდამაინც სასიამოვნო არ არის. 

- თუ სწორად მესმის, დედა ყოველთვის კრიტიკულია თქვენ მიმართ და მამა ყოველთვის მხარდამჭერი იყო. 

- დიახ, ასეა. 

- მათი დამოკიდებულების ასეთი ბალანსი, რომელშიც იზრდებოდით, მიგაჩნიათ თუ არა თქვენთვის საუკეთესოდ? თუ, დღევანდელი გადასახედიდან, რაიმე სხვა ბალანსს ისურვებდით? 

- მესმის, რასაც მეკითხებით. რა თქმა უნდა, ძალიან სასარგებლო იყო. მამაჩემმა თავისუფლების სიყვარული მასწავლა და ფანტაზიის განუსაზღვრელობის სურვილი გამიჩინა. ბავშვობაში ბევრ ზღაპარს მიყვებოდა. მერე ამ ზღაპრების გაგრძელებებს, ერთგვარ როლურ თამაშებს მეთამაშებოდა. ხან ჯარისკაცი ვიყავი და სადღაც მივდიოდით. ხან რომელიღაც ქვეყნის ფეხბურთის ნაკრები ვიყავი და ერთმანეთს პენალტების სერიაში ვეჯიბრებოდით. ეს ყველაფერი ჩემს რთულ ბავშვობას ნათელ წერტილად ახლდა. მეორე მხრივ, დედაჩემმა მიმაჩვია მკაცრ დისციპლინას, რაც საკითხებისადმი სკრუპულოზურ მიდგომას გულისხმობდა, მაგალითად, კალიგრაფიისადმი მიდგომას. ბავშვობაში ძალიან ლამაზად ვწერდი და როგორც კი დედაჩემის გავლენიდან გამოვედი - ეს, ალბათ, ქვეცნობიერი პროტესტი იყო - კალიგრაფია ისე გამიფუჭდა, დღეს ჩემი ნაწერის ცნობა მეც მიჭირს. 

- ეს რაზე მეტყველებს?  მოწესრიგებული ადამიანი ხართ, მაგრამ იმ ხაზის ასპროცენტიანი ათვისება არ ისურვეთ, რაც დედამ თქვენში შემოიტანა. ასეა? 

- რა თქმა უნდა, პროტესტი მქონდა. საერთოდ, ძალიან პროტესტული და რთული ბავშვი ვიყავი, განსაკუთრებით, გარდატეხის ასაკში. ყოფილა ღამეები, რომლებიც სახლში არ გამითენებია და ჩაის პლანტაციებში ან ნალიაში მძინებია. 

- მაგრამ მშობლების მხრიდან თქვენდამი დამოკიდებულების ბალანსი მაინც სასარგებლოდ მიგაჩნიათ. 

- დიახ. ის ინვესტიცია, რაც დედაჩემმა ჩემი მიმართულებით განახორციელა - იქნებოდა ენის სწავლა, თუ წესრიგი ყოფით საკითხებში, რასაც, მაგალითად, ზრდილობას ვუწოდებთ ხოლმე, ვფიქრობ, რომ ძალიან მნიშვნელოვანი იყო. 

- იმის გააზრება, რომ ახლობლის გარდაცვალების შემდეგ ცხოვრება ჩვეულებრივ გრძელდება, პირადად თქვენში დადებით განცდას იწვევს, თუ უარყოფითს? 

- მე მგონია, რომ ცხოვრება ჩვეულებრივ ვერ გრძელდება, აღქმითი აზრით. მაგრამ, ყოფითი თვალსაზრისით, ბუნებრივია, ცხოვრებას ვერც ვერაფერი შეცვლის. შენ, როგორც ადამიანს, გაქვს ერთგვარი იძულება, რომ ამ ბრძოლაში არ გაჯიუტდე და - როგორც ბარათაშვილი იტყოდა, „რადგანაც კაცნი გვქვიან, შვილნი სოფლისა“ - გააგრძელო ის ცხოვრება, რაც ღმერთმა ან რაიმე სხვა კანონზომიერმა ძალამ შემოგთავაზა. 

- ამას წყნარად უყურებთ? 

- შინაგანად ეს გააზრებული მაქვს, მაგრამ წყნარად ვერ ვუყურებ. ანუ ჩემი ემოციური ნაწილი, სამწუხაროდ, რთულად ექცევა პრაგმატული გააზრებების გავლენის ქვეშ და ეს ჩემთვის ძალიან დამაზარალებელია. ხშირ შემთხვევაში, შეიძლება ვიცი, რომ რაღაც მაზარალებს, მაგრამ მაინც შევდივარ იმ მდინარეში და მაინც მივეახლები იმ ტანჯვას, რომელიც მაინცდამაინც სასიამოვნო არ არის. 

- დღესაც თქვით და ადრეც გითქვამთ: თითქოს, თქვენს მოწოდებად იქცა, რომ თქვენი წინაპრების სურვილები აგესრულებინათ, გაგეკეთებინათ ის, რაც მშობლებმა და ბებია-ბაბუებმა ვერ შეძლეს. ამის გააზრება, რომ მათ ოცნებებს და მათ სურვილებსაც ასრულებთ, თქვენთვის შთაგონების წყარო იყო იმ მძიმე შრომაში, რაც გაწიეთ, თუ ტვირთად აღიქვამთ? 

- მხოლოდ და მხოლოდ შთაგონების წყარო იყო. შეიძლება, ემოციურად ეს ძალიან დიდი ტვირთია და რომელიღაც ფსიქოთერაპევტი აუცილებლად მომიწოდებდა, რომ ამ ტვირთისგან გავთავისუფლებულიყავი. მაგრამ ამ ტვირთმა, სინამდვილეში, უფრო დიდი სიმძიმეების აწევის უნარი მომცა. ამიტომაც, დღევანდელი გადასახედიდან, ამ ტვირთზე არც ერთ შემთხვევაში უარს არ ვიტყოდი. 

- მაგრამ ესეც არაერთხელ გითქვამთ, რომ თქვენი აქტიური საზოგადოებრივი ცხოვრება მხოლოდ საკუთარი თავის, თქვენი ბუნების დაძლევით გახდა შესაძლებელი. მაგალითად, ნათქვამი გაქვთ: „საკუთარი თავი უნდა დათრგუნო და ათამაშო ის როლი, რომელიც შენმა სოციალურმა სტატუსმა მოგანიჭა.“ დღემდე სწორად მიგაჩნიათ თუ არა თქვენი არჩევანი, რომ ისეთ საზოგადოებრივ ცხოვრებას შესდგომოდით, რომელიც მუდმივად საკუთარი ბუნების წინააღმდეგ სვლას მოგთხოვდათ?

- საქმე ის არის, რომ აქაც გარკვეულწილად გაორებული ვარ. რა თქმა უნდა, ჩემი მოწყობის ადამიანისთვის მაღალი ხარისხის საჯაროობა ძალიან ტრავმულია. რეალურად, ჩემი პერფექციონიზმი ძნელად უძლებს წინააღმდეგობებს. თუმცა, ჩემი ძალა და ნებელობა ამ ყველაფერს, საბოლოო ჯამში, გადადრეკს და ამარცხებს. მაგრამ მე თვითონ განვიცდი ამ ბრძოლას გადაჭარბებით. 

- უფრო სხვა ადამიანებთან ურთიერთობას გულისხმობთ, ვიდრე საკუთარ თავთან?

- ამ შემთხვევაში, ვგულისხმობ ჩემი, როგორც საჯარო პერსონის, მიმართებას სხვა ადამიანებთან, დანარჩენ საზოგადოებასთან. 

 

 

„ამ დიდ და გაუგებარ ზღვაში ხარ შესული და საერთოდ არ იცი, ტალღა საიდან დაგარტყამს.“

 

 

- ეროვნულ ბიბლიოთეკაში, რომელსაც თქვენ მართავთ, რამდენი ადამიანი მუშაობს? 

- ხუთასამდე ადამიანია. 

- პრაქტიკულად, თქვენ გიხდებათ, რომ ხუთასი ადამიანის პერფექციონისტი ლიდერი იყოთ. მესმის, რომ ეს ძალიან ძნელია. 

- რა თქმა უნდა, ურთულესი ამბავია. მაგრამ მხოლოდ ეს ხუთასი ადამიანი ხომ არ არის? ყოველდღიურად ათი ათასობით ადამიანის თვალი გაკვირდება. ამ ათი ათასობით თვალთაგან ზოგი კეთილისმსურველია, ზოგი შურით აღსავსეა, ზოგი ცუდი განზრახვით არის, ზოგი - პირიქით. შენ ამ დიდ და გაუგებარ ზღვაში ხარ შესული და საერთოდ არ იცი, ტალღა საიდან დაგარტყამს. ამ ტალღებში ტივტივისას, ერთი მხრივ, უკიდურესად დიდი ვნება მაქვს, რომ აქ ვიყო და, მეორე მხრივ, აქ ყოფნისას ძალიან დიდი დისკომფორტი მაქვს. ვინმემ რომ მითხრას, მოდი, სადმე სოფელში დაჯექი და ჩიტების ჭიკჭიკს მოუსმინეო, შეიძლება, ეს ჩემი ფსიქიკისთვის ძალიან კარგი შეთავაზება იყოს, მაგრამ მე ვერ გავუძლებ. ჰიპოთეტურად, ვინმემ რომ უკვდავება შემომთავაზოს, საკუთარი ემოციური მეხსიერებით ყოველთვის დავბრუნდები იქ, სადაც დიდი მოძრაობაა, თუნდაც, ეს ყველაფერი, საბოლოოდ, ფატალურ განაჩენს გულისხმობდეს. 

- ძალიან მძიმე ხარკს ხომ არ იხდით ამგვარი ცხოვრებისთვის? 

 

 

- ხარკს მარტო იმ აზრით არ ვგულისხმობ, რაც მკითხველს შეიძლება გაუჩნდეს, როცა ამ კითხვა-პასუხს წაიკითხავს. ზურაბ კიკნაძის ერთი ციტატა მინდა, შეგახსენოთ: „უსაქმურობა, რომელიც სიზარმაცეს ჩამოჰგავს, თავისუფალ დროში ყოფნაა, როცა სულიერ აქტივობას ეხსნება გზა.“ ამ თემაზე თქვენს საჯარო გამოსვლებშიც გისაუბრიათ. 

- დიახ, ეს მჭვრეტელობის თემაა. 

- თქვენი ცხოვრების აქტიური წესიდან გამომდინარე, მაინც პოულობთ დროს „უსაქმურობისთვის“, მოცალეობისთვის, თუ, მოუცლელობის გამო, სულიერი განვითარების პროცესს აზარალებთ?

- მე მგონია, რომ ვაზარალებ. რა თქმა უნდა, ბევრი მიმართულებით ვაზარალებ ჩემს პოტენციალს - თუნდაც, პოეზიაში, თუნდაც, პროზაში. დრო, რომელიც ამისთვის მაქვს გამოყოფილი, უკიდურესად მცირეა და არ არის საკმარისი იმ სიღრმისთვის, რაც ამ საქმეს სჭირდება. როდესაც ამ საქმეს გაცილებით მეტ დროს ვუთმობდი, ვფიქრობ, მთლად ურიგო ტექსტები არ შემიქმნია. 

- სულიერი აქტივობის, სულიერი ზრდის დაზარალება, შეიძლება, კიდევ მეტი დანაკლისია, ვიდრე წიგნები, რომლებიც თქვენ არ დაწერეთ. 

 

 

- მაგრამ დრო გადის და თქვენ ისევ გაბმულად გიწევთ იმდენი საქმის კეთება, რამდენიც ერთი ადამიანის შესაძლებლობებს წარმოუდგენლად აღემატება. 

- თან, მეასედი არ ჩანს იმიტომ, რომ იმის უკან, რაც ჩანს, უკიდურესად დამღლელი, რუტინული ბიოროკრატიული საქმიანობებია. 

- შეგიძლიათ, აგვიხსნათ, რას გაძლევთ ცხოვრების ასეთი წესი? რას გაძლევთ აქტიურ საზოგადოებრივ საქმიანობაზე ასეთი დამოკიდებულება? 

- გეტყვით, რა თქმა უნდა. 

 

- ოჯახის მხრიდან? 

- დიახ, ოჯახის მხრიდან; შეიძლება, მეზობლების მხრიდან; შეიძლება, საბავშვო ბაღის პედაგოგების მხრიდან; მერე, შეიძლება, სკოლის პედაგოგების მხრიდან... მთელი ეს რიტუალური დამოკიდებულებები ჩემ მიმართ, ბუნებრივია, რაღაც ტიპის იძულებას მისახავდა საკუთარ თავში, რომ მრავალმხრივ წარმატებული უნდა ვყოფილიყავი. ეს როგორ მოვახერხე, სხვა საკითხია, მაგრამ ჩემი სტარტი მთლიანად ამით იყო დამუხტული. 

- რატომ მოხდა ასე? როგორც ვიცი, დედისერთა ხართ. 

- დიახ, დედისერთა ვარ და, რეალურად, ასეც ვიზრდებოდი. მაგალითად, ჩემი დაბადებისთანავე მოხდა სრულიად კომიკური ამბავი, რომ დეიდაჩემს ჩემი მოჭრილი ჭიპლარი გაატანეს თბილისში, უნივერსიტეტში, სადაც სწავლობდა და იმან მერხში შეაგდო იმის ნიშნად, რომ აუცილებლად უნივერსიტეტის პროფესორი უნდა გავმხდარიყავი. როდესაც ვიზრდებოდი, ჩემს პატარა ნათქვამებს, დაზეპირებულ ლექსებს ჩემს ნიჭიერებას მიაწერდნენ, მეუბნებოდნენ, რომ მე ვარ განსაკუთრებული, მნიშვნელოვანი, გამორჩეული. ეს ყველაფერი, ნაწილობრივ, ბავშვობასაც მართმევდა და მერეც ასე გაგრძელდა. სკოლაში ძალიან აქტიური ვიყავი, მეექვსე კლასში ლიდერთა სკოლის გაზეთს ვრედაქტორობდი.  

- ოზურგეთი არაჩვეულებრივი სივრცეა ბავშვების განვითარებისთვის. ჩვენი წინა სტუმარი ანა აბაშიძეც ოზურგეთში გაიზარდა. 

- დიახ, ლიდერთა სკოლაში ბევრი აქტიური ახალგაზრდა სწავლობდა. მათ ნაწილს საზოგადოება კარგად იცნობს. რეალურად, ამგვარმა სტარტმა ჩამომაყალიბა ადამიანად, რომლისთვისაც „სჯობს სახელისა მოხვეჭა ყოველსა მოსახვეჭელსა“ ყველაზე მნიშვნელოვანი ამბავია. ეს ზოგადადაც მნიშვნელოვანია, რადგან აქამდე არსებული გამოცდილებებით, უკვდავების ემპირიულად დადასტურებული ერთადერთი ფორმა არის მოხვეჭილი სახელი, რომელიც დროს უძლებს. 

- ფერისცვალება ახსენეთ. იმ გზაზე, რომელიც თქვენ გაიარეთ ბავშვობიდან დღემდე - ცვლილებების რესურსი თქვენში უფრო მეტი იყო, თუ გარეთ, სამყაროში? 

- ალბათ, ჩემში გაცილებით მეტი იყო. 

- მაინც, სამყაროს რესურსთან დაკავშირებით გკითხავთ: ამ გზაზე თუ გქონიათ ისეთი შეხვედრები, რომლებმაც სერიოზული ცვლილებები გამოიწვია თქვენს ცხოვრებაში? 

- რა თქმა უნდა, ბევრი ასეთი შეხვედრა ყოფილა. ჩვენ სოციალური არსებები ვართ და იმ კიბეზე, რომელზეც ავდივართ, აუცილებლად გვჭირდება ხელის შეშველება. მე ვფიქრობ, ამ თვალსაზრისით, საკმაოდ მადლიერი უნდა ვიყო საზოგადოების, რადგან, რაღაც ეტაპის მერე, ძალიან ბევრი ადამიანი დამიდგა გვერდით და  მრავალმხრივ გამიმართა ხელი. 

- ცხოვრების გზაზე უამრავ ადამიანს ვხვდებით, მაგრამ, სინამდვილეში, მათ შორის ძალიან ცოტას ვხედავთ. ვხვდებით, მაგრამ ვერ ვხედავთ. თქვენ რომ დაინახეთ ვიღაც, ვინც ნამდვილად დაინახეთ და ამან ნამდვილად შეგიცვალათ ცხოვრება, ასეთ ადამიანებზე გვიამბეთ. 

- ასეთი ადამიანები, დიდწილად, იმ სამყაროში არსებობდნენ, რომელიც ჩემგან ძალიან შორს იყო. 

- მაგალითად?

- მაგალითად, შეიძლება, ასეთი ადამიანი ყოფილიყო „მანჩესტერ იუნაიტედის“ მთავარი მწვრთნელი სერ ალექს ფერგიუნსონი, ან, მაგალითად, მარკ ტვენი, ან მიქელანჯელო ანტონიონი... იმ ადამიანებისგან გაცილებით მეტს ვსწავლობდი, რომლებსაც ჩემთან უშუალო შეხება არ ჰქონიათ. 

- ძალიან კარგი პასუხია. იმის ფუფუნება თუ გაქვთ, რომ თქვენთვის უსიამოვნო ან უინტერესო ადამიანებთან ურთიერთობაზე უარი თქვათ? 

- არავითარი. მაგრამ, რეალურად, ეს არის ჩემი საბოლოო მიზანი. დღეს ყველანაირ ადამიანს ველაპარაკები და ეს ჩემი სამსახურებრივი მისიაც კი არის - ნებისმიერ ადამიანს უნდა ველაპარაკო იმისთვის, რომ განათლება გავავრცელო. მე თუ საზოგადოებას ბნელ და ნათელ მხარეებად, პროგრესულ და რეგრესულ პოლუსებად გავმიჯნავ, ბუნებრივია, ჩემი საქმიანობა მხოლოდ და მხოლოდ ელიტებისთვის იქნება განკუთვნილი და აბსურდული გახდება. პირიქით, სანამ სოციალურად აქტიური ვარ, უნდა ველაპარაკო ყველას, მათ შორის, სრულიად მიუღებელ ადამიანებს, მათ შორის, ჩემთვის ტოქსიკურ ადამიანებსაც კი - იმ მიზნით, რომ ჩემი სათქმელი გავაცნო და გავანდო. 

- მაგრამ როცა ადამიანებთან ურთიერთობა თქვენი პირადი არჩევანია? 

- ამ მხრივ, ნელ-ნელა დავიწყე საკუთარი წრის უკიდურესი შეზღუდვა. მანამდეც არ იყო ეს წრე ფართო. შეძლებისდაგვარად ვცდილობ, რომ კიდევ უფრო მეტად შემცირდეს იმ ადამიანთა რიცხვი, რომლებიც ჩემს პირად ორბიტაზე იტრიალებენ. 

 

 

„მარტოობისთვის განწირული ადამიანი ვარ.“

 

 

- ადამიანები მარტოობისთვის ვართ განწირულები?

- ადამიანი იმდენადვეა განწირული მარტოობისთვის, რამდენადაც განწირულია სოციალურობისთვის. ადამიანების თანაცხოვრება გარდაუვალია. ერთი მხრივ, მარტო იბადები და მარტო კვდები, მაგრამ, მეორე მხრივ, თუ არ გაქვს ემპათიის განცდა, თუკი არ გაქვს სურვილი, რომ ვიღაც შეამჩნიო, რაღაც გააპროტესტო, ვიღაც შეგიყვარდეს, ვიღაცის შეგშურდეს, ვიღაცისგან გეწყინოს, ვიღაცას აწყენინო... ადამიანად ყოფნის ყველანაირ ნიშანს კარგავ. 

- თუ გქონიათ მწვავე მარტოობის პერიოდი, როცა გიფიქრიათ: „ვის გარეშე ვგრძნობ თავს მარტო?“ თუ როცა მწვავე მარტოობაა, ეს კითხვა აღარ ჩნდება? 

- მე, ტექნიკური აზრით, უფრო მარტოობისთვის განწირული ადამიანი ვარ. მირჩევნია, რომ მარტო ვცხოვრობდე და ჩემი ყოველდღიურობაც  ამ მარტოობით იყოს განსაზღვრული. 

- გამოდის, რომ თქვენი მარტოობა თვითკმარია.

- დიახ, ეს მარტოობა აბსოლუტურად თვითკმარია. ჩემი ობსესიური ბუნების გამო, ძალიან გამიჭირდება, კლასიკური აზრით, ვინმესთან თანაცხოვრება. 

- თქვენი ცხოვრების ძირითად შინაარსს ის ქმნის, რასაც სხვისგან იღებთ, თუ რასაც სხვისთვის გასცემთ? ჩვენ ვიცით, რას გასცემთ, ეს უფრო საჯარო პროცესია. მაგრამ რას იღებთ სანაცვლოდ - მხოლოდ მატერიალურს არ ვგულისხმობ - ეს არ ვიცით. 

- გულწრფელად გითხრათ, ამაზე არასდროს მიფიქრია. სოციალური ცხოვრების მნიშვნელოვანი ნაწილი საკმაოდ რუტინულია და ეს გაცემაც, თავის მხრივ, შეიძლება, ემოციებისგან ცოტა შორს იყოს. ამიტომ, ალბათ, გაცილებით მნიშვნელოვანია, რას ვიღებ სხვა ადამიანებისგან. ემოციური აზრით, ეს გაცილებით უფრო დიდ ძვრებს იწვევს ჩემში. 

- იქ მოგიგიათ, სადაც სამართლიანად გიბრძოლიათ, თუ - სადაც მეტი გიბრძოლიათ? 

- ალბათ, სადაც უფრო მეტი მიბრძოლია. სადაც სამართლიანად მიბრძოლია, ხშირ შემთხვევაში, იქ შევჯახებივარ ყველაზე დიდ უსამართლობებს. დაბეჯითებით მგონია, რომ სამყარო სამართლიანობის პრინციპზე არ არის მოწყობილი. ყოველდღიური რუტინის კანონზომიერება გვკარნახობს, რომ ადამიანი ისე ერთვება ცხოვრებაში, როგორც თვითონ ცხოვრება უდგენს თამაშის წესებს. 

- და რაც უფრო მეტს აცნობიერებს ადამიანი, ეს მისი ბედნიერებაა, თუ ტვირთია და, შეიძლება, უბედურებაც იყოს? ალბერ კამიუ ამბობდა, ჩემი უბედურება ის არის, რომ ყველაფერს ვაცნობიერებო. 

- ალბერ კამიუს უბედურება მჭირს მეც, გარკვეულწილად. ერთია, როცა ყველაფერს აცნობიერებ და მეორეა, რომ, ამავდროულად, გინდა, ყველაფერი გააცნობიერო, ანუ ყველაფერს უკირკიტებ. ამ ქაოსურ სურვილს - რომ სამყაროში საიდუმლოებები აღარ დარჩეს, ყველა საკითხს მიეახლო, ჩაწვდე და გაიაზრო - საბოლოო ჯამში, არაფერი კარგი ცხოვრების ხარისხისთვის არ მოაქვს. 

- რას გულისხმობთ? 

- ეს ყველაფერი იწვევს გადაჭარბებულ ფიქრს და გადაჭარბებული ფიქრი, თავის მხრივ, გულისხმობს აკვიატებულ ფიქრებს, რომლებიც მტანჯველად იქცევა ხოლმე. 

- დღეს თქვენთვის რა არის ის, რის უგულებელყოფაც არ შეიძლება?

- მაგალითად, ასეთია მამაჩემის ხსოვნა, რაც უკიდურესად მნიშვნელოვანია ჩემთვის - ერთი მხრივ, ძალიან ტრავმული, მაგრამ, მორე მხრივ, დიდი საყრდენის მატარებელი. ყოველდღიურად ვცდილობ (რა თქმა უნდა, სრულიად ჰიპოთეტური აზრით და არა მწყობრი დიალოგებით), ველაპარაკო მამაჩემს. რეალურ ცხოვრებაში, ჩემი აქტიური ყოფის გამო, ჩვენი დიალოგების დიდი ნაწილი, სამწუხაროდ, გამოვტოვე. 

- ეს დიალოგი რას გაძლევთ? 

- ეს დიალოგი მაბრუნებს იმ ღირებულებებთან, რომლებიც თავის დროზე ჩემმა ბავშვობამ მიკარნახა და, შეიძლება, ყოველდღიურობამ ძალიან გაცვითოს. 

- გასაგებია. თუ არის რაიმე ისეთი, რასაც არ აკეთებთ, მაგრამ რომ გაგეკეთებინათ, გაუმჯობესდებოდა თქვენი პირადი ცხოვრება? 

- პირველ რიგში, ეს ყოფითი დისციპლინაა. რამდენადაც მოწესრიგებული ვარ საქმიან ველში, იმდენად მოუწესრიგებელი ვარ პირად ცხოვრებაში. განსაკუთრებით - ვიყავი. ახლა, წლებია, ვცდილობ, რაღაცები შევცვალო, გადავაფასო, შევზღუდო. ყოფითი დისციპლინა ნამდვილად მაკლდა. 

- მაგალითად, რას გულისხმობთ? ცოტა გეძინათ? არასწორად იკვებებოდით? 

- ყველაფერი ერთად. ქაოსური ურთიერთობები, მოუწესრიგებელი ცხოვრების წესი, რომელიც, რა თქმა უნდა, ძილის და ღვიძილის არეულ რეჟიმსაც გულისხმობდა და სტრესების სიმრავლესაც, რომელთაგან უმრავლესისთვის თავის არიდება ძალიან ადვილად შეიძლებოდა - რომ არა სტრესში შესვლის ჩემი მაზოხისტური მიდრეკილება.

- რომელია თქვენ შესახებ გავრცელებული აზრი, რომელიც მართალი არ არის? 

- ჩემ შესახებ გავრცელებული ბევრი აზრი მომისმენია, რომლებიც სრული აბსურდი იყო - რიგ შემთხვევაში, კომიკური და, რიგ შემთხვევაში, ძალიან არასასიამოვნოც. ალბათ, ყველაზე უფრო გავრცელებული და არასწორი აზრია ის, რომ ძალიან ჭკვიანი ვარ. რა თქმა უნდა, ჯერ კიდევ უამრავი რამ მაქვს სასწავლი. 

 

 

„მიუხედავად იმისა, რომ თითქმის დანებებასთან მივსულვარ, მაინც აღმომაჩნდა უკიდურესად რთულ სიტუაციებში ხელახლა გამოღვიძების და აღდგენის ძალა.“

 

- ნათქვამი გაქვთ, რომ ქართველებს აგრესია გვახასიათებს და ჩვენს საზოგადოებაში დაუნდობლობა, ლამის, კონსტიტუციად იქცა. თქვენი პირადი განცდით, თქვენს შეცდომებთან დაკავშირებით, რამდენად დამნდობი ან დაუნდობელი აღმოჩნდა საზოგადოება? 

- მე დამიშვია უამრავი შეცდომა, რომლებიც კრიტიკას იმსახურებდა, ისევე, როგორც პირიქითაც - მიმიღია უამრავი კრიტიკა, რომელიც მხოლოდ და მხოლოდ ცილისმწამებლური იყო. ბუნებრივია, ჩემთან დაკავშირებითაც საზოგადოება იქცეოდა ზუსტად ისე, როგორც იქცეოდა სხვა დანარჩენ შემთხვევებში; ანუ რეალურად მაინცდამაინც არ არკვევდა მტყუანსა და მართალს; იყო უკიდურესად აგრესიული და მომხრე, რომ ადამიანი ბოლომდე განადგურებულიყო. ამავდროულად, ამავე საზოგადოებაში არსებობდნენ ძალიან ემპათიური, მხარდამჭერი ადამიანები, რომელთაც სრულიად მოულოდნელად გამოავლინეს საკუთარი თავი. ისეთი ადამიანებისგან მიმიღია მხარდაჭერა ჩემი ცხოვრების სხვადასხვა ეტაპზე, რომლებისგანაც ყველაზე ნაკლებად ველოდი. და ისეთი ადამიანებისგან მიმიღია ტალახი, რომლებშიც მთელი ჩემი ემოციური ინვესტიცია მაქვს განხორციელებული. 

- მაინც, მთლიანობაში, როგორ შეაფასებთ - იყო თუ არა საზოგადოება თქვენ მიმართ დაუნდობელი? 

- მე მგონია, რომ ამ საკითხს ასე არ უნდა ვაფასებდე. ადამიანმა უნდა გაიაზროს საკუთარი შეცდომები და სინანულის განცდაც უნდა ჰქონდეს, ოღონდ, არა მაინცდამაინც თვითგვემის, ისეთის, როგორიც მე მახასიათებს. მთავარი ამბავი არ უნდა იყოს ის, თუ საზოგადოება როგორია შენ მიმართ. იმიტომ, რომ ადამიანის ინსტინქტია ასეთი - ყოველთვის სისხლს ეძებს და ცდილობს, მსხვერპლი ჰყავდეს. შესაბამისად, შენ თუ ამაზე იქნები დამოკიდებული, ცხოვრებაც მთლიანად ასე აგეწყობა. ამიტომ, იქით კი არ უნდა გაიშვირო ხელი, როგორი იყო საზოგადოება - საზოგადოება ყოველთვის დაუნდობელი იყო, ისევე, როგორც საზოგადოების ნაწილი ყოველთვის იყო ღრმად თანამგრძნობი და მიმტევებელი - არამედ, პირველ რიგში, ხელი უნდა გაიშვირო საკუთარი თავისკენ. 

- თქვენი თავის მადლიერი დღეს რისთვის ხართ? 

- მიუხედავად იმისა, რომ თითქმის დანებებასთან მივსულვარ, მაინც აღმომაჩნდა უკიდურესად რთულ სიტუაციებში ხელახლა გამოღვიძების და აღდგენის ძალა. რეალურად, ეს არის ჩემი ყველაზე დიდი და მნიშვნელოვანი პლუსი. 

- რომელია სიტყვა, რომელიც თქვენთვის მთელი ცხოვრების მეგზურად გამოდგება? 

- ასეთი სიტყვები არ მაქვს. სიმართლე ვთქვა, ნაკლებად მჯერა ე.წ. ქოუჩური აფორიზმების, რომლებიც ყალბი სამოტივაციო განცდებით გავსებენ. 

- მხოლოდ და მხოლოდ ღირებულებით ასპექტში მაინტერესებს. 

- ამას ვამბობ, რომ ჩემი ღირებულებები მაინცდამაინც ვერბალიზებული არ არის.  

- საუბრის ბოლოს, მინდა, თქვენ შესახებ გვიამბოთ ერთი ამბავი, სადაც ისეთი ჩანხართ, როგორიც სინამდვილეში ხართ. 

- არ მოგიყვებით ამბავს. ასეთი ამბები, რომლებიც ემოციურად ვიღაცისთვის შეიძლება ძალიან საინტერესო იყოს, მომხდარა ჩემს ცხოვრებაში და ხანდახან ამ ამბებს პატარა წერილების ფორმით საზოგადოებას ვუზიარებ ხოლმე. მაგრამ არ მოგიყვებით იმიტომ, რომ ამ ამბებში არ ვჩანვარ ისეთი, როგორიც ვარ. მგონია, რომ მე ვარ ადამიანი, რომელიც ღამით დაწვება, თავზე საბანს გადაიფარებს, „მანჩესტერ იუნაიტედის“ რომელიმე თამაშის ვიდეოჩანაწერს უყურებს და ამით შეიძლება იყოს ნაწილობრივ მაინც ბედნიერი. ეს არის ჩემი ყველაზე უფრო ბუნებრივი ყოფა და ამბავი.

- დიდი მადლობა უაღრესად საინტერესო საუბრისთვის. ინტერვიუს დავასრულებთ თქვენი კომენტარით ცნობილი ადამიანების ორ გამონათქვამზე. პირველი ციტატის ავტორია ამერიკელი ფსიქოლოგი ერიკ ბერნი (1910-1970): „ადამიანი წარმატებაზე უფრო ადვილად იტყვის უარს, ვიდრე - წარუმატებლობაზე.“

- ალბათ, ეს გამონათქვამი ჩემნაირ ადამიანებზეა, ანუ ადამიანებზე, რომლებსაც რაღაც ტიპის მაზოხისტური მიდრეკილებები აქვთ და შესაბამისად, სირთულეები, რომლებიც მარცხით მთავრდება, ხიბლავთ ხოლმე. მაგრამ ეს არ არის ზუსტი ფორმულა. მგონია, რომ ადამიანში თანაბრად დევს ვნება როგორც მარცხის განცდის, ასევე, გამარჯვების განცდისაც. 

- ხომ ამბობდით, რომ წარმატებისთვის, საზოგადოებრივი იმიჯისთვის პრაქტიკულად ყველაფერი დათმეთ და ბავშვობიდან თქვენში ეს კოდი იყო ჩადებული?! ახლა როგორ გამოდის, რომ წარმატებაზე უფრო ადვილად იტყვით უარს, ვიდრე წარუმატებლობაზე? 

- არა, არ ვამბობ, რომ წარმატებაზე უფრო ადვილად ვიტყვი უარს, ვიდრე წარუმატებლობაზე. მე ვამბობ, რომ ორივე ჩემში დევს - ერთი მხრივ, გაუგებარი მიდრეკილება მარცხისკენ, მარცხთან მიახლება და, მეორე მხრივ, გამარჯვების დაჟინებული და დიდი სურვილი. 

- მეორე ციტატის ავტორია დანიელი ფილოსოფოსი სიორენ კირკეგორი (1813-1855): „თუ მუდმივად წინსვლას ესწრაფვი, ესე იგი, სიმშვიდეს კარგავ; თუ მუდმივად ერთ ადგილზე რჩები, ესე იგი, კარგავ საკუთარ თავს.“ 

 

 

 

P.S. გიორგი კეკელიძის ტექსტი, რომელიც ჩვენი საუბრის ინსპირაციით დაიწერა. 

თითქმის ყოველ შუაღამისას მეღვიძება და საშინელი ფიქრები მიპყრობს. ამ ომის განუცდელს, ძნელად წარმოუდგენია, რა ტანჯვაა ამგვარი ფიქრი. მახსენდება ის ენითაღუწერელი წამება, რომელმაც ასობით დღე გააუქმა და ყრუ ჯოჯოხეთად აქცია. ვიგონებ, როგორ ვუყურებდი საათის ისრებს და ვერ ვხვდებოდი, რა აზრი ჰქონდა მათ ტრიალს, თუ მომდევნო დღე ამ წამებას გარდაუვლად გაიმეორებდა. დილით, თვალებს ვახელდი თუ არა, სადღაც სამწამიანი ბურუსის შემდეგ, ისევ ეს საზარელი ინკვიზიცია იწყებოდა. ჰოდა, ღამით მახსენდება და ადამიანი იღვიძებს ჩემში. ისეთი, როგორიც ჩვეულებრივ ვართ ხოლმე - შურისმაძიებელი, სხვისკენ ხელის გამშვერი. ძნელია ძალიან საკუთარ თავში ადამიანის დაცხრობა. ალბათ, გახსოვთ გენიალური ფრაზა ,,სამანიშვილიდან": ,,მე შემიბრალა ვინმემ?" ძალიან ზუსტი კითხვაა, ძალიან ადამიანური. მაგრამ ჩვენი მთავარი ბრძოლაც ხომ ამ კითხვის გადალახვაა. ტანჯვით. მოუთმენლობის მოთოკვით და საცდურების გაძევებით. მივდივარ სარკესთან და თავს ვეუბნები: ,,შენ არ შეგიბრალეს, შენ შეიბრალე!" ,,თითი მხოლოდ საკუთარი თავისკენ გაიშვირე!" ,,ცილი დაგწამეს? აპატიე!" ,,გადაჭარბებულად გგვემეს? ის მცირედიც მოინანე!" სათქმელად პათეტიკურია ეს ვარჯიში, მაგრამ სხვანაირი მე არ ვიცი - ასე ვაჯერებ და ვამშვიდებ საკუთარ თავს. ვწვები. გული ყელში მიცემს და მთელ სხეულში შფოთვის ჭიანჭველები დამდის. მაგრამ აღარ მეშინია. აღარ მეშინია ჩემში ყველაზე სასტიკი და მძვინვარე მხეცის - ადამიანის.

 

ფოტომასალა: ზურაბ ქურციკიძე