-    ნათელა, თქვენ ყველაფერს აკვირდებით, ეს არის თქვენი სამუშაო. რაც დრო გადის, გაოცების უნარი გემატებათ თუ გაკლდებათ? 

-    ჩემს თავს შევამჩნიე, რომ რაც ასაკი მომემატა, უფრო მხიარული გავხდი. ცოტა ფილოსოფიურად შევხედე ცხოვრებას. ახალგაზრდა უფრო დეპრესიული ვიყავი. გაოცების უნარიც, მე მგონი, ახლა მეტი მაქვს. ასაკი და გამოცდილება გაძლევს ამას. მით უმეტეს, როცა სულ გზაში ხარ. ხშირად ჩემს თავს ვეკითხები - რატომ დავდივარ სხვაგან? ზოგჯერ მოგზაურობის დროს იმდენი სიძნელე შემხვედრია, რომ მითქვამს - რა ძალა მედგა? ხომ შემეძლო, დავრჩენილიყავი თბილისში და იქ გადამეღო? 

-    რას ეძებთ, მაინც, იმ უცხო ადგილებში?

-    შემიძლია, ბევრი რამ ვთქვა, მაგრამ პირველ რიგში, ალბათ, ჩემი თავის გადარჩენას ვეძებ. მე ვფიქრობ, რომ ძალიან მიჭირს ცხოვრება და ფიქრები გადამაქვს მოგზაურობაზე, ახალ ადამიანებზე, ახალ გარემოზე. ეს მეხმარება, წარსული დავივიწყო და უფრო იოლად ვიცხოვრო; უფრო ადვილი გავხადო ჩემთვის რაღაც, რაც არცთუ ისე ადვილია. 
 

-    თქვენ სხვა დროსაც გითქვამთ, რომ დიდი დრო დაკარგეთ არსებობისთვის ბრძოლაში, რომ ყოველთვის გიჭირდათ ცხოვრება (არა მატერიალური კუთხით). დღეს ცხოვრობთ იმ  პროფესიით, რომელიც გატაცებით გიყვართ. ეს იყო ის, რაზეც ოცნებობდით? ახლა კმაყოფილი ხართ საკუთარი თავის? 

-    დიახ, კმაყოფილი ვარ. საერთოდ, დღევანდელი გადასახედიდან, კი ვამბობ, რომ ადრე მიჭირდა, მაგრამ იმ ცხოვრებითაც კმაყოფილი ვარ. მგონია, რომ ეს ჩემი გზა იყო, რომელიც აუცილებლად უნდა გამევლო. ამ გზის გარეშე, არ ვიქნებოდი ის, ვინც ვარ. კარგი ვარ თუ ცუდი ვარ, ამაზე არ ვსაუბრობ. როგორც ყველა ადამიანს, რა თქმა უნდა, რაღაცაზე მეც გული მწყდება - რატომ ასე არ ვიცხოვრე?! რატომ გამოვტოვე იმ ადამიანებთან ურთიერთობა, რომლებიც აღარ არიან?! ხანდახან იმასაც ვფიქრობ, რომ შეიძლება, საუკეთესო გადაწყვეტილება ყოფილიყო, დავრჩენილიყავი იმ ერთ ადგილას, სადაც ვიზრდებოდი და ბოლომდე იქ ვყოფილიყავი. მაგრამ დღეს ამ გზითაც კმაყოფილი ვარ, რაც გამოვიარე. ვფიქრობ, რომ მე შევქმენი ეს გზა, ეს დღევანდელი ცხოვრება. 

-    ამ თემას დავუბრუნდებით, მაგრამ მანამდე მინდა, თქვენს პროფესიაზე გკითხოთ. ფოტოგრაფია ერთ-ერთი იდუმალი პროფესიაა, ბევრი საიდუმლო ახლავს. თქვენ ამბობდით, დრო მჭირდება იმისთვის, რომ გადავიღოო. თუ სწორად მესმის, დრო გჭირდებათ იმისთვის, რომ სწორი მომენტი დააფიქსიროთ. კონკრეტულად, რისთვის გჭირდებათ ეს დრო? 

-    რასაც ვიღებ, ის ჩემთვის არასდროს არის უცხო. დრო სწორედ იმისთვის მჭირდება, რომ ვისწავლო ის ადგილები, რომლის გადაღებასაც ვაპირებ. იმ გარემომაც უნდა მიმიღოს და მეც უნდა მივიღო. ჩემთვის ახლობელი უნდა გახდეს. შეიძლება, ინტერესი მქონდეს, მაგრამ მერე მივხვდე, რომ ეს ის არ არის, რაც მინდოდა. ამისთვის მჭირდება დრო. 

-    მხოლოდ სივრცის შესწავლას გულისხმობთ?

-    დიახ, სივრცის შესწავლას; იმ განწყობის შესწავლას, რაც იქ არსებობს - რამდენად არის ჩემი? რამდენად მოქმედებს ჩემზე ემოციურად? ვართ თუ არა ერთ ტალღაზე მე და ის გარემო? ყოფილა ასეც, რომ აღმომიჩენია - არ არის ჩემი. 
 

-    და აღარ გადაგიღიათ? 

-    შეიძლება არ გადავიღო. შეიძლება, ცოტა გადავიღო და გავჩერდე. ვფიქრობ, იქნებ, მე მჭირდება დრო, რომ ბოლომდე გავერკვე? 

-    როგორ ხვდებით, რომ სივრცემ არ მიგიღოთ? 

-    მარტოობის გრძნობა მაქვს ხოლმე, ძალიან მარტო ვრჩები. მერე, ჯობია, წამოხვიდე, ან დროს დაელოდო და კიდევ დაბრუნდე. ისიც შეიძლება, რომ არასოდეს აღარ მოვიდეს ეს დრო. 

-    თუ ყოფილა შემთხვევა, რომ გიდარდიათ იმის გამო, რაც არ გადაგიღიათ?

-    კი, როგორ არა. ხანდახან ვფიქრობ, რომ ზედმეტადაც ვდარდობ ამის გამო. რაც ფოტოაპარატი ავიღე ხელში, ვიღებდი და ვიღებ ჩემს სოფელს და დედაჩემს. თან ვდარდობ ხოლმე, რატომ დავკარგე დრო, რატომ კიდევ მეტი არ გადავიღე. ფოტოგრაფიის იდუმალება, ალბათ, ის არის, რომ ფოტოს შეუძლია, შეინახოს მომენტი - რაღაც, რაც ქრება. ჯადოსნური მოქმედებაა. ზოგჯერ ვფიქრობ, რომ ჩემთვის განსაკუთრებით ემოციურია ეს ფოტოები, რადგან  ჩემი ცხოვრების ნაწილია. თუმცა, ვამჩნევ, რომ სხვა ადამიანებზეც ახდენს გავლენას სამყარო, რომელიც გაჩერდა. 

-    გადაღებულ ფოტოებზეც მინდა, გკითხოთ. ხშირად გაქვთ განცდა, რომ შეგეძლოთ, უკეთესად გადაგეღოთ, მაგრამ მომენტი გაშვებულია? დარდობთ? რამდენ ხანს მიგყვებათ ეს განცდა? 

-    ფოტოგრაფების უმეტესობას ეს განცდა აქვს. მგონია ხოლმე, რომ საკმარისად ახლოს ვერ მივედი იმ სამყაროსთან, იმ ადამიანებთან. მათ ნაწილად უნდა იგრძნო თავი, ძალიან შინაური უნდა გახდე. და თუ მაქვს განცდა, რომ ცოტათი მაინც უცხო დავრჩი, ეს ყოველთვის მაწუხებს. თუმცა, ხანდახან, პრაქტიკულად ვფიქრობ, რომ ასეთი წუხილის გარეშე წინ ვეღარ წახვალ. ესეც საჭიროა. 

-    თქვენ თქვით, საკმარისად ახლოს ვერ მივდივარო. მე პირიქით კითხვა მაქვს: როგორ ახერხებთ, უცხო ადამიანებს ისეთი ნდობა გაუჩნდეთ თქვენ მიმართ,  რომ საკუთარი თავის, შვილების, სახლ-კარის გადაღების უფლება მოგცენ? გადაგაღებინონ თავისი ცხოვრების საკრალური მომენტები - ქორწილი ან რელიგიური დღესასწაულები? 
 

-    ძირითადად, ჩემნაირ ადამიანებთან მივდივარ, უფრო სწორად - „ჩემს“ ადამიანებთან. უნდა იყო ის, ვინც ხარ, არ უნდა ითამაშო; თორემ, ძალიან ადვილად ხვდებიან, როცა თამაშობ და მაინც უცხო რჩები მათთვის. მაგალითად, ახლა ზემო აჭარის ცხოვრებას ვიღებ. ღორჯომის ხეობამ შეინარჩუნა ის ტრადიციები, ცხოვრების წესი და ადამიანური ურთიერთობები, რაც ბარში უკვე დაიკარგა. თუმცა, იქაც მიგრაციაა და რაც დღეს გვაქვს, ხვალ აღარ გვექნება, სამწუხაროდ. თითქმის მთელი ზაფხული იქ გავატარე. მარტო ვცხოვრობდი ერთ სახლში. კი უკვირდათ, როგორ ვცხოვრობდი მარტო. ჩემთვის არაფერი არ არის უცხო, რასაც იქაურები აკეთებენ. თუმცა, ახალს ბევრს ვიგებ მათგან და ბევრ რამესაც ვსწავლობ. ვგრძნობ, რომ მათი ნაწილი ვარ. “ჩემი” ადამიანები არიან.  

-    მე ვიცი სხვა მაგალითი, როდესაც ამდენი დრო არ დაგჭირდათ ნდობის მოსაპოვებლად. სამირ სავჩუკზე მინდა ვისაუბროთ, ქუჩის მომღერალზე. მასთან ურთიერთობა თქვენ აღწერეთ „თავისუფლების დღიურში“. არ ვიცი, იცით თუ არა, სამირი რამდენიმე დღის წინ გარდაიცვალა. 

-    დიახ, ვიცი. 

-    მე მას არ ვიცნობდი. ჯერ ფეისბუკზე წავიკითხე, რომ გარდაიცვალა, მერე წავაწყდი თქვენს დღიურს და მივხვდი, რომ ზუსტად იმ ადამიანზე წერდით. მგონი, გაცნობის დღესვე შეძელით, რომ სამირი თბილისში გადაგეღოთ. მერე მასთან ერთად ჭიათურაში წახვედით, სადაც გაიზარდა. იქაც გადაიღეთ. საკმაოდ სწრაფად შეძელით ისეთ ადამიანთან სულიერი კონტაქტის დამყარება, რომელიც, თავისი ცხოვრების წესის გამო, ყველას ადვილად ვერ ენდობოდა.  

-    სამირის გამო ძალიან ვწუხვარ. უცნაური იყო ჩვენი ურთიერთობა. შემოდგომის ერთ საღამოს სამგორის ტერიტორიაზე ისეთ ადგილზე გავიარე, სადაც ჭუჭყია, სადაც ფსკერზე მყოფი ადამიანები იკრიბებიან ხოლმე. გავიგონე მისი ხმა და გავუარე. მაგრამ ეს ხმა ჩამრჩა და მთელი ღამე მაწუხებდა. მეორე დღეს სპეციალურად წავედი და ვიპოვე, ისევ იქ იყო. საოცრად კარგად მღეროდა, მაგრამ ტკივილი ჰქონდა ხმაში და ამ ტკივილმა მიმაბრუნა. ასე გავიცანი სამირი. სხვათა შორის, ბევრი მასალა მაქვს მასზე, ვიდეომასალაც. მაგრამ მერე რატომღაც ვერ შევკარი. 
 

-    იქნებ, ახლა მაინც...

-    დიახ, ახლა მაინც. ბევრი ინტერვიუ მაქვს. ჭიათურაში, სადაც გაიზარდა, ძალიან დიდ თოვლში ჩავედით. მისი ცხოვრების ბევრი წვრილმანი ვიცი. მასზე მასალა მულტიმედიის ფორმატში უნდა გაკეთდეს იმიტომ, რომ ხმა ძალიან მნიშვნელოვანია. 

-    საინტერესო საზოგადოებაში ვცხოვრობთ. სამირი ქუჩაში მღეროდა და ცოტა ვინმე თუ იცნობდა. მაგრამ მისმა გარდაცვალებამ დიდი შფოთი შეიტანა სოციალურ ქსელში. როგორც ჩანს, მან მაინც მოახერხა, რომ თავისი ხმით, ალბათ, ქცევითაც, ადამიანების გულში კვალი დაეტოვებინა. თქვენ გაქვთ მასზე უნიკალური მასალა. სხვა ვიდეოებიც ვიპოვე ინტერნეტში. თითქოს, უჩინარი ადამიანი იყო და, სინამდვილეში, მისი არსებობა ბევრისთვის მნიშვნელოვანი  აღმოჩნდა. 

-    დიახ, ასეა. თვითონაც თავისებური იყო. რაღაც ტიპის დახმარებას იღებდა, რაღაცას არ იღებდა. მე ვფიქრობ, რომ ძალიან კარგი ხმა ჰქონდა. ჩემზე იმდენად მოქმედებდა... ტრაგიკული ცხოვრება გაიარა. მეტი ხელის მოკიდება სჭირდებოდა. სამწუხაროდ, სამირისნაირი ბევრი გვყავს - მარტო დარჩენილი ადამიანების ბედს ვგულისხმობ. 

-    თუ შეგიძლიათ, უყუროთ რამეს, თქვენთვის საინტერესოს, ამაღელვებელს, მიიღოთ ამით სიამოვნება და არ გადაიღოთ? 

-    დიახ, რა თქმა უნდა. ძალიან მიყვარს ბუნებაში ყოფნა. ორი კვირა თუ გავიდა ისე, რომ თბილისიდან ვერ გავედი, ჩემი შვილი მეკითხება ხოლმე, ავად ხომ არ ხარო. მოგზაურობისას ზოგჯერ ვფიქრობ, რომ არის რაღაც, რაც არ უნდა გადავიღო, რაც ჩემში უნდა დარჩეს. ხშირად უთქვამთ ჩემთვის: „ნახე, რა კარგი კადრია!“ თვალისთვის არის კარგი. შეიძლება, უყურო, დატკბე, სიამოვნებაც მიიღო, ძალაც მოიკრიბო. ბუნება ძალას გაძლევს იმისთვის, რომ ხვალ უკეთესად დადგე ფეხზე. და გააგრძელო. ნამდვილად არის რაღაც, რაც შენთვის გულში უნდა შეინახო. საერთოდ, რატომ იღებ ფოტოს, ესეც საინტერესოა. ალბათ, იმიტომ, რომ მეხსიერებაა ფოტოგრაფია. ძველ ფირებს რომ გადახედავ, მართლა გგონია, დრო გაჩერდა. ძალიან უცნაური განცდაა, სხვა განზომილებაში გადადიხარ. 
 

-    ცნობილი ბრიტანელი ფოტოგრაფი მარტინ პარი ამბობდა, რომ ყველა ფოტოგრაფი მიდრეკილია ნოსტალგიისკენ. ეს ყველა ფოტოგრაფის ბუნებრივი სისუსტეაო. რასაც ახლა თქვენ ამბობთ, რომ, ფაქტობრივად, ხელში ისტორიის ფრაგმენტები გიჭირავთ - სწორედ ეს ხომ არ იწვევს განსაკუთრებულ სიყვარულს წარსულის მიმართ? ნოსტალგიის შინაარსი ხომ ის არის, რომ გიყვარს რაღაც ისეთი, რაც შენთან აღარ არის. 

-    და რასთან განშორებაც გიჭირს. თუ ოდესმე ვიტყვი, რომ რამე გადავიღე, რამე გავაკეთე ფოტოგრაფიაში, ეს არის „ჩემი სოფელი“ და „დედაჩემის წიგნი“. დღემდე ეს ორი თემა არის ჩემთვის მამოძრავებელი, ძვირფასიც და ძალიან მტკივნეულიც,  - რის გარშემოც, თითქოს, დაბმული ვარ და ვერ ვცილდები. 

-    ფოტოგრაფი რომ არ ყოფილიყავით? 

-    არ ვიცი, რას ვიზამდი, ფოტოგრაფი რომ არ ვყოფილიყავი. ეს კითხვა ჩემი თავისთვისაც დამისვამს. საერთოდ, ფოტოგრაფობა იმიტომ დავიწყე, რომ მინდოდა, ოპერატორი ვყოფილიყავი. მაშინ, ალბათ, კინოს გადავიღებდი. 

-    ამასთან დაკავშირებითაც მაქვს კითხვა: თავიდან გინდოდათ, რომ ოპერატორი ყოფილიყავით. მაგრამ მერე ფოტოზე შეჩერდით. ხომ არ იყო ეს გამოწვეული თქვენი ინტროვერტული ბუნებით? ხომ არ გირჩევნიათ ფოტოგრაფია იმიტომ, რომ მარტომ შეგიძლიათ აკეთოთ? ირაკლი ფანიაშვილის ფილმის „სერგო გოთორანის“ ოპერატორი იყავით. ეს გამოცდილებაც გაქვთ. წარმოგიდგენიათ თუ არა საკუთარი თავი გუნდურ მოთამაშედ? 

-    ბავშვობაშიც კი ის  მინდოდა, რომ დოკუმენტური კინოს ოპერატორ-რეჟისორი ვყოფილიყავი. მაშინაც არავინ არ მინდოდა გვერდით (იცინის). როცა ფოტოგრაფიაში დავრჩი, მივხვდი, რომ ზუსტად იქ ვარ, სადაც ჩემი ადგილია. სწორედ მაგიტომ, რასაც თქვენ ამბობთ. ალბათ, გამიჭირდებოდა გუნდთან მუშაობა. ფოტოგრაფი არის მარტო ადამიანი. ისიც კი არ შემიძლია, სხვა ფოტოგრაფთან ერთად წავიდე სადმე და ვიმუშაო.

-    ერთი მხრივ, ბავშვობიდან მიჩვეული ხართ მარტოობას, მარტო მუშაობა მოგწონთ და, მეორე მხრივ, მაინც სულ უცხო ხალხთან და უცხო ადგილებში დადიხართ. როგორ ხდება, რომ თან მარტოსული ხართ და თან - ასეთი კომუნიკაბელური? თბილისი არ გაინტერესებთ, შორი და უცხო ადგილები გიზიდავთ: პანკისი, ზემო აჭარა, ჯავახეთი...

-    მხოლოდ ის ვიცი, რომ შინაგანად ყოველთვის ვეძებ ისეთ ადგილს, ისეთ ხალხს, სადაც თავს უკეთესად ვიგრძნობ. 

-    რატომ გაგრძნობინებთ ეს უცხო გარემო თავს უკეთესად?

-    ალბათ, ნაცნობ გარემოში ვერ ვიპოვე ის, რასაც უცხო გარემოში ვპოულობ. თუმცა, იმ უცხო გარემოდანაც, რაღაც პერიოდის მერე, სხვაგან მივდივარ, მერე კიდევ სხვაგან. ხშირად ბევრი სიძნელეც მხვდება. ერთხელ ერთი მთიდან მეორე მთაზე მარტო გადავედი. არ იყო ადვილი, დამაღამდა კიდეც. ამ მარტოობამ გამაძლიერა. თითქოს, ჩემს თავს გამოცდას ვუწყობ. 
 

-    გქონდათ ისეთი ტრავმები, რომლებიც, შესაძლოა, კომპლექსებს გიჩენდათ? 

-    კი, რა თქმა უნდა, მქონდა. ძალიან პატარამ დავიწყე მარტო ცხოვრება. ბევრი დაბრკოლება შემხვდა და ჩემს თავს ყოველთვის ვეუბნებოდი - შენ ხარ მარტო, არავის იმედი არ უნდა გქონდეს. რაღაცნაირად, თითქოს, თვითონ ვწერდი სცენარს, როგორ უნდა მეცხოვრა. 

-    და, იმ მდგომარეობიდან, როდესაც უკმაყოფილო იყავით თქვენი თავით, მოხვედით ამ მდგომარეობამდე, როცა კმაყოფილი ხართ. 

-    დიახ, ზუსტად ასე იყო. მარტო სიარულიც, სიძნელეებიც - მე ეს მიყვარს. ხშირად თვითონ ვუქმნი ჩემს თავს ამ სიძნელეებს და ისინი მაძლიერებს. სხვები უფრო კარგად ახერხებენ ცხოვრებას. მე მიჭირს. მე უფრო დეპრესიული ვარ. მაგრამ მაქსიმალურად ვცდილობ, რომ ეს არ ჩანდეს. ამიტომ ვეძებ ხოლმე რთულ გზებს. ამ გზაზე ვხვდები ადამიანებს, რომლებშიც ბევრ რამეს ვპოულობ ჩემსას. თუნდაც, იგივე ქალები, რომლებიც რთულ გარემოში ცხოვრობენ. ყოველთვის მაინტერესებს, რას განიცდიან, რას ფიქრობენ. რა თქმა  უნდა, ამ კითხვების პირდაპირ დასმა უტაქტობაა. მაგრამ ველაპარაკები ბევრ რამეზე, წვრილმანებიდან დაწყებული. ბუნებასთან ახლოს არიან და გარკვეულ კულტურაში ბევრად უფრო მოკლებულები არიან ღიად საუბრის შესაძლებლობას. სულ ვფიქრობ, როგორები არიან და პარალელებსაც ვავლებ. მათთან ბევრ საერთოს ვპოულობ. 

-    ბოლოს ახერხებთ ისეთ კონტაქტში შესვლას, როგორიც თქვენ გჭირდებათ?

-    დიახ, ვახერხებ. ის ადამიანები ჩემზე ძალიან დიდ კვალს ტოვებენ. როდესაც მოგზაურობიდან ვბრუნდები, ერთია ის 50%, რაც ფოტოები მომაქვს და მეორეა ის 50%, რაც ადამიანებთან ურთიერთობები მომაქვს. ადამიანებში თითქმის ყოველთვის მიმართლებს. 

-    თქვენთვის თუ უთქვამთ, რომ თქვენი ფოტოები დეპრესიულია?
 

-    დიახ, ძალიან ხშირად უთქვამთ, მათ შორის, ახალგაზრდა, მხიარულ გოგონებსაც: „იცით, რა? თქვენი ფოტოები ძალიან ცუდ ხასიათზე მაყენებს, მთრგუნავს...“ იმ გარემოზეც უთქვამთ, რაც ფოტოებზე ჩანს - სიღარიბეზე. მე არ მთრგუნავს სიღარიბე. სიღატაკეს არ ვგულისხმობ. ჩემთვის სიღარიბე მაინცდამაინც დეპრესიასთან არ ასოცირდება. ეს ჩემი ბავშვობის გარემოა. ჩვეულებრივ ოჯახში  ვცხოვრობდი და ჩემთვის სიღარიბე სევდის მიზეზი არ ყოფილა. პირიქით, ყველაფერი, რაც კარგი იყო,  იქ იყო, იმ ბავშვობაში. ახლაც ასე ვხედავ, როცა ფოტოებს ვიღებ და მინდა, ადამიანებმაც ასე დაინახონ. მაგრამ, ეტყობა, დეპრესიულია ზოგისთვის. 

-    შეგიძლიათ, რომ ერთმანეთისგან გამიჯნოთ თქვენი ცხოვრება და თქვენი საქმე?  თუ ისინი შეჭრილია ერთმანეთში?

-    ფოტოგრაფია არის ჩემი სათქმელიც, სამყაროსთან ჩემი ურთიერთობაც. ფოტოგრაფია, როგორც საქმიანობა და ფოტოგრაფია, როგორც ჩემი თავშესაფარი, საკმაოდ სხვადასხვაა. 

-    რითი იმიჯნება? ფოტოგრაფიას აქვს შემოქმედებითი და კომერციული მხარე. თქვენ ქმნით ამ პროდუქტს და, მეორე მხრივ, თქვენვე ზრუნავთ მის გაყიდვაზე. ამ ორ როლს შორის ურთიერთობა ხომ არ გიქმნით დისკომფორტს? 

-    არა, დისკომფორტს არ მიქმნის. მაგრამ ჩემთვის მთავარია ჩემი შემოქმედებითი ფოტოები. რომ შეიძლებოდეს, სულ არ ვიქნებოდი პროფესიით ფოტოგრაფი. 

-    ეს გასაგებია, რომ შემოქმედებითი მხარე გადამწყვეტია. მაგრამ ამ პროფესიით ცხოვრობთ, ამით არჩენთ ოჯახს. საქართველოში ფოტო არის თუ არა გააზრებული, როგორც ფასეულობა? თუნდაც, როგორც ინვესტიცია? 

-    მე არ ვარ კომერციული ფოტოგრაფი. დოკუმენტური ფოტო საერთოდ არ არის კომერციული ფოტოგრაფიის ნაწილი. ამის თქმა ხაზგასმით მინდა.  საქართველოში ფოტო არასდროს გამიყიდია. თუ ვყიდი, ყიდულობენ უცხოელები. 

-    საქართველოში ყიდულობენ უცხოელები, თუ უცხოეთში გამართულ გამოფენებზე? 
 

-    საქართველოშიც და უცხოეთშიც. ხშირად გამოფენაც არ ყოფილა, მაგრამ მიკავშირდებიან. 

-    პარალელურად, თქვენ გაქვთ პროექტები, რომლებსაც  საერთაშორისო ფონდები აფინანსებს. რამდენად ემთხვევა თქვენი და ფონდების ინტერესები?

-    ეს, რასაც ფონდების მხარდაჭერით ვაკეთებ, არასდროს პირდაპირ კავშირში არ არის ფოტოგრაფიასთან. 

-    რას გულისხმობთ?

-    დუხობორები, მაგალითად, იყო კვლევა დუხობორების ცხოვრებაზე ფოტოგრაფიის საშუალებით. 

-    თქვენ ატარებდით ამ კვლევას? 

-    დიახ, მე ვატარებდი. ეს არ იყო მხოლოდ ფოტოგრაფია. ეს იყო ფოტოგრაფიით კვლევა, მათი წარსული, მათი კულტურა, რაც შემოგვრჩა. პანკისში ფოტოსკოლა გავხსენით. იყო პროექტი, რომელმაც საშუალება მომცა, გადამეღო სკოლები ქართულ სოფლებში. მერე გაჩნდა უფრო მხატვრული მასალა, „დედა ენა“ - ფოტოს და სიტყვის გაერთიანება. 

-    როცა ამ შინაარსის პროექტებს აკეთებთ, თქვენი მიზანი საზოგადოების ინფორმირებაა თუ, ამავე დროს, დისკუსიისთვის პლატფორმის შექმნა?

-    მე არ მინდა, რომ ამას ერქვას ინფორმირება. მინდა, რომ ადამიანებს მოვუყვე იმის შესახებ, რაც რეგიონებში ხდება. ეს ძალიან მაღელვებს, მადარდებს. განვიცდი, იქ როგორ ცხოვრობენ ადამიანები.  
 

-    თქვენ ამბობდით, რომ საქართველო ფოტოგრაფიული ქვეყანაა. ეს ფოტოგრაფიული მუხტი არის გარემოში, რომელსაც იღებთ, თუ თქვენში - ვინც  ჩვეულებრივში ყოველთვის ეძებთ არაჩვეულებრივს?

-    რა თქმა უნდა, გარემოში, პირველ რიგში. გარემოს მე ვერ შევქმნი. კონკრეტული გარემო ჩემთვის არის ფოტოგრაფიული, მაგრამ სხვისთვის შეიძლება არ იყოს. ერთმანეთს უნდა დაემთხვეს გარემოს და ჩემი მუხტი. ფოტოგრაფიული მუხტი ქალაქშიც არის, მაგრამ მე ვერ ვპოულობ. სამაგიეროდ, პოულობს სხვა. 

-    ანუ მუხტი გარემოშიც არის და ადამიანშიც, ზოგან ემთხვევა, ზოგან არა. ასეა? 

-    დიახ. აქაც ბევრია გადასაღები, მაგრამ ეს არ არის „ჩემი“. თუ ქალაქში გადავიღებდი, ისევ - სოფლიდან ჩამოსულ ადამიანებს. გადამიღია კიდეც. 

-    ერთხელ თქვით: „ამჩნევდე შენ და არა გამჩნევდნენ ისინი - ეს არის მნიშვნელოვანი.“ თქვენსა და მათ შორის (ვისაც იღებთ) ფოტოაპარატია. რა არის თქვენთვის ფოტოაპარატი? დამხმარე იარაღია, თუ დამცავი ფარი? 

-    არცერთი არ მგონია, რომ იყოს. საბრძოლო იარაღი, მით უმეტეს, არ არის. პირიქით, ხანდახან ვფიქრობ, რა კარგი იქნებოდა, ისეთი კამერა მქონდეს, რომ ვერ ამჩნევდნენ. ჩემთვის ფოტოაპარატი ჩემი ხელის და თვალის გაგრძელებაა. მაქსიმალურად ვცდილობ, რომ ვისაც ვიღებ, მათ არ შევუქმნა დისკომფორტი და  უხერხულობა. მინდა, რომ გაიხსნან და თავისუფლები იყვნენ. ამას სჭირდება ხოლმე გარკვეული დრო, განსაკუთრებით, ჩაკეტილ გარემოში. 

-    გამოდის, თქვენს ხელში ფოტოაპარატი ნივთი თითქმის არც არის. 

-    არა, ეს არის ჩემი ნაწილი, ჩემი თვალის გაგრძელება. კამერა მეხმარება, რომ შევინახო ის, რასაც ვხედავ. ახლა ვასკანერებდი ძველ ფოტოებს, რომლებიც წლების წინ გადავიღე და იმის შემდეგ აღარ მინახავს. ვხვდები, როგორი ჯადოსნურია ის ფირი, რომელმაც შეინახა დრო, მომენტი, რომელიც მეხსიერებიდან წაგეშალა. 

-    სად უფრო მეტად ხართ ფოტოგრაფი - ველზე, სადაც იღებთ, თუ კომპიუტერთან, სადაც არჩევთ, რა უნდა ნახოს საზოგადოებამ?

-    ყველაზე დიდ სიამოვნებას გადაღების პროცესი მანიჭებს. როცა გადაღებებს ვგეგმავ, კარგად ვსწავლობ გარემოს. ხშირად ისე ვსწავლობ, იქ რომ ჩავდივარ, რაღაც კუთხით, უფრო მეტი ვიცი, ვიდრე იქაურებმა. ბევრად უფრო რთულია რედაქტირება. ის, რაც სხვისთვის ძალიან ჩვეულებრივი კადრია, ჩემთვის არის მთელი სამყარო. ყველაფერი, რაც ხდებოდა კადრს მიღმა: ემოცია, განცდა, ურთიერთობები - ჩემთვის იმ კადრს თავისთავად ახლავს და ეს მიშლის ხელს. 
 

-    ობიექტურად რომ შეაფასოთ ფოტო? 

-    დიახ. იმიტომ, რომ კადრის მიღმა რაც არის, ეს ჩემზე ძალიან მოქმედებს. 

-    სინამდვილეში, რედაქტირება ქმნის თქვენი, როგორც ფოტოგრაფის, სახეს საზოგადოებაში. 

-    დიახ, რა თქმა უნდა. დიდი დრო მჭირდება იმისთვის, რომ ემოციებმა გაიაროს და სხვა თვალით შევხედო ფოტოებს. თუმცა, მერე მონატრებაც მოდის, ნოსტალგია ჩნდება, რომ ეს იყო უკვე და აღარ არის. ძალიან რთული პროცესია. უფრო ადვილად შემიძლია სხვის ფოტოებს გავუკეთო რედაქტირება, ვიდრე საკუთარს. მირჩევნია ხოლმე, რომ სხვამ შეხედოს თავისი თვალით. 

-    ენდობით სხვას?

-    ძალიან ცოტას. ათი ფოტოგრაფი რომ იყოს, ათივე სულ სხვადასხვანაირად შეარჩევს ფოტოებს. ყველა თავის ნაწილს დებს ამ პროცესში. 

-    თქვენ ამბობდით, ტექნიკის დაუფლება ადვილია, მაგრამ მთავარია, ფოტოგრაფს სათქმელი ჰქონდესო. თქვენი ნამუშევრები მრავალფეროვანია, მაგრამ თქვენი ხელი და თვალი ყველგან მიჰყვება. თქვენი სათქმელი რა არის? 

-    რთული კითხვაა. ყველგან, სადაც ვმუშაობ, სხვადასხვა სათქმელი მაქვს. ყველგან რაღაც არის ისეთი, რასაც ვეჭიდები ხოლმე. აჭარაზე სხვა სათქმელი მაქვს. სხვა სათქმელი მაქვს ჩემს სოფელზე და დედაჩემზე - მათ მიმართ განსაკუთრებული ემოციური დამოკიდებულება მაქვს. 

-    რა გაქვთ მათზე სათქმელი? 

-    მე დიდი ემოციური კავშირი მაქვს იმ გარემოსთან, რომელიც იყო და ნელ-ნელა ქრება. ამას ძალიან მტკივნეულად განვიცდი. მე ვფიქრობ, ბევრი ადამიანია, ვისაც იგივე ემოცია აქვს იმ გარემოს მიმართ, სადაც ცხოვრობს, ან ცხოვრობდა. ეს არის მთელი ცხოვრება, რომელიც ნელ-ნელა ქრება. მართლაც ეგრეა.

-    თუმცა, თქვენ ძალიან წარმატებული ხართ. 

-    ცოტა ვერ ვეგუები ჩემს თავზე ამ სიტყვას. 
 

-    რატომ?

-    არ არის მთლად ასე ადვილი. უცხოა ჩემთვის ეს სიტყვა. როცა ამბობენ „წარმატებული“, მგონია ხოლმე, რომ სხვაზეა ნათქვამი. 

-    ინტერნეტში ვნახე თქვენი ნამუშევრების ორივე სერია: „თაგვების სოფელი“ და „დედაჩემის წიგნი“. თვალში მომხვდა, რომ ახლო ხედით დედათქვენის პორტრეტი არ გაქვთ. სულ საშუალო ან შორი ხედით არის გადაღებული და გარემო ყველგან მნიშვნელოვანია. შედეგს ვხედავ, მაგრამ განზრახვა რა გქონდათ?

-    რაღაც პერიოდის შემდეგ მაქვს ახლო ხედი, მაგრამ ჯერ არ დამიდია. ეს ჯერ არსად ჩანს. თქვენ ზუსტად აღნიშნეთ, - რაც დრო გავიდა, დედაჩემთან სულ ახლოს და ახლოს მივედი. ეს, ალბათ, ჩემი ნაკლია, თუ, არ ვიცი, რა არის. მაგრამ ბოლო პერიოდში ვგრძნობ, რომ ძალიან ახლოს მივდივარ და, თუნდაც, დეტალები განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი გახდა ჩემთვის. ხშირად ამასაც ვდარდობ, რატომ არ ვიღებდი ასე? რატომ გამოვტოვე ეს დრო? რატომ გამოვტოვე ეს კადრი? რატომ არ ვიღებდი უფრო ახლოს?  განზრახვას სტილი შეგვიძლია, დავარქვათ. 

-    სტილი მხოლოდ? 

-    დიახ, სტილი. 

-    თქვენ ორი მნიშვნელოვანი როლი გაქვთ. ერთი, რომ ხართ შვილი და მეორე, რომ ხართ დედა. ამ ორი როლიდან თქვენთვის უფრო მძიმე რომელია? 
 

-    ორივე მძიმეა, ორივე ძალიან სასიამოვნოა, ორივე დიდი პასუხისმგებლობაა, მტკივნეულიც არის. რაც უფრო გიყვარს, უფრო მეტი განცდაა. უნდა გითხრათ, რომ მე ორივეს ვუღებ - დედაჩემსაც და ჩემს შვილსაც. 

-    შვილის ფოტოები არ მინახავს. 

-    ვერ ნახავდით. ჯერ წლების განმავლობაში უნდა გადავიღო, სანამ ვინმე ნახავს. 

-    ადრე დეპრესიული ვიყავი და ახლა უფრო მხიარული ვარო. გარდამტეხი მომენტი რა იყო - ისევ თქვენი პროფესია? 

-    არა, წლები და გამოცდილება. ბევრ რამეს სხვა თვალით შევხედე. იმიტომ არა, რომ ასე დავგეგმე. წლებთან ერთად მოვიდა. 

-    მგონი, პირიქით ხდება ხოლმე. ადამიანს წლები რომ ემატება, დეპრესიული განწყობა უმძიმდება. 

-    ჩემ შემთხვევაში პირიქით მოხდა. მომწონს, ეს რომ ხდება. 

-    როდესაც მსოფლიო ხელოვანთა გალერეას გადაავლებ თვალს, შესამჩნევია, რომ წარმატებული ფოტოგრაფები ბევრად უფრო ასაკოვანი ხალხია, ვიდრე სხვა დარგის წარმომადგენლები. ამ პროფესიაში წარმატება აუცილებლად მოითხოვს დიდ გამოცდილებას? არსებობენ ახალგაზრდა, წარმატებული ფოტოგრაფები?
 

-    არსებობენ, რა თქმა უნდა. თუმცა, მაინც ვფიქრობ, რომ ცხოვრებისეულ გამოცდილებას ხელოვნებაში დიდი მნიშვნელობა აქვს. ფოტოგრაფია მხოლოდ ღილაკზე თითის დაჭერა ხომ არ არის?! მას სჭირდება სწავლა, მუდმივად ფორმაში ყოფნა, მაგრამ გამოცდილებაც ძალიან მნიშვნელოვანია. ახალგაზრდები გამორჩეულები არიან იმით, რომ განსხვავებული ხელწერა შემოიტანეს ფოტოგრაფიაში. ეს სფერო მათი დახმარებით ვითარდება. 

-    ვინც გიცნობთ, როგორც ხელოვანს, იცის, რომ თქვენთვის მთავარი იყო და, ალბათ, ყოველთვის იქნება ადამიანი. თქვენი პროფესიიდან და თქვენ მიერ განვლილი გზიდან გამომდინარე, ყველაზე მნიშვნელოვანი რა გაიგეთ ადამიანის შესახებ? 

-    ხანდახან მეცოდებიან ადამიანები და მგონია, რომ მეტად შემიძლია თანაგრძნობა ზოგ გარემოში. იმგვარი ურთიერთობა, როცა სრულიად უცხო ადამიანებს შეუძლიათ ერთმანეთის თანაგრძნობა, სიყვარულის გაცემა, - ეს არის ყველაზე მეტი, რაც შეიძლება ადამიანმა იცოდეს. ხშირად სრულიად უცხოსგან მიმიღია მეტი, ვიდე ჩემ გვერდით მყოფებისგან. მგონია, რომ ეს არის დიდი ბედნიერება. უცხო ადამიანებს შორის სიყვარული დიდი ძალაა, რითიც შენ იკვებები. 

-    თუ არსებობს დეტალი, რომელიც ბევრ რამეს გეუბნებათ უცხო ადამიანზე? 

-    დიახ, არის დეტალები. მთელი ტანით ვგრძნობ ხოლმე მის ღიმილზე, მის გამოხედვაზე, როგორ უნდა მოვიქცე. მივსულვარ სადღაც გადასაღებად და მთელი სხეულით მიგრძვნია, რომ არ უნდა გადავიღო, უნდა წამოვიდე იქიდან. 

-    რატომ?

-    არის რაღაც, რის შემდეგაც მე მეკარგება ინტერესი. ამას მართლა ვგრძნობ მთელი სხეულით და ვამბობ, ჯობია, უკან წავიდე. ასეთი შემთხვევა ხშირი არ არის. ჩემი სტუდენტები ზოგჯერ ამბობენ, რომ ვერ გადაიღეს, იმიტომ, რომ ვიღაცამ იჩხუბა, ვთქვათ, ბაზარში

-    თქვენი ცხოვრების ამ ეტაპზე, როდესაც ბავშვობის ოცნება აიხდინეთ, რისი შიში დაგრჩათ? 

-    პირადად ჩემს თავთან დაკავშირებით ეს შიშები არ მაქვს. მე მგონია, რომ არაფერი აღარ არის ისეთი, რისიც უნდა მეშინოდეს.
 

-    ყველა შიში დაძლიეთ?

-    დიახ, ასეა. შეიძლება, ჩემი მხიარულება სწორედ ამ შიშის დაძლევის გამოა. რაღაცისგან გავთავისუფლდი. ვფიქრობ, რომ ძალიან კარგი იყო ის, რაც გავიარე. ალბათ, რომ არ გამევლო, ისევ იმ ჩაკეტილ წრეში ვიქნებოდი. ახლა ნამდვილად ვერ ვიტყვი, რომ შიშები მაქვს. 

-    შეგიძლიათ, რომ სახელი დაარქვათ, ან გაგვიმხილოთ, რისი შიში დაძლიეთ? 

-    ცხოვრების შიში დავძლიე. ცხოვრების მეშინოდა. ახლა შემიძლია ვთქვა, რომ აღარ მეშინია. ჩემი თავის რწმენა შემემატა. თუნდაც ის, რომ შემიძლია ავიღო ზურგჩანთა, ავდგე  და წავიდე სრულიად უცხო ადგილას, სრულიად უცხო გარემოში და არ მეშინოდეს... მგონია, რომ თავისუფლება ვიპოვე. 

-    დიდი მადლობა ინტერვიუსთვის. საუბარს, ტრადიციულად, დავასრულებთ თქვენი კომენტარით ცნობილი ადამიანების ორ გამონათქვამზე. პირველი ციტატის ავტორია გერმანელი მწერალი და მოაზროვნე იოჰან ვოლფგანგ გოეთე (1749-1832): „ენდეთ საკუთარ თავს და მაშინვე მიხვდებით, როგორ უნდა იცხოვროთ.“ 

-    ძალიან კარგი ციტატაა. მაგრამ საკუთარი თავის რწმენა უცბად არ მოდის. გავაგრძელებ იმას, რასაც წეღან ვამბობდი. ჩვენს ცხოვრებას ყველაზე მეტად ხელს უშლის შიშები, რაც გვაქვს. თუ შეძელი და შიშისგან გათავისუფლდი, აქედან გიჩნდება საკუთარი თავის მიმართ ნდობაც და რწმენაც. ამის შემდეგ ხდები უფრო ძლიერი და ცხოვრებაც მეტად გიადვილდება. 

-    მეორე ციტატა ეკუთვნის მეოცე საუკუნის ერთ-ერთ ყველაზე ცნობილ მსახიობსა და რეჟისორს ჩარლი ჩაპლინს (1889-1977): „ცხოვრება ტრაგედიაა, როცა მსხვილი პლანით ხედავ, და კომედიაა, როცა შორიდან უყურებ“.

-    საინტერესოა. ამ ციტატას პირდაპირ ფოტოგრაფის თვალით შევხედე. ახლოს რომ მიდიხარ, ხედავ ტრაგედიასაც, დრამასაც. ცხოვრებაშიც ასეა. მაგრამ ის, რასაც ძალიან დიდ მნიშვნელობას ვანიჭებთ, რაზეც გვგონია, რომ დამოკიდებული ვართ, რაზეც ვნერვიულობთ, გავა დრო და ვხვდებით, რომ არ ღირდა ამად. ის, რაც ოდესღაც ტრაგედიად მეჩვენებოდა, დღევანდელი გადასახედიდან არის... მშვენიერი. პირადად მე მადლობელი ვარ ყველაფრისთვის, რაც იყო. 
 

ფოტომასალა: ირაკლი გედენიძე