- გიორგი, როგორ ფიქრობთ, თქვენმა „მე“-მ ზუსტად იცის, რა შეგიძლიათ?

- ალბათ, ჩემმა უმაღლესმა „მე“-მ იცის, რა შემიძლია. ჩემმა მატერიალურმა „მე“-მ კი ამ კითხვას - რა შემიძლია მე? -  უნდა უპასუხოს გზაზე, რომელსაც გავდივარ და რომელიც მუდმივი აღმოჩენის პროცესია. ამ გზაზე ადამიანი სწავლობ, ძლიერდები, შეცნობის მეტი უნარი გეძლევა, მეტი კოსმიური ცნობიერება შემოდის შენში და ძალაც, რა თქმა უნდა, სულ გემატება.

- გიორგი დუნდუას საკუთარ თავთან მოკამათე ადამიანს თუ დაარქმევდით? 

- დიახ, რა თქმა უნდა. საკუთარ თავთან დიალოგი აუცილებელია იმისთვის, რომ იცოდე, რა არის შენი. ესეც მუდმივი აღმოჩენის პროცესია. შენს თავს უსვამ კითხვებს და ამ კითხვების პასუხებს შენშივე პოულობ, იმ ცნობიერებიდან გამომდინარე, რომელსაც შემეცნების გზაზე იძენ. 

- ამბობთ, რომ უნდა იცოდე, რა არის შენი. ეს ნიშნავს, რომ გარე სამყაროში უნდა ეძებო, რა არის ისეთი, რაც შეგიძლია, შენად მიიჩნიო? 

- არა. იმას ვგულისხმობ, რომ უნდა იცოდე, რა არის შენი გზა, რა არის შენი მისია. 

- გასაგებია. თქვენ ბევრი პროფესია გაქვთ და შეიძლება, შორიდან ასე ჩანდეს, რომ მათ შორის ერთ-ერთია მხატვრობა. მაგრამ ნათქვამი გაქვთ, მხატვრობამ საკუთარი თავის მოთვინიერება მასწავლაო. ეს ნიშნავს, რომ ახლა შეგიძლიათ, საკუთარი ნება ყოველთვის დაიმორჩილოთ? 

- მოთვინიერება არის ის, რომ შენ განსაზღვრო, რამდენად გულწრფელი უნდა იყოს შენი შემოქმედება. რასაც ადამიანი ქმნი, პირველ რიგში, შენი თავისთვის ქმნი. ის, რაც ჩემთვის შევქმენი და მატერიალურ სამყაროში განსხეულდა, მერე თვითონვე მაძლევს იმპულსს და ინსპირაციას, კიდევ რაღაც შევქმნა. ეს მუდმივი გაცვლითი პროცესია. როცა უხილავიდან ხილულში გადაგაქვს შენი ამბავი, ამასთან ერთად, ამ შენსავე შემოქმედებასთან მოქცევას სწავლობ. სწორედ ამას შეგვიძლია, მოთვინიერება დავარქვათ. 

- ეს უნდა მეკითხა - მხატვრობასთან რა კავშირი აქვს საკუთარი თავის მოთვინიერების მცდელობას?

- მხატვრობა შენი მდგომარეობის გამოხატულებაა - შენში თავმოყრილი ნეგატიური შეგრძნებები თუ ამბები როგორ ტრანსფორმირდება პოზიტივად და მერე ეს პოზიტივი როგორ ვრცელდება მატერიალურ სამყაროში, ნახატების სახით. პოეზიას რაც შეეხება, იქ უფრო მეტი სიბასრე მაქვს. ჩემი მხატვრობა კი, ვფიქრობ, პოზიტიური უნდა იყოს. 

- პოზიტიური უნდა იყოს მნახველისთვის? ამას გულისხმობთ?

- პირველ რიგში, ჩემთვის. იმიტომ, რომ ჩემში ტრანსფორმირებულმა ენერგიამ უნდა შექმნას და გადმოსცეს პოზიტივი. 

- რაკი „მოთვინიერება“ ახსენეთ, ამიტომ გკითხავთ: თუ გაქვთ გამოცდილება, რომელიც საკუთარი პრინციპების ღალატს უკავშირდება? 

- არა, არასდროს პრინციპებისთვის არ მიღალატია. ვფიქრობ, ზუსტად პრინციპების ერთგულებამ  გადამარჩინა. როდესაც ჩემს სახელოსნოში ხანძარი გაჩნდა, ჩემი ნამუშევრები გაქრნენ მატერიალური სამყაროდან, მაგრამ მერე სხვაგვარად - პრინტის სახით - ისევ დაბრუნდნენ. ამ ყველაფრის შემდეგ იმიტომ გადავრჩი, რომ არასდროს არ ვღალატობდი იმას, რასაც ვაკეთებდი. ყოველთვის მარტო ვიყავი ამ გზაზე, ჩემი ხელშეუხებელი ავტონომია მქონდა და ვქმნიდი იმას, რაც მომწონდა. 

- გადამარჩინაო, რომ ამბობთ, რას გულისხმობთ? 

- როდესაც ყველაფერს კარგავ, გგონია, რომ ცხოვრება დამთავრდა. მაგრამ არ დამთავრებულა იმიტომ, რომ როდესაც სამყაროში უშვებ სიყვარულს, როდესაც ქმნი ნამუშევარს შენთვის და შენი შემოქმედება გულწრფელია, შენ მიერ აკუმულირებული ენერგია უკან ბრუნდება და გარს გეხვევა. ამას ვგულისხმობ, როცა ვამბობ, რომ გადავრჩი.  

- შეგიძლიათ თქვათ, რომ თქვენი ყველაზე დიდი დანაკარგი, ამავე დროს, საუკეთესო შენაძენი იყო? თქვენ გეკუთვნით სიტყვები, რომ „დიდი მოვლენები თან გართმევს, თან გაძლევს“. 

- დიახ, განწმენდასავით არის შენს გზაზე,  როცა ამ ყველაფრისგან გათავისუფლება და გზის გაგრძელება უნდა შეძლო.

- დარდისგან გათავისუფლება?

- დარდისგან,  მონაპოვრისგან, სურვილებისგან... როცა ნამუშევრების გარკვეული რაოდენობა გაქვს, რომლებიც, გინდა, გამოფინო და სხვებს გაუზიარო, მაგრამ უცებ ეს ყველაფერი ქრება... თქვენ რომ რამდენიმე დღის წინ ჩემი ნამუშევრების გამოფენაზე იყავით, რაც ნახეთ, ყველაფერი ბოლო ერთ წელიწადშია შექმნილი. შარშან 15 მაისს იყო ხანძარი.  ამის შემდეგ მოვიდა ჩემთან ძალა - პოეზიის სახითაც და მხატვრობაში კიდევ ცოტა განსხვავებული მიმართულების სახით. დამწვარი ნამუშევრების კატალოგიც ჩემთვის ემოციური კომპენსაციაა - ის ნახატები ისევ გაცოცხლდა. 

- ამბობთ, რომ მეუღლე თქვენი საუკეთესო მეგობარია. მას რომ ვკითხო, გიორგის ცხოვრების მთავარი მიზანი რა არის-მეთქი, როგორ ფიქრობთ, რას მიპასუხებს? 

- ალბათ, გიპასუხებთ, რომ ჩემი ცხოვრების მიზანია ჩვენი ერთად ყოფნა, ჩვენი ოჯახის ერთად ყოფნა, ყველგან და ყოველთვის. 

- თქვენ თუ დაეთანხმებოდით? 

- დიახ, დავეთანხმებოდი. ჩემთვის ყველაზე მნიშვნელოვანი ეს სამი ადამიანია - მეუღლე და შვილები.  ამაზე მეტი არაფერი არ შეიძლება იყოს. 

„იმიტომ აქვს ნახატს თუ ლექსს ენერგია, რომ მასში დევს უხილავ სამყაროსთან კავშირის სურვილი და მზაობა.“

- როცა თქვენს მასალას ვეცნობოდი, ისეთი შთაბეჭდილება დამრჩა, რომ მუდმივი სიფხიზლის ადამიანი ხართ. რაც მეტი დრო გადის, რაც მეტს ხატავთ, რაც მეტს წერთ - მით მეტად უღრმავდებით საკუთარ თავს. როგორ ფიქრობთ, მიაღწიეთ თუ არა სიფხიზლის ისეთ ხარისხს, რომელიც ხელს გიშლით, როგორც ხელოვანს, როგორც შემოქმედს? 

- სიფხიზლეს შევადარებდი ერთგვარ ქაოსს, რომელიც საჭიროა იმისთვის, რომ მუდამ მზად იყო.  არც კი ვიცი, რა შეგრძნება აქვს დასვენებას. სიფხიზლე ჩემთვის მუდმივია. ყოველთვის რაღაცას ვაკეთებ, რაღაცაზე ვფიქრობ, რაღაცას ვწერ, რაღაცას ვხატავ. 

- მაგრამ არ დგება მომენტი, როდესაც ეს სიფხიზლე ხელს გიშლით მუშაობაში? „მოდუნების“, „არაფრის კეთების“ მდგომარეობა არასდროს არ გჭირდებათ?

- დიახ, შეიძლება, მედიტაციურ მდგომარეობაში იყო, მაგალითად, ხატვის დროს. მაგრამ დისციპლინა აუცილებელია იმისთვის, რომ შექმნა; იმისთვის, რომ მატერიალურ სამყაროში ტრანსცენდენტურის გამტარი გახდე. ეს მობილიზაციას მოითხოვს. იმიტომ აქვს ნახატს თუ ლექსს ენერგია, რომ მასში დევს უხილავ სამყაროსთან კავშირის სურვილი და მზაობა. 

- თქვენ ამბობთ, რომ მხატვრისთვის მთავარია, ფერების არ ეშინოდეს; შიშით არ ფიქრობდეს, მის ნამუშევარში ერთი ფერი მეორე ფერთან რამდენად შესაბამისი აღმოჩნდება. ამბობთ, რომ ასეთი შიში მხატვარს ხელს უშლის, შექმნას ნამუშევარი, რომელშიც არის თავისუფლება. იქნებ, ჯერ ეს განმარტოთ: რომელშიც არის თავისუფლება - თქვენთვის, როგორც შემოქმედისთვის? თუ ჩემთვის, როგორც აღმქმელისთვის? 

- თუ ფერებზე ვსაუბრობთ, როცა ხატავ, იმ მომენტში ფერების მბრძანებელი უნდა გახდე. ფერი უნდა დაიმორჩილო და შენეული გახადო. პალიტრის ჰარმონიზაციას თუ მოახდენ, ეს ნამუშევარზეც აისახება და იმ ადამიანზეც, ვინც მას ათვალიერებს. გრადაციის ჰარმონია გადამწყვეტია. ბევრი ფერი, ზერელედ თუ შეხედავ, შეიძლება, საერთოდ არ ეხამებოდეს ერთმანეთს; მაგრამ ფერთან მოქცევის თუ ფერების დამორჩილების ხარჯზე, შესაძლებელია, ისეთი გრადაცია შექმნა, რომ ფერთა ეს წყობა აბსოლუტურად ყველასთვის მისაღები აღმოჩნდეს. 

- ფერთა გრადაციის ჰარმონია კარგად განმარტავს იმას, რაც თქვენს ნამუშევრებში ხდება. 

- სწორედ ეს არის თავისუფლება.

- რას გულისხმობთ? პიროვნულ თავისუფლებას, თუ შემოქმედებით თავისუფლებას?

- ეს ერთი და იგივეა. პიროვნულად თავისუფალი თუ არ ხარ, ვერც შენი შემოქმედება იქნება თავისუფალი.  

- თქვენს შემთხვევაში, თუ საერთოდ? 

- საერთოდ. შებოჭილი ადამიანი შექმნის შებოჭილ ხელოვნებას.

- თქვენი გამოფენა ახლა მიმდინარეობს და პირველ ივნისამდე გაგრძელდება. T Gallery-ს პირველივე დარბაზში ცალკეა გამოტანილი ფრაზა, რომელიც, ამავე დროს, ნახატის სათაურია: „დუმილი აქ არ არის ნებადართული“. თუ არ ვცდები, ცალკე ციტატად გამოტანილმა ამ ფრაზამ ერთგვარი პოლიტიკური შეფერილობაც შეიძინა. თუ ეთანხმებით ლოზუნგს, რომ „ხელოვნება ცოცხალი, დამოუკიდებელი და პოლიტიკურია!“? 

- რა თქმა უნდა, ვეთანხმები. ხელოვნება არის ცოცხალი, დამოუკიდებელი და პოლიტიკური!  ეს თუ შენზე არ აისახება, შენი ხელოვნება გულწრფელი და პროგრესული ვერ იქნება. 

- საერთოდ, დუმილის თემა თქვენთვის, როგორც შემოქმედისთვის, უცხო არ არის. თქვენი ფრაზაა: „არსად ამ პლანეტაზე არ უნდა იყოს დუმილი ნებადართული.“ საკუთარ თავში ჩაღრმავებული ადამიანი ხართ და დუმილი რატომ გაწუხებთ? 

- იმიტომ, რომ არსად პლანეტაზე არ უნდა იყოს ტოტალიტარიზმი, ავტოკრატია, დიქტატურა...

- ამას გულისხმობთ? 

- დიახ, ამას ვგულისხმობ. ადამიანს ყოველთვის უნდა ჰქონდეს სიმართლის თქმის უფლება.

- რაკი სიმართლე ახსენეთ, ამასთან დაკავშირებით, დელიკატური კითხვა მაქვს: თქვენი ლექსები ღრმად პირადულია, თქვენს ამბებს ჰყვება. თუმცა, ერთ კონკრეტულ ლექსზე მინდა, გკითხოთ. მას ჰქვია „ნარცისო დედავ“ და გვიამბობს შვილზე, რომელიც, დედის შიშის გამო, მისი ცხოვრებით ცხოვრობს, უარს ამბობს საკუთარ თავზე და უბედურია. როცა ეს ლექსი წავიკითხე, ცხადია, გამახსენდა ერეკლე დეისაძის ცნობილი სიმღერა „რაც მამას უნდა“. „მამა“ არის სისტემა, რომელიც მთლიანად იმსგავსებს და იქვემდებარებს შვილს. არის თუ არა თქვენი ლექსის დედაც სიმბოლური „დედა“? არის თუ არა ეს ლექსი პოლიტიკური? 

- ჩვენ ამ ქალაქში გავიზარდეთ და ვიცით, რომ ასეთი ამბები რეალურად არსებობს. ლექსში ქალის მონათხრობია აღწერილი - მისი ურთიერთობა დედასთან. ეს ერთგვარი პროტესტია, ჩემი მხრიდან. მინდოდა, რომ იმ დედებს, რომლებმაც საკუთარ შვილებს ცხოვრება წაართვეს, ოდესმე მაინც რაღაც ეგრძნოთ. ეს არის ბასრი კრიტიკა. მინდოდა, ამ ლექსით კოლექტიურ ცნობიერებას შევხებოდი და მეჩვენებინა, როგორ არის დედა ბედნიერი, როცა შვილი უბედურია. ეს არის მენტალობა,  რომელიც ადამიანში სიყვარულს და თავისუფლებას კლავს. მეორე მხრივ, გეთანხმებით, ჩემი ლექსები ნამდვილი ამბებია. 

- რა თქმა უნდა, მივხვდი, რომ ესეც ნამდვილი ამბავია. მაგრამ ერეკლე დეისაძის სიმღერის იმპულსიც, შესაძლოა, კონკრეტული სიმართლე იყო. ეს არ ნიშნავს, რომ  ამ ლექსების განზოგადება უფრო სწორი არ არის, ვიდრე კონკრეტული ამბის ჭუჭრუტანიდან მათი დანახვა.  

- დიახ, „დედაც“ ერთგვარი სოციალური სისტემაა, რომელსაც შენი დამორჩილება სურს. 

- „რადიო თავისუფლებისთვის“ შარშან მიცემულ ინტერვიუში ამბობდით: „თუ გინდა, საქართველოში იყო მშვიდად, უნდა შეიქმნა შენი ავტონომია - სულიერი და მენტალური; შენს ველში უნდა შემოუშვა მხოლოდ ემოციურ დონეზე შენიანები.“ ახლა, შარშანდელთან შედარებით, გაფართოვდა თუ არა ეს „ავტონომია“, „შენიანების წრე“?

- ემპათიის დონეზე, ჩემი გულის კარი ყველასთვის ღიაა. მაგრამ თუ პირად ურთიერთობებზე ვსაუბრობთ, ადამიანებს თვალდახუჭული ხომ ვერ ვენდობით?! ამიტომ, მეგობარი ცოტა გვყავს. ბევრ გამოწვევაში, ადამიანებთან ურთიერთობის ჭიდილში ვცხოვრობთ... მაგრამ საზოგადოებისთვის ძალიან სოციალური და კომუნიკაბელური ადამიანი ვარ. 

- მაგრამ კითხვა იმას ეხებოდა, თავიდან რაც ახსენით - ადამიანმა უნდა იცოდეს, მისი გზა რა არისო; არის თუ არა თქვენი გზაც ის პროტესტი, რაც დღეს თბილისის ქუჩებშია? 

- რა თქმა უნდა, არის. 

- გიშლით თუ არა ეს ვითარება ხელს კონცენტრაციაში? 

- ხელს მიშლის, რადგან ძალიან განვიცდი. მტკივა ყველაფერი, რაც ხდება და ჩართული ვარ. ეს არის ჩემი ყოველდღიურობა. როცა ქვეყანა ასეთ რთულ მდგომარეობაშია, შენი გამიჯვნა და ცალკე კონცენტრირება წარმოუდგენელია.  

- განიცდით თუ არა ამ მდგომარეობას, როგორც ქაოსს? თქვენი დამოკიდებულება ქაოსის მიმართ განსაკუთრებულია. თქვენს გამოფენასაც „ქაოსის სიმღერა“ ჰქვია, ლექსიც გაქვთ მიძღვნილი ქაოსისადმი და ამბობთ, რომ  გინდათ, გადაფაროთ ის ქაოსი, რაც თქვენში და თქვენ ირგვლივ არსებობს. ესეც თუ არის ქაოსის ნაწილი, რაც ახლა ჩვენს გარემოში ხდება? 

- ასეც შეიძლება ითქვას. მინდა, რომ ჩემი ქვეყანა იყოს თავისუფალი, ლაღი, დემოკრატიული... ამ ახალგაზრდობის სახით იბადება ძალიან კარგი, ემოციით და განვითარების მუხტით აღსავსე საზოგადოება.  ეს დიდ ოპტიმიზმს მაძლევს. 

„ამ ქვეყანაში გულწრფელობა მაკლია.“

- თქვენ ამბობთ: „არ ვემიჯნები არც საქართველოს, არც თბილისს, არც ხალხს… ჩვენ უნდა ვისწავლოთ ცნობიერად ცხოვრება.” თუ სწორად მესმის კონტექსტი, “ჩვენ” საზოგადოებას ნიშნავს. რას გავაკეთებთ სხვანაირად, როცა ცნობიერად ვიცხოვრებთ? ცნობიერად ცხოვრება როგორ წარმოგიდგენიათ? 

- ცნობიერი ცხოვრება, პირველ რიგში, ნიშნავს პასუხისმგებლობას საკუთარ თავზე, საკუთარ ქმედებებზე, გულწრფელობას და ქცევის გარკვეულ ფორმას. ჩემთვის ცნობიერება კოსმიურია. ადამიანმა უნდა იცოდეს, რომ ბიორობოტი კი არ არის, არამედ, არის არსება, რომელსაც წინ უკიდეგანო მომავალი აქვს. აქედან გამომდინარე, ცნობიერ ცხოვრებაში ბევრ რამეს ვგულისხმობ; კომპლექსურად ვგულისხმობ, რომ ადამიანი უნდა ვითარდებოდეს, სიყვარული უნდა შეეძლოს, ემპათია უნდა ჰქონდეს და ასე შემდეგ...

- ამბობთ, ცნობიერი ცხოვრება უნდა ვისწავლოთო და ეს როგორ წარმოგიდგენიათ? ოცდაათ წელზე მეტი გავიდა, რაც საქართველო დამოუკიდებელია და ჩვენ, როგორც საზოგადოება, მუდმივად ვუშვებთ ერთსა და იმავე შეცდომას - როდესაც პოლიტიკური საძირკველი ქვეყანას არ აძლევს რეალური ზრდის საშუალებას. მუდმივად ვაკეთებთ  არჩევანს, რომელიც მერე გვზღუდავს განვითარებაში. როგორ უნდა შევიცვალოთ? 

- პირველ რიგში, გულწრფელობით. ადამიანი თავის თავთან უნდა იყოს გულწრფელი. შენ თუ გულწრფელი ხარ, შენი ქმედებებიც გულწრფელი იქნება. ეს ცოტა აბსტრაქტულია, რადგან ადამიანები ფსიქოტიპის მიხედვით განსხვავდებიან - ზოგს სიკეთე ხიბლავს და ზოგს ბოროტება... მაგრამ მთავარი ამბავი მაინც ის არის, რომ გულწრფელი უნდა იყო შენს ყოველ გამოხატულებაში.

- ამჯერად, საზოგადოების თითოეულ წევრს გულისხმობთ? 

- დიახ, საზოგადოების თითოეულ წევრს ვგულისხმობ, რადგან ამ ქვეყანაში გულწრფელობა მაკლია.

- ეს, რა თქმა უნდა, ბევრს გვაკლია. ვიღაცამ შეიძლება ისე იცხოვროს დღევანდელ საქართველოში, რომ სიმართლე არასდროს არ დასჭირდეს, როგორც გარდაუვალი აუცილებლობა. გეთანხმებით, რომ სიმართლე ჩვენთვის დიდი წამალი იქნებოდა. თქვენს შვილებს, მაგალითად, როგორ ასწავლით, რომ გულწრფელები იყვნენ? პირადი მაგალითით?  

- ჩვენ ბევრს ვსაუბრობთ ამ თემაზე. სიმართლე არის ძალა. მართალი თუ ხარ, ძალიან ძლიერი ხარ. რის აკუმულირებასაც ახდენ, შემდეგ ის ენერგია გეხმარება, რომ რთულ გზებზე იარო. ამას ვასწავლი ჩემს შვილებს. ჩემს საქმეშიც, ადამიანს არ სჭირდება სიმართლის გარდა არაფერი. როდესაც შენს თავს ეუბნები - „მე მინდა ვიყო მართალი; მე მინდა ვაკეთო გულწრფელი შემოქმედება ისე, როგორც გამომდის,“ - ეს დიდი ძალაა.

- თქვენ ხშირად ლაპარაკობთ ადგილის მაგიაზე. ოცი წელი გერმანიაში ცხოვრობდით და, ერთი მხრივ, ამბობთ, რომ ყოველთვის ბრუნდებით და მომავალშიც დაბრუნდებით საქართველოში; მეორე მხრივ, ნათქვამი გაქვთ, რომ ადამიანი არ უნდა გაჩერდეს, მან უნდა ეძებოს ქვეყანა და ქალაქი, სადაც ბედნიერად იგრძნობს თავს. სხვადასხვა ქვეყანაში ბედნიერების ძიება ხომ არ ნიშნავს იმას, რომ ადამიანი საკუთარ თავში ვერ პოულობს საყრდენს ბედნიერებისთვის?

- ეს პროცესი - როდესაც მოგზაურობ, ქვეყნიდან ქვეყანაში გადადიხარ, ვითარდები, შენში სხვადასხვა კულტურა შემოდის -  დიდი სიამოვნება და, გარკვეულწილად, ბედნიერებაა. სრულყოფილი ბედნიერება ისედაც არ არსებობს. მაგრამ ყველა ადგილს თავისი ენერგეტიკა აქვს. ამ ენერგეტიკიდან გამომდინარე, გრძნობ, რომ ზოგიერთი ადგილი განგავითარებს, ზოგიერთი - გამოწვევებს გიმზადებს, ზოგი მარცხის ადგილია, ზოგი - წარმატების... სადაც არ უნდა მოვხვდეთ, იმ ადგილის ენერგია გვეხმარება რაღაცის კეთებაში, ან აღქმაში, ან მიმღებლობაში... აი, ამას ვგულისხმობდი. სამშობლო ყოველთვის სამშობლოა, მაგრამ გადის წლები და შემდეგ იწყებ მოგზაურობას, სიახლეს აღიქვამ, სხვადასხვა ქვეყნის ემოციას თუ განვითარებას შეიმეცნებ. ადამიანს ეს სიამოვნება არ უნდა მოაკლდეს. 

- ის, რაც თქვენს თავს საქართველოში მოხდა - როცა წლების განმავლობაში თქვენ მიერ შექმნილი ამდენი ნამუშევარი განადგურდა - ფიქრობთ თუ არა, რომ შეიძლებოდა, სხვაგანაც მომხდარიყო, მაგალითად, გერმანიაში? 

- არ ვიცი. ასე, ინფანტილურად ვიტყვი, რომ - არა, არ მოხდებოდა გერმანიაში, ეს საქართველოში უნდა მომხდარიყო. 

- იმიტომ, რომ ჩვენთან პასუხისმგებლობის დეფიციტია და ლოგიკურია, რომ სწორედ საქართველოში გამოიწვია ხანძარი სრულიად შემთხვევითი ადამიანის უყურადღებობამ?  

- ამ ამბავს ორი მხარე აქვს. ერთია პასუხისმგებლობის დეფიციტი და ვიღაცის დაუდევრობა. მაგრამ მეორე მხარე ის არის, რომ რაღაც სხვა უნდა მომხდარიყო ჩემში. მეტაფიზიკურად რომ შევხედოთ, სამშობლოში დაბრუნების შემდეგ, მიჯაჭვულობისგან უნდა გავთავისუფლებულიყავი. ბევრად უფრო მიჯაჭვული ვიყავი ჩემს ნამუშევრებზე, ვიდრე ახლა ვარ. უფრო ზუსტად, ახლა საერთოდ აღარ მაქვს ეს მიჯაჭვულობა და ბევრად თავისუფალი ვარ. პოეზიაც უნდა დაბადებულიყო და შემდგომი სხვა გზებიც... ამიტომ ვფიქრობ: დიახ, რთული იყო გადასატანად, მაგრამ ამ განცდილმა ჩემში სხვა ძალა დაბადა. 

- და რომ არ მომხდარიყო ეს ხანძარი?

- საერთოდ, ადამიანი არ გემეტება ტრაგედიისთვის; არ გემეტება იმ შეგრძნებებისთვის, რაც მან შეიძლება განიცადოს იმ მომენტში, როცა რაღაც ძალიან მნიშვნელოვანს კარგავს. 

- მით უმეტეს, არ გვემეტება საკუთარი თავი. 

- რა თქმა უნდა. ამიტომ ვიტყვი - კარგი იქნებოდა, რომ არ მომხდარიყო. მაგრამ ბევრი ტრაგედიის შემდეგ იბადება რაღაც გრანდიოზული, რაც სხვა ადამიანებს აღაფრთოვანებს და შენ თვითონაც აღგაფრთოვანებს. თუმცა, მაინც მეცოდება ადამიანი ამ გამოცდილებისთვის.

- „კვანტური ნახტომი“ დაარქვით იმას, რაც ხანძრის შემდეგ თქვენში მოხდა. 

- დიახ. ასეთია ყოფა. 

„სათაურები თავისთავად მოდის, როდესაც ნახატს ვუყურებ.“

- ბევრჯერ გაქვთ ნათქვამი, რომ ნახატებზე მიჯაჭვულობისგან გათავისუფლდით. რა სიმძიმე იყო ასეთი, რომ ამას ყოველთვის აღნიშნავთ?  

- არსებობს ნამუშევარი, რომელიც ძალიან მოგწონს, ძალიან შენეულია და არ გინდა, შეელიო. არ გინდა, გასცე, გააჩუქო... 

- ეს რატომ გამძიმებთ? 

- არ ვიცი. ალბათ, ხატვის დროს რაღაც ისეთი ინფორმაციის გამტარი ხდები, რომ ნამუშევარში ემოციური ბირთვი წარმოიქმნება. 

ხანგრძლივი მოგზაურობიდან სახლში რომ ბრუნდები - ჩემთან ბინაში ბევრი ნახატია - შედიხარ და გრძნობ, რომ შენს ნახატებს ენატრები. გეუბნებიან: რა კარგია, რომ მოხვედი, როგორ მოგვენატრე! არსებობს ეს კავშირი. გამოფენაზეც, როდესაც ექსპოზიციას გაამზადებ და დამთვალიერებლები მოვლენ, ნახატები ცოცხლდებიან და საუბარს იწყებენ. ისინიც ცოცხალი არსებები არიან.

- თქვენს ყველა ნამუშევარს აქვს დასახელება. თქვენ ამბობთ  და მეც გეთანხმებით, რომ ეს პოეტური დასახელებებია და მნახველს მიანიშნებს, საიდან შეიძლება მიიღოს ის პოზიტივი, რომელიც ნახატიდან გადმოედინება. ზოგადად, ვიზუალის ეპოქაში, ტიკტოკის ეპოქაში იყო საფრთხე, რომ ტექსტი, როგორც ასეთი, დაზარალებულიყო. თუმცა, თვითონ ტექსტმა აჩვენა, რომ ძალიან ძლიერი მედიუმია. თქვენ ვიზუალის დიდოსტატი ხართ - ფოტოგრაფი და მხატვარი. თქვენი ამბების მოსათხრობად რატომ დაგჭირდათ ტექსტი - პოეტური სათაურები და ლექსები? 

- პირველად იყო სიტყვა. სიტყვა ძალიან ძლიერია. ბგერაზე ძლიერი, მე ვფიქრობ, არაფერი არ არის. ერთია, როდესაც ნამუშევარი არსებობს, და მეორეა, როდესაც ეს ნამუშევარი სათაურით არსებობს. ნამუშევარს უყურებ და ხედავ, რომ ჰქვია: „რა სურვილი გსურს“, ან „ზოგჯერ წასვლაც შეიძლება“, ან „რხევა ფარდის სიმარტოვის“... ამ ნამუშევრებში, ტექსტთან ერთად, სათაურის ემოციაც აღიქმება. ეს სათაურები თავისთავად მოდის, როდესაც ნახატს ვუყურებ.

- უკვე დამთავრებულ ნახატს? 

- დიახ, უკვე დამთავრებულ ნამუშევარს რომ ვუყურებ, თავისით მოდის სათაური. 

- თქვენი ფოტოებიც, ნახატებიც, ლექსებიც ამბებს გვიამბობს. უპირველეს ყოვლისა, მთხრობელი ხართ და ხომ არ გიფიქრიათ, რომ პროზა შეგექმნათ? 

- დიახ, მიფიქრია, როგორ არა. 

- გაქვთ რამე დაწერილი? 

- შეიძლება ითქვას, რომ პროცესში ვარ. 

- პატარა ფორმებია, თუ დიდი ფორმაა?

- ჯერჯერობით, მოთხრობებია. მაქვს ამბები, რომლებიც მე განვიცადე, ან სხვაში დავინახე. მინდა, რომ ეს ამბები ტექსტის სახითაც გადმოვცე.

- როცა ინტენსიურად ხატვა და შემდეგ ლექსების წერა დაიწყეთ, როგორც ვხვდები, ფოტოგრაფის პროფესიაზე უარი თქვით. თუმცა, სანამ გერმანიაში ცხოვრობდით, თქვენი ძირითადი პროფესია ფოტოგრაფია იყო. 

- ორივე - მხატვრობაც და ფოტოგრაფიაც. 

- მაგრამ შემოსავალი, ძირითადად, ფოტოგრაფიიდან გქონდათ.

- დიახ, მაშინ შემოსავლის ძირითადი წყარო ფოტოგრაფია იყო. 

- ხომ არ ფიქრობთ, რომ წერამ თუ გაგიტაცათ, შეიძლება, მხატვრობაც „ჩაჩოჩდეს“? 

- არა, ეს არასდროს არ „ჩაჩოჩდება“. ეს არის მდგომარეობა, რომელსაც მუდმივად ეხები. ასევე არის პოეზია და ისიც, რაც შემდგომ შეიქმნება. ჩემი ლექსების წიგნის ყდის და შიგთავსის ფოტოები ჩემი გადაღებულია. ფოტოებსაც მუდმივად ვიღებ. შემოსავლის წყარო აღარ არის, თორემ ფოტოგრაფია ჩემთვის ყოველთვის იყო და იქნება. უბრალოდ, ჯერჯერობით, ჩემი ცხოვრების დიდი წილი მხატვრობას ეკუთვნის. 

- ყოველთვის მადლიერებით საუბრობთ საკუთარ ოჯახზე, პირველ რიგში, მეუღლეზე. თქვენ, როგორც ადამიანს და როგორც ხელოვანს, ადვილი გზა არ გაგივლიათ. ნათქვამი გაქვთ: „ჩამოხვალ ყველა ფსონს, როდესაც გიყვარს.“ როგორ ფიქრობთ, რამდენად სჭირდება თქვენს მეუღლეს ყველა ფსონის დადება იმისთვის, რომ მუდამ თქვენი მხარდამჭერი იყოს? რამდენად ძნელია, ან ადვილია თქვენ გვერდით ცხოვრება? 

- ჩემი მეუღლის შესახებაც ვიტყვი, მაგრამ ჯერ ამ ფრაზას განვმარტავ. ეს ფრაზა იმას ეხება, რაც უკვე ვთქვი, რომ ყველაზე მნიშვნელოვანი ჩვენი ერთად ყოფნაა. ჩვენს ერთად ყოფნაზე უფრო მნიშვნელოვანი ჩემთვის არც მხატვრობაა, არც პოეზია და არც რაიმე სხვა. ამას ვგულისხმობდი, როცა ვთქვი, რომ ყველა ფსონს ჩამოხვალ, როდესაც გიყვარს. ჩემი მეუღლისთვისაც ზუსტად ასეა. ჩვენ ვართ მეგობრები და თანამებრძოლები. ძალიან პატარები ვიყავით, ერთმანეთი რომ გავიცანით და ამდენი რამ გამოვიარეთ. ჩვენ ერთნი ვართ.

- ბავშვებსაც გულისხმობთ? 

- დიახ, ბავშვებსაც ვგულისხმობ. მე შეიძლება ვიყო ხელოვანი, განსხვავებული, მაგრამ ისეთი ბალანსია სიმშვიდის და იმპულსურობის თუ ქაოსის...

- ქაოსი თქვენ ხართ? 

- (იცინის) მე ვარ, დიახ. მაგრამ ჩვენი მთლიანობა ჰარმონიულია. 

„რისთვისაც მზად ხარ, ის ინფორმაცია მოდის შენთან და გავითარებს.“

- პირადად თქვენი ძალა რაშია?

- ჩემი ძალა მუდმივ განახლებაშია. 

- რომელია სიტყვა ან ფრაზა, რომელიც თქვენი ცხოვრების მეგზურად გამოდგება? 

- იცოდე, რა არის შენი.

- რითიც დავიწყეთ, ისევ იქ დავბრუნდით?

- დიახ, და აქვე დავაზუსტებ: იცოდე, რა არის შენი გზა.  

- დიდი მადლობა უაღრესად საინტერესო საუბრისთვის. ინტერვიუს დავასრულებთ თქვენი კომენტარით ცნობილი ადამიანების ორ გამონათქვამზე. პირველი ციტატის ავტორია შვეიცარიელი ფსიქიატრი კარლ გუსტავ იუნგი (1875-1961) „საკუთარ თავთან შეხვედრა ყველაზე დიდი უსიამოვნებების რიგს განეკუთვნება.“

- არ ვეთანხმები ამ ციტატას. საკუთარ თავთან შეხვედრა ყოველდღიურობაა. დღეს არ ხარ ის, ვინც გუშინ იყავი და ამიტომ ეს შეხვედრა ყოველთვის საინტერესოა. შინაგანი დიალოგი ხომ ძალიან დიდი ძალაა?! შეგიძლია, შეუძახო საკუთარ თავს, გაამხნეო, გზაზე დააყენო... 

- მეორე ციტატა ეკუთვნის ამერიკელ პოეტსა და ფილოსოფოსს - რალფ უოლდო ემერსონს (1803-1882): „სამყარო კარს უღებს მას, ვინც იცის, სად მიდის.“

- ამას ვეთანხმები, რა თქმა უნდა. რისთვისაც მზად ხარ, ის ინფორმაცია მოდის შენთან და გავითარებს. როცა მიმღებლობა გაქვს და ამ ინფორმაციასთან მოქცევა იცი, რა თქმა უნდა, სამყარო კარს გიღებს. 

- იქნებ, უფრო ზუსტად გვითხრათ, რას გულისხმობთ, როცა ამბობთ, რომ სამყარო კარს გიღებს?  

- ვგულისხმობ, რომ უკიდეგანო ინფორმაციის ველში შედიხარ - რა თქმა უნდა, თავისი დაბრკოლებებით და გამოწვევებით. მაგრამ ეს არის შენი გააზრებული ყოფა. შენ ხარ სული, რომელიც უსასრულოა. უსასრულობის გზაზე, თუ დაიჯერებ, რომ ეს შენი გზაა, წინ უნდა იარო. იქით რა ხდება, არ ვიცი, მაგრამ ვიცი, რომ რაღაც ხდება და ზუსტად ვიცი, რომ კარი ღიაა. 

P.S გთავაზობთ გიორგი დუნდუას ერთ ლექსს. 

პლასტილინის საზოგადოება 

პლასტილინის ხართ, 
გამოძერწილნი მრავალ ხელთაგან, 
არეულნო, გათანგულნო 
ამდენი ძერწვით.
თქვენი ძერწვისას 
დაუნანებლად შეურიეს 
მრავალი სიტყვა, 
ენერგია და ფორმა.
შიგ უთვალავი აირია ფერი, სურვილები.
მას ემსგავსებით სულით და ხორცით
ვინც გძერწავთ, 
როცა ხელში ჩაგიგდებთ. 
უთვალავი ძერწვისგან 
ფერადოვნება სულ გაქრა თქვენში. 
ბავშვობაში პლასტილინს 
ერთმანეთში რომ ვურევდი,
ბოლოს ერთი ფერი ხდებოდა - ნაცრისფერი.
ამდენი ძერწვისგან
თქვენც ამ ფერისანი გახდით,
ვერ გადარჩით -
არ დარჩით ფერადოვანნი.
 

ფოტომასალა: ქეთევან სვანაძე