- ნინიკო, იშვიათია ადამიანი, რომელმაც ზუსტად იცის, რომ მისი გაკეთებული საქმე მასზე ხანგრძლივად იცოცხლებს. თქვენ ერთ-ერთი მათგანი ხართ. ეს ცოდნა რა გავლენას ახდენს თქვენს ცხოვრებაზე?

- პირველ რიგში, არ ვიცი, რამდენ ხანს იცოცხლებს ჩემი ნამუშევრები, რამდენ ხანს გაუძლებს კრიტიკას თუ მოწონებას. აქედან გამომდინარე, ამას ჩემს ცხოვრებაზე არანაირი გავლენა არ გააჩნია. მე, უბრალოდ, ვმუშაობ - მეტი არაფერი. 

- რაც გკითხეთ, ამაზე არასდროს გიფიქრიათ?  

- მიფიქრია. ხანდახან ისეთი მასალა გამომიყენებია, რომ არ ვყოფილვარ დარწმუნებული, ათი წლის მერე რა დაემართება. გამომიყენებია და მიფიქრია, რომ შეიძლება, ეს ნამუშევარი გახუნდეს. მაგრამ, როგორც წესი, ამაზე არ ვფიქრობ. 

- როდესაც ადამიანი ძალიან გატაცებულია თავისი საქმით, არსებობს საფრთხე, რომ ფუნქციამ მთლიანად შთანთქას პიროვნება. ნინიკო მორბედაძესა და მხატვარ ნინიკო მორბედაძეს შორის არის თუ არა საკმარისი მანძილი იმისთვის, რომ თავი კომფორტულად იგრძნოთ? 

- ზუსტად მინდა, ამიხსნათ, რა იგულისხმეთ, როცა „ადამიანი-ფუნქცია“ ახსენეთ, რომ მეც ზუსტად გიპასუხოთ. 

- მაინტერესებს, საკუთარ თავს აღიქვამთ თუ არა, მხოლოდ როგორც მხატვარ ნინიკო მორბედაძეს. ეს ნიშნავს, რომ თქვენი სახლი უნდა იყოს ისეთი, როგორიც მხატვარ ნინიკო მორბედაძეს შეეფერება; თქვენი მეგობრები უნდა იყვნენ ისეთები, როგორებიც მხატვარ ნინიკო მორბედაძეს შეეფერება; თქვენი ჩაცმულობა ყოველთვის უნდა იყოს ისეთი, როგორიც მხატვარ ნინიკო მორბედაძეს შეეფერება...

- ახლა ზუსტად გავიგე, რაც მკითხეთ. სიტყვების მნიშვნელობაზე თუ არ შეთანხმდნენ ადამიანები, საუბარი არ გამოვა. 

- სხვათა შორის, ახალგაზრდებს ახასიათებთ - ყოველთვის მთხოვენ განმარტებას, თუ ოდნავ მაინც ეჭვობენ, რომ ზუსტად ვერ გაიგეს კითხვის შინაარსი. თქვენ ხართ პირველი ადამიანი 25 წლის ზევით, რომელმაც კითხვის დაზუსტება მთხოვეთ. 

- გუშინაც ვფიქრობდი და სხვა დროსაც ხშირად მიფიქრია, რომ თუ ზუსტად არ იცი, ადამიანი რომელიმე სიტყვაში რას გულისხმობს, შეიძლება, გამართული საუბარი არ გამოვიდეს. ინფორმაციას ვცვლით, მაგრამ არასდროს არ ვართ დარწმუნებული, მეორე ადამიანი ზუსტად იგებს თუ არა, რა ვთქვით ჩვენ. 

- რაც შეეხება ფუნქციას და პიროვნებას? 

- ადამიანი როგორ სახლში ცხოვრობს, როგორი ფეხსაცმელი აცვია, როგორ მუსიკას უსმენს, რა ფილმები აინტერესებს, როგორი მეგობრები ჰყავს... ყველაფერი მის პიროვნებას ახასიათებს. თუ ასე არ ხდება, მაშინ ადამიანი არ არის კომფორტულ ურთიერთობაში ცხოვრებასთან. იმიტომ, რომ გარეგანი და შინაგანი სამყაროს ურთიერთობა ყოველწამიერია. რაც უფრო განსხვავებულია ადამიანი სხვებისგან, რა თქმა უნდა, განსხვავებული ხედვა აქვს, განსხვავებული სახლი აქვს, განსხვავებული მანერა აქვს... ყველაფერი პიროვნებაზეა დამოკიდებული. 

- მივიღე პასუხი, გმადლობთ. ნათქვამი გაქვთ - ბავშვობაში მამა რომ ზღაპრებს მიყვებოდა, იმ ზღაპრების მთავარი გმირი მხატვარი გოგონა იყოო. ამბობთ, მამამ დამაჰიპნოზაო. სამყარო, რომელსაც თქვენ ხატავთ, თქვენმა ბავშვურმა წარმოსახვამ შექმნა, თუ უკვე ზრდასრულობის პერიოდის ნაყოფია?

- ბავშვობიდან მომყვება. ბავშვები სკოლის პერიოდში დღიურებს რომ წერდნენ, მე თვალდახუჭული, წყვეტილ წინადადებებად ვწერდი ჩემს წყვეტილ ფიქრებს. ათი თუ თხუთმეტი წლის წინ გადავაწყდი ამ ფურცლებს და წავიკითხე. საერთოდ არ შევცვლილვარ. რაც თავი მახსოვს, რასაც ვფიქრობდი, რა ანგარიშებიც მქონდა იმ სამყაროსთან, რომელიც ზედაპირზე არ ჩანს, - ის მაქვს დღემდე. ეტყობა, ასეთი დავიბადე. მეგონა, რომ მთელი მსოფლიო, ყველა ადამიანი იმას ხედავს, რასაც მე ვხედავ. საკმაოდ გვიან გავიგე, რომ, თურმე, სხვები არ აღიქვამენ სამყაროს ისე, როგორც მე აღვიქვამ. თუმცა, ზოგჯერ ჩემს ნამუშევრებზე უთქვამთ - ასე მგონია, ჩემი სიზმრები დაინახეო. ამის მიუხედავად, საკმაოდ პრაქტიკული ტვინი ჩამომიყალიბდა. იქიდან გამომდინარე, რომ დედა ვარ, ძალიან პრაქტიკული გავხდი. „მხატვარია და ცოტა გიჟია...“ - მე ნამდვილად არ მეხება.

- შეიძლება, ეს კითხვა უცნაური გეჩვენოთ, მაგრამ შემდეგ დავაზუსტებ, რატომ გეკითხებით: ბავშვობისას ვინმეს გარდაცვალებამ თუ მოახდინა თქვენზე განსაკუთრებული შთაბეჭდილება ან ზემოქმედება? 

- ახლობლის გარდაცვალებაზე ამას ვერ ვიტყვი. მეხუთე-მეექვსე კლასში ვიყავი, როცა ბაბუა გარდამეცვალა, მაგრამ ეს ტრაგიკულად არ აღმიქვამს. თუმცა, ერთ შემთხვევას გავიხსენებ. ჩემი ახლობლის ბებია იყო ძალიან ცუდად. დამბლა ჰქონდა, ვეღარ ლაპარაკობდა. სანახავად რომ მივედი, ვაკოცე და ეს ქალი წამოიწია. არადა, ვიცოდი, რომ განძრევა არ შეიძლებოდა. მეორე დღეს გარდაიცვალა. ბავშვური ტვინით გამიჩნდა შიში, ჩემი ბრალი ხომ არ იყო მისი გარდაცვალება? მისკენ ბოლომდე რომ არ დავიხარე და თვითონ რომ წამოიწია, რამე ხომ არ დაუშავდა? თითქოს, ხომ არაფერი... მაგრამ დამრჩა შიში, ჩემი დანაშაული ხომ არ იყო მისი გარდაცვალება. ჩემს თავს დავაბრალე. აი, ეს არის პასუხი თქვენს კითხვაზე. 

 

 

„დედაჩემი და მამაჩემი რომ წავიდნენ, მე უფრო მაღლა ვიყურებოდი და არა მიწისკენ.“

 

 

- სიკვდილის შესახებ იმიტომ გკითხეთ, რომ ცნობილია - ადამიანის წარმოსახვას საფუძვლად უდევს იდეები, რომლებიც მასშია. თქვენი მხატვრული სამყარო ამქვეყნიური და იმქვეყნიური არსებობის, ცოცხლების და გარდაცვლილების სამყაროების ერთიანი სისტემაა. ამიტომ მაინტერესებდა სიკვდილზე თქვენი ბავშვობის ყველაზე მძაფრი შთაბეჭდილება. თქვენც ნათქვამი გაქვთ, მთლიანობაში ვუყურებ სამყაროსო. რა არის იდეა „მთლიანი სამყაროს“ შესახებ, რომელიც თქვენს წარმოსახვას უდევს საფუძვლად? 

- ამ კითხვის პასუხად, ვფიქრობ, ბევრი რამ შემიძლია ვთქვა. ბავშვი რომ იბადება და იზრდება, რომელიღაც ასაკში იგებს, რომ სიკვდილი არსებობს. მაგრამ ეს ცოდნა ფორმალურია, განცდა არ ახლავს. 

- როგორც ტონინო გუერა ამბობს, ბავშვი თავის აღქმაში უკვდავია. შიში აქვს, რომ შეიძლება, დედა ან მამა მოკვდეს, მაგრამ საკუთარ სიკვდილზე არ ფიქრობს. 

- მართალია. ძალიან დიდხანს არ ვიცოდი, რას ნიშნავდა წელი, მაგალითად, 1965 წელი. მესმოდა თვე - გავიდა ერთი თვე. წელი რა არის, არ ვიცოდი. დროს ასეთ ხანგრძლივ პერიოდში ვერ აღვიქვამდი. ახლა ყოველ ღამე - ძალიან ბანალურ რამეს ვიტყვი - ჩემს თავს ხმამაღლა ვეუბნები: აი, დაღამდა... ახლა მეორე დღე დაიწყება... ნელ-ნელა ვუახლოვდები... როცა აღმოაჩენ, რომ სიკვდილი არსებობს და მუდმივი ვერ იქნები, ცდილობ, რომ ამ თემაზე არ იფიქრო. ძალიან მტკივნეულია.... ოღონდ, ცხოვრების დასაწყისში არა, წინ დიდი ფორა გაქვს და იმიტომ. ყველა ფიქრობს რომ, საბოლოო ჯამში, სიბერით მოკვდება. დედაჩემი რაც ასაკში  შედიოდა, ჩემს თავს ვუთხარი, რომ მისი სიცოცხლე უნდა „დამეპროგრამებინა“. თავიდან ვფიქრობდი, რომ 80 წლამდე უნდა იცოცხლოს, იმიტომ რომ 80 წელი ჯერ შორს იყო და ძალიან ბევრი მეგონა. როცა 80 წლამდე მივიდა, მივხვდი, რომ თარიღი უნდა გადამეწია. შემდეგ იყო 83, შემდეგ - 84, ყოველ წელზე ვევაჭრებოდი „უზენაესს". ბოლოს - 87... მართლაც, 87 წლის გარდაიცვალა. ახლა ჩემს თავს „ვაპროგრამებ“, რომ 94 წლის ჯანმრთელი წავიდე. უცბად რომ მიდიან ხოლმე, აზროვნებაც რომ აქვთ და არავის კისერზე რომ არ უწევთ ყოფნა, ასე მინდა, მაგრამ... ერთ ამბავს მოგიყვებით. პარიზში ფილმზე ვმუშაობდით და არ ვგრძნობდი თავს კომფორტულად, რადგან ერთი თვით წავედი და სამი თვით მომიხდა იქ დარჩენა. ზოგადად, უძილობა მაქვს და ხშირად ვათენებ ხოლმე. იქაც, ერთი ღამის განმავლობაში, მთელი ღამე ვწერდი: „დაღამდა“, „გათენდა“... „დაღამდა“, „გათენდა“... არ ვიცი, რამდენი ფურცელი გავავსე. მეორე დღეს დავთვალე და ორი წლის და რამდენიმე დღის შესაბამისი „დაღამდა-გათენდა“ დამიწერია. სასოწარკვეთილებისგან ის მიცავს, რომ ადამიანი კი მოკვდავია, მაგრამ სულია უკვდავი. მშველის მართლმადიდებლური რწმენა, რომ, უბრალოდ, გრძელდები - დროებით ხარ მოსული, მისია გაქვს, შენი მისია უნდა შეასრულო და მერე მიდიხარ, მაგრამ არ მთავრდები. ადამიანს ყველაზე მეტად გაქრობის ეშინია. დედაჩემი და მამაჩემი რომ წავიდნენ, მე უფრო მაღლა ვიყურებოდი და არა მიწისკენ. 

- თქვენი მხატვრული სამყარო მომნუსხველია, თითოეული ნამუშევარი, თითქოს, მიგიჯაჭვავს, არ გიშვებს; თან, როგორც შემფასებლები წერენ, ბევრ მნახველს შიშსაც უჩენს. მთლიანობაში, რა გინდათ, რომ გადმოსცეთ - ჰარმონია თუ კონფლიქტი? იმედი თუ უიმედობა?

- პირდაპირ გეტყვით. ძალიან ხმამაღალი ნათქვამია, მაგრამ ეს არის „ამაოება ამაოებათა და ყოველივე ამაო“... იმიტომ, რომ ეს არის ცხოვრება. ადამიანს უბედურება უფრო მეტად ამახსოვრდება, ვიდრე ბედნიერი წუთები. თანაც, ბედნიერება მოგონებებში უფრო მკაფიოა, ვიდრე რეალობაში. უბედურებას იმ წამსვე გრძნობ, ბედნიერება უფრო წარმოსახვითია, ასე ვფიქრობ. იმის გამო, რომ ამქვეყნად დროებით ვართ, მუდმივი შიში მოჰყვება ცხოვრებას.

- თქვენ ამბობდით, ჩემი გაუცნობიერებელი ფობიები გადამაქვს ტილოზეო. 

- რისიც ადამიანს გაუცნობიერებლად ეშინია, იმას უმეგობრდება. მეხუთე თუ მეექვსე კლასში ვიყავი, მიწისქვეშა სამყაროს ვხედავდი, თითქოს, მეტროს ჰგავდა. მწვანე არსებები (ჭინკებს ვეძახდი) დადიოდნენ ფილაქანზე ტკაცა-ტკუცით. მეფე და დედოფალი ჰყავდათ. იქ ჩავდიოდი და ეს სამყარო დიდხანს გამყვა, ალბათ, მეათე კლასამდე. მინდოდა, მათ უძლეველი ვგონებოდი და ვეგონე კიდეც; მინდოდა, ჰგონებოდათ, რომ მე ვარ უკვდავი და ყოვლისშემძლე და ვაჯერებდი ამ არსებებს, რომ ისინი იყვნენ ჩემი მონები და არა - მე ვიყავი მათი მონა. კიდევ, წლების მანძილზე ვხედავდი საშინელ სიზმარს, რომელიც, ალბათ, 5-6 წელიწადია, აღარ მინახავს. სიზმარში ვიზრდები, ვიზრდები ძალიან, მაღალსართულიანი სახლის ხელა, ვხდები ტირანოზავრი და ქუჩაში მივდევ ხალხს. ურჩხულის საზარელი ხმა ამომდის პირიდან... მრგვალ ბაღთან დავიბადე და გავიზარდე. ამ სიზმარში ზუსტად იქ ვიწყებდი ტრანსფორმაციას ტირანოზავრად. პანიკური შიშით, ხალხი ქუჩებში ქაოსურად დარბოდა და მე მათ დავდევდი. რომ გავიღვიძებდი, ვფიქრობდი, არ ვარ სადისტი და ცუდი ადამიანი და რატომ ვხედავ ამ საშინელ სიზმარს?! მერე მივხვდი - და რაც მივხვდი, იმის მერე ეს სიზმარი აღარ მინახავს - მივხვდი იმას, რომ მე თვითონ მეშინია რეალურ სამყაროში და ამიტომ, იქით ვაშინებ ხალხს წარმოსახვით სამყაროში. 

- დიდი მადლობა ამ ამბების გაზიარებისთვის. ოცდაათი წლის განმავლობაში, თქვენი მხატვრული სამყარო, თითქოს, ერთ მთლიან ტილოს ქმნის და პერსონაჟებიც ამ დიდ სამყაროში თავისუფლად მოძრაობენ ნახატიდან ნახატში. ამბობთ, აქ ფილოსოფია ნულია, არ არსებობს სიმბოლიკა და მხოლოდ განწყობა არისო. შემფასებლებისთვის კი აქ ფილოსოფიაც არის, კონცეფციაც და სიმბოლიკაც. როგორ ხსნით, რომ თქვენ და სხვები განსხვავებულად აღიქვამთ იმას, რასაც ქმნით? 

- ძალიან კარგი კითხვაა. ყველა აღიქვამს ისე, როგორი მარაგიც აქვს; ყველა იმას ხედავს, რაც თვითონ სჭირდება. მაგრამ როცა ვიგებ ხოლმე, რომ ეშინიათ, ვფიქრობ - რატომ გეშინია? თუ ცხოვრების არ გეშინია, ამ ნახატების რატომ გეშინია? რატომ უნდა იყოს ნახატი მაინცდამაინც ძალიან ლამაზი? თუმცა, ძალიან ლამაზი ნახატი მშვენიერია ფონად. მაგალითად, მე  ვერ ვისაუბრებ ადამიანთან, თუკი ფონად იქნება "ტანჰოიზერი", „აიდა“, ან არტ როკი, ან რაიმე სხვა სერიოზული მუსიკა, ან "გულის  გამგლეჯი" მომღერლები. მაგრამ თუ არის აჟურული ჯაზი, ხელს არ შემიშლის და შემიძლია, მშვენიერ ფონად აღვიქვა. ნახატებიც სხვადასხვანაირი არსებობს.  

- ერთი ვიდეო ვნახე, ძალიან სადა ინტერიერში ჩნდებოდა და ქრებოდა თქვენი სხვადასხვა ნამუშევარი. მაგრამ ის ინტერიერი სპეციალურად ამისთვის იყო მოწყობილი. დავრწმუნდი, რომ შეიძლება არსებობდეს გარემო, რომელშიც თქვენი ნახატები მნახველს არ დააბრკოლებს. შესაბამის გარემოში, ყველაზე დიდი ენერგიის მატარებელი ნამუშევარიც კი იპოვის თავის ადგილს. 

- აბსოლუტურად მართალი ხართ. მე ვფიქრობ რომ ჩემი ნამუშევრები უფრო მოქმედია, ვიდრე მძიმე. კითხვა მიჩნდება იმათ მიმართ, ვინც სიმძიმედ მიიჩნევს ჩემს ნამუშევრებს - ბახს, ვაგნერს, ბეთჰოვენს ან გრიგს არ უსმენენ? ჩემთვის ტკბილი ნახატები თავის მოტყუებაა. თუმცა, პირადად მე, დიდი ხნის განმავლობაში,  ჩემს ნახატებს სახლში არ ვიკიდებდი.

- რატომ?

- ჩემს სახლში ისედაც მე ვარ და ამდენი მე - არ ვიცი... რომ არ დაგიმალოთ, ზოგიერთ ნამუშევარზე გამკვირვებია - რატომ ყიდულობენ? კოლექციონერი როცა ყიდულობს, ეს გასაგებია. მაგრამ რომ ჩამოკიდო და ფონი გაგიკეთოს, არ არის ასეთი ნამუშევრები; საკმაოდ აქტიურია. ახლა გამოფენა რომ იყო, ჩემმა მეგობარმა მითხრა, მივედი დასათვალიერებლად და მივხვდი, რომ თვითონ მათვალიერებენო. ზოგჯერ, როცა პორტრეტს ვხატავ, იმასაც ვფიქრობ, რომ ვინმე თუ იყიდის, არ მოეჩვენოს, თითქოს, ვუყურებ. გარემოდან იღებს მუხტს ნახატი, ცოცხლდება. 

 

 

„შეიძლება, მნახველმა მეტი ამოიკითხოს და მეტი ინფორმაცია მიიღოს, ვიდრე მხატვარს ჰქონდა ჩადებული.“ 

 

 

- როგორ ფიქრობთ, თქვენი ნახატები თვალისთვის უფრო ბევრის მთქმელია, თუ გონებისთვის? 

- არ ვიცი, როგორ გიპასუხოთ. სიმბოლოები, სიღრმე, ფილოსოფია არ მაქვს ჩადებული, როგორც გითხარით. მაგრამ ვცდილობ, ჩავდო ენერგია, - მეტს არაფერს არ ვცდილობ. ამიტომ, არც თვალისთვის, არც გონებისთვის; ჩემი ნახატები არის ნერვისთვის. მე, ყოველ შემთხვევაში, ამაზე ვმუშაობ. ოღონდ, მხოლოდ ვიზუალური ეფექტის მოხდენას არ ვგულისხმობ. როგორც ვხედავ ხოლმე ამ ნამუშევარს, ისე მინდა, გადმოვცე და იმან უნდა იმოქმედოს ვიღაცის თვალზე, ვიღაცის სულზე ან გონებაზე. არ მინდა, ამბიციურობაში ჩამეთვალოს, თითქოს, რაღაც ისეთს ვქმნი, რომ მე დოსტოევსკი ვარ და სხვები მკითხველები არიან, რომლებმაც ჩემი სიღრმე უნდა ამოიკითხონ... არა. შეიძლება, მწერალი უფრო ნაკლებად ღრმა იყოს, ვიდრე მკითხველი. შეიძლება, მკითხველმა მეტი ამოიკითხოს, ვიდრე მწერალმა დაწერა. იგივე ეხება მხატვარს. შეიძლება, მნახველმა მეტი ამოიკითხოს და მეტი ინფორმაცია მიიღოს, ვიდრე მხატვარს ჰქონდა ჩადებული. 

- ამასთან დაკავშირებით მინდა, შეგახსენოთ ლიტერატორ თამაზ ვასაძის კომენტარი თქვენს ბოლო, დიდ გამოფენასთან დაკავშირებით. მხოლოდ ნაწყვეტს წაგიკითხავთ: „თქვენს სამყაროს აღვიქვამ, როგორც ძალიან თავისებურ ფერწერულ ანტიუტოპიას, პოსტაპოკალიფსური ადამიანების - რაღაც დიდ კატასტროფას შემთხვევით გადარჩენილი უკანასკნელი ადამიანების - განწირულ ხეტიალს დედამიწაზე თუ ჯოჯოხეთში.“ ემოციურად მაინც თუ ეთანხმებით ასეთ ხედვას? 

- ემოციურად, შეიძლება, ვეთანხმები, მაგრამ მე ცოტა სხვა წერტილიდან შევხედავდი. პოსტაპოკალიფსურიც შეიძლება, მაგრამ, ამავე დროს, ჩემი გადმოსახედიდან, ასე შემიძლია აღვწერო: ხშირად მიფიქრია, რამდენი ადამიანი დაბადებულა, რაც დედამიწა არსებობს, დღემდე. ყველას აქვს თავისი მოკლე თუ გრძელი ბიოგრაფია, უმნიშვნელო თუ მნიშვნელოვანი ცხოვრება. რამდენი ტრაგედია მომხდარა, რამდენი უცნაურობა... მე ვარ სტატისტიკის ნაწილი, ერთ-ერთი ადამიანი მათ შორის და, ამავე დროს, ვარ ბიოგრაფია - დედა მყავს, მამა მყავს... ამ გადასახედიდან ვუყურებ სურათს და იმიტომაც არ ვარჩევ ეროვნებებს, არ მაქვს არც მოდა, არც ეპოქები...

- ქალი და მამაკაციც კი ერთმანეთს ჰგვანან. 

- დიახ და დღემდე ვერ ამოვხსენი, რატომ ჰგვანან ერთმანეთს. სადღაც მაქვს ნათქვამი, არ ვიცი, რატომ ჰგვანან, სული სულია-მეთქი. მაგრამ ეს კიდევ დიდი თემაა. რაღაცები არ ვიცი, მაგრამ სულ ვფიქრობ. ახლა ასე ვლაპარაკობ, მაგრამ მეორე წამს, შეიძლება, ცოტა შევცვალო ჩემი მიდგომა, ჩემივე ანალიზი. 

- ნათქვამი გაქვთ: ბევრისთვის ძალიან უცხოდ კი ჩანან ჩემი პერსონაჟები, მაგრამ, რეალურად, ქუჩაში თუ გაიხედავთ, ისინი დადიანო. ეს ნათქვამი დამამახსოვრდა და შემდეგ მოვისმინე, ხელოვნებათმცოდნე ქეთევან კინწურაშვილს ჯერ კიდევ 1992 წელს უთქვამს, რომ ძალიან თუ ჩავუკვირდებით, პერსონაჟებთან ავტორის სიახლოვე შეიძლება დავინახოთო. თქვენც ასე ხედავთ თქვენს პერსონაჟებს, რომ სხვებსაც ჰგვანან და ცოტათი თქვენც გგვანან? 

- არის ეს განცდა, რა თქმა უნდა. მეც მიფიქრია, რომ გააზრებულად არა, მაგრამ ადამიანი მეტ-ნაკლებად თავის ნაწილს ხატავს. ნაწილები ყველგან არის, ყველა ნამუშევარში - მეც ასე ვფიქრობ.

- ეს თქვენი რაღაც ისეთი ნაწილია, რომელიც პერსონაჟიდან პერსონაჟში გადადის? ისინი ხომ ერთმანეთს ჰგვანან. 

- შეიძლება. ალბათ, ასეა. სხვათა შორის, როცა მელაპარაკებიან, ხანდახან, სხვისგან უფრო მეტს ვიგებ ჩემს ნამუშევრებზე - და, აქედან გამომდინარე, ჩემს თავზე - ვიდრე მე თვითონ გამიკეთებია დასკვნა. ახლა ვფიქრობ თქვენთან ერთად და, ალბათ, ასეა, ცუდიც და კარგიც გადანაწილებულია.

- ჩვენ ვცხოვრობთ გარემოში, რომელშიც მთავარი ტენდენცია გამარტივებაა. ამას ხელს უწყობს საზოგადოების პოლარიზაცია: რომ ყველაფერი არის თეთრი ან შავი; ხელს უწყობს სმართფონების ინდუსტრია, რომელიც ადამიანს ეხმარება, რომ არასდროს დარჩეს მარტო; მწერლებიც კი ცდილობენ, მცირე ფორმატის წიგნები დაწერონ, რომ მკითხველი არ გადაღალონ. ამ ეპოქაში, ამ გარემოში, თქვენ მაინცდამაინც სირთულე გიზიდავთ და ჩვენც სირთულისკენ, ღრმად გააზრებისკენ გვიბიძგებთ. შეგქმნიათ თუ არა ოდესმე დისკომფორტი იმის გამო, რომ ერთგვარად აცდენილი ხართ გარემოს და, შეიძლება, ეპოქასაც კი?  

- ადამიანი ბუნებრივად მიისწრაფვის კომფორტისკენ. მეცნიერული და სოციალური პროგრესი, გამარტივებული მომსახურებები ძალიან კარგია; მაგრამ, ამავე დროს, არც არის კარგი. იმიტომ, რომ რაღაც მნიშვნელოვანს შორდები, ნამდვილ ცხოვრებას არიდებ თავს. ეს თემა ჩემთვის ძალიან საინტერესოა. მე თვითონ ვარ ფეისბუკის მომხმარებელი, საკრედიტო ბარათით ვიხდი, ყველანაირი პროგრესი მომწონს. მაგრამ ეს პროგრესი, თავის მხრივ, სადღაც მიგვაქანებს. ამ პროცესს ბოლოს მოჰყვება ნგრევა და მერე ყველაფერი თავიდან დაიწყება. იმიტომ, რომ ნებისმიერ მოძრაობას მოჰყვება უძრაობა, ნებისმიერ აღმავლობას დაღმავლობა მოსდევს. განვითარდა, დაინგრა, თავიდან დაიწყო არსებობა - სულ ასე ხდება. 

- თქვენი ნამუშევრების მიმჯაჭვავი ეფექტი იმ სიღრმიდან მოდის, საითკენაც ნახატები მნახველს ეზიდება. თქვენ, როგორც მხატვარი, ჩვენგან ბევრ დროს და დიდ კონცენტრაციას ითხოვთ. ისიც მომისმენია, თქვენი ნახატების მნახველ ადამიანს რომ უთქვამს - ვერ გავიგე, რა უნდა ნინიკო მორბედაძესო. 

- მე ვხატავ ჩემთვის. თუ ვინმე ნახავს და ვერაფერს აღმოაჩენს, შეუძლია, წყნარად წავიდეს სახლში. არავისთვის არ ვხატავ, ჩემთვის ვხატავ. ადამიანს აზარმაცებს კომფორტი. მე, მაგალითად, ყოველდღე მახსოვს, რომ ეს დღეც დამთავრდა და კარგად ყოფნისთვის მადლობა უნდა ვუთხრა კანონზომიერებას - უსასრულო, უზენაეს კანონზომიერებას ვეძახი იმ ძალას, რომელმაც სამყარო დაალაგა. არ ვხატავ იმისთვის, რომ ვიღაცამ რაღაც იფიქროს. 

 

- რაკი თქვენთვის ხატავთ, ალბათ, არც დისკომფორტი გექმნებათ იმის გამო, რომ თქვენი ნამუშევრები აცდენილია „გამარტივების“ თანამედროვე ტენდენციას. 

- საერთოდ არ ვუყურებ ტენდენციებს. რაც გიყვარს, ის უნდა აკეთო. არ ვეძებ ახალ სტილს, ახალ მიდგომას იმიტომ, რომ მივხვდი - რაც ვარ, ეს ვარ. ვერ მოვატყუებ ჩემს თავს და ვერც სხვას მოვატყუებ. ნებისმიერ კონცეპტუალურ, პერფორმანსულ თუ სხვა ჟანრში არიან ძალიან ნიჭიერი ადამიანები და მათი ნამუშევრები, თითქოს, დენს გარტყამს. ოღონდ, სიმძიმეებს სპეციალურად არ ვხატავ იმისთვის, ადამიანზე იმოქმედოს. მიყვარს დაწყებული მოძრაობები, შინაგანი ენერგიები თვითონ პერსონაჟში. 

- თქვენი ნამუშევრები სამჯერ გაიტანეს ლონდონში, „ფილიპსის“ აუქციონზე და სამივეჯერ  გაიყიდა. თქვით, პირველად ვერ მოვასწარი და მეორედ ძალიან ვინერვიულეო. პრესტიჟულ აუქციონზე წარმატება არის თუ არა გადამოწმება, რომ ის, რასაც თქვენ თქვენთვის ქმნით, სინამდვილეში, რამდენად შეესაბამება მსოფლიო სტანდარტს? ამ „გადამოწმებას“ უკავშირდება თუ არა ნერვიულობა? 

- დიახ, რა თქმა უნდა. არამარტო აუქციონზე, სანერვიულო ყველგან გაქვს. აქაც, გამოფენაზე რომ გაგაქვს, ფიქრობ, რომ შეიძლება, უბრალოდ ჩაუარონ შენს ნახატებს. შენი თავის წარმოჩენაა, სცენაზე დგახარ და უნდა შეგაფასონ. შეიძლება, არ იყიდონ და მაშინვე ვყრი ხოლმე ფარ-ხმალს. თუ მაქებენ, ვფიქრობ, რომ, ალბათ, მართლა კარგია. ადვილად ვექვემდებარები შეფასებებს. არ ველოდებოდი, ამხელა რეზონანსს თუ გამოიწვევდა ბოლო გამოფენა. 

 

 

„შეიძლება, ისე მოხდეს, რომ უბრალო მნახველი უფრო კარგი დამნახველი აღმოჩნდეს, ვიდრე ხელოვნებათმცოდნე.“

 

 

- გადამოწმება რამდენ ხანში ერთხელ გიხდებათ? 

- ეს უკვე ჩემზე არ არის დამოკიდებული. „სიეიჩ64 გალერეა“ რომელთანაც ვთანამშრომლობ, აკეთებს გამოფენებს, ბოლო წლებია. აუქციონიც საკმაოდ სანერვიულო ყოფილა. თანდათან რომ უახლოვდება წამყვანი შენს ლოტს, საშინლად გაფაციცებული ხდები, რადგან პირველ „ჩაქუჩამდე“ შეიძლება გაჩერდეს პროცესი,  ან საერთოდ არ გაიყიდოს. ჩემთვის მთავარია, გასცდეს estimate-ს, ანუ წინასწარ დადგენილ ფასს და სულერთია უკვე, რამდენად გაიყიდება. რაღაც უფრო თავმოყვარეობის ამბავია.

- თქვენ ნამდვილად არ ტოვებთ იმ ადამიანის შთაბეჭდილებას, ვინც ნახატის ფასზე ნერვიულობს. დარწმუნებული ვარ, თქვენი მთავარი ინტერესია, რამდენად ზედა თამასას დაიჭერს ნამუშევარი. 

- რა თქმა უნდა. თუმცა, მყიდველებიც ხშირად უყურებენ, რა წარმატებები აქვს მხატვარს საერთაშორისო ასპარეზზე. წლების წინ იყო შემთხვევა, როდესაც ჩემმა მეგობარმა მითხრა, ერთ ქალს ძალიან მოსწონს შენი ნამუშევრები, ყიდვა უნდა, მაგრამ ვერ რისკავსო. 

- იმიტომ, რომ ნამუშევრის შეფასებაში საკუთარ თავს არ ენდობოდა? 

- იმიტომ, რომ არ იყო სტანდარტული ნამუშევარი. ვერ შეაფასა. შეიძლება, ისე მოხდეს, რომ უბრალო მნახველი უფრო კარგი დამნახველი აღმოჩნდეს, ვიდრე ხელოვნებათმცოდნე. თუმცა, რამდენიმე კოლექციონერმა რომ თქვა, კარგიაო, მერე გაბედეს და უფრო თამამად დაიწყეს ყიდვა. 

- ერთი ამბავი მინდა, დაგაზუსტებინოთ და თუ ჩათვლით, რომ იქ ჩემი ადგილი არ არის, მაშინვე უკან დავიხევ. 

- კი ბატონო (იცინის). 

- ნათქვამი გაქვთ, სტუდენტობის დროს რაღაც მოხდა ჩემს ცხოვრებაში, რამაც სრულიად ამიყირავა ხელწერაო - „ერთი ადამიანის კალმით შესრულებული ნახატები მაჩვენეს და მივხვდი, რომ კალმით უნდა მეხატა. და კალამმა წამოიღო ეს სამყაროები.“ რატომ გახდა ის შემთხვევა თქვენში ამხელა ცვლილების ინსპირაცია? ჰქონდა თუ არა მნიშვნელობა, კონკრეტულად რა იყო დახატული კალმით? ან ვის ეკუთვნოდა ნახატები? 

- ორი სხვადასხვა ამბავია. ერთი გოგოს ნამუშევარი მოიტანეს, როცა უკვე სამხატვრო აკადემიაში ვსწავლობდი. კალმით იყო შესრულებული და ძალიან მომეწონა. მაშინ ვიფიქრე, მე ამას როგორ ვერ გავაკეთებ და, თანაც, უკეთესად-მეთქი. შეჯიბრის სურვილი გამიჩნდა და კალმით დავიწყე ხატვა. მერე იმ გოგოს აღარც ჩაუბარებია აკადემიაში. ძალიან ნიჭიერი იყო, მაგრამ დარჩა თავის ადგილზე. როცა ვთქვი „რაღაც მოხდა“-მეთქი, - ეს სხვა ამბავია. უკვე აკადემიაში ვსწავლობდი, როცა ორი გოგო დამიმეგობრდა. ისინი ჯერ კიდევ აბარებდნენ. ერთი ძალიან ლამაზი იყო, მეორე - ძალიან უშნო, თან ნიჭიერი და უცნაურიც, ეროვნებით აისორი. ძლიერი ენერგოვამპირი აღმოჩნდა. ამის გამო ფიზიკურად და სულიერადაც ძალიან ცუდად ვგრძნობდი თავს. მთელი აკადემია ჩაერთო, რომ ამ გოგოსგან გამოვეგლიჯე.

- თქვენს ნახატებთან როგორ აკავშირებთ ამ ამბავს? 

- უცბად გავიზარდე, უცბად გავდიდდი. მანამდე პატარა ვიყავი, მთელი ჩემი მსოფლმხედველობით. და მოულოდნელად ისეთ ძალას შევეხე... მერე დამაშორეს, მაჩხუბეს. საერთოდ არ ვარ მაჩხუბარი, მშვიდობიანი ადამიანი ვარ. მაგრამ ჩემმა მეგობრებმა ძალიან იაქტიურეს. ნამდვილი ვამპირი იყო. ამ შემთხვევამ დიდწილად შეცვალა ჩემი მსოფლმხედველობა. 

- თქვენ ამბობდით, რომ სიფრთხილესა და გამბედაობას შორის, სენტიმენტალობასა და პრაგმატულობას შორის, ბალანსის მომხრე ხართ. მაინც მინდა, გკითხოთ: რომ გქონდეთ ერთი არჩევანი - სულიერ წონასწორობასა და თავდავიწყებას შორის, რომელს აირჩევდით? 

- ჯერ ერთი, მე ხომ არ ვარ მარტო შინაგანი ბუნება, ხორციელი ბუნებაც ვარ, ხორციელადაც ვარსებობ. თან აღარ ვარ ასაკით პატარა. ალბათ, გააჩნია თავდავიწყებას. შეიძლება, ახლა გიპასუხოთ, მაგრამ რეალურად რაც არ მომხდარა, იმასთან დაკავშირებით, არასწორი პასუხი გამომივიდეს. თუ თავდასავიწყებელი რამ შემემთხვევა, შეიძლება აღმოჩნდეს, რომ თავდავიწყებას ვანიჭებ უპირატესობას და არა წონასწორობას. ადამიანი არ იცნობს თავის თავს, სანამ შესაბამისი მომენტი არ დადგება და გადაწყვეტილებას არ მიიღებს. აქედან გამომდინარე, ასეთი პასუხი მაქვს - არ ვიცი. 

- ერთი მხრივ, წონასწორობის ადამიანი ხართ, თავმდაბალი, ამხსნელი. მეორე მხრივ, თავდავიწყების ადამიანიც ხართ, რადგან რასაც აკეთებთ, თავდავიწყების გარეშე, ალბათ, არ გამოვა. შეიძლება, თავდავიწყება გახასიათებთ, როგორც მხატვარს და წონასწორობა - როგორც პიროვნებას? ასე ხომ არ თავსდება თქვენში ეს ორი ვექტორი? 

- ამაზე არ მიფიქრია, სპონტანურად ისე ვიქცევი, როგორც იმ მომენტში მიმაჩნია სწორად. არასოდეს გამიანალიზებია, რომელია ჩემთვის პრიორიტეტი. ამაზე უნდა ვიფიქრო და დავაკვირდე, როგორ ხდება. 

- ადამიანებს შორის ურთიერთობაში რა გაშინებთ? 

- თუ მიყვარს ადამიანი, მისი დაკარგვა მაშინებს, პირველ რიგში.

- ფიზიკურ დაკარგვას გულისხმობთ? 

- ფიზიკურსაც, სულიერსაც. შეჩვევის ადამიანი ვარ. რომც არ ვიყო ყველაფერში თანხვედრი, როცა მიყვარს, ეს სიყვარულია მთავარი. იმის მიუხედავად, რომ ძალიან კომუნიკაბელური ვარ, არ მაქვს დრო, რომ ყველა ნაცნობთან ღრმა ურთიერთობა მქონდეს. 

 

 

„ყველაზე პრიმიტიული ადამიანიც კი საინტერესოა.“ 

 

 

- გყავთ ის წრე, რომელიც საკმარისია იმისთვის, რომ თავი კარგად იგრძნოთ? 

- კი, როგორ არა. ეს ერთი სამეგობრო ჯგუფი არ არის, სხვადასხვა ადამიანია. შეიძლება, ადამიანთან არც ვიყო ძალიან ახლოს, მაგრამ ვიცოდე, რომ მასთან თავს კომფორტულად ვგრძნობ. შეიძლება, ახლობლად ითვლებოდეს, მაგრამ მასთან ურთიერთობაში ეს კომფორტი არ მქონდეს. 

- ვინ არის, ან ვინ იყო ყველაზე საინტერესო ადამიანი, რომელსაც ოდესმე შეხვედრიხართ? 

ყველაზე პრიმიტიული ადამიანიც კი საინტერესოა იმიტომ, რომ მასში იმდენი დინებაა... თვითონაც არ იცის, რომ საინტერესოა. შეიძლება, ადამიანი საკუთარ თავს არ აკვირდებოდეს; შეიძლება, არ იყოს მოაზროვნე და იმ რიტმით ცხოვრობდეს, რომელსაც ცხოვრება სთავაზობს... შეიძლება, საინტერესო იყოს, მაგრამ თავი ვერ გამოავლინოს. შეიძლება, ცნობილი მწერალი იყოს, მაგრამ, სინამდვილეში, ტრაფარეტული სიტყვებით აღწერდეს თავის სამყაროს. ნიჭიერი სულ სხვაა. საინტერესო კი ბევრი შეიძლება იყოს.

- მაშინ, ასე გკითხავთ: ვისაც შეხვედრიხართ, მათ შორის ვინ მიგაჩნიათ ყველაზე ნიჭიერად? 

- ჩემთვის ერთ-ერთი ყველაზე ნიჭიერი არის მიშა კობახიძე. ეს ცალკე თემაა. ამ თემას რომ გავყვე, ვეღარ გამაჩერებთ. 

- თქვენთვის რომელია სიტყვა, რომელიც თქვენი ცხოვრების მეგზურად გამოდგება? 

- (პაუზა) დრო. და ამასაც ვიტყვი: დააფასო ის, რაც გაქვს. ან კიდევ - არაფერი არ არის შენი, საკუთარი თავის ჩათვლით; ყველაფერი დროებითია.

- დიდი მადლობა ნდობისთვის და უაღრესად საინტერესო საუბრისთვის. ინტერვიუს დავასრულებთ თქვენი კომენტარით ცნობილი ადამიანების ორ გამონათქვამზე. პირველი ციტატა ეკუთვნის ირლანდიელ დრამატურგს - ოსკარ უაილდს (1854-1900): „მხოლოდ ცარიელმა ადამიანებმა იციან საკუთარი თავი.“

- ძალიან მარტივად შემიძლია, ამას ვუპასუხო. ადამიანი სხვის შემოქმედებას, თუნდაც, ნახატს იმ დონეზე გაიგებს, რისი რესურსიც აქვს - ეს წეღანაც ვთქვი. მაგრამ რაც უფრო ცარიელია ადამიანი, მით უფრო ჰგონია, რომ კარგად იცის ბევრი რამ და, მათ შორის, საკუთარი თავი. სინამდვილეში, რაც უფრო მეტს იგებ, მარტო საკუთარ თავზე არა - სამყაროზე - მით უფრო ბევრი დილემის წინაშე დგები. ასე რომ, ერთი ტიპის ადამიანი საკუთარ თავს აკვირდება, მეორე ტიპის ადამიანი არ აკვირდება იმიტომ, რომ ჰგონია, უკვე ყველაფერი იცის. 

- მეორე ციტატის ავტორია ფრანგი ფილოსოფოსი რენე დეკარტი (1596-1650): „ინტელექტი - ვნებაა“. 

- ეს უფრო რთული ფრაზაა. ინტელექტი არის გონებისმიერი, სულში გადამუშავებული; ვნება არის რეცეპტორები. რანაირად? მიჭირს, დავუკავშირო. 

- პარადოქსული აზრია?

- დიახ, ჩემთვის რთულია დაკავშირება. თქვენ რას ფიქრობთ? 

- შესაძლოა, ადამიანს საკუთარი ინტელექტის მიმართ ნდობა გადაუვიდეს თავდავიწყებაში, ვნებაში, თუნდაც, სხვა ადამიანებზე აღმატებულობის ვნება ვიგულისხმოთ.  

- თუ ასე ავხსნით, რომ ვნება თავდავიწყების ეკვივალენტი სიტყვაა, მაშინ, რა თქმა უნდა, გეთანხმებით. ეს რთული ფრაზაა და კომენტირებისთვის დიდ დიაპაზონს ტოვებს. თუმცა, ნამდვილად არიან ადამიანები, რომლებიც ძალიან აზარტულები ხდებიან თავისი ინტელექტისგან.
 

ფოტომასალა: ირაკლი გედენიძე, გურამ წიბახაშვილი