- უტა, კმაყოფილი ხართ თუ არა ადამიანებთან თქვენი ურთიერთობის სიღრმით?

- ადამიანებთან ურთიერთობა ჩემი პროფესიის ნაწილია. პროფესიულმა უნარ-ჩვევებმა, რა თქმა უნდა, ურთიერთობები კიდევ უფრო გააღრმავა; თუმცა, თავიდანვე ეს მაინტერესებდა - ადამიანებზე დაკვირვება და მათი ამოცნობა. 

- რის მიხედვით ხვდებით, ადამიანს აქვს თუ არა მუდმივი კონტაქტი საკუთარ თავთან?

- ადამიანები გაურბიან საკუთარ თავთან კონტაქტს. იმიტომ, რომ ყველაზე რთული და კონფლიქტური პროცესი საკუთარ თავთან ურთიერთობაა. ვისაც ეგ საკითხი მოწესრიგებული აქვს, ჩემი დაკვირვებით, ისინი უფრო მეტად საინტერესოები არიან ხოლმე. მაგრამ ვისაც არ აქვს მოწესრიგებული, ისინიც საინტერესოები არიან.

- ვისაც არ აქვს მოწესრიგებული საკუთარ თავთან ურთიერთობა, ის რით არის საინტერესო? 

- სწორედ მაგ ბრძოლით და კონფლიქტით. საბოლო ჯამში, ყველას ხომ რაღაც მორალური არჩევანი აქვს?! მთავარი საკითხები მანდ წყდება - საკუთარ „მე“-სთან ურთიერთობაში.  ამიტომ, ადამიანები, რომლებიც უფრო ხშირად არიან საკუთარ თავთან, მეტად ძლიერებიც არიან. 

- როგორ ფიქრობთ, საზოგადო საკითხებში უფრო ხშირად ტყუვდებით, თუ კერძო საკითხებში? 

- მე მგონი, საზოგადო საკითხებში უფრო ნაკლებად ვტყუვდები იმიტომ, რომ ფიქრის საშუალება მეტია და ანალიზი უფრო ადვილია. ყოფით სიტუაციებში შეიძლება ძალიან მარტივად მოვტყუვდე. 

- იმიტომ, რომ სწრაფი გადაწყვეტილებების მიღება გჭირდებათ? 

- ალბათ, უფრო იმიტომ, რომ მიმნდობი ვარ. 

- დაეჭვება თქვენთვის ძალების დაკარგვას ნიშნავს, თუ - ძალების მოკრებას? ეჭვი გაძლიერებთ, თუ ხელს გიშლით?

- ეჭვი ძალას მაკარგვინებს. იმიტომ, რომ ჩემი ყოველდღიურობა, რომელიც მომწონს, დგას ფიქრზე, ინსპირაციაზე, აღფრთოვანებებზე, მერე ამის გადათარგმნაზე ტექსტში, ან ამბავში... ამ პროცესში რაღაცაზე ეჭვიანობა ხელს მიშლის და მართმევს ენერგიას, რომელიც, შემიძლია, უფრო სასიამოვნოდ გამოვიყენო. 

- შემოქმედებით პროცესში ეჭვი თუ გახასიათებთ? 

- შემოქმედებით პროცესში ეჭვი სულ არის. თავდაჯერებულობაც არის, რა თქმა უნდა. შემოქმედება ეჭვის და თავდაჯერების მუდმივი თამაშია. ხან ასეა, ხან ისე - ერთმანეთს ანაცვლებენ. თუმცა, „ეჭვი“ საკუთარ თავთან, საკუთარ შესაძლებლობებთან მიმართებაში, მგონი, სწორი სიტყვა არ არის. ეჭვი კი არა, უფრო კითხვებია. 

- თავიდან იურისტობას აპირებდით, მაგრამ, მგონი, მალე გადაიფიქრეთ. ეჭვი ამიტომ გამახსენდა. რაიმე ხარკი თუ გადაგიხდიათ იმაში, რომ თქვენი გზით გევლოთ?

- დიახ. სტაბილურობაზე უარის თქმა არის ის, რასაც აკეთებ, როდესაც ჩვენს ქვეყანაში რეჟისორის პროფესიას ირჩევ. ჩვენი პროფესია კონკურსებზე დგას. რომ ვაკვირდები, სულ სადღაც რაღაც კონკურსში ვმონაწილეობ. 

- იმისთვის, რომ თქვენი საქმე აკეთოთ? 

- დიახ. მშვიდად ვერ იქნები. ასეთი სქემა აქვს ამ პროცესს: კონკურსით ფულს რომ მოიძიებ და ფილმს გადაიღებ, მერე ის ფილმი ფესტივალზე უნდა წავიდეს; ესე იგი, ისევ კონკურსში მონაწილეობ. კონკურსის შედეგი სულ რომ არ გაინტერესებდეს, მაინც ღელავ, იმიტომ, რომ ამ შედეგზე ბევრი სხვა რამ არის დამოკიდებული - ვთქვათ, შემდეგი ფილმის ამბები როგორ განვითარდება. 

- სტაბილურობა რომ ახსენეთ, მეგონა, ფინანსურ სტაბილურობაზე ლაპარაკობდით. მაგრამ მაინცდამაინც ამას არ გულისხმობთ, როგორც ვხვდები. 

- მარტო მაგას არ ვგულისხმობ. თუმცა, რუტინული ცხოვრება, როცა შენს საქმეს აკეთებ და ამ საქმის კეთებაში ხელფასს იღებ, შეიძლება, ერთი შეხედვით, უინტერესო იყოს, მაგრამ ნამდვილად სტაბილური და მშვიდი ცხოვრებაა. 

- ამაზე თქვით უარი, ფაქტობრივად. 

- დიახ, ამაზე ვთქვი უარი. 

- ხომ არ გინანიათ? 

- არა, არ მინანია, მაგრამ გავბრაზებულვარ იმიტომ, რომ შრომა, რომელსაც ჩემი პროფესიის ადამიანები ეწევიან, ტექნიკური თვალსაზრისითაც გაცილებით მეტია, ბევრ სხვა შრომასთან შედარებით და დაუფასებელიც არის. ამ შემთხვევაში, ფინანსურ დაფასებას ვგულისხმობ. 

- თქვენი ხასიათი თუ შეცვალა თქვენმა პროფესიამ? თუ, პირიქით, ხასიათს მოარგეთ პროფესია? 

- იურიდიულ კოლეჯში ვსწავლობდი და ეს იყო ზუსტად ის მომენტი, როცა უნდა მომეფიქრებინა, რა მინდოდა, ცხოვრებაში მეკეთებინა. 13 წლიდან ვიღებდი ხელის კამერით. კოლეჯში სწავლის დროს, უბრალოდ, დავრწმუნდი, რომ არ მინდა, იურისტი, ეკონომისტი ან ბიზნესმენი ვიყო, მინდა, რომ ფილმები გადავიღო. 

- ეს უფრო შეესაბამებოდა თქვენს ხასიათს?

- დიახ, ეს ჩემი ხასიათიდან და ჩემი ინტერესებიდან გამომდინარეობდა. მაგრამ შემდეგ უკვე პროფესიამ - რეჟისურამ და სცენარისტობამ - ხასიათს დაუმატა ის უნარები, რომლებიც პროფესიას მოჰყვება. მე ვფიქრობ, რომ თუ ადამიანი თავის საქმეში ბოლომდე ჩართულია და მხოლოდ ფულის გამომუშავებისთვის არ შრომობს, მისი პროფესია აუცილებლად აისახება მის ხასიათზე. 

„პოზიციაა, რაც კონკრეტულად მხოლოდ რეჟისორს ეკუთვნის.“

- თქვენ ორი პროფესია გაქვთ: სცენარისტი და რეჟისორი ხართ. ერთ პროფესიას მარტო ყოფნა სჭირდება, რადგან შემოქმედებითი პროდუქტი სწორედ მარტოობაში იქმნება. მეორე პროფესია სინთეზურია და სხვადასხვა პროფესიის ადამიანების ერთ გუნდად შეკვრას მოითხოვს. თქვენი ხასიათისთვის რომელი უფრო კომფორტულია - მარტო მუშაობა, თუ გუნდის მუშაობის წარმართვა?

- ორივე ძალიან მომწონს. სცენარის წერის პერიოდი უფრო მღლის ხოლმე იმიტომ, რომ დიდხანს გრძელდება. ერთი სული მაქვს, როდის გადავალ „ექშენზე“, რასაც რეჟისურა და სხვა ადამიანებთან ერთად მუშაობა გულისხმობს. მათი მხრიდან ახალი ინსპირაციები, მათი დამოკიდებულება, მათი ხედვა იმასთან დაკავშირებით, რაც შენ ჩაიფიქრე - ძალიან საინტერესო პროცესია. 

- წარმატებული რეჟისორი უნდა იყოს თუ არა ბუნებით ლიდერი?  

- ეგ სიტყვა ძალიან გაცვდა. საბოლოო ჯამში, რეჟისურა ნიშნავს, რომ სხვა ნიჭიერ ადამიანებთან ერთად აკეთო რაღაც, რაც შენი ჩანაფიქრია. 

- მაგრამ შედეგზე პასუხისმგებელი რეჟისორია, რადგან ის უნდა განხორციელდეს, რაც მხოლოდ მის თავშია. ასე არ არის? 

- არა, მარტო შენს თავში არ არის. ოპერატორის თავშიც არის, მხატვრის თავშიც არის... 

- მთლიანი სურათი ხომ მხოლოდ რეჟისორის თავშია? 

- ორკესტრს ჰგავს - მხოლოდ დირიჟორი ხარ. და იმ დოზით ხარ ლიდერი, რა დოზითაც დირიჟორია ლიდერი. მაგრამ ორკესტრში, შეიძლება, სოლო სხვას ჰქონდეს. შეიძლება, ფილმშიც სოლო მსახიობის იყოს. თუმცა, პოზიციას კრავს რეჟისორი, გარდა იმ ხედვისა და სტილისა, რასაც სხვებთან ერთად ამუშავებს. 

- პოზიცია რა არის - მთავარი სათქმელი? მთავარი „მესიჯი“?

- მთავარი სათქმელი და დამოკიდებულება იმ ამბავთან, რომელსაც ჰყვება. ეგ არის მთავარი რეჟისურაში. პოზიციაა, რაც კონკრეტულად მხოლოდ რეჟისორს ეკუთვნის. თუ პოზიცია არ ჩანს, ან გაუბედავია, ან ბუნდოვანია, ან სპეკულაციაა, ან გაყიდულია... ეგ არის ხოლმე მთავარი პრობლემა. 

- რა არის უფრო მნიშვნელოვანი, როცა მთავარი სათქმელი უკვე თქვენს თავშია - რომ ჯერ ამბავი შექმნათ, შესაბამის გარემოში? თუ ჯერ გარემოა მნიშვნელოვანი და მხოლოდ შემდეგ - ამბავი? თქვენს ფილმზე - „უარყოფით რიცხვებზე“ რომ ვფიქრობ, მე, როგორც მაყურებელი, იქაც კი ვერ ვყალიბდები, რომელია მთავარი - გარემო თუ ამბავი. 

- იქ გარემოა მთავარი, ერთმნიშვნელოვნად. 

- როგორც ვიცი, სანამ ფილმზე მუშაობას დაიწყებდით, თქვენ უკვე იცოდით ამბავი, რომ არასრულწლოვანთა პენიტენციური დაწესებულების პატიმართა ნაწილთან ძალიან გაამართლა რაგბის მწვრთნელების მუშაობამ. ამიტომ, კი ბატონო, გარემო - არასრულწლოვანთა დაწესებულება - მნიშვნელოვანია, მაგრამ ამბავი ის იყო, რომ ამ გარემოში რაღაც ძალისხმევამ გაამართლა. რომელია უპირატესი, მე ვერ ჩამოვყალიბდი. 

- ყოველთვის რთული ამოსარჩევია. შეიძლება, სხვადასხვანაირად იყოს, მაგრამ, ჩემი დაკვირვებით, მაინც ისე გამოვა, რომ ამბავი არ იქნება მთავარი. ამბავი თვითმიზანი არ არის. ამბავი არის საშუალება...

- რომ?

- რომ რაღაც თქვა, პოზიცია გამოხატო, „მესიჯი“ - რაც თქვენ თქვით - გააჟღერო. ამისთვის არის ამბავი. შემდეგ კი ხერხებია, როგორ ჰყვები ამ ამბავს. 

- ახალ ფილმზე მუშაობთ და ამჯერად ასე მოხდა, რომ ჯერ სათქმელი მოვიდა და მერე შეურჩიეთ გარემო? 

- არა, იქაც ჯერ გარემო იყო. ჩემი თავი აღმოვაჩინე გაუთავებელ აქციებზე და მივხვდი, რომ აქ არის ფილმი, რომელიც შემდეგი უნდა იყოს.

- რომელ აქციებს გულისხმობთ? 

- 2019 წლის 20 ივნისის და შემდგომ აქციებს, რომლებიც ერთი თვე გრძელდებოდა. 

- ახალ ფილმს კიდევ დავუბრუნდებით, მაგრამ მანამდე მინდა, გკითხოთ: წავიკითხე, თქვენს პედაგოგს - თინათინ ჭაბუკიანს - უთქვამს, რომ თქვენი მთავარი პრობლემაა დრო. თქვენც ამბობთ, დროის გამოყენება არ ვიცი, უფრო სწრაფად შეიძლება იმის გაკეთება, რასაც მე დიდ დროს ვანდომებო. თქვენი დამოკიდებულება დროის მიმართ როგორ აისახება თქვენი შემოქმედების ხარისხზე?

- ყოფილა შემთხვევა, რომ, ვთქვათ, დამიგვიანია და, ამის გამო, რაღაც გამიცდენია. მაგრამ ჩვენს საქმეს, მგონი, მეტი დაფიქრება უხდება. მეტი დაფიქრების საშუალებას კი ის გაძლევს, რომ არ ჩქარობ. თან მე თვითონაც სულ მეჩქარება. ახლა, მაგალითად, ერთი სული მაქვს, შემდეგ ფილმს როდის გადავიღებ. 

- რატომ?

- იმიტომ, რომ ძალიან დუღს სათქმელი და თან ჩემი ფილმის ამბავი რეალობაში ცოცხლდება. აი, ახლა, რამდენიმე დღის წინ, აქციები იყო და... ჩემი სცენარი გაცოცხლდა, თავის გმირებიანად. 

- რა არის ახალი ფილმის პირობითი დასახელება?

- „ცრემლსადენი გაზი“ - არ არის პირობითი, საბოლოო დასახელებაა. 

- თუ სწორად მახსოვს, პირობითი დასახელება იყო „სიყვარული აქციის დროს“. 

- დიახ, თავიდან ასე იყო. 

- ახლა გასაგებია, რატომაც გეჩქარებათ. სამწუხაროდ, ისეთ ქვეყანაში ვცხოვრობთ, რომ, ალბათ, კიდევ დიდხანს აქტუალური იქნება ეს თემა. 

- მხოლოდ აქტუალურობის გამო არა. შეიძლება, საზოგადოებისთვის იყოს თემა აქტუალური და შენც გინდა, რომ თანამონაწილე გახდე. მაგრამ ეს სხვა ამბავია. ვგულისხმობ, რომ აქტუალურია - შენში. 

- პირადად თქვენში, თუ - ჩვენშიც? 

- ჩვენში და პირადად ჩემში. როცა არის საკითხი, რომელზეც ყოველდღე ვფიქრობ და რომელიც ყოველდღე მეხება - ეს მაძლევს ინსპირაციას, რომ ამ თემაზე ვიმუშაო. 

„საინტერესო, რა თქმა უნდა, ის ადამიანია, რომელიც კონფლიქტშია წესებთან.“

- კიდევ მაქვს კითხვა თქვენს შინაგან რიტმთან დაკავშირებით. საჯარო ლექციაში „როგორ იწერება სცენარი“ ამბობთ:  „სისუსტე არის მთავარი ნიშანი გმირის შესახებ; თუ ვიცით გმირის სისუსტე, ეს ძალიან გვეხმარება, გავიგოთ, რატომ უჭირს დაბრკოლების გადალახვა.“ თქვენზე რომ ფილმი გადაეღოთ, დროის მიმართ თქვენი დამოკიდებულება იქნებოდა თუ არა ის სისუსტე, რაც რაღაც ძალიან მნიშვნელოვანს ახსნიდა თქვენი ცხოვრების შესახებ?

- ზუსტად არ ვიცი. 

- ეგ კი უნდა იცოდეთ. 

- ისე დალაგდა, დაჯამდა, რომ ჩემთვის მისაღები გახდა ის რიტმი, რაც მაქვს. ვცდილობ, რომ ამ რიტმში მაქსიმუმი მოვახერხო. 

იმიტომ, რომ ეს რიტმი საშუალებას მაძლევს, ვდისტანცირდე, მეტი ვიფიქრო, მერე დავუბრუნდე, უკეთ ავწონ-დავწონო... ის, რაც მოსახდენია, მოხდება და ხდება კიდეც. მაგრამ, ჩემი რიტმის მიუხედავად, დამკვირვებლის პოზიციაში ხშირად არ ვარ. თანამონაწილეობის დროს უფრო მეტი ინსპირაცია მაქვს და შემოქმედებითი იმპულსიც მეტია მაშინ, როდესაც თანამონაწილე ვარ. დამკვირვებელი მერე ვხდები ხოლმე, როდესაც მარტო ვრჩები და სცენარზე ვმუშაობ. მერე ვიაზრებ და მერე ვაკვირდები იმას, რისი მონაწილეც ვიყავი.

- თქვენთვის, როგორც რეჟისორისთვის, ადამიანის მშვიდი კორექტულობა უფრო მისაღებია, თუ თვალში მოსახვედრი ინდივიდუალურობა?

- მისაღებს თუ გულისხმობთ, ყველანაირი ადამიანი მისაღებია, რომელიც სხვას არ აზიანებს. 

- მაგრამ პროფესიულად ვისთან ურთიერთობა უფრო კომფორტულია - ეს გკითხეთ.

- საინტერესო, რა თქმა უნდა, ის ადამიანია, რომელიც კონფლიქტშია წესებთან; რომელიც წესებს უგულებელყოფს. ასეთი ადამიანი ჩემი პროფესიული თვალთახედვიდანაც საინტერესოა. მაგრამ თუ კითხვის ფორმულირებაა, უპირატესობას რომელს ვანიჭებ, მე მაინტერესებს, რამ განაპირობა, რომ ესა თუ ის ადამიანი ასეთია - მისი მოქმედებებით და გადაწყვეტილებებით. თუმცა, შესაძლოა, ადამიანი, რომელიც შემგუებელი გახდა, ძალიან ნერვებს მიშლიდეს, იმიტომ, რომ ახლა ბევრი ადამიანი ჩვენ გარშემო შეგუების ფაზაშია. და უცებ აღმოჩნდნენ ახალგაზრდები, რომლებიც არ არიან მაგ „მოუდზე“ - როგორც თვითონ ამბობენ. 

- იმას გულისხმობთ, რომ მათი ქცევის მოტივი და მანერა განსხვავებულია?

- დიახ, არ ეგუებიან რაღაცას, რაც არ მოსწონთ... გამოაცოცხლეს, გაგვაცოცხლეს... თუმცა, ადამიანები, რომლებიც შეგუების პროცესში ჩარჩნენ, ასევე საინტერესოები არიან. მათაც თანავუგრძნობ, ხელს ვერ ვკრავ. მაგრამ ჩემი ახალი ფილმის მთავარი გმირი ასეთი არ არის. ჩემი მთავარი გმირი მეამბოხეა და წინააღმდეგობაშია და არ ეგუება და უგულებელყოფს და აღმაფრთოვანებს...

- თქვენი მთავარი გმირი - თქვენ ხართ? 

- ნაწილობრივ, ეს სულ ასეა. და ანტაგონისტიც შენი ნაწილია. 

- თქვენი ფილმის „უარყოფითი რიცხვების“ მოქმედება არასრულწლოვანთა პენიტენციურ დაწესებულებაში ხდება. ამ ფილმის კომენტირებისას, ნათქვამი გაქვთ, რომ საქართველოში საზოგადოებრივ და პოლიტიკურ სივრცეს განვიცდით, როგორც ჩაკეტილ სივრცეს. მიგაჩნიათ თუ არა, რომ საზოგადოების იმ ნაწილმა, რომელიც განვიცდით ამ ჩაკეტილობას, ჩვენი პირადი შრომა, პირადი პასუხისმგებლობა დავაკელით ჩაკეტილი სივრცეების გახსნას? დიდ შეცდომას ვუშვებთ თუ არა, როცა ვფიქრობთ, რომ ჩვენი ნაბიჯები კი არა, სხვების ნაბიჯები გახსნის ამ სივრცეს?

- დიახ. ჩვენი ბრალია. ჩვენ დავრჩით პატიმრებად, შევეგუეთ ციხეში ყოფნას და მივედით იქამდე, რომ ახლა, ჩემი აზრით, ჩვენს ქვეყანას ამაზრზენი მდგომარეობა აქვს. გარდამავალი მომენტია, რაღაც გაუგებარი, უპოზიციო... და ამ დროს ვხედავ, არ დაკარგულა ხალხში სწორი პოზიცია და თავისუფლების სურვილი. აი, ამ ჩვენს ციხეში, სადაც პატიმრები აღმოვჩნდით, არ დაკარგულა თავისუფლებისკენ სწრაფვა. მაგრამ ბადრაგებმა მართვის ისეთი უცნაური პროცესი მოიფიქრეს - მოთაფლეს, იყიდეს, გააძღეს, ზოგი აშიმშილეს... უცნაური პროცესია. ჩვენი ქვეყანა, როგორც ციხე, ახლა განსხვავებულად იმართება, ვიდრე მანამდე იმართებოდა ციხე, რომელშიც ვიყავით. ახლა ადმინისტრირება უფრო რთული და კომპლექსურია. ერთი შეხედვით, თითქოს, ყველაფერი ცხადია, მაგრამ ხალხში გაურკვევლობის განცდა მაინც სულ არის... 

და როგორც კი გაიაზრეს, რომ მათ თავისუფლებას საფრთხე ემუქრება, გაცოცხლდნენ თუ გადმოხტნენ. აი, პირდაპირი მნიშვნელობით, გადმოხტნენ. 

- მე ამას დავარქვი „დეუს ექს მახინა“ - ღმერთი მანქანიდან, როდესაც ანტიკურ თეატრში უცებ ციდან ღმერთი ეშვებოდა მანქანით, გადმოდიოდა მანქანიდან და ჭრიდა გადაუჭრელ კონფლიქტებს. 

- არა. ღმერთი არა, ადამიანი. ამათ კონფლიქტი კი არ გადაჭრეს, ჩემი აზრით, პირიქით, ახალი კონფლიქტი შექმნეს, რომელიც უკვე ვერ გადაჭრა ბადრაგმა. ისეთი დამოუკიდებლები აღმოჩნდნენ, ისეთი უცნაური და ახალი წესით ითამაშეს, ისეთი ნამდვილით, რომელთან გამკლავების მექანიზმი არავის აღმოაჩნდა. ახალგაზრდებმა თამაში დაუპირისპირეს ძალადობას და ბრძოლა მოიგეს. ეს გადაგვარჩენს.

„ხელოვნებას ძალიან არ უხდება შეჯიბრებითობის პრინციპი.“

- მოდი, ვთქვათ, საიდან გაჩნდა ეს ახალი, ნამდვილი წესები. თქვენ ამბობდით და სხვებისგანაც მსმენია, რომ არაკომერციულ საავტორო ფილმებს ხშირად ადრესატი არ ჰყავს, რადგან საერთაშორისო ფესტივალებზე წასაღებად მზადდება. ის ფილმები, რომლებსაც, ერთი შეხედვით, ადრესატი არ ჰყავს, ხომ არ ემსახურებოდა სწორედ ჩაკეტილი სივრცეების გახსნას და ტაბუირებული თემების გასაჯაროებას? ხომ არ ეხმარებოდა ახალი წესების დამკვიდრებას? ამ ე.წ. „ენჯიო“ თემებზე გადაღებული ფილმების ადრესატი, სინამდვილეში, ხომ არ იყო და არის ახალი თაობა?

- არ მგონია. ახალ თაობას - რომლითაც მოხიბლულები ვართ და რომელმაც თავისუფლების ახალი ენერგია გვიჩვენა - არ მოსწონს სიყალბე. იმის მიუხედავად, რომ არსებობს ტიკ-ტოკი, რომელიც სიყალბის ალგორითმზეა აწყობილი, ახალგაზრდები სრულიად დამოუკიდებლები არიან თავსმოხვეული პოზიციებისგან. იმიტომ, რომ მათი მთავარი პრინციპია - მე როგორც მომწონს. ეს შეიძლება ცოტა სახიფათო პრინციპია. მაგრამ ისინი ზღვა ინფორმაციის მიღების რეჟიმში ყალიბდებიან, ბევრი სხვადასხვა აზრის მოსმენის და გააზრების შესაძლებლობა აქვთ. და ამ გარემოში მისდევენ პრინციპს - მე როგორც მომწონს.  ამიტომ, მათი არჩევანი ძალიან გულწრფელია. დაემთხვა, რომ მათ მოსწონთ თავისუფლება და ეს, რაც ხდება, ულამაზესი პროცესია. იმიტომ, რომ არ აკეთებენ იმას, რაც ვიღაცამ უთხრა, ვიღაცამ ასწავლა... თავისით ისწავლეს, შეიძლება ასე ითქვას. 

- ისევ „უარყოფით რიცხვებს“ მინდა, დავუბრუნდეთ. მოჭადრაკე გარი კასპაროვს აქვს ნათქვამი, რომ წარმატება უდიდესი მტერია მომავალი წარმატების. თქვენი პირველივე სრულმეტრაჟიანი მხატვრული ფილმის წარმატება და აღიარება ხომ არ გახდება რაიმე სახის დაბრკოლება შემდეგი ფილმებისთვის? 

- არ ვფიქრობ, ჩემი ფილმი წარმატებულია, თუ ასეთია, თუ ისეთია.. წარმატების კრიტერიუმებით რომ გავზომოთ - თუნდაც, ფესტივალებით - უფრო წარმატებული ფილმებიც არსებობს, თუ შეჯიბრის პრინციპზე გადავალთ. არ მიყვარს, ფესტივალებზე რომ არსებობენ გამარჯვებულები და დამარცხებულები. მესმის, ეს ინდუსტრიაა, დიდი ფული ტრიალებს. მაგრამ ხელოვნებას ძალიან არ უხდება შეჯიბრებითობის პრინციპი. 

- თქვენს ფილმზე რა რეცენზიებიც დაიწერა, ასეთი ერთხმად პოზიტიური გამოხმაურება ძალიან იშვიათად შემხვედრია.

- მგონია, მაყურებელი მიხვდა, რომ ვცდილობდი, გულწრფელი ვყოფილიყავი. ჩემი მთავარი გამოწვევა იყო, რომ ბავშვები, რომლებზეც ფილმს ვიღებდი, არ გამეხადა რაღაცის საშუალებად. თვითონ ისინი უნდა ყოფილიყვნენ მიზანი - ვისაც ვიკვლევ, ვისზეც ვღელავ, ვის ამბებსაც განვიცდი. ეს იყო მთავარი და ამიტომ მიმაჩნია ეს ფილმი დიდ მორალურ გამოწვევად. შესაბამისად, ადამიანებმა, რომლებიც დამოუკიდებლები არიან იმისგან, რაც კინოსამყაროში ხდება - რა ტენდენციებია, რა თემებია აქტუალური და ასე შემდეგ - უმეტესწილად, დაინახეს და აღმოაჩინეს, რასაც მე ვცდილობდი. ამიტომ შეუყვარდათ ეს ფილმი. 

- წავიკითხე რეცენზია, სადაც ეწერა, „უარყოფით რიცხვებს“ ღია ფინალი აქვსო. ეს ნიშნავს, რომ ამბავი დასრულებული, ბოლომდე შეკრული არ არის, რადგან მაყურებელმა უნდა გადაწყვიტოს, ამბავი როგორ მთავრდება. პირადად ჩემთვის ფინალი საერთოდ არ არის ღია და ამბავი ერთმნიშვნელოვნად დასრულებულია. თქვენი პოზიცია როგორია?

- ჩემთვისაც ფინალი ღია არ არის. იმიტომ, რომ გაიმარჯვებს თუ დამარცხდება ახალგაზრდა მორაგბეების გუნდი, ამას არ აქვს მნიშვნელობა. მთავარი ამბავი უკვე შემდგარია - ისინი ერთად იბრძვიან თავისუფლებისთვის. თან მინდოდა, ფიქრი დარჩენილიყო და იმ უმარტივეს კითხვასთან ერთად - გაიმარჯვეს, თუ დამარცხდნენ? - მინდოდა, დარჩენილიყო მათი გამარჯვების სურვილი. მთავარი ემოცია, რის გადაცემაც მინდოდა მაყურებლისთვის, ეს იყო. ამისთვის გადავიღე ეგ ფილმი, რომ გამარჯვების სურვილი  გადამეცა. 

- თქვენ ამბობთ, რომ ფილმის ფინალი არის ახალი რეალობა, რომელიც გმირის ირგვლივ იქმნება დრამატული სიტუაციის გავლის შემდეგ: „ფინალი გვეუბნება, რა შეიცვალა, ან არ შეიცვალა გმირში დასაწყისიდან დასასრულამდე.“ რა არის ყველაზე მნიშვნელოვანი, რაც გინდათ, რომ პირადად თქვენში შეიცვალოს, სანამ ცხოვრების ფინალი დადგება?  უფრო სწორად, რა გინდათ, რომ შეიცვალოს თქვენშიც და გარემოშიც?

- ახალ ფილმში ვეხები ამბავს სხვადასხვა თაობის შესახებ, რომლებიც ერთ გარემოში იყრიან თავს. საკითხი ასე ისმება: თუ რამე არ შევცვალეთ, საფრთხეა, რომ მომავალს დავკარგავთ. მაგრამ რამდენიმე დღის წინ, ეს ჩემი სცენარი რომ გათამაშდა რუსთაველზე, ფინალი მთავარმა გმირებმა თვითონ შეცვალეს - აღარ არის სხვებზე დამოკიდებული მომავალი. ანუ მომავალი დამოკიდებულია მათზე, ვისაც ის ეკუთვნის. 

- და ის ამბავი, რაც რეალობაში მოხდა, როგორ თანხვედრაში მოვიდა თქვენს უკვე დაწერილ სცენართან? 

- ერთი ერთში დაჯდა, თავის გმირებიანად. ეს სცენარი რეალური აქციებით ავაგე, როგორც „უარყოფითი რიცხვები“ იყო სხვადასხვა რეალური ამბებით შეკრული ერთი ამბავი. ეს ახალი სცენარიც ერთ ამბად ავაწყე იმ აქციებიდან, რაც 9 აპრილიდან დღევანდელ დღემდე ყოფილა და სადაც ჩემთვის საინტერესო მოვლენები განვითარებულა. ეს ბავშვები კი - ნიღბიანები და ფერადები - წინა აქციებზე შევამჩნიე, ერთი-ორი, კანტი-კუნტად... ძალიან საინტერესოები იყვნენ, ერთფეროვან მასაში გამოირჩეოდნენ და გმირებად დავინახე ჩემს სცენარში, რომელსაც ვწერდი. უცბად დადგა რეალობა, რომ ახლა ეგენი არიან ყველანი. აღმოვჩნდი აქციაზე, სადაც სულ ეგენი იყვნენ. რაღაც ძალიან უცნაურად გარდაისახა ერთმანეთში სცენარი და რეალობა. მთავარი პერსონაჟები, მე რომ წარმოდგენილი მყავდა, ზუსტად ისეთები აღმოჩნდნენ, ან პირიქით, თვითონ მითხრეს: შენ რომ გიწერია სცენარში - ეს მე ვარ და, აი, ასეთი ვარ. ჯადოსნური პროცესი იყო! 

„პროგრესი არის არშეგუება.“

- იმან, რაც მოხდა, თქვენი მომავალი ფილმის სცენარი შეკრა და დაასრულა - ამაში დარწმუნებული ვარ. მაგრამ, მთლიანობაში, ჩვენ, როგორც ქვეყანა, მაინც ვრჩებით თუ არა ღია ფინალის მდგომარეობაში? თუ მიგაჩნიათ, რომ იმან, რაც იყო, გარდაუვალად განსაზღვრა მომავალი? 

- ახლა რომ ახალგაზრდებთან ბრძოლა გამოაცხადეს - წაგებული ბრძოლაა. თუ ეს ქვეყანა რაიმესთვის გჭირდება, რა თქმა უნდა, გჭირდება ახალი თაობისთვის და მომავლისთვის. თუკი მათ ბრძოლას გამოუცხადებ, მაშინ, რას ინარჩუნებ? რისთვის იბრძვი? მათთან ბრძოლა წაგებული და მიუღებელია. შესაბამისად, გადაწყვეტილი ამბავია, ეს კონფლიქტი როგორ დასრულდება. ჩემს სცენარს რაც შეეხება, ვჭოჭმანობდი და სცენარის ფინალი საკითხს ასე სვამდა - რა ბედი ელის მომავალს? სად არის, ხომ არ დაიკარგა მომავლის შესაძლებლობა? რადგან ეს სცენარი აგებული მქონდა და მაქვს რეალურ აქციებზე და რეალურ მოვლენებზე, ისევ ამ რეალურმა მოვლენამ გამცა პასუხი მთავარ კითხვაზე. 

- მაინც დავაზუსტებ. თქვენს მთავარ კითხვას - ხომ არ დაიკარგა მომავალი? - ჩვენი ქვეყნის კონტექსტში, უკვე გაცემული აქვს პასუხი? 

- დიახ, ეს პასუხი გაცემულია. კონფლიქტი როგორ გაგრძელდება, ეს საკითხი ღიაა. მაგრამ მთავარი პასუხი გაცემულია. მთავარი პასუხია ის, რომ მომავალი არსებობს, დამოუკიდებელი, თვითმყოფადი და თავისუფალია. ისიც სიმბოლური იყო, "მილენიალები" ევროკავშირის დროშით რომ უმკლავდებოდნენ წყლის ჭავლს და მერე "ჯენზი" საქართველოს დროშით ცეკვავდა ჭავლზე. ეგრეა, ჩვენ უნდა გვეჭიროს ევროპის დროშა იმისთვის, რომ მომავალი იყოს ქართული.

- შესანიშნავია! გარემოს შეცვლის შესახებ კითხვაზე პასუხი მივიღე. პირადად თქვენში თუ გინდათ, რომ რამე არსებითად შეიცვალოს, სანამ ფინალამდე მიხვალთ?

- ეგ დაკვირვების პროცესია. მე თვითონაც ვაკვირდები, რა მოვლენა როგორ მოქმედებს ჩემზე, როგორ მცვლის... თან მე ვარ და განვიცდი, თან ვაკვირდები. პარალელურად მიდის ეს ორი პროცესი. 

- თქვენთვის რომელია სიტყვა, რომელიც მთელი თქვენი ცხოვრების მეგზურად გამოდგება?

- (პაუზა) „გასწი, მერანო!“ ალბათ (იცინის).

- დიდი მადლობა უაღრესად საინტერესო საუბრისთვის. ინტერვიუს დავასრულებთ თქვენი კომენტარით ცნობილი ადამიანების ორ გამონათქვამზე. პირველი ციტატის ავტორია თანამედროვე ამერიკელი მწერალი დენის ლეჰეინი (1965): „მოთმინება და თავშეკავება პროგრესის პირველი მსხვერპლია.“

- დღითი დღე მხოლოდ ვრწმუნდებით, რომ ზუსტად ასეა. ბრძოლა გვაჩვენებს, რომ პროგრესი არის არშეგუება. პროგრესს გამოხატავს ის, რომ არ ეგუები. 

- ტიკ-ტოკის თაობა არის ამის განსახიერება: თუ პროგრესი გვინდა, მოგვიწევს, შევეგუოთ, რომ პროგრესის მომტანი თაობა არ იქნება გამორჩეული მოთმინებით და თავშეკავებით. 

- მოკლედ, ვეთანხმებით ავტორს. 

- მეორე ციტატა ეკუთვნის გერმანელ მსახიობს - მარლენ დიტრიხს (1901-1992): „დიდი ფანტაზია უნდა გქონდეს, რომ სიკვდილის გეშინოდეს.“

- ლამაზად ნათქვამი სიტყვები უფრო მგონია. თუმცა, არ ვიცი, ადამიანს სიკვდილის როდის ეშინია და როდის არ ეშინია. უკრაინაში ვიყავი, სცენარს ვწერდი იქ მიმდინარე ომზე და ისეთ ადგილზე აღმოვჩნდით, სადაც ახლოს იყო სიკვდილის საშიშროება. მაგრამ შიში არ ყოფილა. თუ მანამდე მეგონა, რომ სიკვდილის საფრთხესთან მიახლოება სიკვდილის შიშს გაზრდიდა, სინამდვილეში, ასე არ მოხდა. ჩაკეტილ სივრცეში და ტყვეობაში, ალბათ, უფრო მეტს ფიქრობ სიკვდილზე და შიშიც მეტია. ბრძოლაში და მოძრაობაში კი აღარ გეშინია. ეს უცნაურობა აღმოვაჩინე ჩემთვის. 
 

ფოტომასალა: ზურაბ ქურციკიძე