- თინა, თქვენ ძალიან ბუნებრივი, გაწონასწორებული ადამიანის შთაბეჭდილებას ტოვებთ. შინაგანი მშვიდობის თქვენეული რეცეპტი რა არის?

- დიდი მადლობა მოწვევისთვის და ასეთი შეფასებისთვის. გაწონასწორებული მართლაც ვარ. შეიძლება, ეს რეცეპტი მემკვიდრეობით მივიღე. მამაჩემი ძალიან ფეთქებადი ხასიათის ადამიანი იყო, დედაჩემი - ძალიან მშვიდი. ალბათ, დედას დავემსგავსე. მაგრამ ბოლო დღეებში რომ გენახეთ, არ დავტოვებდი გაწონასწორებული ადამიანის შთაბეჭდილებას, იმდენად ვნერვიულობდი უკრაინის გამო. ბოლო სამ დღეში ყველაფერი გამიცოცხლდა, რაც 2008 წელს გადავიტანეთ. ახლა შედარებით მშვიდად ვარ იმიტომ, რომ მთელი თავისუფალი სამყარო მხარს უჭერს უკრაინას. დავინახე, ასევე, რომ ქართველი ხალხი, განსაკუთრებით, ახალგაზრდები, მხარს უჭერენ უკრაინას. მახარებს უკრაინელების განწყობა, რომ ბოლომდე იბრძოლონ თავისი სამშობლოს დასაცავად. ძალიან კარგი მაგალითია ყველა იმ ქვეყნისთვის, ყველა იმ ადამიანისთვის, ვისთვისაც მნიშვნელოვანია თავისუფლება და დამოუკიდებლობა. მგონია, რომ ეს ჩვენს სამშობლოზეც პირდაპირ აისახება. 

- სრულად გიერთდებით ამ პათოსში, დიდი მადლობა. თქვენ საქართველოს პირველი მებაღის, მიხეილ მამულაშვილის შვილთაშვილი ხართ. ყველა ბაღი, ედემის ბაღის ანალოგიით, მეტ-ნაკლებად იდეალური გარემოა - დაცული და სულის სიმშვიდის მომნიჭებელი. თქვენ წიგნების სამყაროში ცხოვრობთ და, ამის გამო, გრძნობთ თუ არა თავს დიდი პაპის პირდაპირ სულიერ მემკვიდრედ? 

- მე იმ ბაღში გავიზარდე. ძალიან პატარა ვიყავი და იქაურობა მკაფიოდ მახსოვს. ბაღში ყოველთვის სიმშვიდე იყო, თუმცა, მას ბევრი უცხოელი და ქართველი სტუმარი ჰყავდა. კიდევ, აშკარად ჩანდა, რამდენს შრომობენ ადამიანები. ეტყობა, ეს ჩემზე დიდ შთაბეჭდილებას ახდენდა. მახსოვს, პატარა რომ ვიყავი, როგორ მასწავლიდნენ ვარდის გასხვლას და მორწყვას. ჩემს აღზრდაში ბებიები და ბაბუები მონაწილეობდნენ. უმრავლესი მათგანი პედაგოგი იყო. კითხვის, წიგნების სიყვარული პატარა ასაკიდან მომყვება. 

- ბაღისთვის თავის მიძღვნა და წიგნებისთვის თავის მიძღვნა - ამ ორ მოვლენას შორის პირდაპირ კავშირზე თუ გიფიქრიათ?

- პირდაპირი კავშირი არის, რა თქმა უნდა, იმიტომ, რომ ერთიც და მეორეც საკუთრ თავთან განმარტოების საშუალებას იძლევა. რაღაც კუთხით, ჰგავს ერთმანეთს, რაღაც კუთხით - განსხვავებულია. წიგნები, ბიბლიოთეკა, ბაღი, ყვავილები - მათ შორის პირდაპირი კავშირი ძალიან ღრმად არ გამიანალიზებია, მაგრამ ეს არის გარემო, სადაც ვიზრდებოდი. ჩემთვის ძალიან ბუნებრივი გარემოა. 

- ერთ გადაცემაში, რომელიც ასტრიდ ლინდგრენს ეძღვნებოდა და თქვენც მონაწილეობდით, საუბრის შეჯამებად ითქვა, რომ ბავშვობა ჯობია ზრდასრულობას. შესანიშნავი ბავშვობა გქონიათ, მაგრამ ზრდასრულობაშიც დიდ საქმეს ხართ შეჭიდებული. თუ იზიარებთ აზრს, რომ პირადად თქვენი ბავშვობა ჯობდა თქვენს ზრდასრულობას? 

- ეს ფრაზა პეპის იმ ლექსიდან არის,  გაზრდა რომ არ უნდა. მე მართლა ბედნიერი ბავშვობა მქონდა. უსაყვარლესი ადამიანების გარემოცვაში ვიზრდებოდი და მათგან დიდ სითბოსა და სიყვარულს ვიღებდი. შემდეგ, მოზარდობისას, ყოველ ზაფხულს ხერთვისის ციხის რესტავრაციაზე დავდიოდით. აკადემიის სისტემის ინსტიტუტები ამა თუ იმ ძეგლის რესტავრაციაში მონაწილეობდნენ. დედაჩემი და მამაჩემი კიბერნეტიკის ინსტიტუტში მუშაობდნენ და ყოველ ზაფხულს, კიბერნეტიკის ინსტიტუტის თანამშრომლებთან და მათ შვილებთან ერთად, ხერთვისის ციხის აღდგენით სამუშაოში ვიყავით ჩართულები. ფიზიკურად ვშრომობდით და იქ არაჩვეულებრივ ადამიანებს დავუმეგობრდი. თითქმის მთელი სამცხე-ჯავახეთი ფეხით მოვიარეთ. ახლა საინტერესო ცხოვრება უფრო მაქვს, ვიდრე ისეთი ჯადოსნური, როგორიც ბავშვობაში მქონდა. 

- თქვენს ციტატას შეგახსენებთ: „ჩვენი ბიზნესი სპეციფიკურია – ამ საქმეში მთავარია ძალიან დიდი სიყვარული, პასუხისმგებლობის გრძნობა, განათლება, პროფესიონალიზმი და ინტუიციაც”. ინტუიციაზე მინდა, შევჩერდეთ. რა არის ინტუიცია - ის ცოდნა, რომელიც უკვე შეძენილ-გადამუშავებული გაქვთ და რომელიც გკარნახობთ, როგორ მოიქცეთ? რა კავშირშია ინტუიცია თქვენს საქმესთან?

- არის კავშირში, მე მგონი, ყველაფერთან კავშირშია. ინტუიცია მნიშვნელოვანია ნებისმიერ ბიზნესში და ცხოვრებაშიც. ჩემი აზრით, ინტუიცია გეხმარება, რომ იგრძნო და დაინახო ის, რასაც სხვები ვერ ხედავენ. ეს საქმესაც ეხება და ადამიანებსაც, რომლებიც გვერდით უნდა დაიყენო. ალბათ, შევმცდარვარ კიდეც, მაგრამ ბევრჯერ მახსოვს შემთხვევა, როდესაც ჩემს ინტუიციას ვენდე და გამიმართლა. თითქოს, ყველაფერი იმის საწინააღმდეგოდ მეტყველებდა, როგორც მოვიქეცი. მაგრამ ინტუიციამ გაამართლა და ეს ძალიან კარგად დამამახსოვრდა. 

- თქვენი ინტუიცია იმ ცოდნასა და გამოცდილებას თუ უკავშირდება, რაც წლების განმავლობაში დაგიგროვდათ? 

- რა თქმა უნდა, გამოცდილებას უკავშირდება და, ალბათ, შინაგან რწმენასაც, რომ შენი გადაწყვეტილება სწორია. 

„აკადემიურ განათლებაზე მეტად, კონცენტრირების უნარი მეხმარება.“

- ერთხელ თქვით, პრობლემების გადაჭრა კარგად გამომდისო. რამდენად გეხმარებათ ის აკადემიური ცოდნა, რაც კალიფორნიის უნივერსიტეტში მიიღეთ, როგორც ბიზნესის ადმინისტრირების მაგისტრმა? ბიზნესში აკადემიურ ცოდნას რა როლს ანიჭებთ?  

- განათლება რომ უმნიშვნელოვანესია, ამაზე დღეს არავინ დავობს. მეც მგონია, რომ ცოდნა მაძლევს სწორი გადაწყვეტილებების მიღების საფუძველს, ინტუიციასთან ერთად. რაც შეეხება პრობლემების გადაწყვეტას, მიტრაბახია ცოტა. მაგრამ, აკადემიურ განათლებაზე მეტად, კონცენტრირების უნარი მეხმარება. როგორც კი პრობლემას ვხედავ, ბუნებრივად ვიწყებ ძალების მობილიზებას. ასეთი ხასიათის გარეშე, მხოლოდ ცოდნა, ალბათ, საკმარისი არ არის. 

- ბიზნესის ადმინისტრირების მაგისტრატურა 2014 წელს დაამთავრეთ, როცა თქვენი ბიზნესი უკვე 15 წლის იყო. მაინც, ალბათ, ბიზნესმა გიბიძგათ, რომ ამ სფეროში სწავლა გაგეგრძელებინათ. 

- რა თქმა უნდა, როცა ისეთი გადაწყვეტილებები უნდა მიიღო, რომლებიც კომპანიას, მის ზრდას უკავშირდება, მარტო გამოცდილება არ კმარა. ცოდნაა საჭირო, რომ სწორად დაგეგმო, რისკები სწორად გათვალო. აკადემიური ცოდნის გარეშე ბიზნესში წარმატების მიღწევა შეუძლებელი არ არის, თუმცა, რაც უფრო მეტი იცი, მეტ ძალას გრძნობ.  

- ნათქვამი გაქვთ, რომ „სულაკაურის გამომცემლობა“ წელიწადში 300 წიგნს გამოსცემს. 

- შარშან 500-ზე მეტი წიგნი გამოვეცით. 

- პანდემიის პერიოდში?

- დიახ, რეკორდი დავამყარეთ. 

- შესანიშნავი შედეგია. თქვენ, როგორც გამომცემლობის დირექტორი, ყველა წიგნს პირადად ადასტურებთ? რა დროს ერთვებით წიგნის გამოცემის პროცესში?

- ჩვენ საინტერესო სტრუქტურა გვაქვს. ერთპიროვნულ გადაწყვეტილებებს არ ვიღებ. განსაზღვრული გვაქვს, რა მიმართულებებით ვმუშაობთ და თითოეულ მიმართულებას თავისი ხელმძღვანელი ჰყავს. ისინი ამზადებენ პროექტებს და გამოაქვთ საბჭოზე, ბიუჯეტთან და პროექტის შესახებ სხვადასხვა ინფორმაციასთან ერთად. 

- მიმართულების ხელმძღვანელები თვითონ არჩევენ გამოსაცემ წიგნებს? 

- დიახ, თვითონ არჩევენ. შესაბამისი კომპეტენცია და გამოცდილება აქვთ. საბჭოზე წარმოადგენენ, განვიხილავთ და ვწყვეტთ, რა უნდა გამოიცეს, რა - არა. საბჭოს წევრები სათითაოდ ყველა წიგნს ვერ წავიკითხავთ, გამორიცხულია. რაკი ვიცით პრიორიტეტები და რაკი გვყავს საკუთარ სფეროში კომპეტენტური თანამშრომლები, გადაწყვეტილებებს ადვილად ვიღებთ. ეს ადამიანები ავტორებს იცნობენ, იციან, რა არის ახლა მნიშვნელოვანი მსოფლიოში. პირადად მე უფრო მეტად ვერთვები, როცა ქართველი ავტორების ნაწარმოებებზე ვმუშაობთ. ვცდილობ, რომ ყველაფერი წავიკითხო, მოცულობის მიუხედავად. თარგმნილ ლიტერატურას, ხშირად, გამოცემულს ვეცნობი, მით უმეტეს, თუ შესაბამისი ენა არ ვიცი.

- ზუსტად ეს მინდოდა მეკითხა - თუ არის წიგნები, რომლებსაც მხოლოდ გამოცემის შემდეგ კითხულობთ-მეთქი.

- დიახ, რა თქმა უნდა. მაგრამ თუ ვიცით, რომ ჩვენს პრიორიტეტში ჯდება, ავტორი საინტერესოა, ბევრ ენაზეა თარგმნილი, პრემიები აქვს მიღებული - ადვილად ვწყვეტთ. ცხადია, ყოველთვის ყველა პროექტი არ ამართლებს და შეცდომებიც დაგვიშვია. ყოფილა პროექტი, რომელიც ძალიან მოგვწონებია, მაგრამ საზოგადოებას არ მიუღია. საბედნიეროდ, უფრო ხშირად სწორ გადაწყვეტილებებს ვიღებთ. 

- მიმართულებების ხელმძღვანელები თუ შეგიცვლიათ? 

- არა, უფრო ახლები დაგვიმატებია. 

- თარგმნილი ლიტერატურა ახსენეთ, ნათქვამიც გაქვთ, რომ თარგმნილი წიგნები კარგად იყიდება. ეს ნიშნავს, რომ სათარგმნ ლიტერატურას სწორად არჩევთ და მსოფლიო ტენდენციებს ყურადღებით აკვირდებით. კონკრეტულად, რა მექანიზმებით ართმევთ თავს წიგნების შერჩევის პროცესს?

- წეღან ჩამოვთვალე კიდეც ამ მექანიზმების ნაწილი. ადამიანი, რომელიც ამ მიმართულებას ხელმძღვანელობს, მუდმივად აკვირდება ახალ ავტორებს, მუდმივად დავდივართ საერთაშორისო წიგნის ბაზრობებზე. ვხვდებით ჩვენს უცხოელ კოლეგებს, ბევრს მათგან ვიგებთ, ზოგჯერ ინფორმაციას გვიგზავნიან. ყველაფერს ვერ გამოსცემ, ჩვენი ფილტრები გვაქვს. ისიც მომხდარა, რომ ავტორის გამოცემა გვინდოდა, მაგრამ სხვამ დაგვასწრო. რაც შეეხება გაყიდვების მაჩვენებლებს, ბოლო სტატისტიკას რომ გადავხედე, ძალიან აქტიურად იყიდება ქართველი ავტორების წიგნები. ჩვენმა მარკეტინგის გუნდმა, რომელიც ახალგაზრდებისგან არის დაკომპლექტებული, ძალიან კარგი პროექტი წამოიწყო - „ვკითხულობ ქართულს“. ამანაც შეუწყო ხელი ქართველი ავტორების კითხვას. თანაც, ჩვენი ავტორები აქტიურები არიან, ლიტერატურულ პრემიებთან დაკავშირებული ამბებიც მნიშვნელოვანია. 2018 წლის ფრანკფურტის წარმატებამაც ფოკუსში მოაქცია ქართული ლიტერატურა. ახლა ბესტსელერებში სულ ქართველი ავტორები ხვდებიან და ძალიან მიხარია. 

- ახალი ქართველი ავტორების მოძებნაში რამდენად გეხმარებათ თქვენი გამომცემლობის მექანიზმები? თუ ახალი ავტორები ის ადამიანები არიან, რომლებიც ბედავენ, რომ თვითონ მოიტანონ თავისი ნამუშევრები?

- ბედავენ - რატომ?! ჩვენი კარი ყველასთვის ღიაა. 

- იმდენად გემოვნებიანი და წარმატებული გამომცემლობა გაქვთ, ვერ წარმომიდგენია, რომ ყველა, ვისაც თავში წიგნის დაწერა მოუვა, მაშინვე თქვენთან გამოიქცეს. 

- ბევრი გზავნის თავის ნამუშევარს, ჩვენი კარი მართლაც ღიაა. დიდი სიამოვნებით ვიწვევთ სათანამშრომლოდ ავტორებს, განსაკუთრებით, ახალგაზრდებს. ცხადია, გადაწყვეტილებას ადვილად არ ვიღებთ, მით უმეტეს, როცა ახალი ავტორია. ზოგს შეიძლება ჩვენთან თანამშრომლობა არც უნდოდეს. საბედნიეროდ, არჩევანი არსებობს. კონკურენცია ლიტერატურულ პროცესს ახალისებს, მეტ ინტერესს იწვევს. ყველა გამომცემლობას თავისი ნიშა და მიმართულება აქვს. 

- გულში ჩამრჩა თქვენი ფრაზა, რომ  ქართველ ავტორებს ყველაზე მეტად ქართველი მკითხველი დაეხმარება. ეს რომ წავიკითხე, გამახსენდა, რა თქვა გიორგი ლობჟანიძემ ჩემთან ინტერვიუში: „თანამედროვე ქართულმა მწერლობამ  ძალიან წინ გაუსწრო საზოგადოების განვითარებას. საზოგადოება დარჩა ღრმა სტერეოტიპების ტყვეობაში, მწერლობა კი წინ გავარდა. ხშირად, სწორედ ამის გამო იქმნება პრობლემა.“ თუ ეთანხმებით რეალობის ამგვარ აღწერას?

- გააჩნია, გიორგი რას გულისხმობს. მკითხველის წრე დიდი არ არის. თუ მკითხველ საზოგადოებას გულისხმობს, ისინი თითქმის ფეხდაფეხ მიჰყვებიან მწერლებს, ძალიან აქტიურად კითხულობენ და განიხილავენ. ზოგადად, საზოგადოება სტერეოტიპების ტყვეობაში რომ არის, ეს ყველამ ვიცით. თუნდაც, სოციალურ მედიაში რა ხდება. ქართველი მწერლები, წესით, ავანგარდში უნდა იყვნენ, აბა, რით არიან საინტერესო, დროს თუ არ გაუსწრეს?! 

- თქვენი ბიზნესი ერთ-ერთი პირველი იგრძნობს, თუ მწერლები და მკითხველები ერთმანეთს შორდებიან. ეს პროცესი თქვენ ნამდვილად დაგაზიანებთ.

- თუ მათ შორის ღრმა უფსკრულია, რა თქმა უნდა. მაგრამ, მე მგონი, არ არის. მკითხველი საზოგადოება არაერთგვაროვანია. არის მკითხველი, რომლისთვისაც მიუღებელია, მაგალითად, ზაზა ბურჭულაძე, როგორც მწერალი. მისი ახალი რომანი, რომელიც უნდა გამოვიდეს, ალბათ, ძალიან ბევრს შოკში ჩააგდებს. რომ ვკითხულობდი, მეგონა, რომ ზაზას ბოლომდე გაშიშვლებულ ნერვებს ვხედავდი. საოცარი რომანია, მძიმედ წასაკითხი, ძალიან ღრმა და საკმაოდ დეპრესიულიც კი. მაგრამ უაღრესად საინტერესოა. თუ მოუმზადებელი ადამიანი ამ წიგნს წაიკითხავს, შეიძლება, მისთვის აბსოლუტურად მიუღებელი აღმოჩნდეს. მაგრამ ვინც მკითხველია, ვინც ხვდება, რას ამბობს ზაზა - ზოგჯერ პროვოკაციულად, ეპატაჟურადაც - მისთვის, შეიძლება, ეს ერთ-ერთი საუკეთესო ნაწარმოები აღმოჩნდეს. არის საზოგადოების ნაწილი, რომლისთვისაც ზოგიერთი ქართველი ავტორი მიუღებელია. მაგრამ არის საზოგადოების ნაწილი, რომელიც, პირიქით, ელოდება ამ წიგნებს. ისინი ფიქრობენ, რომ ქართველი ავტორები აქტუალურები არიან. არ შემიძლია, არ გავიხსენო ნინო კასრაძის გამოსვლა „თავისუფალი ლიტერას“ დაჯილდოებაზე. მე რომ მწერალი ვიყო, ბედნიერი ვიქნებოდი. ნინოსნაირი მკითხველებიც ხომ არსებობენ? 

- ნინოსნაირი მკითხველი, სამწუხაროდ, თითზე ჩამოსათვლელია. 

- სამწუხაროდ, მაგრამ ჩვენი გამომცემლობის მისია ესეც არის, რომ ბევრი ახალი მკითხველი გააჩინოს. 40 და 60 წლის ზემოთ ასაკში ადამიანს კითხვას ვერ შეაყვარებ. ჩვენი ერთ-ერთი მთავარი პრიორიტეტი კარგი საბავშვო ლიტერატურის გამოცემაა. პატარა ბავშვი კარგ მკითხველად თუ ჩამოყალიბდა, წიგნი მთელი ცხოვრების განმავლობაში ეყვარება. 

„მთელ მსოფლიოში არიან მწერლები, რომლებიც მკითხველთა შეზღუდული წრისთვის წერენ.“
 

- დავაზუსტებ: გიორგი ლობჟანიძე ზუსტად იმას გულისხმობდა, სოციალურ სივრცეში რა რეაქციაც მოჰყვება ხოლმე მწერლის რაიმე ნათქვამს ან ნაშრომს. გიორგი ამბობდა, შენ დაწერ ერთს და ვიღაც ამას უკუღმა კითხულობსო. როგორც ჩანს, თვითონ სოციალური ქსელის ბუნებაა ასეთი, რომ სწორ სურათს არ გაჩვენებს. შეიძლება, ადამიანმა იფიქროს, რომ საზოგადოება მოუმზადებელია ისეთი ლიტერატურისთვის, როგორსაც, თუნდაც,  გიორგი ქმნის: ცოდნა და გემოვნება უნდა გქონდეს, რომ მისი ლექსები გაიგო. 

- მთელ საზოგადოებაზე გიორგის ნათქვამს ვერ გავავრცელებთ. მაგრამ კომენტარები სოციალურ ქსელში მართლაც დამაბნეველი და დამთრგუნველი შეიძლება იყოს. მეორე მხრივ, ყველა მწერალს თავისი მკითხველი ჰყავს. მთელ მსოფლიოში არიან მწერლები, რომლებიც მკითხველთა შეზღუდული წრისთვის წერენ. მიშელ უელბეკი ძალიან ცნობილი მწერალია, მაგრამ მას და სტივენ კინგს ერთნაირი რაოდენობის მკითხველი არ ჰყავთ.

- „ჰარი პოტერის“ სერიის პირველი წიგნი („ჰარი პოტერი და ფილოსოფიური ქვა“) 2002 წელს გამოეცით. ახლა, ოცი წლის შემდეგ, სასაცილოც აღარ არის ის აურზაური, რაც ამ წიგნის გამოცემას მოჰყვა. სატელევიზიო დებატებიც კი იმართებოდა იმასთან დაკავშირებით, შეიძლებოდა თუ არა „ჰარი პოტერის“ წაკითხვა.  ეს ჩემთვის ნიმუშია, რამდენად წინ წავიდა საზოგადოება ამ ოცი წლის განმავლობაში. თქვენი გამომცემლობის არსებობის მანძილზე, როგორ ხედავთ საზოგადოების განვითარების პროცესს? რა არის თქვენთვის გამორჩეულად საინტერესო ამ პროცესში? 

- „ჰარი პოტერთან“ დაკავშირებით რაც გაიხსენეთ, ეს ძალიან უცნაური და შოკისმომგვრელი გამოცდილება იყო. მაშინ  არ დავთმეთ და, თითქოს, საზოგადოების მოთხოვნის საპირისპიროდ, მაინც გავაგრძელეთ ამ წიგნების გამოცემა. ბევრმა მშობელმა გვითხრა: ჩემი შვილი, რომელიც არაფერს არ კითხულობდა, „ჰარი პოტერით“ „მოიწამლა“ და წიგნების კითხვა ამის შემდეგ დაიწყოო. ვინ იცის, კიდევ რამდენი ბავშვი იქნებოდა მკითხველი, ის ამბავი რომ არ ატეხილიყო. თუმცა, ყველაფერს ვაკეთებთ იმისთვის, რომ რაც შეიძლება მეტი ბავშვისთვის იყოს ხელმისაწვდომი მათი ასაკისთვის საინტერესო წიგნები. არასდროს მომბეზრდება იმის თქმა, რომ მსოფლიოში საუკეთესო საბავშვო ლიტერატურის კატალოგი გვაქვს. თქვენს კითხვას რაც შეეხება, ვხედავთ, რომ მეტი ბავშვი კითხულობს. მეტი მშობელი არჩევინებს ბავშვებს წიგნებს. ეს უდიდესი მიღწევაა. 

- ბავშვებს არჩევინებს წიგნებს - რას ნიშნავს?

- მაგალითად, ადრე წიგნის ბაზრობაზე ერთ-ერთი მთავარი ნიშანი ის იყო, რომ მშობლები ბავშვებთან ერთად მოდიოდნენ და ბავშვი თხოულობდა: „დედიკო, „ტოპო-ტიპი“ მიყიდე“. დედა პასუხობდა: „არა, მოდი, ენციკლოპედიას გიყიდი“. მშობელი უგულებელყოფდა შვილის არჩევანს და არამკითხველი ბავშვებიც აქედან ჩნდებოდნენ. დღეს ახალგაზრდა მშობლები ბავშვებთან ერთად მოდიან და ეკითხებიან: „აბა, რა გინდა, რომ ვიყიდოთ?“ ბავშვებს აძლევენ არჩევანის საშუალებას, სულ პატარებსაც კი. ეს უდიდესი წინსვლაა იმიტომ, რომ ბავშვებს, როგორც წესი, წიგნის არჩევა არ ეშლებათ. ბევრი მშობელი წუხს, ბავშვს კომიქსები აინტერესებსო. მერე რა?! სწორედ იმიტომ გამოდის მრავალფეროვანი ლიტერატურა, რომ ბავშვებს არჩევანი ჰქონდეთ. 

- ეს ძალიან საინტერესო პასუხი იყო. 

- არ ვიცი, რამდენად ხშირად უკითხავენ მშობლები შვილებს, მაგრამ მგონია, ესეც ერთ-ერთი ფაქტორია, რის გამოც მეტი მკითხველი ბავშვი გაჩნდა. თუმცა, ჩემი აზრით, საკვანძო გარდატეხა მაშინ მოხდება, როცა სახელმწიფო პროგრამა ამუშავდება და სკოლები უფრო მეტად დაინტერესდებიან წიგნების მიმართ ბავშვების დამოკიდებულებით. ჩვენს კონკურსში „ყველაზე წიგნიერი“ ბევრი სკოლაა ჩართული. ამ კონკურსის საფუძველზე ვარჩევთ სხვადასხვა ასაკობრივ კატეგორიაში გამარჯვებულ მოსწავლეებს. ძალიან აქტიურობენ ბავშვებიც, მასწავლებლებიც, სკოლებიც. მაგრამ ვხედავთ, საქართველოს რა შედეგები აქვს, თუნდაც, PIRLS-ის კვლევაში - ბავშვები წაკითხულის შინაარსს ვერ იგებენ. ვიცი, რომ ადამიანები ფიქრობენ და ზრუნავენ, რომ ეს შედეგი შეიცვალოს. ჩვენც მზად ვართ, ხელი შევუწყოთ. რომ სურათი გავაუმჯობესოთ. სახელმწიფო თუ არ ჩაერთო, ერთი-ორი გამომცემლობა მდგომარეობას არსებითად ვერ შეცვლის. 

- თქვენს მონაწილეობას როგორ ხედავთ? ვიცი, რომ სკოლებში თანამედროვე ბიბლიოთეკებს ხსნით. 

- ხშირად ცალკეული დირექტორების აქტიურობაზეა დამოკიდებული, სკოლაში რამდენად გამართულია სასწავლო პროცესი. ჩემი პირადი ინტერესია და პროექტიც დავიწყე, რომელსაც „საქართველოს ბანკთან“ ერთად ვახორციელებთ. რეგიონების სკოლებში ბიბლიოთეკებს ვაკეთებთ. 

- მარტო ბიბლიოთეკებიც არ არის, როგორც ვიცი, იდეათეკები ჰქვია და ბევრად მეტს გულისხმობს, ვიდრე, ვთქვათ, წიგნების საცავს.

- ეს არის სივრცე, სადაც ბავშვებს შეუძლიათ, არამარტო წიგნები წაიკითხონ, არამედ ყველაფერს გაეცნონ, რაც სჭირდებათ: ინტერნეტი, კომპიუტერი და პროექტორი აქვთ; შეუძლიათ, დისკუსია გამართონ, იმეცადინონ, სტუმარი მიიწვიონ. პირველი იდეათეკა 2018 წელს მესტიაში გავხსენით. პროექტში „საქართველოს ბანკი“ რომ ჩაერთო, პანდემიაც დაიწყო. ხელი შეგვეშალა, მაგრამ უკვე 10 იდეათეკა გვაქვს გახსნილი სხვადასხვა რეგიონში, მათ შორის, ბოლო - ახალქალაქში. წელს კიდევ ხუთი სკოლა აღიჭურვება თანამედროვე წიგნებით, ტექნიკით, ავეჯით. დიცი, ხურვალეთი და ნიქოზი საზღვრისპირა სოფლებია, რომლებსაც იდეათეკები აქვს. წარმოუდგენელი ეფექტი მივიღეთ ყველგან, ბავშვები ამ ოთახიდან აღარ გამოდიან. 

- თქვენს საქმიანობას ორი მხარე აქვს: ბიზნესის განვითარება და საზოგადოების განვითარება. იდეათეკები არ არის ერთადერთი, რასაც საზოგადოებისთვის აკეთებთ. უკვე ახსენეთ თქვენი პროექტები „ვკითხულობ ქართულს“ და „ყველაზე წიგნიერი“. საკუთარ თავში როგორ აბალანსებთ ბიზნესის და საზოგადოების განვითარების ინტერესს? მათ შორის ხომ ბუნებრივი კონფლიქტია?

- პირიქით, ბუნებრივად ბალანსდება. საგამომცემლო საქმიანობა თავიდან ბოლომდე. საქველმოქმედო ვერ იქნება, მოგება უნდა მიიღო იმისთვის, რომ ახალი პროექტები განავითარო. მაგრამ წიგნის გამოცემა ბუნებრივად უკავშირდება საზოგადოების განვითარებას. ჩანასახშივე არ არის კონფლიქტი. მე მყავს თავის საქმეზე შეყვარებული პროფესიონალების გუნდი და, ამის გამო, ბედნიერი ვარ. ადრე თუ ჩემი 24 საათიანი ყოველდღიური ჩართულობა იყო საჭირო, შაბათ-კვირის ჩათვლით, ახლა მეტი თავისუფალი დრო მაქვს იმისთვის, რომ საზოგადოებრივ პროექტებზე ვიმუშაო. ამას ადრე ვერ შევძლებდი. 

„იქ, სადაც საღი აზრია, პრობლემები ადვილად გვარდება.“

- თქვენი გუნდის ნაწილს უშუალოდ ავტორებთან უხდება მუშაობა, მათი მომავალი წიგნების რედაქტირება. როცა აზრთა სხვადასხვაობაა იმასთან დაკავშირებით, ჯერ კიდევ გამოუქვეყნებელ ნაწარმოებში რა ცვლილებები უნდა შევიდეს, როგორც ვიცი, გამომცემლობა უთმობს ავტორებს. ბოლოს მაინც ისე ხდება, როგორც ავტორი გადაწყვეტს. 

- დიახ, ასეა ხშირად

- ეს პრობლემას ხომ არ გიქმნით თქვენს თანამშრომლებთან? ყველას კარგად ესმის, რომ მათ უნდა დათმონ, რადგან ასეთია გამომცემლობის პოლიტიკა?

თუმცა, არ არის ისეთი კონფლიქტი, რომელსაც, ბოლოს და ბოლოს, ვერ გადავჭრით. ხშირად ჩემი თანამშრომლები მოდიან ჩემთან და მეკითხებიან - ესა და ეს პრობლემა როგორ მოვაგვაროთ? შეიძლება, კითხვა ავტორს, სხვა გამომცემლობას, ზოგჯერ, მთარგმნელს უკავშირდებოდეს. პირველ რიგში, ვარკვევ, თვითონ როგორ ფიქრობს ამ პრობლემის მოგვარებას; რა იქნებოდა სწორი, მისი აზრით. ძალიან იშვიათად ყოფილა, რომ ჩვენი ხედვები აცდენილა. იქ, სადაც საღი აზრია, პრობლემები ადვილად გვარდება. ყოველთვის მხარს ვუჭერ საღ აზრს და მგონია, რომ ისეთი თანამშრომლები მყავს, რომლებიც ადეკვატურ გადაწყვეტილებებს იღებენ. შეიძლება, შეცდომა დაუშვან. მეც ბევრჯერ დამიშვია შეცდომა. ერთი-ორ შეცდომას უდიდესი ზარალიც მოუტანია ჩვენთვის. მაგრამ  არ არსებობს ადამიანი, რომელიც არ ცდება. 

- რა ტიპის შეცდომას გულისხმობთ? 

- მაგალითად, შეცდომაა ამა თუ იმ გამოცემაზე მეტისმეტად ბევრი რესურსის დახარჯვა; შეცდომაა, თუ არასწორად შეფასდა რომელიმე წიგნის პოტენციალი. 

- ასეთ შეცდომებზე ვინმე პასუხს აგებს? თუ ითვლება, რომ ასატანი შეცდომებია?

- პასუხი როგორ უნდა ვაგებინო? ყოფილა კორექტურა წიგნის ყდაზე; ან ძალიან უხეში შეცდომა გაპარულა ტექსტში. რეპუტაციული ზარალია, სხვა თუ არაფერი. პასუხისგება რაში გამოიხატება? ზარალი უნდა აანაზღაურებინო? ეს ყოველთვის არ გამოდის. მეც დამიშვია შეცდომები, მათ შორის, უხეშიც. ამ შეცდომებს მატერიალური ზარალი მოაქვს. 

თუ ისეთი გამოუსწორებელი ზიანი მიადგა გამომცემლობას, რომ ეს სხვა თანამშრომლებზეც აისახა, იმ ადამიანს დავემშვიდობები. მაგრამ თუ ვხედავ, რომ განიცდის და მზად არის, რომ თავდაუზოგავად იშრომოს, რა თქმა უნდა, შანსს ვაძლევ. ყოფილა შემთხვევა, რომ პრობლემის შესახებ გვიან გამიგია. მიკითხავს, აქ რაღაც პრობლემას ვხედავ და რა ხდება-მეთქი? დაუმალავთ და მერე უთქვამთ, შევცდით, რომ დაგიმალეთ, გვეგონა, ჩვენ თვითონ მოვაგვარებდითო. ერთხელ ვუთხარი: „თქვენი პასუხისმგებლობა ზუსტად ის არის, რომ ასეთი შემთხვევები არ დაფაროთ; მე რომ დროულად ჩავრეულიყავი, პრობლემა ასე არ გართულდებოდა.“

- თქვენს გამომცემლობას თავიდან „ბაკურ სულაკაურის გამომცემლობა“ ერქვა, ახლა „სულაკაურის გამომცემლობა“ ჰქვია. რა აღმოაჩინეთ საკუთარ თავში ახალი, როდესაც საქმიანობის გაგრძელება თქვენი ყოფილი მეუღლის და ბიზნესპარტნიორის - ბაკურ სულაკაურის გარეშე მოგიხდათ? როგორ დაძლიეთ ეს რთული მომენტი?

- პასუხისმგებლობის დიდი წილი თავიდანვე მე მქონდა აღებული. მართალია, გადაწყვეტილებებს ერთობლივად ვიღებდით, მაგრამ ყოველდღიური ოპერაციები მთლიანად ჩემზე იყო. როდესაც საქმიანობა დავიწყეთ, სულ ორი-სამი ადამიანი ვიყავით. ბევრ რამეს მე ვაკეთებდი, ტექნიკური მხარე იქნებოდა, თუ შინაარსობრივი. მაგრამ როცა თანამშრომლები გემატება და გუნდის ფუნქციონირება შენი პასუხისმგებლობაა, ამის გაცნობიერების მომენტი იყო ყველაზე რთული. თანაც, მაშინ ძალიან პატარაც ვიყავი. მაგრამ, რაკი ჩავერთე, უკან აღარ დამიხევია. დიდი ხანია, ბაკური გამომცემლობის საქმეში აღარ ერევა. გადაწყვიტა, მთლიანად სკოლის მიმართულებაში ჩართულიყო. გამომცემლობის დამოუკიდებლად მართვა ჩემთვის პრობლემა არ ყოფილა. მაგრამ პრობლემა იყო ის, რომ თანამოაზრე და პარტნიორი დავკარგე, რომელთან ერთადაც მეტის გაკეთება შეიძლებოდა. 

- როცა საქმე მთლიანად თქვენს მხრებზე გადმოვიდა, როგორც მივხვდი, ახალი უნარების განვითარება, საკუთარ თავში ახალი თვისებების აღმოჩენა არ დაგჭირდათ. 

- „რა მეშველება!“ მომენტი არ მქონია. ჩემთვის ადამიანური ფაქტორი უფრო მძიმე გადასატანი იყო, ვიდრე ბიზნესთან დაკავშირებული სირთულე. ყველა ეტაპზე ჩართული ვიყავი და ყველა პროცესის გამართვაში ვმონაწილეობდი. ბევრად უფრო კომფორტულიც კი არის გადაწყვეტილების მიღება, როცა პასუხისმგებლობა მთლიანად შენზეა. ყოველთვის მიყვარდა დამოუკიდებლობა და, ამ შემთხვევაში, მთავარი გამოწვევა ეს არ ყოფილა. 

- ნათქვამი გაქვთ, „სულაკაურის გამომცემლობა“ ჩემთვის მესამე შვილიაო. პირველ და მეორე შვილს რა განწყობა აქვთ „მესამე შვილის“ მიმართ? ხომ არ აღიზიანებთ მისი არსებობა? ხომ არ ეჭვიანობენ?

- შვილები 26 და 24 წლის არიან. ჰქონდათ გაღიზიანების მომენტიც და ეჭვიანობაც. ოჯახის ხელშეწყობა რომ არა, ვერაფერს შევძლებდი. გვეხმარებოდნენ ბებიები და ბაბუები, მათ შორის, ჩემი დედამთილი და მამამთილი, რომელთა მიმართ დიდი მადლიერების გრძნობა მაქვს. გვეხმარებოდნენ ჩემი მშობლები, ჩემი ბებია, რომლის ხელშიც იზრდებოდნენ ბავშვები. ყველაფერს თანაბარ დროს ვერ ვუთმობდი. უბრალოდ, ყოველთვის მშვიდად ვიყავი, რადგან ჩემი შვილები აბსოლუტურად საიმედო ხელში იყვნენ. 

- თქვენ მშვიდად იყავით და - ბავშვები?

- ბავშვები, რა თქმა უნდა, განიცდიდნენ. ანამ, რომელმაც სწავლა უკვე დაამთავრა, ჩვენთან დაიწყო მუშაობა. ზოგჯერ დღისით ჭამას ვერ ვასწრებ და სულ მეუბნებოდა, როგორ ვერ ასწრებო. ერთი-ორჯერ მოხვდა სიტუაციაში, როცა თვითონაც ვერ მოასწრო და ნახა, ასეთი ჩართულობა რას ნიშნავს. მითხრა, ახლა მივხვდი, დედა რატომ არასდროს არ გვყავდა სახლშიო (იცინის). თვითონ უკვე ისეა ჩართული, რომ ზოგჯერ ტელეფონზე არ მპასუხობს.  

- რა პროფესიის არის?

- საერთაშორისო ეკონომიკისა და მარკეტინგის სპეციალისტია. მარკეტინგის დეპარტამენტში მუშაობს. რა თქმა უნდა ბავშები განიცდიდნენ, რომ დედა გვერდით არ იყო. მე თვითონ გული მეგლიჯებოდა ზოგჯერ. ერთ-ერთი პირველი წიგნის ბაზრობის გამართვას ვაპირებდით და ნიკა ავად გახდა. ჩუტყვავილა ჰქონდა. როგორ არ მინდოდა წასვლა, მაგრამ რა უნდა მექნა, მე ვიყავი ორგანიზატორი. რა თქმა უნდა, მოვიდა ბებია, მაგრამ ძალიან რთული დღე იყო ბავშვისთვისაც და ჩემთვისაც. 

- დღემდე გახსოვთ. 

- ყველა ასეთი დღე მახსოვს. ახლობლების, ოჯახის წევრების ასეთი მხარდაჭერა რომ არ მქონოდა, ამის მეათედს ვერ შევძლებდი. 

- მთელი იმ პროექტებიდან და საქმიდან, რაც გიკეთებიათ ბიზნესის თუ საზოგადოებრივ ასპარეზზე, ყველაზე მნიშვნელოვანი და ეფექტიანი რა იყო საზოგადოების განვითარებისთვის? 

- არასდროს დამავიწყდება ფრანკფურტის წიგნის ბაზრობაზე ერთ-ერთი პირველი წასვლა 2000 თუ 2001 წელს. ფერადი, ხარისხიანი საბავშვო წიგნები უკვე გამოცემული გვქონდა. იქ გავიცანით ერთი ევროპელი გამომცემელი, რომელმაც მითხრა: თქვენ ვერ ხვდებით, რამხელა წვლილი შეგაქვთ საზოგადოების განვითარებაში ზუსტად იმით, რომ ასეთი საბავშვო წიგნები გამოეცით ქართულად; თქვენ ამით საზოგადოებას ცვლითო. მაშინ ძალიან ახალგაზრდა ვიყავი და გავოცდი. ახლა ვაფასებ მის სიტყვებს. თქვენს კითხვაზე პასუხი ის მაქვს, რომ პირველი ხარისხიანი საბავშვო წიგნები ქართულ ენაზე ჩვენ გამოვეცით. ამან მართლა ითამაშა თავისი როლი იმაში, რომ დღეს ადამიანები მეტს კითხულობენ, ბავშვები კითხულობენ და მშობლები ბავშვებთან ერთად არჩევენ წიგნებს. 

„იმედი გვაქვს, რომ არუნდატი როის ჩამოვიყვანთ.“ 

- უამრავ საინტერესო ადამიანს შეხვედრიხართ, სუპერ სტუმრების მასპინძელიც ყოფილხართ საქართველოში: ორჰან ფამუქი, მიშელ უელბეკი, ერლენ ლუ, ერიკ ემანუელ შმიდტი თქვენი სტუმრები იყვნენ. პირადად იცნობდით ასტრიდ ლინდგრენს. 

- პანდემიამ შეგვიშალა ხელი, მაგრამ იმედი გვაქვს, რომ არუნდატი როის ჩამოვიყვანთ. 

- მართლა?! შესანიშნავია, საქართველოში ძალიან პოპულარული მწერალია. კითხვა ასეთი მაქვს: ვინ არის ყველაზე საინტერესო ადამიანი მათ შორის, ვისაც ოდესმე პირადად შეხვედრიხართ?

- ძალიან ცუდი კითხვაა, ყველაზე საინტერესოს დასახელება თითქმის შეუძლებელია. მეც გვიან ვხვდები ხოლმე, რამდენ საინტერესო ადამიანთან ურთიერთობის საშუალება მქონია, ჩემი პროფესიიდან გამომდინარე. 

- მით უმეტეს, ვერ გაგიშვებთ ამ კითხვაზე პასუხის გარეშე. 

- ალბათ, სუბიექტური ვიქნები. ქართველი ავტორების უმრავლესობასთან ვმეგობრობ და ყველა ძალიან საინტერესო ადამიანია. უბრალოდ, არ შემიძლია არ ვთქვა ის, რაც მახსენდება, როგორც ერთ-ერთი პირველი ჯადოქრობა: თანამშრომლობა აკა მორჩილაძესთნ და მის წიგნებზე მუშაობა. გიოს (იმავე აკა მორჩილაძის) პირველი ხელნაწერი დღემდე შენახული მაქვს. მახსოვს, როგორ ვკითხულობდი სანთლის შუქზე და როგორი შთაბეჭდილება მოახდინა ჩემზე. მაშინ საერთოდ არ იყო ცნობილი. მეორე მნიშვნელოვანი ნაწარმოები, რომელიც მოიტანა, „სანტა ესპერანსა“ იყო. ერთად ვფიქრობდით, როგორ უნდა გამოგვეცა. ჩანთის იდეა მე დამებადა. ჩემი მონაწილეობაც არის „სანტა ესპერანსას“ და „მისტერ დიქსლის მდუმარე ყუთის“ ვიზუალური სახის შექმნაში. ჩემთვის ეს უდიდესი ბედნიერებაა. 

- დიდი მადლობა საინტერესო საუბრისთვის. ინტერვიუს დავასრულებთ თქვენი კომენტარით ცნობილი ადამიანების ორ გამონათქვამზე. პირველი ციტატის ავტორია თანამედროვე ფრანგი მწერალი ბერნარ ვერბერი (1961): „განავითარე შენი ძლიერი მხარეები, იმის ნაცვლად, რომ სუსტი მხარეების გაძლიერებაზე იზრუნო.“

- პიროვნებაზე თუ ვსაუბრობთ, როცა გაქვს სუსტი მხარე, რომელიც, საბოლოოდ, გაზიანებს, ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ შეცვალო. მაგრამ თუ ბიზნესის კუთხით შევხედავთ, ვეთანხმები. თუკი სუსტ მხარეზე ბევრ ენერგიას დახარჯავ, ძლიერს ყურადღება მოაკლდება და აუცილებლად დაზიანდება. გვიცდია, რომ რაღაც სხვა მიმართულებაც განგვევითარებინა, მაგრამ არ გამოგვივიდა და მივხვდით, რომ ის უნდა გავაძლიეროთ, რაშიც მაგრები ვართ. ამან გაამართლა. თუმცა, პიროვნულ დონეზე ნამდვილად ღირს, რომ შენს თავზე მეტი იმუშაო. 

- მეორე ციტატა ეკუთვნის ამერიკელ პოეტს და ესეისტს - რალფ უოლდო ემერსონს (1803-1882): „სიყვარული ადამიანში საკუთარი ღირსების ანარეკლია.“ 

- ზუსტად ვიცი, რომ თუ არ გიყვარს შენი საქმე, თუ ის ადამიანები არ გიყვარს, ვისთან ერთადაც რაღაცას აკეთებ, ბედნიერი ვერ იქნები. ღირსების ანარეკლია თუ არა სიყვარული, არ ვიცი, ალბათ, არის. ამაზე არ მიფიქრია.
 

ფოტომასალა: დავით ბანცაძე