- ლევან, როგორ ფიქრობთ, შემოქმედებითმა ადამიანმა აუცილებლად უნდა გარისკოს? შემოქმედებას რისკი ყოველთვის ახლავს?

- დიდი თემაა. შემოქმედება, ჩემი აზრით, სწორედ ის პროცესია, რომ მიაგნო რაღაც ისეთს, იდეა იქნება თუ ფორმა, რაც აქამდე არავის შეუმჩნევია. ეს არის ნამდვილი შემოქმედების ჩემეული აღქმა, - რომ გააკეთო რაღაც, სრულიად ინოვაციური. ეს, რა თქმა უნდა, უდიდესი რისკია. თუ სხეულში არ დაგიარა იმ შეგრძნებამ, რომ: „ვაიმე, ხომ არ გავგიჟდი?!“ - არც აქვს მაგ იდეას პოტენციალი. იმიტომ, რომ თუ უკვე ნანახი გაქვს, თუ სიმშვიდის ტერიტორიაზე ხარ, თუ იცი, რომ სხვას ეს ბევრჯერ გაუკეთებია და გამოსვლია, მაშინ იდეა არ არის ბოლომდე შემოქმედებითი. 

- თქვენი თავი თავგადასავლების მოყვარულად თუ მიგაჩნიათ?

- დიახ, საერთოდ, ცხოვრებას აღვიქვამ თავგადასავლებად. ამ სიტყვას საუბარშიც ხშირად მოვიხმარ ხოლმე, მაშინაც, როცა საჭირო არ არის. მაგალითად, შეხვედრას შემდეგ ასე კი არ ვემშვიდობები: „გმადლობთ, კარგი შეხვედრა იყო.“ არამედ, ასე: „გმადლობთ, ერთად კარგი თავგადასავალი გავიარეთ.“ თუ ისე შევხედავთ ცხოვრებას, რომ არაფერი ახალი არ ხდება, თავგადასავალიც კი არ არის, - მაშინ მეწყება ხოლმე ფიქრი, რომ ჩემი ტვინი დახურულია. ჩემთვის თავგადასავალთან არის მიბმული ტვინის გახსნის, შემოქმედებითი ფანტაზიის გახსნის მომენტი. თუ თავგადასავალში ვარ, მაშინ ტვინიც გახსნილია. თუ არ ვარ - არ არის. 

- თავგადასავლების მოყვარული ბუნებით, იმ ორგანიზაციის შემოქმედებითი ხელმძღვანელი ხართ, რომელშიც 100-ზე მეტი გამომგონებლური ენერგიით დამუხტული თანამშრომელია. ეს ორი ფაქტი როგორ უთავსდება ერთმანეთს? 

- ჩვენი პროფესია, რომელსაც შემოქმედებითი ხელმძღვანელი ჰქვია, ფაქტობრივად, ორი სხვადასხვა სამყაროს მიჯნაზეა. ჩვენი საქმე ამ ორი სამყაროს დაკავშირებაა. ერთი მიწიერი სამყაროა, სადაც გჭირდება, იყო რაციონალური და ლოგიკური; მეორე სამყარო სრულიად ალოგიკურია. იქ ლოგიკას არათუ არ უნდა გამოეკიდო, პირიქით, უნდა განერიდო. ეს ირაციონალური, აბსტრაქტული სამყაროა. ჩვენი საქმიანობა ნიშნავს, რომ აბსტრაქტული ფანტაზიის სამყაროდან გამოიტანო იდეები და რაციონალურ-ლოგიკურ ჭრილში გადათარგმნო. რომ შევაჯამოთ, არის გონების მუშაობის რეჟიმი, როდესაც გრძნობებზე, შეგრძნებებზე, არარაციონალურ აღქმებზე ხარ დამოკიდებული. თუმცა, მერე დგება მომენტი, როცა უნდა გადმოერთო, გახდე ჩვეულებრივი ადამიანი, ესაუბრო შენს თანამშრომელს, ლოგიკურად განუმარტო, რომ ეს იდეა არ არის კარგი ამიტომ და ამიტომ. შეიძლება ითქვას, რომ თარჯიმნები ვართ. იდეებს ვთარგმნით ისე, რომ შესაძლებელი იყოს მათი გაგება, გამოთქმა, დაწერა, ჩვენება... 

- ახლა „ლივინგსტონში“ პირადად თქვენს ფუნქციაზე გვიყვებით?

- ჩემი, როგორც „ლივინგსტონის“ თანადამფუძნებლის, საზრუნავია შემოქმედებითი და ინოვაციური კულტურის დამკვიდრება ორგანიზაციაში. რისთვის არსებობს „ლივინგსტონი“? იმისთვის, რომ შევქმნათ გარემო, სადაც ადამიანებს საშუალება ექნებათ, ბოლომდე გაშალონ ფრთები საკუთარ პროფესიაში. ჩვენ გვჯერა ადამიანის გონების შეუზღუდავი პოტენციალის. ვამბობთ, რომ მოდი, შევკრიბოთ ხალხი, ვისაც საშუალებას მივცემთ, რომ ბოლომდე გაიბრწყინოს. „ლივინგსტონის“ სახელი მოდის რიჩარდ ბახის ნოველიდან „თოლია, სახელად ჯონათან ლივინგსტონი“. ამ ფილოსოფიის ბოლომდე გვჯერა: ადამიანი რაღაცას რომ მოინდომებს, თუ აქვს მოტივაცია, თუ ბოლომდე დაიხარჯება, საქმეს მთელი სულით და გულით თუ გააკეთებს, - არნახულ შედეგებს მიაღწევს. ჩემი ერთ-ერთი როლი „ლივინგსტონში“ ის არის, რომ შევქმნა კულტურა, დავმუხტო, გავამხნევო ადამიანები, საკუთარი თავის რწმენა მივცე. ისეთი გარემო შევუქმნა, რომ მერე ჩვენც გავოცდეთ - თურმე, რამდენი შესძლებია! და თვითონაც გაუკვირდეს - თურმე, ასეთი რამ შესაძლებელი ყოფილა!  

- ეს გაორება, რაზეც თქვენ ილაპარაკეთ, სამყაროებს შორის მიმოსვლა - თქვენი ფსიქიკისთვის ცოტა საშიში ხომ არ არის? 

- არ მგონია (იცინის). უნდა შეგეძლოს, დააკვირდე, რა ხდება შენს შინაგან სამყაროში, შენს გონებაში და შემდეგ უნდა შეგეძლოს ამის გადმოთარგმნა, გარეთ გამოტანა. ყველა ადამიანს თავის შინაგან სამყაროში აქვს სხვადასხვა აზრი, ხედვა. უბრალოდ, მხოლოდ ზოგი ახერხებს იმის შემჩნევას, რომ მის გონებაში რაღაც უცნაური აზრი მოიხარშა და რა კარგი იქნებოდა, რომ გაეკეთებინა ის, რაზეც იფიქრა. ჩემი რწმენაა, რომ ნებისმიერი ადამიანი შემოქმედია. უბრალოდ, ზოგი ამ უნარს კარგად იყენებს, მათ შორის, საქმეში.

„ჩემი რიტუალი უკავშირდება იმას, რომ ამოცანა, ანუ დავალება ჩემთვის არის ღმერთი.“ 

- გავრცელებული აზრის საპირისპიროდ, თქვენ თქვით, რომ კრეატივში დისციპლინა უპირველესია. როგორ უთავსდება ერთმანეთს ადამიანის შემოქმედებითი ბუნება და დისციპლინა?

- ეს აღქმა ნამდვილად არსებობს, რომ შემოქმედი ადამიანები არადისციპლინირებულები არიან და, რეალურად, ალბათ, ვართ. უფრო ქაოსურად ვმოქმედებთ, ხანდახან, გარე თვალისთვის აუხსნელად. თუმცა, ნებისმიერი წარმატება, თუნდაც, შემოქმედებითი წარმატება, დისციპლინას მოითხოვს. ხშირად აღფრთოვანებული ვარ ხოლმე წარმატებული გენიოსების ცხოვრების ამბებით, - როგორ ირჯებოდნენ და როგორ შრომობდნენ. გულით მუშაობა აუცილებელია, რომ შენი შემოქმედებითი უნარი საქმედ აქციო. იმიტომ კი არა, რომ სამსახური გქონდეს და ფული იშოვო. იმიტომ, რომ თუ რაღაც ნიჭი გაქვს, სამყაროს წინაშე ვალდებული ხარ, რომ შენი ნიჭი გამოხატო. იმისათვის, რომ სწორად გამოხატო და სხვაც დამუხტო, სხვასაც ასიამოვნო შენი ნამუშევრით, ტექნიკურ შესრულებაზე ბევრი დროის დახარჯვა გჭირდება. ყველა დეტალზე უნდა იფიქრო, გააშალაშინო და მხოლოდ ამის შემდეგ შეიძლება გამოგივიდეს შედევრი. დისციპლინის გარეშე შედევრი არ გამოვა. 

- თქვენი თვითდისციპლინა რაში გამოიხატება?

- ჩემი რიტუალი უკავშირდება იმას, რომ ამოცანა, ანუ დავალება ჩემთვის არის ღმერთი. ასე გადავწყვეტ ჩემს თავთან, რომ მოდი, ლევან ლეფსვერიძე გადავაგდოთ იმ თავგადასავალში, რომ ბოლომდე მიაწვეს, გაწუროს, ბოლომდე დაიხარჯოს და, აბა, რა გამოვა?! ვთქვათ, გასაკეთებელია სარეკლამო კამპანია. ჩემი მიდგომა არის, რომ, მოდი, ვცადოთ, რა გამოვა ჩემი თავისგან, თუ ბოლომდე დავიხარჯები. და მე თვითონ მიკვირს, თურმე, რამდენის მოფიქრება შემძლებია. ჩემი თვითდისციპლინა ის არის, რომ დავთქვა, რა არის გასაკეთებელი და მერე შევხედო, რამდენად შემიძლია გაკეთება. ზღვარი არ უნდა არსებობდეს. ზღვარი თუ არსებობს, რომ ახლა მე ცოტას დავიხარჯები და დანარჩენი მერე თავისით გაკეთდება, ეგ არ გამოდის ხოლმე და ძალიან ვცდილობ, ასე არ მოვიქცე. 

- ანუ ყოველთვის ფხიზლად ხართ. 

- დიახ, ყოველთვის ვცდილობ, რომ შემეძლოს, შევამჩნიო ყველა დეტალი, რასაც ესა თუ ის საქმე მოიცავს. ყველა დეტალს ჩავუღრმავდე და რაც შეიძლება ნაკლები იყოს ის ტერიტორია, რომელზეც რაღაც ავტომატურად გაკეთდა, ან გაკეთდება. მაგალითად, თუ ჩემი საქმე ის არის, რომ მაგიდაზე ჭიქა დავდო (პირობითად ვამბობ), მოდი, ესეც გავიაზრო, სად და რატომ ვდებ; ხელი ავტომატურად სადაც დამადებინებდა, ამას არ გავყვე. ცუდი მაგალითი მოვიყვანე. 

- ნორმალური მაგალითია. მაგრამ სხვა კითხვა გამიჩნდა. თქვენც და თქვენი მეუღლეც ამბობდით ერთ გადაცემაში, რომ საქმე და პირადი ცხოვრება გამიჯნული გაქვთ. არადა, თქვენი მეუღლეც დაახლოებით იმ პროფესიის არის, რა პროფესიისაც თქვენ ხართ. როდესაც ამბობთ, დავალება ჩემი ღმერთი არისო, როგორ ახერხებთ, რომ საღამოს რომელიღაც საათზე თქვენს ღმერთს დაემშვიდობოთ და წახვიდეთ სახლში, სადაც ამ ღმერთის კვალიც აღარ არსებობს?

- ეს მართლა ძალიან რთულია, რომ როცა გადაწყვეტილი გაქვს, საქმე ბოლომდე მიიყვანო, შეგეძლოს, გონება გათიშო და დაუბრუნდე სხვა თავგადასავალს, მეუღლესთან ან მეგობრებთან ერთად. გულწრფელად ვიტყვი, რომ ეს ძალიან მიჭირდა. ახალგაზრდობიდან ჩემი ცხოვრების ერთ-ერთი გამოწვევა იყო - იდეა რომ შემიპყრობდა, სხვას ვერაფერს ვაკეთებდი, სანამ ამას ბოლომდე არ მივიყვანდი. დღესაც სადღაც მანდ ვარ, მაგრამ მივხვდი, რომ ეს უნარი გავარჯიშებადია, - შეგეძლოს ერთი თავგადასავლიდან გამოსვლა და მეორე თავგადასავლის დაწყება. ზუსტად ვიცი, რომ ეს უფრო სასარგებლოა. სიფხიზლე, რაც თქვენ ახსენეთ, ეგ არის. ეს პროცესიც ფხიზლად უნდა გავიაზრო, რომ ჯობია, საღამოს გავაჩერო ჩემი გონება, სხვა საქმიანობას დავუთმო და ხვალ გავაგრძელო. სხვანაირად, მეტისმეტად დამღლელია; ფიზიკური და გონებრივი რესურსი შეიძლება მთლიანად გამოიწუროს. მუსიკა მიყვარს და ბავშვობაში ვმუსიკოსობდი. მახსოვს, ერთი კომპოზიცია ავიკვიატე, მინდოდა, ბოლომდე მიმეყვანა. დავწერე ეს მუსიკა, მაგრამ აღმოვაჩინე, რომ, ამასობაში, ოთხი დღე გასულა. სად და როდის ვჭამე, ესეც კი არ მახსოვდა. მაშინ ვთქვი, რომ ეს ჯანსაღი პროცესი არ არის. ვცდილობ, ასე აღარ მოვიქცე. 

- ბევრისთვის, ალბათ, გაკვეთილია თქვენი გამოცდილება. ბევრი ვერ ახერხებს სამსახურის და სახლის - ან ნებისმიერი ორი თავგადასავლის - ასეთ გამიჯვნას. 

- მიმაჩნია, რომ უფრო ეფექტურად იყენებ შენს გონებრივ რესურსს, როცა მას ავარჯიშებ; როცა შეგიძლია დააპაუზო, გამოხვიდე, ზემოდან შეხედო სურათს, ხელახლა გაიაზრო, მერე ისევ დაბრუნდე... ვცდილობ, რომ ეს უნარი გავივარჯიშო. 

- შემოქმედებითი აზროვნების პროდუქტი დაკავშირებულია სიახლესთან, საგნებს შორის უჩვეულო კავშირების დამყარებასთან. თქვენი საქმე სწორედ ასეთი პროდუქტის შექმნაა. როგორ ფიქრობთ, თანამედროვე ქართული საზოგადოება რამდენად შემწყნარებელია სიახლეების მიმართ? 

- ნებისმიერი მართლა ინოვაციური პროდუქტი თუ იდეა რთულად მისაღებია ხოლმე საზოგადოებისთვის. ეს კარგად ვიცით და ამის არ გვეშინია. არ ველოდებით, რომ ამისთვის ტაშს დაგვიკრავენ. თუმცა, მეორე მხრივ, სარეკლამო საქმე ზუსტად ის არის, ადამიანს ნებისმიერი იდეა გასაგებად მიაწოდო. ჩვენ კომუნიკაციის ინდუსტრიაში ვმუშაობთ; ჩვენი საქმეა, რომ კომუნიკაცია დამყარდეს ერთი წყაროდან მეორემდე. ამაზეც ვფიქრობთ, რომ ადამიანებში უაზრო გაღიზიანება არ გამოვიწვიოთ. მთლიანობაში, ჩემთვის კარგი იდეა არის ის, რომელიც, სიახლის გამო, შეიძლება, გაოცებას იწვევდეს; მაგრამ, მეორე მხრივ, ეს ზუსტად ის უნდა იყოს, რაც ხალხს სჭირდება. თითქოს, ადამიანს გულში აქვს, მაგრამ ჩვენ ვთქვით და მისი რეაქციაა: „კიდევ კარგი, ამ თემაზე ვიღაცამ ხმა ამოიღო! ეგ მეც გულში მქონდა!“ ის, რასაც ჩვენ ვაკეთებთ, ერთი მხრივ, ახალი უნდა იყოს; მეორე მხრივ, საზოგადოებას იმ საკითხზე უნდა ელაპარაკებოდეს, რაც მას სარგებელს მოუტანს, რაც მისთვის საინტერესოა. მე არ მიყვარს იდეა, რომელიც ერთმა კრეატორმა, შემოქმედმა ადამიანმა თავისთვის სახლში ჩაიფიქრა და რომელიც მარტო მას ესმის. თვითონ ძალიან მოსწონს, მაგრამ სხვები ვერ ხვდებიან. ჩემთვის შემოქმედება არის ის მედიუმი, რაც ხალხს ან ასიამოვნებს, ან შთააგონებს, ან რაღაც ახალს გააგებინებს; რაც მათ ცხოვრებას რაღაცით უკეთესს გახდის.

„თუ ვისწავლით, ბიზნესის ხედვით როგორ გამოვიყენოთ ახალგაზრდების ნიჭი, მე მგონია, რომ გავფრინდებით.“

- ერთი მხრივ, ამბობთ, რომ დღევანდელი სტრესული და მშფოთვარე სიტუაცია არ ქმნის კარგ ნიადაგს კრეატიულობისთვის. მეორე მხრივ, ამბობთ, რომ იდეებზე დიდი მოთხოვნაა და კრეატივის ინდუსტრია აფეთქების ფაზაშია. ამ წინააღმდეგობას თუ ადასტურებთ და რითი ხსნით?

- მე ვთვლი, რომ საქართველოში ბუნებრივად და კულტურულად გვაქვს შემოქმედების ძალიან დიდი პოტენციალი. ზოგადად, ქართველები, ჩვენი ტრადიციებით და კულტურით, შემოქმედი ხალხი ვართ, ძალიან მაღალი დოზით.

ალბათ, პატარა ერი რომ ვიყავით და ყოველთვის ძლიერ მტერთან გამკლავება გვიწევდა, ჩვენი მთავარი იარაღი იყო ფიქრი, ჭკვიანური გამოსავლის პოვნა. ეს დღემდე მოგვდგამს. ამას ემატება თვითგამოხატვის უდიდესი კულტურული მოთხოვნილება. ქართველი კაცი საკუთარ თავს ბავშვობიდან გამოხატავს. თუნდაც, სუფრის ტრადიციები ავიღოთ: თამადა ადგა, ისეთი რამ უნდა თქვას, რაც სხვებს ჟრუანტელს მოჰგვრის. მერე იგივე თემატიკა მეორეს გადაულოცოს და იმან კიდევ უკეთესი უნდა თქვას... ეს კრეატიული შეჯიბრია, რაც სუფრასთან ხდება. მჯერა, რომ საქართველოში უდიდესი შემოქმედებითი პოტენციალია. ყველა ერში ეს არ არის. მაგალითად, ცნობილია, რომ კრეატივში ბრაზილიელები ყოველთვის ძლიერები არიან. ჩვენ სასწავლი გვაქვს, როგორ გამოვიყენოთ ჩვენი შემოქმედებითი უნარი, რომ სუფრაზე არ დარჩეს. სასწავლი გვაქვს, ლაპარაკში კი არ დარჩეს ჩვენი შემოქმედება, არამედ საქმედ ვაქციოთ. მე მჯერა, რომ საქართველოში შეიძლება აყვავდეს კრეატიული ინდუსტრია. დღემდე ქართულმა სარეკლამო ინდუსტრიამ მოახერხა, რომ პოსტსაბჭოთა სივრცეში ყველაზე მეტი ჯილდო გვაქვს წამოღებული. „ლივინგსტონის“ ჯილდოებთან ერთად, აღსანიშნავია ჩვენი კოლეგა-სააგენტოების უდიდესი დამსახურებაც. საბოლოო ჯამში, ჩვენ ვართ რეგიონში ყველაზე კრეატიული ქვეყანა. არ ვგულისხმობ რუსეთს, რომელშიც ძალიან ბევრი სააგენტოა. ჩვენნაირ ქვეყნებს შორის პირველები ვიყავით, ვინც კანის „ლომი“ დაიმსახურა, მეორე წელსაც ეს ჯილდო „ლივინგსტონმა“ მოიგო, მესამე წელს ჩვენმა კოლეგამ -  „ვინდფორსმა“. თუ ვისწავლით, ბიზნესის ხედვით როგორ გამოვიყენოთ ახალგაზრდების ნიჭი, მე მგონია, რომ გავფრინდებით. 

- თუ შეგვიძლია ვთქვათ, რომ სისტემურია ის წარმატებები, რასაც ბოლო ხანს ქართულმა სააგენტოებმა მიაღწიეს თქვენს სფეროში? 

- უაღრესად ნიჭიერი ახალგაზრდები გვყავს. ჩვენ გვჭირდება, რომ შევქმნათ ისეთი ბიზნესგარემო, ისეთი ინსტიტუციური გარემო, სადაც მათ ნიჭს გავზრდით, განვავითარებთ და რეალურ საქმედ ვაქცევთ. ვფიქრობ, რომ წარმატებები სისტემურია. წლების განმავლობაში, სულ გვაქვს წარმატება. ასე არ მომხდარა, რომ ერთხელ როგორღაც გავიმარჯვეთ და მერე ყველაფერი ჩაქრა. მაგალითად, „ლივინგსტონში“ 7-8 ისეთი ნამუშევარი გვაქვს, რომლებმაც საერთაშორისო ფესტივალებზე გაიბრწყინა. წლების განმავლობაში ფორმაში ვართ ჩვენც და ჩვენი კოლეგებიც. მჯერა, რომ კიდევ ყველაფერი წინ არის. 

- ახლა პირადად თქვენზე ვილაპარაკოთ. თქვენ დასვით კითხვა: „ჩვენი ტვინი ზედმეტად ხომ არ გათამამდა?“ რა პასუხი მოუძებნეთ ამ კითხვას? რა დაასკვენით?

- ამ საკითხზე ბოლო დროს ბევრს ვფიქრობ. ჩვენი ტვინი სავსეა ავტომატური ფიქრებით და ქცევებით. დილით ვიღვიძებთ, თავში გვიტრიალებს ფიქრები საქმეზე ან ოჯახზე. ეს ფიქრები განმეორებადია და არის საფრთხე, რომ ჩვენი გონება ავტომატურად გაჰყვეს ერთსა და იმავე ფიქრს. ნეირომეცნიერებმა დაითვალეს, რომ 30-40 წლის ადამიანი თავისი ფიქრების 85%-ს ისევ იმეორებს გონებაში. ამიტომ, ჩემი მიდგომა არის, რომ ჩვენს გონებას არ მივცეთ საშუალება, დაიხარჯოს უაზრო, არაფრისმომცემ ფიქრებზე. სინამდვილეში, ჩვენი გონება ქმნის შედევრებს, ინოვაციას, ჯადოსნურ სამყაროში გვაცხოვრებს. ოღონდ, უნდა შეგვეძლოს, შევამჩნიოთ, ხომ არ შემოტრიალდა ჩვენი გონება ჩვენ წინააღმდეგ? ჰოლივუდის ფანტასტიკის ჟანრი ამაზე დგას: ხელოვნური ინტელექტი აბობოქრდება, კაცობრიობას თავზე დააჯდება და გვმართავს. ჩვენ კი შევქმენით სმარტფონი ჩვენი კომფორტისთვის, მაგრამ მერე ეს სმარტფონი დაჭკვიანდა, ისევ ჩვენი კომფორტისთვის დაჭკვიანდა... დაჭკვიანდა და... დაიწყო ჩვენთვის საჭმლის გამოძახება. მაგრამ იძახებს მარტო ლობიანს და აღარც ვიცი, სხვა საჭმელი თუ არსებობს. მერე ჩათვლის, რომ ჩვენ საერთოდ არ ვართ არსებობის ღირსი და ყველას დაგვხოცავს (იცინის). ჩემი საფიქრალი ის არის, რომ სანამ ეგ მოხდება, სანამ ფანტასტიკის ჟანრში გადავინაცვლებთ, ჩვენივე ტვინი უკვე ხომ არ გვიზღუდავს თავისუფლებას? უკვე თავის გემოზე ხომ არ გვიტრიალებს დღის წესრიგს? რამდენად თავისუფალი ვარ ჩემს არჩევანში? შემიძლია, რომ ვუთხრა ჩემს ტვინს: „დამაცადე, ახლა საქმეზე აღარ ვფიქრობ. ახლა სხვა თავგადასავალში ვარ, ოჯახთან ერთად.“ ეს უნარი ძალიან მნიშვნელოვანია. 

- როგორ გავუწიოთ წინააღმდეგობა იმ პროცესს, რაც თქვენ აღწერეთ? რაკი კითხვა გაგიჩნდათ, ალბათ, პასუხსაც ეძებთ. 

- სიფხიზლე არის პასუხი. სიფხიზლე იმისთვის, რომ ვხედავდე, რა პროცესები მიდის ჩემს გონებაში. ჩემს ტელეფონზე ვხედავ, ბატარეა რამდენ პროცენტზეა, რა პროგრამებია გაშვებული, შეტყობინება საიდან მომივიდა, ვინ დამირეკა... დაახლოებით ასეთი აღქმა მინდა, მქონდეს, რა ხდება ჩემს გონებაში. მიმდინარე აზრები - ერთი, აგერ, სამსახურს ეხება; მეორე ცდილობს, გაარკვიოს, პოლიტიკაში რა ხდება; მესამე განიცდის, რომ ვალუტის კურსი გაიქცა. უნდა მესმოდეს, რა აზრებია ჩემს თავში; ჩემი გონების მოცულობა რითია დაკავებული. ვთქვათ, დასაწერი მაქვს მოთხრობა, ტექსტზე ვმუშაობ. ასი პროცენტით ამაზე ვფიქრობ? თავიდან ბოლომდე, სულით და გულით აქ ვარ? თუ პარალელურად მეფიქრება იმაზე, რომ დასარეკი მაქვს, მეილი მაქვს გასაგზავნი... როცა ამას აცნობიერებ, მერე შესაბამის გადაწყვეტილებებსაც იღებ და შენი გონება მოგყვება, გემორჩილება. შენი გონება თვითონ ივითარებს ამ უნარს. 

- გაქვთ პირადი გამოცდილება, რომ ასე ხდება? 

- დიახ, ამის გამოცდილება მაქვს. ბოლო დროს დავინტერესდი ნეირომეცნიერებით - რა პროცესები მიდის გონებაში; მეორე მხრივ, მედიტაციის ტექნიკებიც მაინტერესებს. რაც უფრო მეტად ვერკვევი, მით უფრო სასარგებლო უნარებს ვიმუშავებ. სანამ გავიგებდი, რა არის მედიტაცია, ჩემი რიტუალი მქონდა: როდესაც ვხვდებოდი, რომ ჩემს გონებაში რაღაც იხარშება, რაღაც გადაწყვეტილებამდე უნდა მივიდე, მაგრამ ჯერ ვერ ჩამოვყალიბდი, - მივდიოდი და ახლაც მივდივარ ხოლმე ტბის პირას. ვზივარ, ვფიქრობ. ზოგჯერ ნახევარი საათი, ზოგჯერ ერთი საათი... როცა ამას ვაკეთებ, ყოველთვის მაქვს შედეგი: აზრი შეიკვრება, ჩამოყალიბდება, გადაწყვეტილებას მივიღებ, იდეა გაცხადდება ჩემს თავში, წავალ, გავაკეთებ... 

- ძალიან საინტერესოა. თქვენი ერთი მოსაზრება მინდა, შეგახსენოთ: შეიძლება, ვინმემ სარეკლამო კამპანია სოციალურ ქსელში შემთხვევით „დაალაიქოს“, მაგრამ გაზიარება (ანუ „შეარი“) მოწონების რეალური მაჩვენებელიაო. თუ შეიძლება, ეს ფრაზა ცხოვრებაზე, რეალურ ურთიერთობაზე გავავრცელოთ? ანუ მნიშვნელოვანია არა ის, რასაც ერთმანეთს მოვუწონებთ, არამედ ის, რასაც გავიზიარებთ - სიხარული იქნება, თუ მწუხარება.

- მშვენიერი ანალოგიაა. „ლივინგსტონში“ ფრაზა „იდეამ იმუშავა“ - ნიშნავს იმას, რომ საზოგადოებამ ისე აიტაცა, რომ ბევრმა გააზიარა. ადამიანმა თავისი პირადი სივრცე, თავისი პროფილი დაუთმო შენს ნამუშევარს. ესე იგი, როგორ მოეწონა, არა?! ფაქტობრივად, თქვა, რომ შენს გვერდით ვარ, შენს იდეას, მოწოდებას ვიზიარებო; შენს ნამუშევარს გაგივრცელებ, შენი ელჩი ვიქნებიო. ფაქტობრივად, შენს ნავზე ამოდგა ფეხი. „ლივინგსტონში“ თვიდან თვემდე, წლიდან წლამდე ვითვლით გაზიარებას და გვეამაყება, რომ ქართულ ბაზარზე ყველაზე ხშირად გაზიარებად იდეებს ვქმნით. ცხოვრებასაც ზუსტად ასე ვუყურებ. ძალიან მნიშვნელოვანია, რასაც მე გავაკეთებ, რა ნაბიჯსაც გადავდგამ, ეს ვიღაცისთვის იმდენად საინტერესო თუ შთამაგონებელი აღმოჩნდეს, რომ მანაც მოკიდოს ხელი ამ ჩირაღდანს და თვითონ წაიღოს. გაკეთებული საქმე იმით იზომება, რამდენმა ადამიანმა ჩათვალა თავისად, რამდენმა წაიღო და გააგრძელა, -  ყოველგვარი დაძალების, სქემის თუ ფულადი ინტერესის გარეშე. 

- როგორც თქვენ ამბობთ, გულწრფელობა „ლივინგსტონის“ ფილოსოფიაა. თუმცა, წინა სტუმრებთან ბევრი ვისაუბრეთ იმის შესახებ, რომ ყველა კულტურაში გულწრფელობა სიკეთე არ არის. ლევან გიგინეიშვილმა ინგლისური გამოთქმა გაიხსენა: ნამდვილი კაცი ის არის, ვისაც ტკივილი აქვს გულში და ღიმილი - სახეზეო. სენსეი ლევან როგავამ, მაგალითად, იაპონელებზე თქვა, რომ ემოციურად და ცხოვრების წესითაც ძალიან ჩაკეტილი ხალხია.  გულწრფელობა კრეატივის ინდუსტრიაში უპირობო სიკეთედ მიგაჩნიათ? თქვენი ორგანიზაციის ფილოსოფიაში გარკვეულ საფრთხეს ვერ ხედავთ? 

- ჩვენ რა კონტექსტშიც ვსაუბრობთ ხოლმე გულწრფელობაზე და ნამდვილზე - დადგმულის საპირწონედ - იმას ვგულისხმობთ, რომ რეკლამის კეთება უდიდესი პასუხისმგებლობაა. ადამიანებს უნდა მოუწოდო, რომ რაღაც კონკრეტული პროდუქტი იყიდონ - მოკლე შინაარსი ეს არის. ძალიან მნიშვნელოვანია, ისეთი რაღაც უთხრა, რაც მართალია, არ მოატყუო. მაგალითად, თუ ყიდი ნატურალურ წვენს და ამბობ: „მიირთვი ნატურალური წვენი, რადგან შენი ოჯახისთვის კარგია!“ - წვენი მართლა ნატურალური უნდა იყოს. და თუ არ არის, არ უნდა თქვა. სარეკლამო ინდუსტრია, სამწუხაროდ, სავსეა „დაბოლების“ ტექნიკებით - როგორ მოვატყუოთ მომხმარებელი და რაღაც პროდუქტი შევასყიდოთ. 

- ფრედერიკ ბეგბედერის „99 ფრანკი“ ვისაც წაუკითხავს, სხვანაირად ვერც წარმოუდგენია. 

- დიახ, ზუსტად. უმეტესი წილი რეკლამებისა, რაც მსოფლიოში კეთდება (და მილიონობით რეკლამა კეთდება), მიდრეკილია, რომ მომხმარებელს პროდუქტი თავისებურად შეუფუთოს და აყიდვინოს. ეს ყველაფერი მანიპულაციის ელემენტებს შეიცავს. ჩემთვის საუკეთესო სარეკლამო კომუნიკაცია ის არის, რომელიც თავიდან ბოლომდე მართალია. შენ, უბრალოდ, სიმართლე მიგაქვს ხალხამდე. თან, სარგებელიც მოგაქვს იმ ადამიანებისთვის, ვისაც ეს პროდუქტი სჭირდებოდა, არ იცოდა მის შესახებ, გაიგო და იხეირა. მაგრამ ზოგჯერ ხელში გვიჭირავს ისეთი პროდუქტი, რომელსაც რეკლამა უნდა გავუკეთოთ და არ აქვს სასარგებლო არაფერი, კონკურენტებისგან არ განსხვავდება. ამ შემთხვევაში, ძალიან ვცდილობთ, რომ გამოვიგონოთ რაღაც ისეთი, რაც ფილოსოფიის დონეზე მაინც საინტერესო იქნება და სარგებელს შექმნის საზოგადოებაში. 

- მაგალითად?

- მაგალითად, აგერ, წყალი დევს მაგიდაზე და წყლის ბრენდზე თუ ვსაუბრობთ, ვერ იტყვი, რომ ეს წყალი სხვებისგან განსხვავდება იმით, რომ ჯადოსნური წყალია. ასეთ ტყუილს ვერ იტყვი. მაშინ შემოდის ბრენდინგის ელემენტი: მოდი, ეს ბრენდი საზოგადოებას მუხტავდეს იმ მიმართულებით, რაც გვჯერა, რომ სასარგებლო იქნება. მაგალითად, მოუწოდოს ჯანსაღი ცხოვრებისკენ, არამარტო მოუწოდოს, არამედ, დაეხმაროს: ერთად ვვარჯიშობთ იოგას იმიტომ, რომ ეს არის ჩვენი ბრენდის მთავარი აქტივობა. 

- ანუ კონკრეტულ ფოკუსს გაცდეს? 

-  სინამდვილეში, მსოფლიოში წარმატებული ბრენდი თითზე ჩამოსათვლელია, თუმცა, მილიარდობით ბიზნესი არსებობს. თითოეული მათგანი გეტყვის, ჩემს კონკურენტზე უკეთესი ვარო. მაგრამ მხოლოდ ნამდვილად წარმატებული ბრენდები ახერხებენ, რომ სარგებელი შექმნან. ახერხებენ, რომ პროდუქტი კი არ მიჰყიდონ საზოგადოებას, პირიქით, - ისეთი მოძრაობა ან ტალღა შემოიტანონ, რომელიც მომხმარებლის ცხოვრებას გააუმჯობესებს. თან პროდუქტი მიაწოდონ მას.

- მაგალითად? 

- მაგალითად მოვიყვან ჩემს საყვარელ ბრენდს, „ნაიკს“, რომელიც კომფორტულ სპორტულ ფეხსაცმელს სთავაზობს მომხმარებელს და ეგ არის პროდუქტი. მაგრამ „ნაიკი“ არასდროს გელაპარაკება ფეხსაცმელზე. „ნაიკი“ გამხნევებს და იმისთვის არსებობს, რომ მოგიწოდოს - „შენ მეტი შეგიძლია! მიდი, გააკეთე! მოიგე ოლიმპიადა!“ მწვრთნელის როლშია და იმათ მაგალითებს გაჩვენებს, ვინც წარმატებას მიაღწია. ადამიანებს ეს მუხტი რეალურად გადაეცემათ. და მერე ფეხსაცმელსაც ყიდულობენ. ეს დიდი თემაა. სიმართლეს რომ დავუბრუნდეთ, ჩვენი მიდგომაა, რომ, მოდი, ჩვენი რეკლამა მოვარგოთ ჭეშმარიტების მარცვალს, რაც მართლა აქვს ამ ბრენდს თუ პროდუქტს.

„მე ვემხრობი, რომ ბრენდებმა რაც შეიძლება მეტი სინამდვილე წამოწიონ და ჩვენ ამაში დავეხმაროთ.“

- ფაქტობრივად, თქვენი გულწრფელობა არასდროს არის იმ შინაარსის, რომ რომელიმე კულტურაში უხერხულობა შექმნას. 

- არ მგონია. სხვათა შორის, ქართულ სინამდვილეში საბჭოთა მოწყობის დიდი გავლენა გვაქვს, ჩვენთვის ბრენდები და პროდუქტები საიდანღაც, დიდი ორგანიზაციული ქარხნებიდან მოდის. არ ვიცით, ვინ დგას პროდუქტის უკან. ყველაფერი სახელმწიფოს მიერ იწარმოებოდა და ამას ვართ მიჩვეული. სინამდვილეში, მიმაჩნია, რომ მნიშვნელოვანია შიდა სამზარეულოს ცოდნა და კონკრეტულად იმ ადამიანის ცოდნა, ვინც ამა თუ იმ პროდუქტის მიღმა დგას. ვინ არის ის შეფმზარეული, ვინც საჭმელი მოგვიტანა და გვასიამოვნა? თვალებში ჩავხედოთ და ვიცოდეთ, რომ ეს კაცი არსებობს. შეცდომებიც მისივე პასუხისმგებლობაა. ამიტომ, მე ვემხრობი, რომ ბრენდებმა რაც შეიძლება მეტი სინამდვილე წამოწიონ და ჩვენ ამაში დავეხმაროთ. ეს თუ არ გააკეთეს, მიმაჩნია, რომ ადრე თუ გვიან მაინც გასკდება მათი ბნელი მხარეები. ჯობია, გულწრფელად თქვან, რომ იციან პრობლემა და მასზე მუშაობენ. 

- ამის მაგალითსაც გვეტყვით?

- დიახ, გეტყვით. ყველამ ვიცით, რომ სწრაფი კვების ინდუსტრია მაინცდამაინც ჯანსაღი არ არის. ჩემი ერთ-ერთი საყვარელი ბრენდია „ბურგერ კინგი“, რომელიც გამოვიდა და თქვა: მეგობრებო, ჩვენ მთელ მსოფლიოში ვართ გაშლილი; უდიდესი კომპანია ვართ და ერთ დღეში ვერ შევიცვლებით. მაგრამ გპირდებით... და წარმოადგინეს გეგმა, ნაბიჯ-ნაბიჯ როგორ უნდა შეიცვალონ: რომ ერთ წელიწადში საერთოდ უარს იტყვიან ქიმიურ დანამატებზე, ორ წელიწადში ექნებათ პირდაპირ ფერმიდან მოტანილი ბიოპროდუქცია და ასე შემდეგ. უკვე პირველი კამპანიაც დაიწყეს, სადაც დაობებული ბურგერის ფოტო იყო წამყვანი: ჩვენი ბურგერი ობდება, რადგან ქიმიური აღარ არის. ეს ღიაობა ძალიან მისასალმებელია. 

- თქვენი კიდევ ერთი ციტატა მინდა, შეგახსენოთ: „ჩვენთან დიდი წილი მოდის იმპროვიზაციაზე. ყველაფერი ხდება წამებში. სწრაფები და მოქნილები უნდა ვიყოთ.“ მარკ ტვენის უცნობილესი ფრაზა გამახსენდა: „არცერთი იმპროვიზაცია არ გამომდის ისე კარგად, როგორც ის, რომელსაც სამი დღის განმავლობაში ვამზადებდი.“ ეს დრო წარსულს ჩაბარდა, როცა იმპროვიზაციას სამი დღის განმავლობაში ამზადებდნენ? თუ წამებში მომზადებული იმპროვიზაცია, უბრალოდ, სხვა ხარისხის არის?

- სარეკლამო/საკომუნიკაციო ინდუსტრია ძალიან ღია გახდა და ცოცხალ რეჟიმში მიმდინარეობს. ახლა ყველას ჯიბეში უდევს ტელეფონი. „სთორის“ ვდებთ ფეისბუკზე, ინსტაგრამში, „ლაივში“ გავდივართ. ყველაფერი აჩქარდა. ჩემი ხედვაა, რომ ის ბრენდები გადარჩებიან, რომლებიც მოახერხებენ, რომ იყვნენ ნამდვილები, თავი ტყუილებით არ დაიტვირთონ და ნიღბები არ მოირგონ. და ჩვენც ის ვაჩვენოთ, რაც მართლა ხდება. ეგ კონკრეტული ციტატა ეხება ჩვენს ერთ-ერთ ნამუშევარს, „Old Irish“-ის რეკლამას, რომელმაც ყველაზე მეტი გაზიარება და ჯილდო დააგროვა. წინასწარ, ხედვის დონეზე, დავგეგმეთ ეს რეკლამა, მაგრამ რეალური გარემო შევქმენით და ფარული კამერით გადავიღეთ. ჩვენც არ ვიცოდით, რა მოხდებოდა. იმპროვიზაცია დაგვეხმარა, რომ ადამიანების გულწრფელი ემოცია გვეჩვენებინა - რას განიცდის ის, ვინც ამ თავგადასავალში მოხვდება. ამის საპირისპიროდ, თუ გვეყოლებოდა მსახიობი, რომელიც პროფესიულად გამოხატავდა, რომ, თურმე, ძალიან გაუხარდა, ამ თავგადასავალში რომ მოხვდა - ეს უკვე ყალბია. 

- ხარისხზე რას იტყვით? 

- როცა იმპროვიზაციაზე მიდიხარ, შეიძლება, ხარისხი დაგივარდეს. ეს რისკი არსებობს. თუმცა, მოლოდინი და განწყობა გვაქვს, რომ, მოდი, იმპროვიზაციაზე წავიდეთ და ხარისხიც არ დავაგდოთ. მთავარია, იმპროვიზაციაში ჩავრთოთ ის ადამიანები, ვინც უკვე წლებია მუშაობს, ტექნიკას მშვენივრად ფლობს და იმის შანსი, რომ რაღაც გაფუჭდება, ძალიან დაბალია. 

- თქვენ თქვით, რომ საქართველოში ძნელია, ისე გააკეთო, როგორც ჩაიფიქრე. ძნელია - რატომ? რესურსების დეფიციტია, პოლიტკორექტულობის დაცვა გიწევთ, თუ რაიმე სხვა ფაქტორია?

- მაგ საკითხზე აზრი შევიცვალე და ახლა ასე ვიტყოდი: ზოგადად, ყველგან, ყველა სიტუაციაში ძნელია, გააკეთო ისე, როგორც ჩაიფიქრე. პოლიტიკური და კულტურული გარემო იმდენად არ გვიშლის ხელს. უბრალოდ, საქართველოში სარეკლამო ინდუსტრია ძალიან ახალია. „ლივინგსტონი“ 11 წლის კომპანიაა. არსებობენ 15-20 წლის კომპანიები. მაგრამ ეს ყველაფერი მაინც ძალიან ახალია. საბაზრო ეკონომიკაზე რომ გადავედით, სარეკლამო ინდუსტრიაც მაშინ გაჩნდა. ამიტომაც, პრობლემაა ტექნიკა, ხელმისაწვდომი რესურსი, ადამიანების ცოდნის დონე... დიდი გამოცდილება არ მიგვიღია, კონკრეტულ სიღრმეებში არავინ ჩასულა. ამიტომ რთულდება ხოლმე. ჩვენ ძალიან გვიყვარს სხვადასხვა ხედვის და უნარების მქონე ადამიანების დაჯგუფება, თანამშრომლობა. შეიძლება, უცხოელი ექსპერტი ჩამოვიყვანოთ, რომ მან თავისი ენერგია, თავისი ხედვა შემოიტანოს. ამ კოლაბორაციას მივყვებით, რომ არ ჩავიკეტოთ პატარა ჩარჩოში, რასაც ქართული სარეკლამო ინდუსტრია ჰქვია. 

- თქვენ ერთი საჯარო გამოსვლისას თქვით: „მარცხი გარდაუვალია. მადლობა მარცხს!“ რა იყო თქვენი საუკეთესო მარცხი? 

- მარცხის მეტი რა ყოფილა?! (იცინის) მარცხი, რომელმაც მართლა მასწავლა, რომ ასე არ შეიძლება, ალბათ, იყო ჩემი შეცდომები გუნდის იმ წევრების მიმართ, რომლებიც დღემდე ჩვენი ოჯახის ყველაზე ღირებულ წევრებად მიმაჩნია. მაგრამ მათ სათანადო ყურადღება ვერ მივაქციე და ჩვენი გზები გაიყო. ყველაზე მეტი, ალბათ, ამან მასწავლა და ამის შემდეგ მივხვდი, რომ ყურადღება ადამიანის ცხოვრებაში ყველაზე ძვირფასი რესურსია. არა ფული - რა თქმა უნდა, არა! არა დრო. არამედ - ყურადღება. პრიორიტეტების სწორად განსაზღვრა უმნიშვნელოვანესია. ის ადამიანები, რომლებიც ბოლომდე შენს ტალღაზე არიან, მოითხოვენ ყურადღებას და ურთიერთობის მორწყვას - პირადი ურთიერთობა იქნება, თუ სამსახურებრივი. 

- ერთ ადამიანზე ფიქრობთ ამ წუთას?

- არა, რამდენიმე ადამიანზე ვფიქრობ, „ლივინგსტონი“ დიდი ორგანიზაციაა. არიან ადამიანები, რომლებიც ჩვენთან ერთად გაიზარდნენ, მაგრამ მერე სხვა გზით სიარული გადაწყვიტეს. არიან ადამიანები, რომლებიც დაბრუნდნენ კიდეც. მჯერა, რომ კავშირი არ იკარგება და ახლაც ერთ ტალღაზე ვართ. უბრალოდ, როცა მეკითხებით, რას გავიხსენებდი მარცხად, რომელმაც ყველაზე მეტი მასწავლა - ამას გავიხსენებდი. 

- თქვენ შესახებ ერთი რამის შეცვლა რომ შეგეძლოთ, რას შეცვლიდით?

- საინტერესო კითხვაა. (პაუზა) ალბათ, უფრო ადრეულ ასაკში გამოვფხიზლდებოდი. შევცვლიდი ავტომატურ სამუშაო გრაფიკს, სადაც ჩემი ცხოვრების უმეტესი ნაწილი ეთმობოდა ერთ რამეს - „ლივინგსტონში“ საქმიანობას. ამით, შეიძლება, ყურადღება მოვაკელი სხვა ადამიანებს, ან სხვა ტერიტორიებს, სადაც სარგებლის შექმნა შემეძლო. ადრე გამოფხიზლება საშუალებას მომცემდა, რომ უფრო მეტ ფლანგზე ყოფილიყო სასარგებლო ჩემი საქმიანობა.

„ვცდილობ, რომ ყოველ კონკრეტულ სიტუაციაში ახლებურად გამოვიგონო ამონახსნი.“

- დიდი მადლობა უაღრესად საინტერესო, ჩემთვის ბევრ თემაზე დამაფიქრებელი საუბრისთვის. ინტერვიუს დავასრულებთ თქვენი კომენტარით ცნობილი ადამიანების ორ გამონათქვამზე. პირველი ციტატა ეკუთვნის ფრანგ ფილოსოფოსს, განმანათლებელს კლოდ ადრიან ჰელვეციუსს (1715-1771): „ზოგიერთი პრინციპის ცოდნა ადვილად ანაზღაურებს ზოგიერთი ფაქტის არცოდნას.“

-  ჩემი ხედვა ცხოვრების მიმართ ასეთია, რომ წარსულში დაგროვილი ცოდნა გვაზარალებს. უფრო ზუსტად, გვაზარალებს ფაქტები და ჩაბეტონებული ცოდნა. ის, რომ გუშინ რაღაც მოხდა, არ ნიშნავს, რომ დღესაც იგივე უნდა მოხდეს. ამიტომ, ვემხრობი ყველა ფილოსოფიას, რომელიც ამბობს: რაღაც რომ იცი, ინფორმაციას რომ ფლობ, ან გუშინ გაკეთებული ცოდნით დღეს რომ მოდიხარ, ეგ მთლად კარგი არ არის. თუ გუშინ რაღაც იყავი, ეგ გამძიმებს და გზღუდავს, რომ დღეს იყო უფრო ფრთაგაშლილი, უფრო გონებაგახსნილი. ბიზნესის სამყაროში არიან ექსპერტები, რომლებიც მოვლენ, დაგისხდებიან და ზუსტად გეტყვიან რეცეპტს, რა არის გასაკეთებელი შენს შემთხვევაში. 

- ცოდნაზე დაყრდნობით არიან თავდაჯერებულები? 

- დიახ, იციან ის, რაც ათასჯერ გაუკეთებიათ. კი ბატონო, ეს მათი ძლიერი მხარეა, ამაში იღებენ ფულს და ასეთი ხალხი საჭიროა. მაგრამ მე ძალიან ვცდილობ, რომ მანდ არ ვიყო. ვცდილობ, რომ ყოველ კონკრეტულ სიტუაციაში ახლებურად გამოვიგონო ამონახსნი. ეს, თავის მხრივ, ნიშნავს, რომ არაფერი არ ვიცი. ამიტომ, არავის არაფრის მტკიცებას არ დავუწყებ. ვეტყვი, რომ მე ასე ვხედავ და, მოდი, ვცადოთ. 

- მეორე ციტატის ავტორია ამერიკელი მწერალი კენ კიზი (1935-2001): „ნამდვილად ძლიერი ვერ იქნები, სანამ ყველაფერში სასაცილო მხარის დანახვას არ ისწავლი.“ 

- ასე მგონია, მე ვთქვი.

შემოქმედებითობა გულისხმობს ღიაობას და უნარს, შეამჩნიო რაღაც, რაც აქამდე არ შეგიმჩნევია. მაგრამ ჩვენი ტვინი ასე არ მუშაობს, თუ ადამიანი ლაღი არ არის. როდესაც დაძაბული ვართ, ნერვული სისტემა გადადის ბრძოლის ან განრიდების ავტომატურ ქცევაზე. საფრთხეს რომ ვხედავთ, ან ბრძოლის რეჟიმი ჩაგვერთვება, ან გავრბივართ. ეს ბიოლოგიური პროცესია. როდესაც ჩვენში ეს ავტოპილოტი აქტიურდება, მთელი ჩვენი ორგანიზმი საფრთხის წერტილისკენ არის მომართული. ადამიანი ან ლაღ მდგომარეობაში ხარ, ან ხარ სერიოზულად დაძაბული და კონცენტრირებული ერთ კონკრეტულ პრობლემაზე. და როდესაც კონკრეტულ პრობლემაზე ხარ კონცენტრირებული, კარგავ ინოვაციის უნარს. სიცილი ახსენა კენ კიზმა, მაგრამ ფილოსოფიურად რომ გავშალოთ, ეს იმას არ ნიშნავს, რომ სიცილით მოკვდე. მთავარია, დაინახო ისეთი რამ, რაც სილაღეს მოგიტანს, გაგაოცებს. ნათელი წერტილი თუ არ დაინახე, ამის გარეშე არც ინოვაცია დაიბადება და ნამდვილად ძლიერიც ვერ იქნები. 

ფოტომასალა: ზურაბ ქურციკიძე