×
„სამყაროს აკლია სიფაქიზე...“

რუსუდან ფეტვიაშვილი

მხატვარი


12162

ინტერვიუს შესახებ

ჯერჯერობით, ეს იყო ყველაზე რთული ინტერვიუ. ჩემი სურვილები და შესაძლებლობები მეტისმეტად ასცდა ერთმანეთს. მინდოდა, „შიგნიდან“ დაგვენახა ფანტასტიკური სამყარო, რომელშიც, სინამდვილეში, თავად რუსუდან ფეტვიაშვილის გარდა, არავის არაფერი ესაქმება. მაგრამ ამას მხოლოდ ინტერვიუს მსვლელობისას მივხვდი. არადა, ჩემი თხოვნის პასუხად, ქალბატონი რუსუდანი გულწრფელად ცდილობდა, აეხსნა ყველაფერი, რაც ახსნას ექვემდებარება. თუმცა, ახსნას ექვემდებარება ძალიან მცირედი, რადგან რუსუდან ფეტვიაშვილს არ უყვარს იმ სამყაროს შესახებ საუბარი, რომელსაც ხატავს (ეს თვითონ თქვა); საერთოდ არ უყვარს უცხო ადამიანებთან ურთიერთობა და არ უყვარს ჩაღრმავებული კითხვები პირად თემებზე (ბოლოს ორს მე მივხვდი). მოკლედ, ყველაფერი იყო ჩემ წინააღმდეგ, თუმცა, ქალბატონი რუსუდანი იყო ჩემ მხარეს, რამდენადაც ეს შესაძლებელია. 

ერთადერთი, რაც დანამდვილებით ვიცი, ასეთ უნიკალურ ადამიანს დიდხანს ვეღარ შევხვდები. 

P.S. გამოქვეყნების წინ ინტერვიუს ტექსტი კიდევ ერთხელ გადავიკითხე და ყველა შფოთვა მომეხსნა, რამაც ეს შესავალი დამაწერინა.

ია ანთაძე


-    ქალბატონო რუსუდან, თქვენს ნამუშევრებს შორის ჩემთვის განსაკუთრებით საინტერესოა შოთა რუსთაველი. ვიცი, რომ დიდხანს მუშაობდით „ვეფხისტყაოსნის“  ილუსტრაციებზე და მინდა, გთხოვოთ, რომ სიტყვებითაც აღგვიწეროთ პოემის ავტორი. თქვენი აღქმით, თქვენი შეგრძნებით როგორია ის? 

-    საეთოდ, პორტრეტებზე ძალიან იშვიათად ვმუშაობ. გასტონ ბუაჩიძე ათი წელი თარგმნიდა „ვეფხისტყაოსანს“ ფრანგულად. წიგნი პარიზში უნდა გამოცემულიყო  და სწორედ ამ წიგნისთვის გავაკეთე ილუსტრაციები. შოთა რუსთაველის პორტრეტზე  მუშაობაც ბატონი გასტონის თხოვნით დავიწყე. „ვეფხისტყაოსანი“ ძვირფასი და მეტად საყვარელი თემა იყო ჩემთვის და თუკი მხატვარს მასალა ძალიან უყვარს, ალბათ, არც ისე რთულია, დაახლოებით მაინც იგრძნოს მწერლის ბუნება, ხასიათი და, რაღაც მომენტში, ალბათ, გარეგნობაც კი. 

-    რა იცით შოთა რუსთაველის შესახებ ისეთი, რასაც წიგნებში ვერ ამოვიკითხავთ? 

-    ჩემი მაშინდელი აღქმით, შოთა რუსთაველი იყო ფაქიზი სულის ადამიანი, ამაღლებლი, ძალიან განათლებული, ძალიან ღრმა და, ალბათ, ლამაზიც უნდა ყოფილიყო. ლამაზში რას ვგულისხმობ -  შეიძლება ადამიანს უნაკლო გარეგნობა არ ჰქონდეს, მაგრამ იმდენად სიმპათიური იყოს, იმდენად ფერადოვანი სულიერი სამყაროთი, იმდენად ძლიერი და დიდი იყოს მისი სივრცე, რომ ეს ყველაფერი თავისთავად ალამაზებდეს. შეხედავ და ულამაზესი გეჩვენება - მე ვფიქრობ, ასეთი უნდა ყოფილიყო შოთა რუსთაველი. 

-    ნახატზე შოთა რუსთაველი მართლაც ძალიან ლამაზია და  სადღაც სიღრმეში იყურება, ჩვენ არ გვიყურებს.

-    საერთოდ, ხელოვანი - მწერალი იქნება, მხატვარი თუ  კომპოზიტორი - ჩემი აზრით, სიღრმეში, თავის სამყაროში იყურება.  შეიძლება ვცდები, მაგრამ რატომღაც მგონია, რომ ნებისმიერი შემოქმედი საკუთარი სამყაროდან გამომდინარე აღიქვამს ყველაფერს. 
 

 

ხელოვანი - მწერალი იქნება, მხატვარი თუ კომპოზიტორი - ჩემი აზრით, სიღრმეში, თავის სამყაროში იყურება.

-    ვიცი, რომ ბავშვობაში დედა გარიდებდათ ისეთ შეფასებებს, როგორებიცაა „გენიოსი“ და სხვა, რადგან ფიქრობდა, რომ ასეთმა სიტყვებმა  შეიძლება ბავშვი გაჭყლიტოს - ეს თქვენი ციტატის პერიფრაზია.  

-    დიახ, ასე იყო. 

-    თქვენც ამბობდით ინტერვიუებში, რომ ქებამ შეიძლება ადამიანი შეაფერხოს. მაგრამ, სინამდვილეში, როგორც არ უნდა შეგაქონ, თქვენზე უკეთ ხომ არავინ იცის, რა ფენომენია რუსუდან ფეტვიაშვილი? შეგიძლიათ, ამ ფენომენის შინაარსი აგვიხსნათ? 

-    (პაუზა) ერთი რამ ვიცი ჩემს თავზე დანამდვილებით: მუდმივად ვცდილობ, რომ გახევებული არ ვიყო და შემეძლოს, რომ სულიერად გავიზარდო არამარტო როგორც ადამიანი, არამედ, როგორც ხელოვანი. რაც დავიბადე, იმის შემდეგ მუდმივად ამას ვცდილობ. ერთ ადგილზე დგომის მეშინია, არ მიყვარს და არავის ვურჩევდი, რომ დაკმაყოფილდეს იმით, რაც უკვე აქვს. საკუთარი თავით, საკუთარი ნაშრომით ტკბობამ არ უნდა შეგიპყროს. რა თქმა უნდა, ძალიან ბევრი რამ მეშლება, ადამიანებთან შეიძლება რაღაც უხერხულობასაც ვქმნი, უხეშიც ვყოფილვარ. მაგრამ ამას ყოველთვის განვიცდი, საშინლად ვდარდობ და მერე ვცდილობ ხოლმე, რომ გამოვასწორო. ადამიანი მუდმივად უნდა ცდილობდეს, რომ უკეთესი იყოს, მეტი გააკეთოს. 

-    როდესაც მე ვფიქრობ რუსუდან ფეტვიაშვილის ფენომენზე, ვფიქრობ არა თქვენს ადამიანურ თვისებებზე, არამედ თქვენს ტალანტზე. მაგრამ როდესაც თქვენ გთხოვეთ, აღგეწერათ რუსუდან ფეტვიაშვილის ფენომენი, მაშინვე ადამიანური თვისებების აღწერა დაიწყეთ. რატომ? არ არის კომფორტული, ისაუბროთ რუსუდან ფეტვიაშვილზე, როგორც მხატვარზე? 

-    ვფიქრობ, რომ ხელოვანი ძალიან შორს არ დგას ადამიანისგან. ხელოვნება გამომდინარეობს და ძალიან მჭიდრო კავშირშია ხელოვანის ბუნებასთან და მის სამყაროსთან.

მე ვფიქრობ, რომ კარგი ხელოვანი ცუდი ადამიანი ვერ იქნება ისევე, როგორც ცუდი ადამიანი ვერ იქნება კარგი ხელოვანი.

მართალია, არაერთხელ ცუდი ადამიანი ძალიან ცნობილი ხელოვანი გამხდარა, მაგრამ ეს არ ნიშნავს, რომ მართლაც კარგი ხელოვანია და მისი შემოქმედება დადებით მუხტს ატარებს. ჩემთვის ბევრი აკლდება ხელოვნებას, მუსიკას, მხატვრობას, ქანდაკებას, მეცნიერებას, ყველაფერს, თუ ვიცი, რომ მის შემოქმედს ძალიან დიდი ნაკლოვანება ჰქონდა, მაგალითად, არ იყო კეთილი. სიკეთეს ჩემთვის გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს. კიდევ შემიძლია ვთქვა, რომ ძალიან მიყვარს მუშაობა. როგორც ადამიანი ადგეს დილით, პირი დაიბანოს, წყალი დალიოს, ასეთივე აუცილებელი და მნიშვნელოვანია ჩემთვის ხატვა. ჩემს თავს გარედან ვერ ვუყურებ. ვიცი, შინაგანად რამდენად მჭირდება ხატვა, მუშაობა, როგორ მიყვარს, რამდენად განუყოფელია ჩემგან. ფაქტობრივად, ამით ვიყურები, ამით მაქვს მსოფლიოს აღქმა.

 

ერთ ადგილზე დგომის მეშინია, არ მიყვარს და არავის ვურჩევდი, რომ დაკმაყოფილდეს იმით, რაც უკვე აქვს.

-    თქვენი ნახატების სწორად გაგებას სჭირდება თუ არა შესაბამისი ცოდნა იმისთვის, რომ მნახველმა თქვენი მხატვრული ტექსტის სიგნალებზე სწორი რეაგირება მოახდინოს? 

-    არის ელემენტარული დეტალები, რომლებიც შეიძლება იცოდეს მნახველმა. როდესაც გამოფენები გერმანიაშია, იქ მაყურებელი მუდმივად ითხოვს ამ დეტალების ცოდნას და მერე თვითონ ხვდება ნამუშევრის შინაარსს. ჩემთვის ამის ახსნა ძალიან არასასიამოვნოა. ნახატს აღიქვამ ან ფერებით, ან კომპოზიციურად. მერე, თუ გიყვარს დათვალიერება, შეგიძლია, მიხვიდე და დაათვალიერო. სხვადასხვა პლასტში შეიძლება ნახატის აღქმა. ზოგი უბრალოდ აღიქვამს, როგორც ფერთა გამას, ზოგი - როგორც რთულ კომპოზიციას. ვიღაცას უყვარს დათვალიერება და იმის ცოდნა, აქ რა ხატია, ეს რას ნიშნავს, იქ როგორ არის, რატომ, რისთვის. თუ ადამიანს ძალიან აინტერესებს, შეიძლება რამდენიმე გასაღები მისცე. წყალი ან თევზი რას ნიშნავს, ჩიტი საით იყურება, ნისკარტში რა უდევს, ადამიანს თავზე როგორი განწყობის ჩიტი აზის, სად არის განლაგებული ციური სხეულები - მზე, მთვარე, ვარსკვლავები, პლანეტები, საით იყურება თვითონ გმირი, - ამ ყველაფერს დეტალური მნიშვნელობა აქვს და, შეიძლება, მოთხრობასავით დაიწეროს თითოეული ნახატი, რომელიც კომპოზიციურად რთული და დატვირთულია. 

-    არსებობს ნიშანთა სისტემა, რომელიც ნახატიდან ნახატში ერთი და იმავე მნიშვნელობით გადადის? 

-    ნიშანთა სისტემა იცვლება იქიდან გამომდინარე, ერთმანეთთან რა ურთიერთქმედებაშია ეს ნიშნები. ცალკე აღებული რაიმე ნიშანი სხვადასხვა ნახატში ერთსა და იმავეს არ ნიშნავს - გააჩნია, ნიშნები სად როგორ არის განლაგებული. ამას გამიზნულად და გააზრებულად არ ვაკეთებ. ეს, უბრალოდ, ქვეცნობიერის დონეზე ვიცი. როცა ხატავ, თითქოს, რაღაცას ყვები და ყველაფერი ურთიერთქმედებს ერთმანეთთან. პერსონაჟებიც, ფრინველებიც, ცხოველებიც, ციური სხეულებიც - ეს ყველაფერი ერთიანობაში ქმნის თავის სისტემას, რომელიც თავისუფლად შეიძლება წაიკითხო მოთხრობასავით, ოღონდ, მე საშინლად არ მიყვარს ამის ახსნა.

-    როგორც მივხვდი, თქვენი ნიშნები კონტექსტიდან გამომდინარე იძენს ახალ მნიშვნელობას.

-    დიახ.

-    თქვენ ხშირად ამბობთ, რომ პერსონაჟებს ერთმანეთთან აქვთ საქმე და ჩვენთან, როგორც მაყურებელთან, საქმე არ აქვთ. მაგრამ თქვენ, როგორც ამ ნიშანთა სისტემის ავტორს, გაქვთ თუ არა საქმე ჩვენთან, როგორც მაყურებელთან - არა იმიტომ, რომ ჩვენ პოტენციური მყიდველები ვართ, არამედ იმიტომ, რომ ჩვენ ვართ თქვენი სამყაროს გამზიარებლები. პირადად თქვენთვის რას ნიშნავს, რომ არსებობს მაყურებელი, რომელმაც თქვენი ნამუშევრების კონტექსტი შეიძლება ამოიკითხოს, ან ვერ ამოიკითხოს?

-    თუ სჭირდება და აინტერესებს, თუ მისთვის ეს მნიშვნელოვანია, ამოიკითხავს, რა თქმა უნდა.

 

როცა ხატავ, თითქოს, რაღაცას ყვები და ყველაფერი ურთიერთქმედებს ერთმანეთთან.

-    როგორ ამოიკითხავს?

-    მიხვდება, ჩემი აზრით. თუ გიყვარს ჩაძიება, დაკვირვება, თუ გიყვარს დათვალიერება, მაშინ თავისუფლად შეიძლება, რომ ამოიკითხო. შემოქმედი არ არის ვალდებული, მაყურებელი გაითვალისწინოს, ყოველთვის პირიქით არის. შენ რაც მოგწონს, თვითონ მხატვარს, შენთვის რაც ძვირფასი და მნიშვნელოვანია, შენ როგორც ხედავ, ისე უნდა აკეთო. მთავარია, ჰარმონიაში იყო საკუთარ თავთან. მაყურებელი ზოგი ასეთია, ზოგი ისეთია. მაყურებელზე თამაში არავის არგებს, ჩემი აზრით. დამოკიდებული ხდები სხვის აზრზე და არა საკუთარ წარმოსახვაზე, ანუ, ფაქტობრივად, იტყუები. ასე გამოდის.

-    მნახველების შესახებ კითხვა მიჩნდება მხოლოდ იმასთან დაკავშირებით, რომ თქვენ ბრძანეთ, ნიშანთა სისტემა არ არის სტაბილური და კონტექსტს გააჩნიაო. უნდა გქონდეთ თუ არა მოლოდინი, რომ ჩვენ, როგორც მნახველები, შევძლებთ, თქვენს ცვალებად სამყაროში წამოგყვეთ?

-    დარწმუნებული ვარ, რომ ქვეცნობიერადაც და გრძნობიერადაც ნებისმიერი ნახატის გამოცნობა შეიძლება იმ წამშივე - თუ რა განწყობის არის ნახატი, რას გადმოსცემს. ორმხრივი სიყვარულის თემაა, უპასუხო სიყვარულის, ურთიერთდამოკიდებულების, თანაგრძნობის თუ რამე სხვა - ამას მნახველი ყველა შემთხვევაში აღიქვამს. ნიშნები კი მეორეხარისხოვანია.  ძალიან დიდი გრძნობაა თითოეულ ნამუშევარში ჩადებული და ეს გრძნობა, რა თქმა უნდა, აღიქმება. 

-    სულ მაინტერესებდა და კარგია, რომ შესაძლებლობა მეძლევა, პირადად გკითხოთ: თქვენი ნამუშევრები თვალისთვის უფრო საინტერესოა თუ გონებისთვის? თვალს უფრო მეტს უმხელს თუ გონებას? 

-    კარგი კითხვაა. ბავშვობაში სულ მინდოდა, რომ ჩემი ნამუშევარი სასიამოვნო აღსაქმელი ყოფილიყო შორიდანაც და ახლოდანაც, თან შინაარსობრივადაც ლამაზი ყოფილიყო.

ნამუშევარში ყოველთვის დევს ჩემთვის მნიშვნელოვანი, უხეშად რომ ვთქვათ, მესიჯი. ვთქვათ, ან სიყვარულის თემა, ან თანაგრძნობის თემა, ან სამშობლოს თემა.

ამის პირდაპირ, უხეშად მოწოდება არ მიყვარს. სათქმელი შეფარულია, მოწოდებულია იგავივით, ზღაპარივით. აი, შენ რომ უნდა გამოიცნო, შენ უნდა შეხვიდე და მიხვდე, რა არის. ეს უფრო დიდ სიამოვნებას მანიჭებს პირდად მე და მგონია, რომ სხვებისთვისაც ეს უნდა იყოს სასიამოვნო.

 

მაყურებელზე თამაში არავის არგებს, ჩემი აზრით.

-    თქვენ წერდით, ხატვის პროცესში გრძნობა სრულად კონცენტრირებულია, ხოლო მზერა ოდნავ გაფანტულიო. ხატვის პროცესში თუ გიხდებათ, რომ აკონტროლოთ თქვენი ხელი, თქვენი გრძნობა? თუ, პირიქით, მათ ენდობით, მიჰყვებით და შინაგანი დაძაბულობა არ გაქვთ? 

-    ნდობა მაქვს, მაგრამ ეს ნდობა ემყარება ასპროცენტიან კონცენტრაციას. როცა ვმუშაობ, გაფანტულობა, ზერელე დამოკიდებულება სერიოზული პრობლემაა. მე ხომ ერთი ხელის მოსმით ვაგებ ფიგურას. მთელი კომპოზიციაც ასე უნდა აიგოს - ერთი ხელის მოსმით და არ უნდა შემეშალოს. აქედან გამომდინარე, მაქსიმალური შინაგანი  მიზანსწრაფულობა მაქვს, რომ არ შემეშალოს. როგორც სიზმარში: თან ძალიან მობილიზებული რომ იყო, თან მიჰყვებოდე, აი, დაახლოებით ასეთი მდგომარეობაა. ენდობი, მაგრამ ასპროცენტიანი კონცენტრაცია გაქვს. კონტროლი მინიმალურია ამ შემთხვევაში. 

-    შეიძლება ითქვას, რომ იმ მომენტში, როდესაც ხატავთ, გრძნობა არის უპირველესი და გრძნობა აკონტროლებს მთელ პროცესს? 

-    გრძნობა, რა თქმა უნდა, აკონტროლებს, გრძნობა ძალიან მნიშვნელოვანია, მაგრამ უფრო მნიშვნელოვანია გონება. გონება ბოლომდე ჩართულია, მაგრამ ფხიზელი გონება კი არ არის... ირაციონალური უფროა, ვიდრე რაციონალური.

-    რუსუდან ფეტვიაშვილი, რომელიც ხატავს და რუსუდან ფეტვიაშვილი, რომელიც არ ხატავს. ეს ორი რუსუდანი არსებითად რითი განსხვავდება ერთმანეთისგან?

-    არსებითად იმით განვსხვავდები, რომ როდესაც ხატვას ვიწყებ, აუცილებლად მჭირდება, რომ ვიყო კეთილგანწყობილი და მშვიდი. ამ შემთხვევაში ვიღებ ასპროცენტიან კონცენტრაციას. მაგრამ მუშაობის შემდეგ ძალიან დაღლილი ვარ ხოლმე, ბევრი ენერგია მეხარჯება. შემიძლია დილიდან საღამომდე ვიმუშაო, თუმცა, მერე შეიძლება გავბრაზდე კიდეც, ნერვებიც მომეშალოს, გავღიზიანდე. შემიძლია, ვიყო  გახარებულიც, ნაწყენიც, გაბუტულიც...
 

 

ბავშვობაში სულ მინდოდა, რომ ჩემი ნამუშევარი სასიამოვნო აღსაქმელი ყოფილიყო შორიდანაც და ახლოდანაც.

-    როდესაც რომელიმე ნახატს დაასრულებთ, ე.წ. გრავიტაციის წერტილს ადვილად უბრუნდებით? თუ გარკვეულ დისკომფორტს გიქმნით იმასთან შეგუება, რომ კიდევ ერთი ნამუშევარი დასრულდა და წავიდა თქვენგან? სიცარიელის განცდა ხომ არ გაქვთ?

-    განცდა მაქვს იმისი, რომ მადლობა ღმერთს, კიდევ ერთი ნამუშევარი დასრულდა. პირიქით, კმაყოფილი ვარ ხოლმე. როცა რაღაცის კეთებას ვიწყებ, მინდა, რომ დასრულდეს, გამთლიანდეს და ჩემგან დამოუკიდებლად იარსებოს. როცა ეს ხდება, ძალიან სასიამოვნო გრძნობაა. თანაც, ამასობაში, სანამ ამას ვხატავდი, უკვე სხვა რაღაცის გაკეთება მომინდა. ყოველთვის ღვთის იმედად უნდა იყო, რომ სისავსე გქონდეს. დაცლა აუცილებელია იმისთვის, რომ ხელახლა აივსო - იცლებოდე-ივსებოდე. ეს მუდმივი მოძრაობა უნდა იყოს. 

-    თქვენ ბრძანებთ, რომ თუკი რომელიმე ნივთს ეჩვევით, ამ ნივთს გააჩუქებთ ხოლმე, რადგან არ გიყვართ მიჩვევის განცდა. ნახატებთან დაკავშირებით როგორ ხდება? ნახატი ნივთია თუ არა?

-    ჩემთვის ნახატი ნივთი არ არის. ჩემთვის ეს არის მთელი სამყარო. ნახატი თვითკმარია. მას თავისი ცხოვრება აქვს. ამიტომაც, ეს ჩემთვის ნივთი არ არის. ეს ჩემთვის ძალიან ძვირფასია, სიმართლე რომ გითხრათ. 

-    ძვირფასი ნივთიც შეიძლება იყოს. 

-    დიახ, მაგრამ ნახატი ცოცხალია - ეს არის სხვაობა. ნივთი მაინც უსიცოცხლოა. ეს ცოცხალია იქიდან გამომდინარე, რომ მასში მუდმივად რაღაც ხდება. პერსონაჟები ჩემთვის იმდენად ცოცხლები არიან და იმდენად ზუსტად გამოხატავენ იმწამიერს, რომ არასოდეს კვდებიან. ნახატის სამყარო მუდმივად იმ წამშია დაფიქსირებული და, თითქოს, მეორე წამში უნდა გადავიდეს. ეს მომენტი მუდმივია, მუდმივად ცოცხალია. 

-    ახლა სხვა თემაზე მაქვს კითხვა. საზოგადოებრივი აზრით მანიპულაციის თანამედროვე ტექნოლოგიებმა, საზოგადოებასთან ურთიერთობის მეთოდების ცოდნამ შეიძლება თუ არა, რომ დიდი ნიჭი და დიდი უნიჭობა გაათანაბროს, თუნდაც, ფასის მხრივ?

-    ფასით შეიძლება კიდეც გაათანაბროს და შეიძლება კიდეც გადააჭარბოს. ფასი, თავისთავად, რაღაცის განმსაზღვრელია, მაგრამ მხატვრობა, მუსიკა, ლიტერატურა არ არის იმწამიერი პროდუქტი. მათთვის აწმყო იმდენად მნიშვნელოვანი არ არის. აწმყო მნიშვნელოვანია, მაგალითად, მსახიობისთვის, მომღერლისთვის. მაგრამ მხატვრობას მაინც დრო გამოაწრთობს და დღეს რა ღირს ნახატი, იმდენად მნიშვნელოვანი არ არის. უფრო მნიშვნელოვანია, რომ შენ იყო გულწრფელი შენს სამუშაოსთან, არ გეშინოდეს და არ ეჯიბრებოდე. გაჯიბრების გრძნობა ყველაფერს კლავს. შენ უნდა იცოდე, რას აკეთებ. როგორც კი სურვილი გაგიჩნდება, ვიღაცას აჯობო, გადააჭარბო, მანდ შეგიძლია ჩათვალო, რომ შენს საკუთარ თავს კლავ. 
 

 

გრძნობა ძალიან მნიშვნელოვანია, მაგრამ უფრო მნიშვნელოვანია გონება.

-    იქიდან გამომდინარე, რომ თქვენ აბსოლუტურად გამორჩეული ხელწერა გაქვთ, მაინც გიგრძვნიათ, რომ გაჯიბრების მარათონში ხართ ჩაბმული? თუნდაც იმიტომ, რომ თქვენ არ ეჯიბრებით, მაგრამ სხვა გეჯიბრებათ? 

-    მე ვცდილობ, რომ ეს მომენტი აბსოლუტურად არ მქონდეს, იმტომ, რომ მაწუხებს, მქაჩავს და მამძიმებს. როგორც კი ეგ გრძნობა გამიჩნდება, იმ წამსვე ვიშორებ თავიდან. 

-    სხვისი მხრიდან თუ გიგრძვნიათ რამე ისეთი, რამაც დისკომფორტი შეგიქმნათ?

-    რა თქმა უნდა, შიგადაშიგ მიგრძვნია, მაგრამ მაგასაც ვიშორებ, რომ არ შევწუხდე. ვფიქრობ, რომ ყველა ადამიანია და ყველას თავისი პრობლემა აქვს. გავბრაზებულვარ კიდეც, ნერვებიც მომშლია, მაგრამ გადამიტანია ეს ყველაფერი. როგორც კი თანაგრძნობას ვიგრძნობ მეორე ადამიანის მიმართ, მერე უკვე ვთავისუფლდები და ეს ჩემთვის დიდი შეღავათია. 

-    ერთხელ თქვით, ადამიანებთან ურთიერთობა მიჭირსო. როგორ ურთიერთობას გულისხმობდით - ზედაპირულს თუ სიღრმისეულს? 

-    არა, სიღრმისეული ურთიერთობის პრობლემა არ მაქვს. ჩემს მეგობრებთან, ჩემი მეუღლის მეგობრებთან   ჩვეულებრივ ვურთიერთობ. მაგრამ, ზოგადად, დიდი თავშეყრის ადგილებში ყოველთვის დისკომფორტი მაქვს. თავს თავისუფლად ვერ ვგრძნობ, უხერხულად და მორიდებულად ვარ. 
 

 

ჩემთვის ნახატი ნივთი არ არის.

-    რატომ? 

-    არ ვიცი, ბუნებრივი ურთიერთობები მიყვარს და სიყალბე არ მსიამოვნებს. როცა ძალიან დიდი საზოგადოებაა თავშეყრილი, ერთმანეთის მიმართ უცხო ან არამეგობარი ხალხი, იქ ზერელე ურთიერთობები უფრო სტანდარტულია და, ალბათ, ეს მიქმნის დისკომფორტს. ბავშვობიდან საშინელი მორცხვი ვარ. ვცდილობ, რომ არ გამოჩნდეს, მაგრამ ვიტანჯები ამისგან, ვერ ვერევი. ხანდახან ვერევი, მაგრამ იშვიათად.

-    რაში დაგაბრკოლათ სიმორცხვემ?

-    თუნდაც, იმაში, რომ ურთიერთობები მიჭირს. თავისუფლად, ლაღად ვერ ვარ ადამიანებთან და ეს ჩემთვის პრობლემაა. 

-    თუ გიცდიათ ოდესმე თქვენი თავის შეცვლა, ან რაიმე კომპონენტის შეცვლა თქვენს თავში?

-

სიმართლე გითხრათ, ზუსტად ამ მორცხვობას ეხება ეგ კომპონენტი. ძალიან მინდოდა და ყოვლთვის ვმუშაობდი, რომ ეს ჩემი სიმორცხვე დამეძლია რამენაირად.

-    მაგალითად, როგორ გიმუშავიათ?

-    ისე, როგორც შეიძლება, საკუთარ თავს განუმარტო, რომ იყო ჩვეულებრივად, ლაღად და არ იყო მუდმივად დაძაბული. ხან გამომდის, ხან არა. იშვიათად გამომდის, მაგრამ მუდმივი მუშაობა მჭირდება, რომ ეს გადავლახო. სიმორცხვე ნერვებს მიშლის ბავშვობიდან. 

-    კრიტიკა თუ გახსოვთ თქვენს ნამუშევრებთან დაკავშირებით?

-    მწვავე კრიტიკა არ მახსოვს, წვრილმანი რაღაც შეიძლება ყოფილიყო. მაგრამ რა უნდა გააკრიტიკო? ადამიანს აქვს თავისი ხედვა და მუშაობს ისე, როგორ აღიქვამს. ხაზში მუშაობს, ხაზი მთლიანი აქვს.  შეიძლება, ან მოგწონდეს, ან არ მოგწონდეს. მაგრამ პრაქტიკაში ცოტა ძნელია კრიტიკა. 

-    რა არის ის, რასთან დაკავშირებითაც ყველაზე მეტად გულნაკლული ხართ?

-    (პაუზა) მე რაც მაკლია ყოველთვის, ეს არის პირდაპირი ნათქვამები. შეფარულ ნათქვამებზე ძალიან ცუდად ვხდები. გული მიწუხდება, როდესაც პირდაპირ არ ითქმება სათქმელი, როცა რაღაც უნდა იგულისხმო... ადამიანს ეკითხები კონკრეტულად და იმის მაგივრად, რომ პირდაპირ გიპასუხოს, რაღაცას ხლართავს. 
 

 

გული მიწუხდება, როდესაც პირდაპირ არ ითქმება სათქმელი, როცა რაღაც უნდა იგულისხმო.

-    ყოფით თემებს გულისხმობთ?

-    დიახ, მართლა გული მიწუხდება, როცა რაღაც კონკრეტულ საკითხზეა ლაპარაკი და ვიღაც განუწყვეტლივ ხლართავს გზებს, ოღონდ კი ის კონკრეტული პასუხი არ გაგცეს. ყველაფერი უნდა ითქვას პირდაპირ, სრულიად სუფთად და გამჭვირვალედ. 

-    სანამ ტრადიციულად ციტატებზე გადავალთ, კიდევ ერთ თემაზე მაქვს კითხვები. ბევრჯერ გითქვამთ, რომ ძალიან მგრძნობიარე და სათუთი ქვეყანა გვაქვს. რომ ქართველი ფაქიზია ბუნებით. და რომ ამის განცდა ბევრს განსაზღვრავს ხელოვნებაში. რას გულისხმობთ, იქნებ უფრო მკაფიოდ აგვიხსნათ?

-    ქართველი ადამიანის ბუნება, ხასიათი, მსოფლიოს აღქმა ჩემთვის ძალიან მაღალ კატეგორიაში გადამყავს. ვგულისხმობ ნამდვილ ადამიანს, ქართველს, რომლის ბუნებრივი თვისებაა ქრისტიანული მოძღვრების დაცვა. ეს ძალიან თავისთავადია მისთვის. იგივე მეგობრის სიყვარული, სტუმართმოყვარეობა, კეთილგანწყობა, ზოგადად ძალიან ბევრის აღქმის უნარი, სიკეთის დანახვა, თავშეკავებულობა, კეთილისა და ბოროტის გარჩევა - ეს ძალიან მნიშვნელოვანია და ნამდვილ ქართულ ბუნებას ახასიათებს ამ ყველაფრის საკუთარ თავში გაწონასწორებულად შენახვა. რა თქმა უნდა, არის ბევრი დეგრადაცია, დამახინჯებები იმიტომ, რომ ორასწლიანი მონობა, გაჭირვება, საკუთარი თავის გადასარჩენად ბრძოლა - ეს ყველაფერი ადამიანს ბევრ რამეს აკარგვინებს. იმისთვის, რომ ქართველმა საკუთარი თავი მოძებნოს, აუცილებლად დამოუკიდებელი უნდა იყოს. არადა, ყოველთვის სათუოა ეს დამოუკიდებლობა.

-    ამბობთ, რომ საუკეთესო ქართველი აღწერეთ. 

-    დიახ, ქართული ბუნება ჩემთვის არის ძალიან ლამაზი, ამაღლებული, ფაქიზი, ყველაფრის გამგები, ყველაფრის დამტევი, ყველაფრის მიმხვედრი და კეთილგანწყობილი. 

-    უცხოელებს კარგად იცნობთ, მეგობრებიც გყავთ სხვადასხვა ქვეყანაში. შეიძლება, რომ რომელიმე ერს ეს ყველაფერი არ ახასიათებდეს?  

-    სულის სიფაქიზე ძალიან ცოტა ერს ახასიათებს, რაც ჩემთვის თვალშისაცემია. ამით გამოვარჩევდი ქართველს. 
 

 

სულის სიფაქიზე ძალიან ცოტა ერს ახასიათებს, ამით გამოვარჩევდი ქართველს.

-    ეს სიფაქიზე ისევ შემოქმედებას უკავშირდება?

-    არა, არა, ეს ქართულ ბუნებას უკავშირდება, ქართველის ხასიათს, აზროვნებას, შინაგან, სულიერ განწყობას. 

-    ჩემი აზრით, მხატვარი, შემოქმედი ზოგადად, შეიძლება იყოს ან თანამონაწილე, ან დამკვირვებელი იმისი, რაც მის ირგვლივ გარემოში ხდება, პირველ რიგში, მის სამშობლოში. თქვენ თუ გქონიათ პერიოდები, როდესაც თავი გიგრძვნიათ პროცესების თანამონაწილედ და, სხვა შემთხვევაში, დამკვირვებლად?

-    დაკვირვების მომენტი არასდროს მქონია, რადგან ემოციურად სულ ჩართული ვარ. ჩემთვის ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ საქართველო იყოს დამოუკიდებელი, თავისი ნიშა ჰქონდეს მსოფლიოში და იყოს გამორჩეული ქვეყანა. იმიტომ, რომ რეალურად გამორჩეულია და ეს ყველამ უნდა დაინახოს. საქართველოს და ქართველს მოფრთხილება სჭირდება. როგორც კი უხეშად ექცევი, ის ნადგურდება. 

-    ვინ უნდა გაუფრთხილდეს?

-    არ ვიცი, ვიღაცამ უნდა დაინახოს, რომ საქართველო ძალიან მნიშვნელოვანი ქვეყანაა. 

-    სხვაგან ეძებთ, ვინც უნდა დაგვინახოს და მოგვიფრთხილდეს? 

-    დიახ, მსოფლიომ უნდა დაგვინახოს. 

-    და ჩვენ რას ვაკეთებთ ამ დროს? 

-    ჩვენ ვართ ცოტანი და ვართ, როგორც ენძელა. თუ ფეხით გადათელე, რამდენიც არ უნდა მოუფრთხილდეს თავის თავს, ვერაფერს იზამს. უხეში ძალა მას თელავს. 

-    ქვეყნის შიგნით ხედავთ გადარჩენის ფაქტორებს თუ გარეთ?

-    ეს აუცილებლად თანმხვედრი უნდა იყოს. ამის ძალა, სურვილი და მისწრაფება ღმერთმა უნდა ჩადოს ჩვენში. მაგრამ თუკი მშვიდობიან გარემოში იარსებებს, მოვლილი და მოფრთხილებული იქნება, საქართველოს შეუძლია, მთელ მსოფლიოს გადასცეს თავისი კეთილი იმპულსი. ამაში დარწმუნებული ვარ. 
 

 

მხატვრობას ძალიან დიდი სიფაქიზე შეაქვს სამყაროში.

-    კარგით, დიდი მადლობა. საუბარს ტრადიციულად დავასრულებთ თქვენი მოკლე კომენტარით ცნობილი ადამიანების ორ გამონათქვამზე. პირველი ციტატა ეკუთვნის ბრიტანელ მწერალსა და ფილოსოფოს ქალს - აირის მერდოკს (1919 – 1999):  „ნებისმიერი მხატვარი უიღბლო შეყვარებულია. უიღბლო შეყვარებულებს კი უყვართ საკუთარი ისტორიის მოყოლა.“

-    (პაუზა) მთლადაც ვერ დავეთანხმებოდი. სიყვარულს ძალიან დიდი მნიშვნელობა აქვს იმისთვის, რომ ხელოვანი მუდმივად იწვოდეს, მუდმივად ენთოს. მაგრამ უიღბლოს ვერ დავარქმევდი. აუცილებელი არ არის, უიღბლო იყოს (იცინის).

-    მეორე ციტატის ავტორია რუსი რეჟისორი ანდრეი ტარკოვსკი (1932 – 1986):  „მხატვრები არსებობენ მხოლოდ იმის გამო, რომ სამყარო არასრულყოფილია.“ 

-    დიახ, მხატვრობას ძალიან დიდი სიფაქიზე შეაქვს სამყაროში. ზოგადად, ხელოვნება სიფაქიზის ის ფენაა,  რომელიც ზემოდან უნდა დაედოს ნაკლულ ადგილებს იმისთვის, რომ მომრგვალდეს და დარბილდეს. სამყაროს აკლია სიფაქიზე და მას ხელოვნება ამთლიანებს. 

ფოტომასალა: ირაკლი გედენიძე

გუნდი

ირაკლი გედენიძე

ზურაბ ქურციკიძე

გიო კუსიანი

გიორგი ურუშაძე

თამთა ყუბანეიშვილი

ნანა ყურაშვილი

ინგა ქორიძე