-    ბატონო ზურა, თქვენ ამბობთ, რომ კარგად ყოფნის მოყვარული კაცი ხართ, რომ ხშირად იღიმებით და არც კი იცით, როდის ხართ არაკარგად. თქვენი ეს განწყობა შეიძლება გაუკვირდეს მხოლოდ იმას, ვინც არ იცის, რომ ყველა ბაღი, ედემის ბაღის ანალოგიით, ადამიანის დაცულობის და სულის სიმშვიდის სიმბოლოა. ასეთი კითხვა მაქვს: კარგი ხასიათი ბავშვობიდან დაგყვათ და შემდეგ მიაგენით თქვენი ხასიათისთვის იდეალურ გარემოს ბაღის სახით? თუ, პირიქით, ჯერ მებაღე იყავით ბუნებით და მხოლოდ შემდეგ, ბაღის გავლენით შეიძინეთ უნარი, რომ სულ კარგ ხასიათზე იყოთ? 

-    ბაღის ბევრნაირი განმარტება წამიკითხავს. მსოფლიოში ცნობილი მებაღეების წიგნები, უმეტესად, ასეთი ფრაზებით იწყება: „აქ იყო ჭაობი“... „აქ იყო ნაგავსაყრელი“... მეც მგონია, რომ ადამიანს ღმერთმა ადგილი მიუჩინა სამოთხეში, სამოთხის ბაღში, რომელიც ჩვენი არასწორი საქციელის გამო დავკარგეთ. და ადამიანის ინტერესი, ლტოლვა, რომ ბაღი ჰქონდეს, ბაღი გააშენოს, - ეს ნიშნავს სამოთხის ბაღში დაბრუნების სურვილს და მცდელობას.
 

-    ეს ახლა იცით, მაგრამ თავიდან როგორ იყო? 

-    მანამ ვიცოდი, რომ მინდა, მებაღე ვიყო და ჩემ ირგვლივ ბაღი მქონდეს, სანამ გავიგებდი, რა იყო ბაღი.  ხუთი წლისა უკვე ვამყნობდი. სულ ამის მტკიცებაში ვარ, რომ ბაღი არ არის მარტო მცენარე. ბაღი არის შენ ირგვლივ შექმნილი სამყარო, რომელშიც მაქსიმალურად კომფორტულად გრძნობ თავს. ბაღია, რომ მოხერხებულად ვიჯდე; ბაღია, რომ როცა ვიყურები, კარგი დასანახი რამე ჰქონდეს თვალს; ბაღია, რომ კარგი რამ მესმოდეს; ბაღია, რომ საინტერესოდ ვატარებდე დროს; ბაღია, რომ განწყობა შევიქმნა ფერით, სურნელით, შეგრძნებით, შრომით, მასპინძლობით... ბაღია ეს ყველაფერი და ეს სულ მინდოდა. 

-    ბაღმა თქვენი ხასიათი თუ შეცვალა?

-    რა თქმა უნდა, შეცვალა იმიტომ, რომ ბაღში ცხოვრებას სირთულეებიც ახლავს. შენ ირგვლივ განსაკუთრებული სამყარო რომ შეიქმნა და პატარა კუნძული გაიჩინო, ამას ხომ ტექნიკური საქმის კეთებაც სჭირდება. ის ტექნიკური ნაწილი არ არის მთლად იოლი. ამიტომ, რასაკვირველია, იმისთვის, რომ ის ბაღი მქონდეს, რომელშიც შემდეგ წყნარად, მშვიდად, ჰარმონიულად და ბედნიერად ვიცხოვრებ, ბევრი სირთულე უნდა გადავლახო. ამ სირთულეების გადალახვამ შეცვალა ჩემი ხასიათი, თორემ, ბაღში ცხოვრება ბედნიერებაა. 

-    თქვენც ბრძანეთ, რომ ბაღი ადამიანებს შორის განსაკუთრებული ურთიერთობის ადგილია. აქ მოდიან იმისთვის, რომ ეზიარონ სილამაზეს, დატკბნენ სურნელით, დაივიწყონ დრო, ტემპი და გაცვალონ ემოციები. თქვენ, როგორც „გარდენიას“ მფლობელი, რომელიც, თქვენივე სიტყვებით, „მარტში რომ ჩარგავთ თავს მიწაში, ნოემბერში ამორგავთ,“ - ახერხებთ თუ არა, რომ იყოთ ამ ურთიერთობის კულტურის ნაწილი? 

-    მე გაცნობიერებული მაქვს, რომ ჩემი დროის ნაწილი, შეიძლება, ნახევარიც კი, ადამიანებს უნდა დაეთმოს. მარტო მცენარეს თუ გადაყვები, ადამიანი დაგრჩება უყურადღებოდ. მაშინ, რაღად მინდა ბაღი, თუ ეს ბედნიერება და სიამოვნება არ მექნება, რომ საინტერესო ადამიანებთან ერთად ვიჯდე და ვსაუბრობდე? თუ ამის ფუფუნება არ მექნება, ბაღი ხომ ფუნქციას კარგავს? 
 

-    გამოგიტყდებით, როცა „გარდენიაში“ ინტერვიუსთვის მოვდიოდით, ცოტა მთრგუნავდა იმაზე ფიქრი, რომ უნდა მოგაცდინოთ ახლა, როცა ყველაზე მეტი საქმე გაქვთ. 

-    სანამ ჩემი სტუმრები გაიღვიძებენ, მე მანამ ვატარებ დროს მცენარეებთან. იმიტომ მიყვარს წვიმა, რომ საშუალება მეძლევა, მარტო სამებაღეო სამუშაო ვაკეთო. წვიმაში ბაღით ნაკლებად ინტერესდება ადამიანი. დღეს მზემ რომ გამოანათა, აივნის კარი გამოვაღე და მივხვდი, რომ ბევრი სტუმარი მოვა იმიტომ, რომ ადამიანს ამ დროს ახსენდება, ამ დროს სჭირდება ბაღი. ჩაცმითაც სხვანაირად, უფრო მოწესრიგებულად ჩავიცვამ იმ დღეს, როცა ვიცი, რომ ბაღს ბევრი სტუმარი ეყოლება. მარტო ბაღი არცერთ სტუმარს არ ყოფნის, თუ ადამიანმა არ უმასპინძლა, თუ არ მიხედა, თუ ემოცია არ გაუზიარა.

-    თქვენ ნათქვამი გაქვთ: მოსულიც და დამხვედრიც ერთმანეთთან გაწონასწორებული თუ იქნება, ის იქნება ოცნების ბაღიო.

-    ასეა (იცინის).

-    რას გულისხმობდით? ჯერ ბოლომდე არ არის გაწონასწორებული თქვენი და თქვენი სტუმრების ურთიერთობა?

-    საქმე ცოტა გამიფუჭა ტელევიზიამ და ფეისბუკმა. უფრო მეტ მოლოდინს გავუჩენ ხოლმე ადამიანს, ვიდრე ბაღში რეალურად ხედავს. ამიტომ არ მწყინს, როცა მეუბნებიან: „აბა, ფეისბუკში კი ბრდღვიალებთ?!“ ბევრს ექმნება ილუზია, რომ როცა მოვა, ის დახვდება, რაც ფეისბუკში ვაჩვენე. ან მე დავხვდები ისე ხელებგაშლილი, როგორც იქ ვდგავარ. ადამიანებს ძალიან მოსწონთ, როცა ასე ჩაგიხუტებენ და ამდენი ჩახუტებაც ხომ არ შემიძლია?! სულ მეუბნებიან: „რატომ არ მიღიმი?“ „რატომ ხარ მოწყენილი?“ მარტო იქ მიყვარს გაღიმება, სადაც ბუნებრივად მეღიმება. 

-    გაწონასწორებულ ურთიერთობას რას ეძახით? 
 

-    ცოტა უნდა დამზოგოთ. მე გიფრთხილდებით, ყველაფერს ვაკეთებ, რომ თქვენ კარგად იყოთ. ძალიან ვცდილობ, ისე დაგხვდეთ, როგორც წარმომიდგენია, რომ შემიძლია. თქვენც უნდა დამზოგოთ ცოტა. როცა სტუმრად მოდიხართ, მთლად მე არ უნდა მოგინდეთ. არც მე მინდიხართ მთლად. მინდიხართ, როგორც სტუმარი, მომწონხართ, პატივს გცემთ, მიყვარხართ; მიხარია, რომ მოხვედით; მიხარია, რომ დაინტერესდით; მიხარია, რომ ემოცია დამიტოვეთ, კომპლიმენტი მითხარით, მომეფერეთ. მეც, შესაბამისად, ყველაფერს გავიღებ, რაც შემიძლია, მაგრამ... მთლად ყველაფერი არ შემიძლია და ზოგჯერ მთლად ყველაფერს მთხოვენ...

-    არაერთხელ გითქვამთ, რომ „გარდენიას“ ამჟამინდელი საზღვრების გაზრდაზე არ ფიქრობთ. ციტატა: „გადიდებას არ ვაპირებ, რადგან მაშინ ის მთავარი შარმი, მთავარი სული დაიკარგება, რაც ამ ადგილს აქვს; აქაურობა ჩვეულებრივ ბაღად გადაიქცევა, ჩვენ კი გვინდა, რომ „გარდენია“ არ იყოს ჩვეულებრივი ადგილი.“ ჩვეულებრივ ბაღსა და „გარდენიას“ შორის რა განსხვავებას ხედავთ? 

-    ადამიანებს, ზოგადად, ძალიან მოსწონთ სხვის სამყაროში შეხედვა. მე რომ ჩემი სამყარო მოვიწყე და ამ სამყაროში შემოხედვის უფლება მოგეცით, ეს ყველა ადამიანს პრივილეგირებულის განცდას უჩენს. მე თუ აქაურობას იმხელას გავხდი, რომ ეს აღარ იქნება ერთი ადამიანის ირგვლივ მოწყობილი ბაღი, მთელი ხიბლი დაიკარგება. ცოტა მიხეილ მამულაშვილს ვბაძავ, გულწრფელად რომ გითხრათ. ბაღი ერთი ადამიანის ირგვლივ უნდა იყოს მოწყობილი. „გარდენიაში“ ყველაფერს ჩემსას ვაკეთებ და მობრძანებულ სტუმარს ჩემს ბაღში ვეპატიჟები. არ ვითვალისწინებ, სხვას რა მოეწონება. 

-    ბაღის კიდევ ერთ თვისებაზე მინდა ვილაპარაკოთ. ყველაფერთან ერთად, ბაღი პატარა საიდუმლოებების დაცვის ადგილია,  „დამალობანას“  პრინციპით მოწყობილი სივრცე. „გარდენიაშიც“ ბევრი საიდუმლოა, ბევრი სიურპრიზია; თქვენც ამბობთ, რომ ეს სიურპრიზები სულ იცვლება. 

-    აუცილებლად. 

-    აქ არაერთი ნივთი და ემოციაა ჩამალული, რომელიც მახვილი თვალით უნდა აღმოაჩინო და სიხარული განიცადო. ხან ერთი რამ დაგხვდება, ხან - მეორე. თუ გიყვართ თვალყურის დევნება, სტუმრები როგორ პოულობენ ამ თქვენს სიურპრიზებს? 

-    ზოგადად, ბაღი ერთი დიდი ემოციაა - ამაზე შევთანხმდეთ.  ეს დიდი ემოცია შედგება წვრილ-წვრილი ემოციებისგან. წვრილ-წვრილი ემოცია შეიძლება გამოიწვიო იმითაც, რომ რაღაც შენთვის ნაცნობი, შენთვის ძვირფასი გაგახსენოს ბაღმა: სურნელმა შეიძლება გაგახსენოს სოფლის ეზო; ან მშობელს გაგახსენებს - დედას, მამას, ბებიას, ბაბუას, მამიდას სოფელში, თუნდაც, ქალაქში... ან აივანს გაგახსენებს... რაღაცასთან უნდა  აკავშირებდე იმას, რასაც ხედავ და შეიგრძნობ. ბაღში ემოცია სხვანაირად არ მოდის. თუ არ აკავშირებ შენს თავს იმ წვრილმან, პატარა ემოციასთან, მაშინ დიდი ემოცია არ გეწვევა. ვცდილობ, რომ პატარ-პატარა „ნაღმები“ ყველგან ჩავდო. რა თქმა უნდა, ყურადღებას ვაქცევ კი არა, ეგ არის მთელი ამბავი! 

-    ჩვენ როგორ ვპოულობთ, ან ვერ ვპოულობთ თქვენს „ნაღმებს“, ამას ადევნებთ თვალყურს? 

-    ყველა პოულობს. ყველა თავისას პოულობს. ერთი ისე გაუვლის, რომ საერთოდ ვერ ხედავს. მაგრამ მეორე იმის იქით არ მიდის, მხოლოდ იქ ჩერდება. „ვაიმე, ვაიმე“... სულ მესმის, ვმუშაობ, თუ ჩარგული ვარ, თუ როგორ ვარ, სათბურში ვარ, თუ სად ვარ, სულ მესმის ხმები. ეს ხმებიც იმ ემოციის ნაწილია.

-    და ეს გაძლევთ სტიმულს, რომ მუდმივად განაახლოთ თქვენი სიურპრიზები?
 

-    აბა რა?! ეს ემოციები მიდის და ისევ მოდის. თქვენ რომ დღეს მობრძანდით და რაღაც დაინახეთ, ერთი კვირის მერე იმას ვეღარ ნახავთ, მაგრამ შეიძლება მაშინ სხვა რამე დაგხვდეთ, სხვა რამემ იყვავილოს. იმ მცენარეს, რომელიც იმ წუთას არ არის ეფექტური, არ არის „ფორმაში“, ადამიანი ხომ ვერ ამჩნევს? მარტო იმას ამჩნევს, რომელიც იმ წუთას, იმ კონკრეტულ მომენტში სრულად წარადგენს თავის თავს. 

-    „გარდენია“ ნელ-ნელა მულტიფუნქციური სივრცე ხდება. ბაღი, სანერგე, სახელოსნოები, სასტუმრო, გალერეა, „მწვანე გაკვეთილები“ ბავშვებისთვის, მასტერკლასები უფროსებისთვის... 

-    კაფე, რომელიც ბაღის მნიშვნელოვანი ნაწილია - სუნები და გემოები ამაში შედის. ესეც ემოციებს კრებს. 

-    დიახ, წინა ჯერზე რომ ვიყავით, აქტიურად გვთავაზობდნენ მურაბებს. მაშინვე ჩემი ბავშვობა და ბებო გამახსენდა. 

-    მურაბას აღარ მოიხმარენ. ბევრი რამ ხომ იკარგება?! ამ ემოციებიდან, რაზეც ჩვენ ვლაპარაკობთ, ბევრი ხომ უკვე დაიკარგა?! გახამებულ თეთრეულში ხომ აღარ გვძინავს?! არადა, ასე გავიზარდეთ. მე რომ სტუმარს გახამებულ თეთრეულში, გამზეურებულ, მზისსუნიან ლოგინში ჩავაწვენ, ეგ ხომ მისი ემოციის ნაწილია? ესეც ერთ-ერთი წინასწარ ჩადებული ნაღმია. 

-    რამდენადაც მესმის, თანამედროვე სერვისში სწორედ პირადი ემოციის გაღვიძება, ემოციური დამოკიდებულების გაჩენა ფასობს ყველაზე ძვირად. თუ მარტო კომფორტია, ეგ ჯერ კიდევ ბევრს არ ნიშნავს. 

-    თქვენ ხომ წარმოგიდგენიათ, ჩემთვის რამდენად მნიშვნელოვანია, შემოსავალი მქონდეს. რამდენჯერ მითქვამს, რამდენჯერ... დღე არ გავა, რომ უარი არ ვთქვა შემოსავალზე. ეს ხომ დღევანდელი ცხოვრების ადეკვატური საქციელი არ არის, რომ ადამიანმა თქვას - არა, არ მინდა, არ მინდა, არა, არა... მეკითხებიან: „გაქვთ ეს მცენარე?“ მაქვს. და ძალიანაც მომინდებოდა, რომ მივყიდო ვინმეს და სანაცვლოდ ფული ავიღო. მაგრამ ხშირად ხდება ასე - ზოგჯერ კი არა, ხშირად - რომ ადამიანი მეკითხება და მე ვპასუხობ: „უკაცრავად, არ მაქვს“. იმიტომ რომ ისეთი ფორმით არის მოსული შეკითხვა, არ მომინდება, ამ შეკითხვის ავტორს რამე გავატანო. 
 

-    ამ თემას დავუბრუნდებით, მაგრამ ჯერ სხვა კითხვა მაქვს. „მინდა, „გარდენია” მეურნეობიდან ერთგვარ საზოგადოებად ჩამოყალიბდესო,“ - თქვით.
 
-    ვაიმე... (იცინის)

-     არ გახსოვთ? 

-    არ ვიცი, არ ვიცი...

-    კარგით, იმას ხომ ხშირად ამბობთ, რომ არ გინდათ, „გარდენია“ იყოს ბიზნესი. 

-    მაგრამ შემომებიზნესა.

-    კარგად რომ აგიხსნათ, რისი კითხვა მინდა, გეტყვით, რომ ჩვენი წინა სტუმარი იყო ბატონი ანზორ ერქომაიშვილი, რომელიც მალე 80 წლის გახდება. მან შეძლო, რომ თავის სიცოცხლეში შექმნა მყარი სისტემა და დღეს ამბობს: მშვიდად ვარ, რადგან ზუსტად ვიცი, რომ ქართული ხალხური სიმღერა გადარჩაო. თქვენ ჯერ გზის დასაწყისში ხართ. 

-    ასეა. 

-    რა გაქვთ ყველაზე მაღალი მიზანი? რა გინდათ, რომ გაკეთებული გქონდეთ, როცა 80 წლის გახდებით? 

-    მაგ შეკითხვას პასუხი თავად გაეცით, მგონი. 

-    თქვენი პასუხი მაინტერესებს. 

-    ჩემი პასუხი არის ასეთი: თუკი შევძლებ, რაღაცწილად მაინც შევცვალო დამოკიდებულება და ადამიანს მოვანდომო, მარტივად, ნაკლები შესაძლებლობებითაც, თავის ირგვლივ შექმნას პატარა ოაზისი, - ეს უკვე მიზნის დიდი ნაწილი იქნება. თუკი შევძლებ, რომ დამოკიდებულება შევცვალო და ყველაფერი არ იყოს დაფუძნებული აღებ-მიცემობის პრინციპზე;  თუკი ადამიანი მოვა, თავის ემოციას დატოვებს და აქედან წაიღებს სანაცვლო ემოციას, ენერგიას და, თუნდაც, მცენარეს, თუნდაც, რაღაცის სანაცვლოდ, - ეს უკვე ჩემთვის მიზნის მიღწევის ტოლფასი იქნება. თუკი ჩემთან მოსული ადამიანის პირველი შეკითხვა არ იქნება: „რა ღირს?“ მე უკვე ამით ვიქნები ბედნიერი. 
 

-    ვფიქრობ, რომ რაც თქვენ ჩამოთვალეთ, ამის გაზომვა ძალიან ძნელია. მინდა, ისეთ მიზანზე ილაპარაკოთ, რომელზეც თქვენც და ჩვენც ადვილად შევთანხმდებით, შესრულდა, თუ არ შესრულდა. 

-    ჩემი მიზანი ბევრი წვრილი კომპონენტისგან შედგება. მე რომ ინტერვიუს ვაძლევ, ყოველთვის მივუთითებ, რომ მებაღე ვარ (სხვა სტატუსებიც მაქვს, სხვათა შორის). ამას განგებ ვაკეთებ. იმავე ინტერვიუში მინახავს ჩემი მოსწავლის კომენტარიც. იმას აუცილებლად აწერია ან დიზაინერი, ან დეკორატორი, ან რაღაც მოგონილი სტატუსი. ჯერ კიდევ ეორჭოფებათ და არ მოსწონთ მებაღეობა. ერთხელ რუსთაველის გამზირზე რაღაცას ვრგავდით, კერძო დაკვეთა გვქონდა. ჩემს მოწაფეებთან ერთად ვრგავდი და რომ მოვრჩი სამუშაოს, იმ მიწის დაგვა დავიწყე, რომელიც დაგვეყარა. გავიხედ-გამოვიხედე და მივხვდი, რომ მარტო ვარ. არც დავფიქრებულვარ მანამდე ამაზე. ჩემს მოწაფეებს მოერიდათ ჩემთან ერთად იმის დაგვა, რაც დავყარეთ. მე მინდა, რომ ასეთ შემთხვევაში მარტო არ ვიყო. მინდა, რომ სიტყვა „მებაღე“ სიამაყით წარმოთქვან ჩემმა მოწაფეებმა და სხვებმა. 

-    იმიტომ, რომ გინდათ, ბევრი ბაღი იყოს?

-    აბა რა?! აბა რა?!

-    იმიტომ, რომ ბაღი უკეთესობისკენ ცვლის ადამიანს?
 

-    აუცილებლად. კიდევ ერთხელ გთხოვთ, რომ ამაში გავარკვიოთ ჩვენი მკითხველი: ეს ბაღი მარტო ბაღი არ არის. ეს არის შენ ირგვლივ დაცული სამყარო. თქვენ ეს თვითონვე ბრძანეთ. ჩემ ირგვლივ თუ მექნება დაცული სამყარო, აუცილებლად გადავრჩები. რაც უფრო ბევრი სამყარო მექნება ქვეყანაში, ამ ბევრი სამყაროდან გამოვა ერთი დიდი სამყარო და ასეთი შეკრული სამყარო აუცილებლად გადარჩება. ჩემი მიზანი კიდევ ის არის, რომ ძველი ძვირფასი ჯიშები არ დაიკარგოს. მე ვამბობ ამას მკაფიოდ და დასაბუთებულად: ჩვენი ძველი ჯიშები არანაკლები სიმდიდრეა, ვიდრე ჩვენი ქვეყნის ოქროს ფონდი. ძველი ჯიშები იკარგება მხოლოდ იმიტომ, რომ ადამიანებმა არ იციან მათი ფასი და მნიშვნელობა. ვერ აცნობიერებენ, რომ ჯიში თუ დაიკარგება, მისი მოყვანის და მოყვანილით სარგებლობის ცოდნაც იკარგება. ცოდნა რომ იკარგება, ამაზე დიდი უბედურება, არ ვიცი, რა არის. ჩემი დიდი და მთავარი მიზანი ისაა, რომ ქვეყანაში ბევრი ბაღი იყოს. იმ ბაღებთან ერთად, ბაღის შემცნობი და დამფასებელი ადამიანები გვჭირდება. 

-    „გარდენიას“ მულტიფუნქციურ გარემოს ამ მიზნისკენ მიჰყავხართ? 

-    რა თქმა უნდა. მოდით, „მწვანე გაკვეთილებზე“ მოგიყვებით - რატომ გადავწყვიტე ბავშვებთან ურთიერთობა. არის დღეები, როცა „გარდენიას“ პატარა ბავშვები სტუმრობენ. ქართველებს მებაღეობის კუთხით ყველაზე გამორჩეული ადამიანი გვყავს მიხეილ მამულაშვილი, რომელიც 1968 წელს გარდაიცვალა. ამ დროიდან რამდენი ხანია გასული? ზოგჯერ ჩემთან მოდის ადამიანი, უკვე ღრმად მოხუცი და მიყვება იმ ემოციაზე, რომელიც განიცადა მცხეთაში, მიხეილ მამულაშვილის ბაღში, სადაც წაიყვანა ბებიამ, მამიდამ, დეიდამ თუ ბაბუამ... „მომიწყვიტა ყურძნის მტევანი“, „პატარა ია გამომატანა, ეს ია ახლაც მიდევს გამშრალი“... ისე მიყვება იქ განცდილ ემოციაზე, გეგონება, ახლახან წამოვიდა მცხეთიდან, გამომიარა და შთაბეჭდილებას მიზიარებს. აქედან დავასკვენი, რომ ბავშვს ასეთი ემოცია ძალიან დიდხანს რჩება, უსაზღვროდ დიდხანს. მივხვდი, რომ ბავშვებთან ურთიერთობით ჯობია საქმის დაწყება. ამიტომ გადავდე თავი ამ ბავშვებისთვის. პატრიარქმა მთხოვა და ათი წლის წინ სამებაღეო სასწავლებელი გავხსენით. მაგრამ მივხვდი, რომ ეს სასწავლებელი საქმეს შუა გზიდან იწყებს. ადამიანი რომ მოდის, უკვე ფორმირებულია, ჩამოყალიბებული აქვს დამოკიდებულება: ან გიჟდება, ან არ გიჟდება. ან უკვე მოჰყვა ეს სიყვარული, ან აწი ვეღარ შეიძენს. ამიტომ გადავწყვიტე, თავი დამენებებინა შუიდან სწავლებისთვის და პატარებთან მუშაობა დამეწყო. ერთი მცირე მარცვალი ბავშვისთვის გამეტანებინა.  

-    როგორც ვიცი, „მწვანე გაკვეთილებზე“ უმცროსკლასელები მოდიან.

-    ბაღის ბავშვებიც მოდიან.

მათთან ურთიერთობა ერთი დიდი სიამოვნებაა. როცა მოდიან, ხომ სასიხარულოა, რომ ჟრიამულია, მაგრამ როცა მიდის ბავშვი, იმხელა თვალები აქვს. ქოთნით მიაქვს ნარგავი, ფიქრობს, რომ ეს ძალიან ძვირფასი რამეა. იქ თუ ჭიაყელა ჰყავს ჩასმული, მთლად გიჟდება. ზოგჯერ ამ „ბომბებსაც“ ვდებ და ვეუბნები: „ჩასვი ქოთანში და მოუარე, არ უთხრა დედას, რომ აქ ჭიაყელა ცხოვრობს, შენ და მე ვიცოდეთ.“ მერე მწერენ, რომ ჭიაყელა კარგადაა, ან მწერენ, რომ ჭიაყელა გამოძვრა ქოთნიდან (იცინის).

-    პირდაპირ რომ დაგისვათ კითხვა: თქვენ არ გინდათ, რომ იყოთ საქართველოში ერთ-ერთი მორიგი ბიზნესმენი. თქვენ გინდათ, რომ იყოთ საზოგადოებრივი ლიდერი თქვენი სფეროს გავლით. ასეა?
 

-    ასეა, ნამდვილად ასეა. ყველაფერს სწორად ამბობთ. მე რომ ბიზნესმენობა მდომოდა, ამდენს არ ვიშრომებდი, გავშლიდი დიდ მეურნეობას, მწკრივებში ჩავრგავდი ხეებს, მერე ამ ხეებს გავყიდდი, დიდი შემოსავალი მექნებოდა და ვიცხოვრებდი არხეინად. ეგ არ არის ჩემი მიზანი. ძალიან ბევრ რამეს ვაკეთებ, არაკორექტულს ბიზნესისთვის. ისეთ რამეში დავხარჯავ ფინანსებს და ემოციასაც ისეთ რამეში გავიღებ, რომელიც უკან არაფერს მატერიალურს არ მოიტანს.
 
-    ერთ-ერთი გამოცემის ჟურნალისტმა გახარათ, რომ თქვენ შეგარქვეს „ყველასთვის საყვარელი და მხიარული მებაღე“. ათქულიან სკალაზე რამდენ ქულას დაუწერდით ამ შეფასებას, ადეკვატურობის კუთხით? 

-    ერთ ქულას მივცემდი. თუმცა, არავის ვაბრალებ, მაგ სტატუსით რომ „შემამკეს“. მხოლოდ ჩემი ბრალია. შეცდომები დავუშვი, ხშირად სწორად ვერ გამიგეს. 

-    რას გულისხმობთ? 

-    შევეცადე, ჩემი დამოკიდებულებები, აზრები ამ საქმისადმი ისე წარმომეჩინა, რომ მებაღეობა პოპულარული გამეხადა. იმდენად მომინდა ჩემი ემოციის თქვენამდე მოტანა, რომ ზოგჯერ, ალბათ, ზედმეტადაც გავიღიმე. თუნდაც, იმაზე მეტად, ვიდრე მებაღეს შეჰფერის. მე არ ვთვლი, რომ ყველაზე მხიარული და საყვარელი მებაღე ვარ. 

-    ახლა მინდა, ძველ ნივთებზე ვისაუბროთ. „გარდენიაში“, მცენარეებთან ერთად, ბევრი ძველი ნივთიც არის. ამ ნივთებს პოულობთ, ყიდულობთ, აწესრიგებთ და ახალ სიცოცხლეს აძლევთ. მე ამ ესთეტიკით ვცხოვრობო, - თქვენ ბრძანეთ. უცნაური ის არის, რომ, როგორც მებაღე, მომავალზე ხართ ორიენტირებული და, როგორც ძველი ნივთების შემგროვებელი, - წარსულზე. როგორც მებაღე - ექსტრავერტი ხართ და როგორც ძველი ნივთების შემგროვებელი - ინტროვერტი. თუ მიდასტურებთ, რომ თქვენს თავში ამ ორივე ბუნებას ხედავთ? 
 

-    არა, მე სხვანაირად ვხედავ მაგ ამბავს. ახლა ასეთი ტენდენციაა და მთელი მსოფლიო ამ პრინციპით ცხოვრობს: ყოველდღიური მოხმარების ნივთები იაფია და  ადამიანი ფიქრობს - რა უჭირს, ოცი ლარისას კი მატარებს ეს ფეხსაცმელი. ამიტომ, ყიდულობს ოცლარიან ფეხსაცმელს, მერე გადააგდებს და სხვას იყიდის. იმდენად იაფი ღირს ლოგინის თეთრეული, რომ იყიდის ათლარიანს, აგერ, ლილოში, გარეცხავს ხუთჯერ და მერე კიდევ იყიდის. პირადად მე ფუფუნებაში ვცხოვრობ. სამი ფეხსაცმელი მაქვს, მაგრამ სამივე ძალიან ძვირფასია. სულ მაქვს და მაქვს და მაქვს... ეს მაგიდები, რომლებიც ჩემთან დგას, წინა ასი წელი იდგა, მთელი ჩემი ცხოვრება ხომ იდგება და ჩემ შემდეგ კიდევ დიდხანს გაძლებს. ამასობაში, ამ მაგიდის თავდაპირველმა მფლობელმა იყიდა ერთი, მეორე, მესამე, მეოთხე, ალბათ, მეხუთეც. მიმაჩნია, რომ ძველი, მყარი ნივთები ესთეტურადაც ძალიან გამართულია, ხშირ შემთხვევაში. თეფში, რომელზეც ვჭამ, ისიც ძველია. არაფერი მაქვს ახალი. ეს იმას არ ნიშნავს, რომ ძალიან არათანამედროვე ადამიანი ვარ. ინტერნეტიც მაქვს და „ვაი-ფაიც“. ჩემი სიყვარული ძველი ნივთების მიმართ აიხსნება იმით, რომ ისინი უფრო მომწონს და, თანაც, ბევრად მდგრადია, ბევრად მყარია, ვიდრე ახლები. ამჟამინდელ ტენდენციას მინდა შევეწინააღმდეგო: სულ ახალ-ახალი კი არა, ერთი და მოვლილი. თქვენს მშობლებს რამდენი პალტო ჰქონდათ? ზუსტად ვიცი, მაქსიმუმ ორი ექნებოდათ. 

-    ერთდროულად? 

-    დიახ, ერთდროულად. 

-    თუ სწორად მახსოვს, ჩვენს ოჯახში თითო პალტო გვქონდა ყველას, უფროსებსაც და ბავშვებსაც. 

-    ასე იყო სულ. ჩემს ბებიებს, ჩემს ბაბუებს ჰქოდათ თითო პალტო და წყვილი კარგი ჩექმა. სულ ჰქონდათ და ჰქონდათ. 

-    ანუ თქვენი მებაღეობა და ძველი ნივთების მიმართ სიყვარული არსად კონფლიქტში არ მოდის ერთმანეთთან?

-    პირიქით. ჩვენ ხომ მთავარ ემოციას ვქმნით და იმ დიდი ემოციის ნაწილია ესეც. ბაღი ჩემი კომფორტის ზონაა და ვცდილობ, ჩემი სტუმრებისთვისაც აქ კომფორტული გარემო იყოს. მე ამ სახის კომფორტს ვთავაზობ - გარემოს, სადაც არაფერი არ არის ხელოვნური, არცერთი კოვზი არ არის პლასტმასის, არცერთი ჯამი არ არის ცელოფნის.
 

-    ერთი მხრივ, ბაღი ცვალებადობის ადგილია, მაგრამ აქვე გაქვთ ძველი, უცვლელი ნივთების კუნძულები. 

-    სულ ცვალებადი გარემო ადამიანს არ მოსწონს. რაღაც უნდა იყოს საყრდენი, ბაზა. ბაღშიც არ არის ყველაფერი ცვალებადი. მთელ თარგს ვერ მოშლი და ახალს ვერ დარგავ. იქაც არის რაღაც საბაზისო, კარკასი, რასაც უჭირავს ეს ყვავილნარი. 

-    ახლა ქვები გამახსენდა. ბაღში ქვები ხომ ძალიან მნიშვნელოვანია. ქვებიც ქმნის იმ კარკასს, რაც თქვენ ახსენეთ, ასე არ არის?

-    აბა რა?! ქვას, ემოციასთან ერთად, ყოველთვის ახლავს ენერგეტიკა. ძია მიშა (მამულაშვილი) ამბობდა თავის ინტერვიუებში: „მე და ჩემი ქვები აქა ვცხოვრობთ, ამ ბაღში“. ქვებს სულიერ არსებებთან აიგივებდა. ამბობდა, რომ სადაც კი მახინჯ ქვას ვიპოვიდი, სულ ამ ჩემს ბაღში მომქონდაო. „იმიტომ არიან ახლა ამდენი ქვები აქა.” - ასე ამბობს (იცინის). სად არის, მართლაც, ზღვარი იმ ქვასა და  ქვაზე ამოსულ ქვატეხია ფხიჯას შორის? ეს ხომ ერთია?! 

-    ახლა უნდა ვისაუბროთ თავგადადებულ შრომაზე. როგორც ამბობთ, ოჯახში გასწავლეს, რომ „მხოლოდ თავგადადებული შრომა მოიტანს შედეგს.“ ეს ნიშნავს, რომ ადამიანი მზად უნდა იყოს, სიცოცხლე შესწიროს იმას, რისთვისაც შრომობს. შეგიძლიათ, თანამედროვეთაგან ორი-სამი ადამიანი გაიხსენოთ, ვისზეც ზუსტად შეგიძლიათ თქვათ, რომ თავგადადებულად შრომობს? 

-    ბევრი ადამიანი ვიცი, თავგადადებულად მშრომელი. მათ გარკვეული აქვთ, რა უნდათ. ძალიან რთულია, რომ ზუსტად იცოდე, სად გინდა, მიხვიდე, აი, ძია მიშას ხნისა რომ მოიყრები.  

-    ვინ არიან ეს ადამიანები? 

-    მაგალითად, ჩემი აზრით, ნინო და ილიკო სუხიშვილები თავგადადებულად მუშაობენ. უვლიან თავის დიდ მემკვიდრეობას. ცდილობენ, საკუთარი საქმე ისე წარმოაჩინონ, მათ ძალებს რომ ცოტა აღემატება. ეგ მომწონს, როცა განცდა გაქვს, რომ ადამიანი ცოტა იმაზე მეტს აკეთებს, ვიდრე შეუძლია; ცოტა იმაზე მეტს ცდილობს. ვახტანგ კახიძეც თავგადადებულად ემსახურება მამის ავტორიტეტს და თავის საქმეს. მიშა მამულაშვილმა საკუთარი ცხოვრება ბაღს შესწირა და თვითონვე ამბობს, მე ჩემს ქვეყანას ჩემს ბაღში ვემსახურებიო. ამაზე კარგი სიტყვები რა უნდა იყოს? ასი წელი იცხოვრა ამ სილამაზეში და ამ სილამაზეს შესწირა თავი. ჩემმა ბებიამ იშრომა თავგადადებულად. ბებიას შეიძლება არ ჰქონდა მაღალი მიზნები, მაგრამ იმაზე მაღალი მიზანი რა უნდა იყოს, შვილები გაზარდა, ჩვენ სიყვარული მოგვცა, გვასწავლა, რომ ბოროტება ამ სამყაროში, ბებო, არ არისო. ეს შეიძლება არ იყოს მთლად სწორი ფორმულირება. 
 

-    ფსევდო დიონისე არეოპაგელი და შოთა რუსთაველიც ამას ამბობდნენ - ბოროტება მხოლოდ სიკეთის ნაკლებობააო.

-    ადამიანმა თავი არ უნდა დაზოგოს. დაზოგვით ვერაფერს მოიგებს. ემოციაც და ენერგიაც აღდგენადი რესურსია. დავიღალე? დავისვენებ. რა არის ამაში ცუდი, რომ ვიხარჯებოდე და მერე ისევ ვივსებოდე? ეგ არის ბედნიერება. 

-    რისკის მიმართ გაქვთ ძალიან საინტერესო დამოკიდებულება: „ცხოვრებაში სულ რისკია, მაგრამ რა უნდა დავკარგო? რა შესაძლებლობაც მაქვს, იმის ფარგლებში რისკიანად ვმოქმედებ“. გინდათ, თქვათ, რომ დასაკარგი არაფერი გაქვთ? 

-    რა უნდა დავკარგო? თქვენ როგორ გგონიათ, რა შეიძლება, რომ დავკარგო? 

-    არა, ამას ნუ წავყვებით. რამდენი რამ შეიძლება დაკარგოთ. 

-    მაგალითად, რა? არ მექნება სახლი? ნუ მექნება. წავალ და ხის ქვეშ დავჯდები. გულწრფელად გეუბნებით, მართლა ამ განცდით ვცხოვრობ. არ არის და ნუ არის. სხვა რამეს ვიზამ. არ მაქვს გოჭი? შევჭამ კარაქიან პურს და ვიქნები ბედნიერი. 

-    შეიძლება ვთქვათ, რომ ეს არის ქართველებისთვის კარგად ცნობილი დამოკიდებულება სამყაროს მიმართ: „თუ თავი შენი თან გახლავს, ღარიბად არ იხსენები“?

-    დედას გეფიცებით, ყველას გეფიცებით, ამ განცდით ვცხოვრობ აქამდე. ყოველდღე, თუ რამე მაქვს, ბედნიერი ვარ. თუ არ მაქვს, ისეთივე ბედნიერი ვარ, როგორიც სხვა დროს. ჩემი ბებიები, ბაბუები, მშობლები სულ ამას ცდილობდნენ, რომ კარგად გამეგო: ენდე ყველას. ჯობია, ენდო და ზოგჯერ გაწბილდე, ვიდრე არ ენდო არავის და ამის შიშით იცხოვრო, რომ, ვაითუ, გაწბილდე. ეს ძალიან დიდი სიმდიდრეა, რაც მერგო. 
 

-    გულში ჩამრჩა თქვენი ერთი ფრაზა: „მებაღეობის პირველი პრინციპია, რომ არ უნდა იფიქრო - ეს როდის იქნება?! უნდა აკეთო და შედეგი წამოგეწევა.“ ეს მარტო მებაღეებს არ ეხება. თუკი ადამიანი სწრაფ შედეგს ელოდება, ამაზე ფიქრი მას ძალიან ამუხრუჭებს. როგორ ფიქრობთ, ადამიანი ამ სწორ პრინციპს აღზრდით იღებს, წიგნებიდან სწავლობს, თუ ცხოვრება ასწავლის? 

-    მე ეგ განცდა ასევე დიდ სიმდიდრედ მიმაჩნია. არ მგონია, რომ დაბადებიდან მერგო. ამას ვუმადლი ჩემს გურიას და ჩემს ოჯახს, ბაბუებს, ბებიებს, მშობლებს. ეს განცდა წვეთ-წვეთად შემოდიოდა ჩემში წლების განმავლობაში. ყოველთვის მოვლილი ეზო-კარი გვქონდა. როცა რამეს ვრგავდით, დღემდე მახსოვს ბავშვობის განცდა: დედა, ეს როდის მოისხამს? ბაბუ, ახლა კი დავამყენით, მაგრამ  როდის მოისხამს? ბებო, ეს როდის ამოვა და პამიდვრებს როდის მოისხამს? მახსოვს უფროსების მკვეთრი რეაქცია: შენ მაგას როგორ კითხულობ, შვილო? ბავშვი ხარ, ამის კითხვის უფლება არ გაქვს. მაშინ მე რაღა ვქნა, როცა შენზე ხუთჯერ უფრო ასაკიანი ვარ? იმდენად უხერხულ მდგომარეობაში მაყენებდნენ, რომ რაღაც დროის შემდეგ მივხვდი, მსგავსი კითხვა არ უნდა დამესვა. ეს არის მებაღეობის პირველი პრინციპი: დაღუპული ხარ, თუ თესავ და იმაზე ფიქრობ, რომ - ვაიმე, ეს როდის მომცემს ნაყოფს?

-    სხვა პროფესიებშიც იგივეა. მინდოდა, თქვენ აგეხსნათ იმიტომ, რომ ვფიქრობ, მშობლებმა თავიდანვე ისე უნდა აღზარდონ შვილები, რომ მერე ისინი ადვილად აღარ შეფერხდნენ სწრაფი შედეგის მოლოდინში. 

-    სხვა პროფესიაში, არ ვიცი, ასეთი საჭირო პრინციპი თუ არის, როგორც მებაღის პროფესიაში. რომელ პროფესიაში შეიძლება ეს მნიშვნელოვანი იყოს? 

-    ნებისმიერში. მე, მაგალითად, უკვე ერთი წელია ინტერვიუებს ვაკეთებ. ახლახან დავრწმუნდი, რომ ადამიანები არა მხოლოდ კითხულობენ, ზოგი კიდეც ელოდება მორიგი ინტერვიუს გამოქვეყნებას. ეს არის ღამეების თენების და დიდი შრომის შედეგი. მე რომ პირველივე ინტერვიუს მერე მქონოდა განცდა, რომ, აგერ, ბევრი ვიშრომე და მინდა, რომ ყველამ წაიკითხოს, - ძალიან მალე დავიღლებოდი. ყოველთვის ვიცი, რომ როცა ახალ საქმეს ვიწყებ, დაახლოებით სამი წელიწადი მჭირდება, რომ ნაყოფი მივიღო. და ეს სამი წელიწადი ე.წ. სტრატეგიული მოთმინებით ვარ აღჭურვილი. 
 

-    მართლა? მე კარგად ვიცნობ თქვენს ინტერვიუებს, ამის პრეტენზია მაქვს. თქვენი სტუმრების სიას რომ შეხედავ, კრიალოსანივით არის აკინძული ერთი მეორეზე საინტერესო ადამიანებთან ინტერვიუები. მე რომ მაგ სიაში აღმოვჩნდი და ერთ მაგიდასთან ვსხედვართ, ეს ხომ იმ ჩემს მთავარ მიზანზე რეაქციაა - თქვენ რომ მებაღის ცხოვრებით და საქმიანობით დაინტერესდით? ეს ხომ უკვე გამარჯვებაა?

-    რა თქმა უნდა. თქვენ სხვა საქმეშიც წარმატებული იყავით, მაგრამ ჩვენი ყურადღება მებაღემ და მებაღეობის განვითარების პერსპექტივამ მიიპყრო. გვაინტერესებს, რა გინდათ, რომ ამ ქვეყანას  მოუტანოთ თქვენი შრომით. 

-    ეს არის მთავარი ჩემთვის. ამიტომ ვარ მადლობელი. 

-    შინაგანი თავისუფლებისთვის არის თუ არა აუცილებელი, რომ ადამიანს თავისი თავი უყვარდეს? 

-    ამის წინ წავიკითხე „კულტურული ადამიანის“ ფენომენის განმარტება. პირველ ორ პოსტულატად ეწერა: ზრუნავს თავის სულიერ და ფიზიკურ მდგომარეობაზე. თავისუფლება, პასუხისმგებლობა და კულტურულობა - ყველაფერი ერთმანეთთან კავშირშია. ერთი კარგი სიტყვა მაქვს: ადამიანი არ უნდა იყოს შეპყრობილი. თავის გადადება და შეპყრობილობა სხვადასხვაა.   

-    სად გადის ზღვარი „შეპყრობილობასა“ და „თავგადადებულ შრომას“ შორის? 

-    სუკულენტებზე ვგიჟდები, მაგრამ სულ ვაკონტროლებ, რომ შეპყრობილობაში არ გადამივიდეს. თუ მე გადავწყვიტე და სამი ღამე გავათენე სუკულენტების მოვლაში, ეს ჩემი ცნობიერი გადაწყვეტილებაა. მაგრამ თუ აღარ შეგიძლია და, არ იცი, რატომ, მაგრამ მეოთხე ღამეს მაინც აგრძელებ მუშაობას - ეს შეპყრობილობაა და ძალიან ცუდი რამ არის. დამორჩილებულ მდგომარეობაში არ უნდა იყო. იმ დოზით უნდა გამოიყენო დროც და მცენარეებიც, რა დოზითაც შენ - ადამიანს - გჭირდება. 

-    თქვენს პროფესიაზე თქვით: „ამ საქმეს არ უხდება ზომიერება. რაც უფრო არაკანონზომიერი ხარ და არ ხარ ფარგლებში, მით უფრო ნაყოფიერია შრომა.“ სწორედ ეს ფრაზა არ გამიკვირდა. არ ვიცი, რამდენად გაცნობიერებულად ან გაუცნობიერებლად, მაგრამ თქვენ სიტყვასიტყვით აღწერეთ შემოქმედებითი აზროვნების მახასიათებლები. 
 

-    გაუცნობიერებლად (იცინის).

-    რამდენად მძაფრია თქვენში ეს განცდა, რომ  შემოქმედებითი ადამიანი ხართ? 

-    დიახ, არის ეგ განცდა ჩემში. ზოგადად, მებაღეობა შემოქმედებითი საქმიანობაა, თუ მას ჩარჩოების გარეთა სივრციდან დაინახავ. შეგიძლია, მარტო ამყნობდე, რგავდე, თესავდე და ტექნიკური ნაწილით თუ შემოიფარგლები, მაშინ, რა თქმა უნდა, ეს აღარ არის ხელოვნება. მაგრამ მე მაინტერესებს იმ ჩარჩოს მიღმა კეთება. იქ უკეთესადაც ვგრძნობ თავს და უკეთესადაც გამომდის. 

-    ოჯახში ვინმე გყავდათ, შემოქმედებითი უნარებით გამორჩეული?

-    ჩემი ბებია ჩვეულებრივი ქალი იყო, უბრალო გლეხის ქალი, წინსაფრიანი, თავმდაბალი, ზომიერი. მაგრამ კაბას რომ აჩუქებდნენ - მაგალითად, ქალაქელმა ნათესავმა აჩუქა, თუნდაც, თავისი კაბა, ანდა ახალი კაბა - არაფრით არ ჩაიცვამდა, სანამ თავის კაბად არ გადააქცევდა. ან რუშს მიაკერებდა, ან ყელს გაუკეთებდა, ან მაქმანით გაალამაზებდა. 

-    ბებო ყოფილა შემოქმედებითი ადამიანი. 

-    არ მავიწყდება, ერთხელ ქარი იყო და ბოსტნიდან აკეცილი წინსაფრით შემოიტანა ხიდან ჩამოყრილი გვერდდაჟეჟილი ვაშლები. ფანჯრის რაფაზე დაალაგა ჩემ თვალწინ. მე ვსაუზმობდი. ეს ვაშლები ისე მიატრიალა და მოატრიალა, რომ წითელი ლოყა ყველას ჩემკენ ჰქონოდა. ნამდვილი ნატურმორტი გამოვიდა. ვფიქრობ, რომ ბებია იყო შემოქმედებითი ადამიანი. 
 

-    ახლა ერთ დელიკატურ თემაზე მინდა, ვისაუბროთ. თქვენ კი ამბობდით, “სიყვარულით გადავსებულ გარემოში გავიზარდეო“, მაგრამ ერთგან მამა ასე შეაფასეთ: „მამა უფრო არხეინა ხასიათის ადამიანია. მაინცდამაინც დიდი მზრუნველობით და ჩვენ მიმართ ემოციური დამოკიდებულებით არ გამოირჩეოდა. სხვა საქმეებით იყო დაკავებული.“ 

-    ახლაც ასეა (იცინის).

-    ეს თქვენი ბავშვობის ტრავმაა? 

-    არა, ტრავმა არ ყოფილა. 

-    რატომ? როგორ მოხდა? 

-    იმდენი მოსიყვარულე ადამიანი მყავდა ირგვლივ... მამა ჩვენთან ერთად იყო და ახლაც ჩვენთან არის. სულ სეირნობდა და მეგობარი ქალები ჰყავდა ყველა ქვეყანაში (იცინის). მამა არ იყო რაღაც დოზით, მაგრამ იყო ბაბუა. და ბაბუა იყო იმდენად, რომ მშობელთა კრებებზეც კი  დადიოდა.
 
-    მამის მამა? 

-    დიახ, მამის მამა. ეს ჩემი ბებია და ბაბუა ბურჯად იდგნენ, რომ, თუნდაც, მამის გულგრილობას რაიმე ხარვეზი არ გამოეწვია. როგორ ჯავშნად იდგნენ, იცით? დიდი ბებია ერთი, დიდი ბებია ორი, დიდი ბებია სამი, ნამდვილი ბებია ერთი, ნამდვილი ბებია ორი, ბაბუები... სიყვარულის ზღვაში გავიზარდე. მამაჩემის ასეთი დამოკიდებულება იქნებოდა ტრავმა, რომ არ ყოფილიყო ბებია-ბაბუების ეს არმია. მათ იმდენი სითბო და სიყვარული მომცეს, რომ ათს კი არა, ას ადამიანს ეყოფა. 

-    თქვენ საკუთარი ოჯახი გაქვთ, არა? 

-    ცოლი არ მყავს, შვილი მყავს, თან ჩვენ ვზრდით. ერთი წლის და ოთხი თვის არის. ესეც უცნაური ამბავია. 

-    ძალიან საინტერესო ადამიანი ბრძანდებით. საუბრის დასაწყისში თქვით, რომ „გარდენიაში“ ისეთი ადამიანებიც მოდიან, რომლებსაც მცენარეზე უარს ეუბნებით. როგორ ხვდებით, რომ რომელიმე სტუმარი არ არის თქვენი ყაიდის, არ არის სიმპათიური თქვენთვის?

-    რომ  მოდის, სანამ დამელაპარაკება, უკვე ვიცი. ეს იმდენად ადვილია, რომ ვერც გიხსნით, როგორ ხდება. სტუდენტობის დროს ყვავილების მაღაზიაში ვმუშაობდი, გვირგვინებს ვამზადებდი. იქ ორი ქალი ყიდდა ყვავილებს. ძალიან უბრალო ქალები იყვნენ - დოდო და მარო. მათ ჯიხურთან მანქანა რომ გაჩერდებოდა, ან ერთი გამოდიოდა, ან მეორე. კლიენტს რომ მიუახლოვდებოდნენ, უკვე ზუსტად იცოდნენ, ვისთვის რა უნდა შეეთავაზებინათ, ვინ რისი მყიდველი იყო. მაშინ ძალიან მიკვირდა. დღეს ჩემთვის ეს ანაბანაა.

-    მიგაჩნიათ თუ არა, რომ კარგი იუმორი გაქვთ?

-    არა, არ მიმაჩნია. 

-    ეს მინდოდა, თქვენგან გამეგო. მეც ვხედავ, რომ საათზე მეტია ვსაუბრობთ და ერთხელაც არ გაგჩენიათ ხუმრობის სურვილი.
 
-    გურულებს ძალიან კარგი იუმორიც აქვთ, მაგრამ უფრო მეტი ამბიცია, ზოგჯერ, ვიდრე შესაძლებლობა. მგონია, რომ ხშირად აჭარბებენ. 
 

-    იმ ნიჭს რას დაარქმევდით, რითიც ადამიანებს აიძულებთ, რომ გულიანად იცინონ? მათ შორის, მეც ბევრი ვიცინე, როცა თქვენს რამდენიმე გადაცემას ვუყურე. 

-    მაგას ჰქვია გულწრფელობა. მე თუ რამეს ვყვები, ჩემთვის არაფერს ვიტოვებ. 

-    დიდი მადლობა საინტერესო საუბრისთვის. ინტერვიუს დავასრულებთ თქვენი კომენტარით ცნობილი ადამიანების ორ გამონათქვამზე. პირველი ციტატის ავტორია  ბენგალელი მწერალი რაბინდრანათ თაგორი (1861-1941): „ხეს ვთხოვე, ღმერთზე ეამბა. და ის აყვავილდა“. 

-    ამ ადამიანმა დაინახა არსი - მადლიერების გრძნობით არის სავსე და ხის ყვავილობა ღმერთის გამოვლენად ჩათვალა. ეს ბედნიერებაა, თუ შეგიძლია, რომ ხის აყვავებას უფალთან ათანაბრებდე. ამ სიტყვების ავტორი ნამდვილად ბედნიერი ადამიანი იქნებოდა. 

-    მეორე ციტატა ეკუთვნის თანამედროვე ფრანგ მწერალს, მიშელ უელბეკს (1956): „ცხოვრება კითხვის გარეშე სახიფათოა: ადამიანი იძულებული ხდება, რეალობაში ჩაყვინთოს, ეს კი სარისკოა.“ 

-    მე ბევრი არ წამიკითხავს. ისე არ დამეძინება, რომ რამდენიმე გვერდი არ წავიკითხო, მაგრამ აუცილებელი საკითხავი ლიტერატურა რომ ჰქვია, იქიდან უმრავლესობა არ წამიკითხავს. ამით კი არ ვტრაბახობ, რეალობას ვამბობ. მაგრამ მიმაჩნია, რომ ძალიან ბევრი იარაღი შევიძინე წიგნის გარეშეც და მგონია, რომ ბევრ ნაკითხ ადამიანზე უფრო შეიარაღებული ვარ. მინახავს არაერთი ნაკითხი ადამიანი, რომელიც უსუსურად გამოიყურება, ჩემთან შედარებით. არა საქმეში, არამედ, ცხოვრების პრობლემებთან გამკლავებაში. არ ვუწევ პროპაგანდას უკითხავობას და უწიგნურობას. მაგრამ მგონია, რომ სწავლა, დასწავლა არ არის მარტო წიგნიდან. წიგნი კარგი გზაა, კარგი ხერხია, მაგრამ დასწავლა შეიძლება ურთიერთობებითაც. ყველა ადამიანს ჰქონია მომენტი, როცა რაღაც რთული ამოცანის წინაშე დამდგარა და უფიქრია, მოდი, ამ პრობლემის პასუხს წიგნში მოვძებნიო. მეც მქონია ასეთი მომენტი და წიგნში მიძებნია კიდეც პასუხები. მაგრამ მომწონებია მდგომარეობა, როცა ასეთ დროს წიგნით კი არ დავმჯდარვარ ბუხართან, არამედ, წავსულვარ სოფელში და ჩვეულებრივი მუსულმანი ქალბატონისთვის - რომელიც მაღალმთიან აჭარაში ცხოვრობს - ფერიდე ხანუმისთვის მიკითხავს: ფერიდე ხანუმ, შეგიძლიათ, თხუთმეტი წუთი მომისმინოთ? და მომიყოლია ჩემი ამბავი. მიკითხავს მისი აზრი, მისი დამოკიდებულება და არა - ჩემი გამოსავალი. ეს ჩვეულებრივი ადამიანი, რომელმაც მთელი ცხოვრება მარტივად იცხოვრა - ფიზიკური შრომით, ოჯახით, შვილებით, ბევრი საქონლით; ბათუმის იქით ნამყოფიც არ მგონია, რომ იყოს, - ისე გთავაზობს გამოსავალს, როგორც მშიერს ლუკმა რომ მიაწოდო. ზოგჯერ ამისთვის სულ სამი სიტყვა სჭირდება. იმ წუთას გასაღებს ვპოულობ. ასე რომ, წიგნში გაქცევას რეალობაში ყოფნა მირჩევნია.  

ფოტომასალა: ზურა ქურციკიძე