- მარი, როდის დარწმუნდით, რომ ცხოვრების გზაზე ვინც შეგხვდებათ, ყველა თქვენი დამხმარე არ იქნება? 

- ეს საკმაოდ გვიან მოხდა. საერთოდ, ძალიან გამიმართლა - ჩემი ცხოვრების გზაზე, ფაქტობრივად, არ ყოფილა ღალატი, ფეხის დადება, ზურგში დანის ჩარტყმა - არც სკოლის პერიოდში, არც სტუდენტობისას. თუმცა, წლები რომ გემატება, რაც უფრო მეტ სფეროს ედები, რაც მეტ ადამიანს ხვდები, მით მეტია იმედგაცრუება. როდესაც ზრდასრულ ცხოვრებაში გადავედი და საკუთარი საქმეც წამოვიწყე, განსაკუთრებით რთული აღმოჩნდა ჩემთვის, თუნდაც, იმის გაცნობიერება, რომ ყველა არ იქნებოდა კეთილისმსურველი.

- ეს იყო პროცესი, როცა ნელ-ნელა აცნობიერებდით, რომ ყველა თქვენი მეგობარი ვერ იქნებოდა, თუ ეს იყო ერთი მომენტი, დარტყმა, გონების განათება? 

- პროცესი იყო, ერთი რაღაც გრანდიოზული მოვლენა არ ყოფილა. ნელ-ნელა გავაცნობიერე. 

- როგორც ვხვდები, თქვენი ცხოვრების დიდი ნაწილი „ხუთოსანი გოგონას“ ჩარჩოში გაატარეთ, თან ამბობთ, პერფექციონიზმმა გამიმწარა ცხოვრებაო. როდის მიხვდით, რომ შეცდომის დაშვების უფლება თქვენც გაქვთ?

- ამასაც გვიან ასაკში მივხვდი, უკვე მოზრდილი ვიყავი. მე მგონი, გვიან გავიზარდე (იცინის). ყოველთვის ძალიან ბევრს ვთხოვდი ჩემს თავს. თუმცა, ეს ოჯახიდან არ გამომდინარეობდა. ხომ არის, რომ ოჯახი მეტისმეტად ბევრს მოითხოვს შენგან, დიდ იმედებს გიკავშირებს. ჩემს შემთხვევაში, პირიქით, მშობლები ყოველთვის ცდილობდნენ, რომ თავისი მოლოდინები ჩემთვის თავს არ მოეხვიათ. ცდილობდნენ, აეხსნათ, რომ ჩვეულებრივი ადამიანი ვიყავი და შემეძლო, არასწორი ნაბიჯები გადამედგა. როდესაც თქვენი პირველი კითხვის პასუხი დადგა; როდესაც მივხვდი, რომ ყველაფერი ისე არ მოხდებოდა, როგორც მე წარმომედგინა, - შემდეგ ამის გაცნობიერებაც დავიწყე, რომ შეიძლება მეც დამეშვა შეცდომები. იმასაც მივხვდი, რომ შემეძლო, ისე არ მოვქცეულიყავი, როგორც საყოველთაოდ არის მიღებული. მაშინ დავიწყე ჩემი თავის პატიება. 

- ბავშვობიდან მოყოლებული, თქვენ, ისევე, როგორც ბევრ სხვას, თქვენი პიროვნული ზრდის თამასა გქონდათ. ახლაც თქვით, ძალიან ბევრს ვთხოვდი საკუთარ თავსო. ეს თამასა ვისი დადებული იყო? 

- ხშირად ვფიქრობ ამაზე და ისევ ბავშვობის მოგონებებს ვუბრუნდები ხოლმე. იქ ვერ ვპოულობ კონკრეტულ ადამიანს, ვინც ეს თამასა დამიდო. ალბათ, საკუთარი თავივე იყო ყველაფრის მიზეზი. სულ მეგონა და ახლაც მგონია, რომ დრო სწრაფად გარბოდა და წუთის დაკარგვაც არ შემეძლო. ყოველთვის დაჩქარებულ ტემპში ვმოძრაობდი. სულ გადავრბოდი აქედან იქით, იქიდან აქეთ. შესაძლოა, მშობლებიც იყვნენ ამ თამასის ავტორები, იმ მხრივ, რომ თავიდანვე ბევრი მიმართულებით მიბიძგეს, ბევრ რამეში მომცეს თავის გამოვლენის საშუალება. თუმცა, ჩემთვის არავის დაუწესებია სტანდარტი - როგორი უნდა ვყოფილიყავი. 

- თუ იყო ვინმე - ან პიროვნება, ან მხატვრული პერსონაჟი, რომელიც გიბიძგებდათ, რომ ყოფილიყავით ისეთი, როგორიც იყავით? 

- არა, მხატვრული პერსონაჟი ნამდვილად არ ყოფილა, მიუხედავად იმისა, რომ მცირე ასაკიდან ბევრს ვკითხულობდი.

- არც პიროვნება ყოფილა? 

- არც პიროვნება, თუმცა, ყოველთვის მეგონა, რომ ჩემ მიმართ გარკვეული მოლოდინები ჰქონდათ, თუნდაც, მასწავლებლებს, თუნდაც, მშობლებს (რომლებიც ამას არ მაგრძნობინებდნენ). ვცდილობდი, მათი ნდობა და იმედები გამემართლებინა. ეს იყო მხოლოდ. იდეალი, რომელსაც მივბაძავდი, არ მყოლია. 

- ვიცი, რომ ბედნიერი ბავშვობა გქონდათ, ოჯახი თითქმის ყოველი კვირის ბოლოს ქალაქგარეთ დადიოდა, მშობლების ყურადღება არ გაკლდათ. მაინც, გვირჩევენ, არ დავივიწყოთ, რომ დარდი ბავშვობიდან იწყება. თქვენს შემთხვევაშიც ასე მოხდა?

- დიახ, ასე იყო. რთულ პერიოდს დაემთხვა ბავშვობა. მართალია, ომი და შიმშილი არ მიგრძვნია იმიტომ, რომ ადრეული ბავშვობის წლებში, იმ პერიოდში, როდესაც თბილისში მდგომარეობა ყველაზე მეტად გამწვავდა, მანგლისში ვცხოვრობდი. ჩემი მშობლები იქ მუშაობდნენ განაწილებით. ჩემმა თანატოლებმა ბევრად მეტი გადაიტანეს. მე უფრო ბუნებასთან ვიყავი ახლოს, სხვანაირ გარემოში ვიზრდებოდი. თუმცა, შემდეგ ჩამოვედით ბნელ, გაპარტახებულ, ცივ თბილისში. 

- რამდენი წლის იყავით?

- შვიდის. რა თქმა უნდა, ჩემზე თავისი კვალი დატოვა ამ პერიოდმა.

- ეს უნდა მეკითხა, თქვენი ბავშვური დარდები რამდენად იყო დაკავშირებული წიგნებთან. 

- 80%-ით, ალბათ, წიგნებთან იყო დაკავშირებული. წიგნებში ვცხოვრობდი, ფაქტობრივად. მართალია, რეალურ ცხოვრებაში ბევრ რამეს გვიან მივხვდი, მაგრამ, წიგნებიდან გამომდინარე, გარკვეული მოლოდინები მქონდა ადამიანებთან დაკავშირებით. ვიცოდი, რისი მოლოდინი უნდა მქონოდა. 

„ალბათ, კადნიერებად ისმის, ამას რომ ვამბობ, მაგრამ ვთვლი, რომ ძალიან ძლიერი პიროვნება ვარ.“

- სწორი იქნება თუ არა, რომ ვთქვათ - თქვენ ცხოვრება უფრო მეტად წიგნებიდან გაიცანით, ვიდრე პირადი გამოცდილებით? 

- დიახ, აბსოლუტურად სწორი იქნება. არ მქონია მომენტი, როდესაც ვიტყოდი, რომ ცხოვრება უსამართლოდ მომექცა. ადრეულ ასაკს ვგულისხმობ, თორემ, პროფესიულ ცხოვრებაში, რა თქმა უნდა, ბევრი უსამართლობაც ყოფილა და კვანტის დადებაც. როდესაც ვუსმენ ჩემს თანატოლებს, რამდენად ტრავმული მოგონებები აქვთ ბავშვობაზე, მე ასეთი რამ არ გამომივლია. შემიძლია ვთქვა, რომ ცოტა გარსშიც ვიზრდებოდი. სტუდენტობამაც მშვიდობიანად ჩაიარა. მაგრამ ის, რომ ყოველთვის მქონდა ცუდის მოლოდინი და  ვიცოდი ცხოვრების ბნელი მხარეების შესახებ, დიახ, ეს წიგნებიდან იყო. მგონია, რომ ადამიანებს კარგად ვიცნობ და მგონია, რომ ეს თავიდან ბოლომდე წიგნების დამსახურებაა. 

- თქვენს პიროვნებაში ორი ურთიერთსაწინააღმდეგო დინება ჩანს: ერთი მხრივ, ძლიერი ხასიათი გაქვთ, ბევრ სხვადასხვა საქმეს წარმატებით ეჭიდებით (ხართ გამომცემელი, რედაქტორი, მთარგმნელი, „რა? სად? როდის?“ - მოთამაშე, ბლოგერი) და, მეორე მხრივ, საკმაოდ ბევრი შიში გაქვთ - მარტოობის, ღამურების, უმწეობის - რომ ვინმემ არ დაგჩაგროთ. თქვენი შინაგანი ბალანსი როგორია - ფიქრობთ, რომ ძლიერი პიროვნება ხართ, თუ ფიქრობთ, რომ ეს სისუსტეები თქვენი ხასიათის არსებითი ნაწილია?

- ძლიერ პიროვნებად ვგრძნობ თავს, თამამად შემიძლია ვთქვა. ალბათ, კადნიერებად ისმის, ამას რომ ვამბობ, მაგრამ ვთვლი, რომ ძალიან ძლიერი პიროვნება ვარ. შიშები, რასაკვირველია, მაქვს, როგორც, ალბათ, ყველა ადამიანს. თუმცა, ისინი ცხოვრებაში ხელს არ მიშლის. საერთოდ, როდესაც დაბრკოლების წინაშე ვდგები, მიყვარს პრობლემის სწრაფად გადაჭრა. მაშინვე ვიწყებ მოქმედებას, არ ვიტოვებ დროს შიშისთვის. ღრმა ანალიზში რომ შევიდე, ალბათ, ჩემი შიშები უფრო წამოყოფს თავს და ხელს შემიშლის. სხვათა შორის, როდესაც შვილები მეყოლა, ბევრი შიში მაშინ გადავლახე. საერთოდ, პირიქით ხდება ხოლმე. რა თქმა უნდა, ბავშვებთან დაკავშირებული შფოთვები მეც დამემატა, მაგრამ შიშები, რაც მანამდე მქონდა, დავძლიე. 

- ის შიში თუ დაძლიეთ, რომ უმწეო ხართ და შეიძლება ვინმემ დაგჩაგროთ?

- ეს შიში სრულებით გადავლახე. შეუძლებლადაც კი მიმაჩნია, რომ ოდესმე მსხვერპლის როლში ვიყო. 

- ეს მნიშვნელოვანია, რადგან ადამიანმა შეიძლება ღამურის შიშთან ერთად მეტ-ნაკლებად მშვიდად იცხოვროს. მაგრამ უმწეობის განცდა, ალბათ, მეტისმეტად დამთრგუნველია. 

-    დიახ, ეს შიშიც და გარკვეული უსუსურობის განცდაც ნამდვილად მქონდა. ალბათ, იმ სტერეოტიპს ვამართლებდი, რაც მკითხველ ბავშვებთან დაკავშირებით არსებობს. 

-  „ჰორორის“ (ანუ საშინელებათა) ჟანრი როდის შეიყვარეთ და რა კავშირშია ეს სიყვარული თქვენს შიშებთან, შიშების დაძლევასთან?

- ადრეული ასაკიდან დეტექტივები მიყვარდა. შემდეგ თრილერებზე გადავედი, თრილერებიდან - საშინელებათა ჟანრზე. სხვათა შორის, საშინელებათა ჟანრის ფილმებს ვერ ვუყურებ, უსიამოვნო განცდას ბადებს ჩემში. მაგრამ წიგნებს დიდი სიამოვნებით ვკითხულობ, ჩემი ერთ-ერთი უსაყვარლესი ჟანრია. ალბათ, იმიტომ, რომ იქ მე ვარ მბრძანებელი, შემიძლია, ჩემი წარმოსახვა დავაოკო, ლაგამი ამოვდო, ან მივუშვა - რაც მინდა, ის გავაკეთო. ფილმები მზა ხატებს მთავაზობს და უსიამოვნო განცდას მიჩენს. 

- თქვენი პიროვნული ზრდის, შიშების დაძლევის კუთხით თუ არის საინტერესო საშინელებათა ჟანრის მიმართ თქვენი ინტერესი?

- რა თქმა უნდა, უკავშირდება ერთმანეთს. ბევრი რამის მეშინოდა, წვრილმანების - იმავე ღამურების, ქათმების, სიბნელის... თუმცა, საშინელებათა ჟანრის კითხვა, ამ ჟანრთან შეთამამება წვრილმანი შიშების დაძლევაში ნამდვილად დამეხმარა. 

- აცნობიერებდით, რომ საშინელებათა ჟანრის წიგნების კითხვა საკუთარი შიშების დასაძლევად გჭირდებოდათ?

- დიახ, ვაცნობიერებდი. უფასურდებოდა ჩემი შიშები, სიმკვეთრეს კარგავდა. 

- თქვენ და თქვენს მეუღლეს, ირაკლი ბაკურიძეს, ორივესთვის ძვირფასი საერთო საქმე გაქვთ - წიგნების მაღაზია და გამომცემლობა; ორი შვილი გყავთ. როცა ირაკლიზე საუბრობთ, ხშირად აღნიშნავთ, რომ მან მოგცათ მთავარი - პიროვნული თავისუფლება. მაინც, რამდენი თავისუფლება გჭირდებათ ოჯახის წევრებთან ურთიერთობაში?

- ბევრი თავისუფლება მჭირდება. როდესაც შვილები გყავს, რა თქმა უნდა, ბევრად რთულია, ისევ ძველებურად თავისუფალი იყო. პასუხისმგებლობები გიმძიმდება. შესაძლოა, ფიზიკურად წახვიდე, გახვიდე სადმე, მაგრამ ეს ტვირთი მაინც მხრებზე გადევს - პასუხისმგებლობა შვილების წინაშე. თუმცა, მე ძალიან მჭირდება პირადი სივრცე. არის ზოგიერთი რამ, რაშიც ხელი არ უნდა შემეშალოს. 

- რა არის ეს პირადი სივრცე? 

- ეს არის ის, რომ პერიოდულად მარტო დარჩენა მჭირდება; ან, თუნდაც, მარტო გასეირნება, თუნდაც, ოთახში მარტო ყოფნა; თუნდაც, ჩემი სამუშაოსთვის უფრო მეტი დროის დათმობა, ვიდრე ჩვეულებრივ ვუთმობ ხოლმე. დედისთვის ეს ფუფუნებაა და მჭირდება, რომ ეს ფუფუნება ჩემს ცხოვრებაში არსებობდეს. საბედნიეროდ, ისე მოხდა, რომ ბევრი ადამიანი მიდგას მხარში. ირაკლისთან ყველაფერი თანაბრად მაქვს განაწილებული, ამაზე არც ვლაპარაკობ. მისი მშობლები ძალიან მეხმარებიან, ჩემი მშობლებიც. 

- შეიძლება, დღეები გავიდეს ისე, რომ საკუთარი თავისთვის  დრო არ გქონდეთ და ამით დისკომფორტი არ შეგექმნებათ? 

- არა, დისკომფორტი არ შემექმნება.  მაინც გამოვძებნი რაღაც დროს, როცა მარტო ვიქნები. ეს შეიძლება იყოს ნახევარი საათი, რომელსაც ან ცეკვას დავუთმობ, ან იოგას, ან რაღაცას წავიკითხავ... 

- ვიცი, რომ თქვენ და ირაკლის ბიზნესში ფუნქციები გადანაწილებული გაქვთ. აღმასრულებელი ნაწილი უფრო ირაკლის პასუხიმგებლობაა და თქვენ რედაქტორი ხართ.  მაგრამ მაინც, ვინ არის თქვენ ორს შორის პირველი ლიდერი - როგორც ოჯახში, ისე საქმეში? 

- ჩვენ ორს შორის არცერთი. თუმცა, ქალი ბიზნესში რთული მოვლენაა. ხშირად, არ გისმენენ მხოლოდ იმის გამო, რომ ქალი ხარ. სირცხვილიც არის, ალბათ, ამაზე ლაპარაკი, მაგრამ ყოფილა შემთხვევები, როცა ჩემთვის უთქვამთ: „ქმარი დამალაპარაკე!“ ან „კაცი დამალაპარაკე!“ თუმცა, ამის იქით, საზოგადოების შეგნებულ ნაწილში, არ არის ჩვენ შორის გამოკვეთილი ლიდერი. საერთოდ, ჩვენი თანაცხოვრება რთულად დაიწყო იმიტომ, რომ ორივეს გარკვეული ტერიტორიების მოხაზვა გვინდოდა ჩვენთვის და, საბოლოოდ, დავბალანსდით. 

- მაგრამ როდესაც თქვენი პოზიციები ერთმანეთს არ ემთხვევა, ვისი სიტყვა უფრო „ჭრის“?

- ხან ერთი ვთმობთ, ხან მეორე. საერთოდ, ჩვენ ორი ძალიან ბევრს ვლაპარაკობთ და რაღაცნაირად მივდივართ შეთანხმებამდე. არ მაქვს ის შეგრძნება, რომ ვთმობ ხოლმე. აქამდე არ გამჩენია, ახლა დავფიქრდი ამაზე. არც ვიცი, ეს როგორ ხდება, მაგრამ როგორღაც საერთო აზრამდე მივდივართ, ძირითადად, ასეა.

„მომწონს დიდ ოჯახად ცხოვრებაც, მომწონს ის, რომ შეიძლება სახლის კარი არ დაიხუროს არასდროს.“

- თქვენ ხართ ადამიანი, რომელსაც უყვარს გაზიარება - თავისი ცოდნის, შთაბეჭდილებების, ემოციის. მკითხველისთვისაც მნიშვნელოვანია - ვინ და როგორ სთავაზობს წიგნს. პირადად თქვენი მუხტი მეც  გადმომდებია შორიდან და თქვენი მოწონებული წიგნები წამიკითხავს. თარგმნაც, მგონი, გაზიარების  იმპულსმა დაგაწყებინათ. მეორე მხრივ, ბათუმზე წერთ, ამ ქალაქს გაზიარების მაღალი კულტურა აქვს, უბრალოდ, ასეთი ქალაქიაო („ჩემი იტალიური კინო ბათუმში ვიპოვე. აქ გაზიარება წესად აქვთ, კარგისაც და ცუდისაც.“). თქვენი და ბათუმის შინაგანი ბუნების დამთხვევამ რა როლი ითამაშა თქვენს პროფესიულ თუ პირად წარმატებაში? 

- ძალიან დიდი როლი ითამაშა იმ მხრივ, რომ რასაც გავცემ, უკან მიბრუნდება. და თანაც, თბილისში უფრო სხვანაირი იყო ჩემი ცხოვრება. 

- რითი განსხვავდებოდა? 

- თბილისში უფრო ჩაკეტილები ვართ, უფრო იზოლირებულად ვცხოვრობთ. კარანტინის დროს სულ ვამბობდი, რომ ბათუმს ბევრად მეტად გაუჭირდებოდა ჩაკეტვა. იქ ძალიან ბევრი რამ არის საყოველთაო. თბილისში დავიბადე და გავიზარდე, მაგრამ არ მახსოვს, რომ ვიღაცას კარი შემოეღოს და ჩემი კარადა ან მაცივარი გამოეღოს. ბათუმში ბუნებრივი მოვლენაა, რომ მეზობელი შემოვიდეს და ყავა მოიდუღოს თავისთვის.

- ეს არ გაღიზიანებთ?

- არა, საერთოდ არა. ალბათ, იმიტომ, რომ მეც ასეთი ტიპაჟი ვყოფილვარ და არ მცოდნია. არ ვიცოდი, თუ ასეთ ურთიერთობებში ვიპოვიდი კომფორტს. მეგონა, რომ საკმაოდ დისტანციური ვიყავი. ჩემი თავი მეგონა ადამიანი, რომელიც ურთიერთობაში გარკვეულ საზღვრებს აწესებს. თუმცა, ბათუმში საკუთარი თავი სხვა კუთხით გავიცანი.

- ფეისბუკის ანალოგიას რომ მივყვეთ, „ლაიქს“ რომელიმე პოსტს ბევრი ადამიანი დაუსვამს, მაგრამ გაზიარება („შეარი“) ნიშნავს, რომ თანამოაზრე იპოვე. „ლაიქი“ ხშირია, გაზიარება ბევრად იშვიათია. ბათუმში თქვენი ყოფნა ნიშნავდა თუ არა, რომ იმ ადამიანებთან მოხვდით, ვინც გულწრფელად და ხშირად გაიზიარებდა თქვენს ნაშრომს? 

- დიახ, ნამდვილად მაგას ნიშნავდა. შეიძლება, ყველა ადამიანი არ არის თანამოაზრე, ვინც გარშემო მყავს; პირიქით, მაინც არის გარკვეული განსხვავებები აღმოსავლეთ და დასავლეთ საქართველოს შორის, ამას ვერ გავექცევით... მაგრამ ბათუმში ადამიანებს აქვთ უნარი - შეიძლება, არ გეთანხმებოდნენ, მაგრამ შენი კარგი მთელი გულით გაუხარდეთ და შენი ცუდით ნამდვილად დამწუხრდნენ. 

- ეს არის სწორედ გაზიარება. თბილისში რომ გქონოდათ წიგნების მაღაზია, იქ „დამლაიქებელი“ შეიძლება მეტი გყოლოდათ, მაგრამ გამზიარებელი - ნაკლები. თბილისი არ არის ხელგაშლილი გაზიარებაში. 

- პატარა ქალაქში უფრო ადვილია საქმიანობაც, თავის დამკვიდრებაც. მაგრამ არ მინდა, თბილისის პირად ურთიერთობებს ხაზი გადავუსვა. უზარმაზარი სამეგობრო მყავს, რომლებიც ყოველთვის გვერდში მედგნენ. ეს დღემდე გრძელდება. მეგობარი თბილისში უფრო მეტი მყავს, ვიდრე - ბათუმში. 

- დასავლეთს და აღმოსავლეთს შორის განსხვავება რომ ახსენეთ, რას გულისხმობდით? 

- მე ქართლიდან ვარ. უფრო თავშეკავებული ხალხია ემოციების გამოხატვაში. უფრო მოზომილები და ჩაკეტილები არიან. არ ვამბობ, რომ ეს კარგია და ის - ცუდი. დასავლეთში უფრო მხიარული და ლაღი ხალხია, სიცილი უყვართ. რა თქმა უნდა, ამას ვერ განვაზოგადებ, ჩემი პირადი დაკვირვებაა ძალიან ვიწრო წრეზე. 

- არაერთხელ წამიკითხავს, რომ თქვენ და ირაკლიმ ახალგაზრდები წიგნისკენ შემოაბრუნეთ. ეს როგორ მოხდა? რა არის თქვენი ჯადოსნობის შინაარსი?

- მიხარია, ამას რომ ვისმენ ხოლმე და მგონია, ეს ყველაზე მნიშვნელოვანია ჩვენს ცხოვრებაში. ალბათ, ახალგაზრდები ხედავენ, რომ მთელი გულით, მთელი ვნებით გვიყვარს ის ყველაფერი, რაზეც მათ ველაპარაკებით. სხვა ახსნას ვერ ვპოულობ, რატომ და როგორ შემოვიკრიბეთ ამდენი ახალგაზრდა და რატომ დაიწყო ბევრმა ადამიანმა კითხვა. ხედავენ, რომ ჩვენც - ახალგაზრდები - მთელი თავით და მთელი გულით ვართ ჩართული ჩვენს საქმეში. მართლა გვჯერა იმის, რასაც ვლაპარაკობთ. იმიტომ არ ვლაპარაკობთ, რომ მარკეტინგის სახელმძღვანელოებში ასე წერია. მეტ-ნაკლებად ყველა წიგნი მიყვარს, რომელსაც გამოვცემთ. ზოგიერთი მიყვარს, რადგან შრომა ჩავდე, მაგრამ არ მომწონს. ვერ შევაქებ იმ წიგნს, თუნდაც, ჩემი გამოცემული იყოს, რომელიც არ მომწონს. არ შემიძლია, ან პოსტი დავწერო ასეთ წიგნზე, ან კონსულტაციის დროს ადამიანს შევუქო. ამას ვერ ვაკეთებ. ვერც ირაკლი აკეთებს. ალბათ, ეს არის ის ჯადოსნობა, რაც თქვენ ახსენეთ. 

- თანამედროვე მკითხველი როგორია თქვენთვის?

- წლებია, მკითხველს ვაკვირდები. ვერცერთი რეიტინგი, ვერცერთი კვლევა ვერ მოგცემს რეალურ სურათს, რა უნდა და რა აინტერესებს მკითხველს. როდესაც პირადად ურთიერთობ, ბევრად სანდო სურათს ხედავ. თანამედროვე მკითხველი, ვფიქრობ, უფრო ღიაა სიახლეების მიმართ, უფრო მეტად კრიტიკულია, მეტად თამამია თავისი მოსაზრებების გამოთქმაში; ნაკლებად კონსერვატიულია და  ადვილად ეგუება ავტორების მხრიდან თამამ ექსპერიმენტებს. ამბობენ, რომ თანამედროვე მკითხველს გამარტივებული ტექსტები და მცირე მოცულობის წიგნები მოსწონს. არ არის ასე, ჩემი დაკვირვებით. ვინც ნამდვილად მკითხველია, იმან ძალიან კარგად იცის, რა არის ლიტერატურა და რა არის ჰაერი. 

- ახლა გამახსენდა, რომ „პალიტრა L”-ის ბესტსელერების კონკურსი მოიგო ახალგაზრდა ქალმა, თინათინ ბერიძემ, რომელმაც დაწერა რომანი, სადაც მთელი სიუჟეტი ბათუმში წიგნების მაღაზიის ირგვლივ ტრიალებს. ის, რომ თანამედროვე რომანში გაჩნდა წიგნების მაღაზია ბათუმში, კიდევ ერთხელ მარწმუნებს, რომ თქვენ შეცვალეთ მოდა, სოციალური კულტურა. 

- ძალიან კარგია, მიხარია. 

- ამ დიდი ცვლილების ფონზე, როგორ გამიჯნავდით ერთმანეთისგან ყოველდღიურობას და წარმატებას?

- მთელი ამ რომანტიკის მიღმა, რომელიც გარედან ჩანს -  წიგნების მაღაზია ზღვასთან ახლოს, შემოქმედებითი საქმე, გამომცემლობა, ფესტივალები - ამ ყველაფრის უკან დგას საკმაოდ მომაბეზრებელი რუტინა. ის არ ბრწყინავს, მაგრამ ყველაფრის საფუძველია. ნაცრისფერ ყოველდღიურობაზე ვერ ილაპარაკებ, ამით თავს ვერ მოიწონებ. თუმცა, სინამდვილეში, მე უფრო მეტად იმით ვამაყობ, რაც არ ჩანს, არ ბრწყინავს და არ კაშკაშებს. ვგულისხმობ ყუთების თრევას, მტვრიანი წიგნების დალაგებას, კიევის ძალიან მოუწყობელ წიგნების ბაზრობაზე თაკარა მზეზე წანწალს... ამ ყველაფერს არ აზიარებ, მაგრამ ის არსებობს. 

- და, ალბათ, ესეც ძვირფასია. 

- ეს უფრო ძვირფასია, ვიდრე ბრწყინვალება, რაც ჩანს ხოლმე - მაღაზია, წყვილი და ასე შემდეგ...

- წიგნების ბაზარი საქართველოში ძალიან კონკურენტული გარემოა. როგორ მოხდა, რომ თქვენ ამ გარემოში წარმატებულად შეხვედით და იმის შემდეგ სულ წარმატებული ხართ? ბიზნესში არც გამოცდილება გქონდათ, არც შესაბამისი განათლება. რა იყო იმის საფუძველი, რომ ასე ზუსტად გათვალეთ თქვენი სტრატი და შემდგომი ნაბიჯები - ქალაქი, სფერო, ჟანრები, საქმიანობის მიმართულებები...

- წიგნების მაღაზია წლების ნაფიქრი იყო. მე სტუდენტობისას წიგნის მაღაზია „პარნასში“ ვმუშაობდი. იქ პრაქტიკული გამოცდილება მივიღე, ყველაფერს ვაკვირდებოდი და ვსწავლობდი. ირაკლის ყოველთვის აინტერესებდა ბიზნესის შესახებ ლიტერატურა. აკადემიური განათლებით, იურისტები ვართ, მაგრამ ირაკლის გარკვეული ცოდნა ჰქონდა ბიზნესში, ჩემგან განსხვავებით. თუმცა, მე პრაქტიკული გამოცდილება მქონდა და ეს ორი შევახვედრეთ ერთმანეთს. ქალაქი შემთხვევით არ აგვირჩევია. თბილისი გაჯერებული იყო წიგნის მაღაზიებით. ბათუმში კი  ტურიზმი ფეხს იდგამდა, ეს აშკარად ჩანდა და ამის მნიშვნელობა შევაფასეთ. შემდეგ, როცა გამომცემლობა დავაფუძნეთ, ესეც ძალიან გააზრებული ნაბიჯი იყო. სამი წელი ვაკვირდებოდით მკითხველებს და დიდი გულისყურით ვუსმენდით მათ მოთხოვნებს. წიგნის ბაზარსაც ვსწავლობდით - რომელი ნიშა იყო თავისუფალი, „აუთვისებელი მიწები“ სად გვეგულებოდა ქართულ საგამომცემლო სფეროში. 

- ახლა მინდა იმაზე ვისაუბროთ, თუ რა სირთულეები ახლავს შვილების აღზრდას. პირადად თქვენ ყველაზე მეტად რა გაშფოთებთ საკუთარი შვილების აღზრდის პროცესში? 

- ყოველთვის მეშინია, ზედმეტად არ შევიჭრა მათ პიროვნებაში; წინასწარ არ დავუსახო მოდელი, როგორები უნდა იყვნენ. რთულია, მათი პიროვნების გამოძერწვა არ ცადო. ცხადია, ბიძგი უნდა მისცე, მაგრამ მეშინია, რომ მე არ მოვახვიო თავს ისეთი რამ, რაც მათი პიროვნების შემადგენელი ნაწილი არ იქნება. ასევე, ძალიან ვცდილობ, ყოველთვის იგრძნონ, რომ მათ უსმენს და პატივს სცემს მშობელი. მაგრამ ხშირად არის სირთულეები...

- მაგალითად, სირთულე, რომ ვერ მოუსმინოთ? 

- დიახ, ვერ მოვუსმინო, ან საკმარისი დრო ვერ დავუთმო. ეს ძალიან მძაბავს. სულ ვფიქრობ იმაზე, რომ ბალანსი დავიცვა, იმდენი დრო დავუთმო, რამდენიც გონივრული მგონია. საკმარისად ვეთამაშო, საკმარისად ვასეირნო, საკმარისი ჩავდო მათ განვითარებაში. ჩემს ცხოვრებაში ჩემს შვილებთან ყოფნაზე უფრო მნიშვნელოვანი არაფერი ხდება. თუმცა, ზოგჯერ არის, რომ ძალიან ბევრი მოვალეობა მოგეყრება, ბევრი ვალდებულება დაგაწვება. ასეთ დროს,  მეშინია, რომ ბავშვებს მშობლებთან ურთიერთობის დეფიციტი არ გაუჩნდეთ. თუმცა, ჯერჯერობით, მგონი, ეს არ ემუქრებათ. 

„როდესაც მკითხველი ხარ, ყოველთვის რამდენიმე ნაბიჯით წინ ხარ არამკითხველზე.“

- თქვენს პასუხში ერთმა ფრაზამ მომჭრა ყური: მეშინია, წინასწარ არ დავუსახო მოდელი, როგორები უნდა იყვნენო. თქვენი ჩარევის გარეშე, როგორ უნდა გახდნენ ისეთები, როგორებიც გინდათ, რომ იყვნენ? 

- საბაზისო, ძირითადი ღირებულებები აუცილებლად უნდა ჰქონდეთ და ამაზე ლაპარაკიც არ არის. თავაზიანები, კეთილები, შემწყნარებლები რომ უნდა იყვნენ, ამას ვასწავლით, რასაკვირველია. ვგულისხმობ უფრო პროფესიულ არჩევანს. ჩემს უფროს გოგონას იგივე სჭირს, რაც მე მჭირდა: პერფექციონიზმი, ძალიან მაღალი მოთხოვნები საკუთარი თავის მიმართ. არ მინდა, ჩემი სურვილებით კიდევ მეტად დავამძიმო. ზოგჯერ მინდა, რომ მეტი წაიკითხოს, თუმცა, ისედაც კითხულობს. ეს ჩემი დიდი სურვილია, მაგრამ ვცდილობ, რომ არ დავაძალო, არ შევზღუდო, სული არ შევუხუთო. შეიძლება, საერთოდ არ უნდოდეს კითხვა და სხვა რამ უნდოდეს. ვცდილობ, ამის გამოვლენის საშუალება მივცე. 

- არ შემიძლია, არ დაგისვათ კითხვა, რომელიც ბევრ მშობელს აწუხებს - როგორ აუხსნან შვილებს, ბავშვმა წიგნები რატომ უნდა იკითხოს. თქვენ რა პასუხი გაქვთ, როგორც გამომცემელს და როგორც ორი შვილის დედას? 

- მე ჩემს შვილსაც ამას ვეუბნები (ჯერჯერობით, უფროსს, უმცროსს მხოლოდ ვუკითხავ): ჩვენი ცხოვრება ძალიან ხანმოკლეა. ვერ მოახერხებ ყველაფრის შეცნობას, ყველაფრის სწავლას. წიგნები გაძლევს საშუალებას, ბევრი ცხოვრებით იცხოვრო; ისწავლო და აღმოაჩინო იმაზე მეტი, ვიდრე წიგნის გარეშე აღმოაჩენ. როდესაც მკითხველი ხარ, ყოველთვის რამდენიმე ნაბიჯით წინ ხარ არამკითხველზე. იმიტომ, რომ შენ უკვე ბევრი სიტუაცია გამოგივლია, ბევრ მდგომარეობაში გამოგიცდია საკუთარი თავი, ურთიერთობის ძალიან ბევრი მოდელი გინახავს; ასევე, გინახავს ბევრი სხვადახვა ტიპის ადამიანი. შენ მზად ხარ სხვადასხვა ცხოვრებისეული სიტუაციისთვის, უფრო მომზადებული ხვდები ცხოვრებას. არ ვეთანხმები, როდესაც ამბობენ, რომ მკითხველი ადამიანები არაპრაქტიკულები არიან, დაფრინავენ... სრულიად პირიქით მიმაჩნია. მგონია, რომ მკითხველ ადამიანს ვერაფრით გააკვირვებ. რა უნდა მოხდეს, რომ ის მზად არ იყოს? ეს დიდი უპირატესობაა. ფაქტობრივ მასალას ვიკიპედიიდან მეტს ისწავლი და გუგლი მეტს მოგცემს. მაგრამ წიგნის კითხვით ემოციურად იზრდები, კარგის და ცუდის ადვილად გარჩევას  სწავლობ. 

- პრაქტიკული არგუმენტების მიღმა, წიგნი უნდა იკითხო იმისთვის, რომ ისიამოვნო. შეიძლება, ეს ასწავლო? 

- ბავშვი მაგალითით სწავლობს. ეს საკუთარ შვილთანაც გამოვცადე. ბავშვები რასაც უყურებენ, ყველაფერს იმეორებენ. როდესაც წიგნით ხელში გხედავენ, ისინიც გბაძავენ. იღებენ წიგნს, შეიძლება დაღეჭონ, დახიონ, ითამაშონ, მაგრამ წიგნი მათი ყოველდღიურობის ნაწილი ხდება. 

„ჩემს კარადაში ჩონჩხები, ანუ მძიმე საიდუმლოებები, არ არის.“

- როდესაც ბავშვი ხედავს, რომ თქვენ და თქვენი მეუღლე ენთუზიაზმით უზიარებთ ერთმანეთს წიგნის შესახებ შთაბეჭდილებებს, ალბათ, ესეც საუკეთესო ბიძგია კითხვის შესაყვარებლად.

- როდესაც ბავშვი ვიყავი, ძირითადად, თვითონ ვარჩევდი საკითხავ ლიტერატურას. თუმცა, ძალიან მსიამოვნებდა ჩემი მშობლების დიალოგში ჩართვა. უფრო დიდ ადამიანად ვგრძნობდი თავს, უფრო ღირსეულად, შემდგარ პიროვნებად. მეამაყებოდა, მამაჩემი დისკუსიას თუ გამიმართავდა ამა თუ იმ წიგნზე. ზოგჯერ კამათისას უკანაც იხევდა, მაგრძნობინებდა, თითქოს, ჩემი აზრი მის აზრზე უპირატესი იყო. ეს ბავშვური სიამაყე მახსოვს. ბავშვებს ყოველთვის უნდათ, რომ მშობლებთან მეტი გადაკვეთის წერტილი ჰქონდეთ და ნამდვილად შეიძლება, წიგნიც ერთი ასეთი დამაკავშირებელი ძაფი გახდეს. 

- თუ არსებობს თქვენი პიროვნების რაღაც ნაწილი, რომელიც დაფარულია ყველასთვის - ოჯახის წევრებისთვისაც და ახლო მეგობრებისთვისაც?

- რა თქმა უნდა, არსებობს. თუმცა, სულ ვხუმრობ ხოლმე, რომ ჩემს კარადაში ჩონჩხები, ანუ მძიმე საიდუმლოებები, არ არის. ძირითადად, მაინც ღია ვარ, თუმცა, არის რაღაც ნაწილი, მეტად პირადი, რომელშიც არავის ჩავახედებ. მე მგონი, ყველა ადამიანი ასეა. 

- შინაგანი მშვიდობის თქვენეული რეცეპტი რა არის? ამას იმიტომ გეკითხებით, რომ თქვენგან პირდაპირ გამოსჭვივის ეს შინაგანი მშვიდობა. 

- ბავშვობიდან მეუბნებიან, რომ მშვიდი გარსი მაკრავს, სიმშვიდის იმპულსებს გამოვცემ. არადა, საკმაოდ სტრესული ცხოვრება მაქვს. ვიცი, რომ ბევრი ადამიანი შრომობს, მეც საკმაოდ მძიმე შრომა მიწევს. დიდი პასუხისმგებლობაც მაქვს. თუნდაც, ელემენტარულად, წიგნების რედაქტირება ემოციურად საკმაოდ რთულია. ყოველთვის მაქვს შეგრძნება, რომ, მთარგმნელთან ერთად, ჩემზეც არის დამოკიდებული, როგორ წაიკითხავენ ამა თუ იმ ავტორს მომავალი თაობები. თანამედროვე მკითხველი, როგორც წეღან ვთქვი, ძალიან კრიტიკული და დაუნდობელია, შეცდომების პატიება არ ახასიათებს. ხშირად მხვდება სანერვიულო ყოველდღიურ ცხოვრებაში, თან სულ გზაზე ვარ, თბილისსა და ბათუმს შორის ვმოძრაობ. სიმშვიდეს ვინარჩუნებ.... ალბათ, ისევ ლიტერატურით. საერთოდ, ჩემს ცხოვრებაში ყველაზე დიდი სტრესის დროს, ყოველთვის თავით ვეფლობი ხოლმე წიგნებში. აი, მაგალითად, აგვისტოს ომი საერთოდ არ მახსოვს. არადა, ჩემი სოფელი - ტყვიავი - კონფლიქტის ზონაშია. იქ ბებო მყავს და ოჯახში ძალიან მძიმე მდგომარეობა იყო. მე კი არაფერი მახსოვს იმიტომ, რომ „ჰარი პოტერს“ ვკითხულობდი. თავი არ ამიწევია. ეს არის ჩემი თავდაცვის მექანიზმი, რომელიც თავში ღილაკივით ირთვება, - რომ სასწრაფოდ რაღაცას უნდა ვეცე და კითხვა დავიწყო. ფიზიკური აქტიურობაც მეხმარება სიმშვიდის შენარჩუნებაში. ცეკვა მიყვარს, იოგა, სირბილი...

- ახერხებთ ამ ყველაფერს? 

- დიახ, ან ადრე დილით, ან გვიან ღამით ვახერხებ. 

- დაბოლოს, სანამ თქვენთვის შერჩეულ ციტატებს წაგიკითხავთ, გვიამბეთ ადამიანზე, რომელსაც ერთხელ ან სულ რამდენჯერმე შეხვედრიხართ და რომლის გავლენა დღემდე მოგყვებათ.

- (პაუზა) ბევრი ადამიანი იყო, ვინც ჩემს ცხოვრებაში რაღაც მნიშვნელოვანი განსაზღვრა. 

- ახლა ვისზე გინდათ, რომ გვიამბოთ? 

- ადამიანი, ვისაც ძალიან მცირე ხნით შევხვედრივარ, მაგრამ ვინც ჩემს ცხოვრებას სულ გასდევდა, არის მანანა მენაბდე. მისი მუსიკა ჩემი ცხოვრების „საუნდტრეკი“ იყო და რაღაც სასწაულებრივად მოხდა ჩვენი გაცნობაც. წიგნების მაღაზიაში მოვიდა და მე მის წინ იატაკზე განვერთხე (იცინის), გადატანითი მნიშვნელობით, რა თქმა უნდა. გავუმხილე მთელი ჩემი სიყვარული და მითხრა, რომ რადგან ასე მყვარებია, ჩვენს მაღაზიაში კონცერტს ჩაატარებდა. მართლაც, ასე მოხდა. სამი წლის წინ იყო ეს ამბავი. გიტარაც კი არ ჰქონდა თან. მთელ ბათუმში ვეძებდით გიტარას, რომელიც ქალბატონი მანანასთვის შესაფერისი იქნებოდა. ძლივს ვიპოვეთ. ეს ჩემი ცხოვრების  ძალიან ამაღელვებელი ამბავია. მანანა მენაბდის მუსიკა იყო ის, რასაც ხშირად გადავურჩენივარ; ან რასაც ამოვუთრევივარ, როცა ღრმად ჩავძირულვარ. ჩემი ქართულის მასწავლებელიც მინდა გავიხსენო, მარინა გიორგაძე, რომლის გავლენას გვიან მივხვდი. ის მეუბნებოდა, რომ ფილოლოგი უნდა გამოვსულიყავი. მე ამაზე დიდხანს მეცინებოდა. ვერ წარმომედგინა ჩემი თავი ფილოლოგიაში. თუმცა, ბოლოს მაინც ფილოლოგიასთან მივედი. სადოქტოროს დავიცავ, სადაცაა. 

- ტრადიციულად, საუბარს დავასრულებთ თქვენი კომენტარით ცნობილი ადამიანების ორ გამონათქვამზე. პირველი ციტატა ეკუთვის  ბოდო შეფერს, წარმოშობით გერმანელ ბიზნესმენს და ფინანსურ კონსულტანტს (1960): „ჩვენი შემოსავლები იზრდება ჩვენი ლექსიკის ზრდის პროპორციულად“. 

- ამ ფრაზაში მთელი ჩემი პროფესიული გამოცდილებაა. ის, რაც გავაკეთეთ მეც და ირაკლიმაც, ის, სადამდეც მოვედით, სრულად იმის დამსახურებაა, რას ვამბობდით და როგორ ვამბობდით; რა ლექსიკას, რა სიტყვებს ვარჩევდით თუნდაც იმისთვის, რომ ჩვენი წიგნები წარგვედგინა და თუნდაც იმისთვის, რომ სწორად გადაგვეცა ის სიყვარული, რაც ამა თუ იმ წიგნთან გვაკავშირებდა. დიახ, ჩვენი შემოსავლების ზრდა ნამდვილად პირდაპირ იყო და არის დამოკიდებული სიტყვებზე, რომლებსაც ვამბობთ. აზრის ზუსტად გადმოცემის უნარი არის ის, რასაც ძალიან ვაფასებ სხვა ადამიანებშიც და საკუთარ თავშიც. შენთვის ხელმისაწვდომი იყოს უამრავი სიტყვა და ამ სიტყვებს იყენებდე - მთარგმნელებშიც ამას ვაფასებ, ავტორებშიც... გერტრუდ სტაინს ვთარგმნი ახლა და განსაკუთრებით ვუკვირდები, როგორი კავშირი მაქვს, თურმე, სიტყვებთან. ეს აქამდე არ გამიაზრებია. როდესაც სტაინს ვთარგმნი, მაშინ ვგრძნობ, რამდენად დიდი მნიშვნელობა ჰქონია სიტყვებს ჩემს ცხოვრებაში. 

- მეორე ციტატის ავტორია მეოცე საუკუნის უდიდესი მეცნიერი ალბერტ აინშტაინი (1879-1955): „უკვე დროა, წარმატების იდეალი ჩავანაცვლოთ მსახურების იდეალით.“ 

- რთული თემაა, ნამდვილად. ბევრი მიფიქრია - რა არის ეს წარმატება, რომელსაც დაჟინებით მოითხოვენ ჩვენგან? თანამედროვე საზოგადოებაში წარმატება არის ღმერთი. წარმატებას ვეთაყვანებით. თან არსებობს კონკრეტული მოდელი, რომელსაც აუცილებლად უნდა ერგებოდე იმისთვის, რომ წარმატებულად ჩაითვალო - რაც მე ძალიან მძაბავს. მგონია, რომ წარმატებული ხარ მაშინ, როცა თავს ბედნიერად გრძნობ, როცა ფიქრობ, რომ იქ ხარ, სადაც უნდა იყო. ამის იქით წარმატება არ არსებობს. მაგრამ ციყვი რომ ბორბალშია, ასე გაუთავებლად დავრბივართ წარმატების ბორბალში და რაღაც უფრო მნიშვნელოვანი გვერდზე გვრჩება. ის, რაც გვერდზე რჩება, არის სწორედ მსახურება მეორე ადამიანის მიმართ. 

- თქვენთვის ბედნიერების განცდა თუ მოიცავს  სხვების მსახურებას?

- დიახ, შეიძლება, ბედნიერი იყო იმით, რომ კარგად გამოკვებე შვილები; ან იმით, რომ მიუსაფარ ცხოველებს დაეხმარე. სიკეთის კეთება რომ ავიღოთ, ეს ხომ გამცემსაც ისევე აბედნიერებს, როგორც მიმღებს. 

- მსახურების მოდელი ჩვენს საზოგადოებას ძალიან კარგად აქვს გასააზრებელი. ჩვენ ეს გვქონდა და დიდწილად დავკარგეთ. ამაზე საუბრობდა დიმიტრი თუმანიშვილი ჩვენთან ინტერვიუში.

- ეს საყოველთაო პრობლემაა - უფრო საკუთარი თავის პრეზენტაციაზე ვფიქრობთ, ვიდრე სხვაზე. ამას მოაქვს წარმატება, მაგრამ მოაქვს თუ არა ბედნიერება? ვერ წარმომიდგენია, ბედნიერი იყო მხოლოდ შენ ერთი - რაც არ უნდა განვითარდე და სიმაღლეები დაიპყრო. წარმატებული ხარ მხოლოდ მაშინ, როცა ბედნიერი ხარ, - წარმატების სხვა მოდელების მე არ მწამს.  
 

ფოტომასალა: ზურაბ ქურციკიძე