- ნატალია, შეგიძლიათ, ადამიანს ერთდროულად მიანიჭოთ სიყვარული და თავისუფლება? 

- რადგან სიყვარული ბევრნაირია, ქალის და მამაკაცის ურთიერთობაზე ვიტყვი. ჩემი გამოცდილებით მივხვდი, რომ სიყვარული არ არის, როცა გინდა, ადამიანი შენს გემოზე მოირგო; როცა გინდა, მასში მხოლოდ ის დაინახო, რაც შენ გაგახარებს. ერთი ადამიანისგან ხელოვნურად მეორეს ვერ შექმნი. მივხვდი, რომ ადამიანი ისეთი უნდა მიიღო, როგორიც ის არის. უნდა მისცე თავისუფლება და ამის შემდეგ თუ ისევ დარჩება შენი  სიყვარულის ობიექტად, ესე იგი, მისთვის ერთდროულად მიგინიჭებია სიყვარულიც და თავისუფლებაც. 

- ოჯახშიც ხშირია ასეთი სიყვარული, როცა უფროსებს უნდათ, შვილები თავის ყაიდაზე მოირგონ. 

- ჩემს მეგობრებს უკვე შვილები ჰყავთ. მომწონს დამოკიდებულება, რომ ლიტერატურას ეცნობიან, პროფესიონალებს ეკითხებიან აზრს, სწორად როგორ აღზარდონ შვილები. ჩვენივე მშობლების შეცდომებზე მივხვდით, რამდენად არასწორია, როდესაც მშობელი ცდილობს, შენგან ის გამოიყვანოს, რაც მას უნდა -  შენი პროფესია იქნება, შენი მეორე ნახევარი თუ სხვა რამ... ბევრი მშობელი ცდილობს, თავისი წარუმატებლობა შვილში აღმოფხვრას. შვილებში უნდათ, დაინახონ ის, რისი დანახვაც საკუთარ თავში არ უნდოდათ. ეს ძალიან არასწორია. 

- სულიერ წონასწორობასა და თავდავიწყებას შორის რომ გქონდეთ არჩევანი გასაკეთებელი, რომელს აირჩევდით? 

- ყველა ადამიანისთვის სხვადასხვა რამ არის ბედნიერება. ვიღაცისთვის მატერიალურია - ფული იქნება, ნივთი თუ ტანსაცმელი. უცხოეთში ცხოვრებამ ბევრი რამ შეცვალა ჩემში და უკეთესად დავინახე, რა არის მნიშვნელოვანი და რა - უმნიშვნელო. მივხვდი, რომ სიმშვიდე ყოფილა ბედნიერება. სიმშვიდეში იმას ვგულისხმობ, რომ ჩემ გარშემო ადამიანები კარგად იყვნენ. და, რა თქმა უნდა, ვგულისხმობ ჩემს შინაგან, სულიერ წონასწორობას. ამიტომ, უფრო აქეთ გადავიხრებოდი.

- ესე იგი,  წონასწორობა თქვენი მონაპოვარია? ეს არ არის ის, რაც თქვენს განვლილ ცხოვრებას შეესაბამება?

- აბსოლუტურად არა. ჯერჯერობით, როგორც მე ვცხოვრობ  და რა ნაბიჯებიც გადამიდგამს, სულიერი წონასწორობის საპირისპიროა. 

- თქვენ ამბობთ, მძაფრი ინტუიცია მაქვსო. ინტუიცია რა არის - ცოდნის და გამოცდილების ჯამია? თუ რაღაც სხვა?

- არ მგონია, ინტუიცია ცოდნას და გამოცდილებას უკავშირდებოდეს. არ მინდა ვთქვა, რომ ცუდი თვალი მაქვს - არ მსიამოვნებს ამ როლში ყოფნა. მაგრამ ჩემს მეგობრებს უკვე აღარც ეცინებათ ამაზე - ძალიან ბევრჯერ მომხდარა, რომ რაღაც მითქვამს, ან აღმინიშნავს, ან ყოფით დეტალებზე მიმითითებია. აუცილებლად ან იმ ნივთს დამართნია რაღაც, ან ადამიანს... დავიჯერე, რომ ინტუიციური შეგრძნებები ნამდვილად მაქვს. ეს არ ნიშნავს, რომ ამით ვამაყობ, ან მსიამოვნებს, მაგრამ ეს რეალობაა. 

- ვერც ხსნით და ვერც თავიდან იშორებთ ამ განცდას? 

- არც მიცდია მოშორება. უბრალოდ, ვფიქრობ ხოლმე, რა მაწუხებს? ყველაფერი, თითქოს, რიგზეა. მაგრამ შინაგანი ფორიაქი მაქვს... არ არსებობს, რომ რაღაც უსიამოვნო მალევე არ მოხდეს. 

- გადაცემაში „რეკომენდაცია“ ასეთ რჩევას აძლევთ მაყურებელს - ყველაფერი გულის კარნახით გააკეთეთო. მაგრამ არიან ადამიანები, რომლებიც გონებას უფრო ენდობიან. თქვენი აზრით, რას კარგავენ ისინი? რას აგებენ იმით, რომ საკუთარ გონებას უსმენენ? 

- პრაგმატულობა ცუდი არ არის. მაგრამ ვთვლი, რომ ცხოვრების ბოლოს, როცა თავის ნაბიჯებს გადმოხედავენ, ალბათ, სინანულის გრძნობა ექნებათ იმის გამო, რაც გულით არ გააკეთეს. გულით ნაკარნახევი, თითქოს, უფრო მეტად ამართლებს და სინანულის გრძნობას არ გიჩენს. გონებას კი უფრო პრაქტიკული ნაბიჯებისკენ მიჰყავხარ. ჩემი აზრით, მოსაწყენია ასე ცხოვრება. 

- თქვენ ამბობდით - არ მიყვარს გეგმების დაწყობა, რაც დავგეგმე, სულ სხვანაირად წამივიდა საქმეო. ბევრი წიგნია დაწერილი იმის შესახებ, რომ დაგეგმვა წარმატების მთავარი პირობაა. როგორ ფიქრობთ, თქვენს შემთხვევაში რატომ არ გაამართლა? სწორად ვერ დაგეგმეთ, თუ ხასიათმა შეგიშალათ ხელი, დაგეგმილი ნაბიჯებით გევლოთ?

- ჩემი აზრით, ძალიან სწორად დავგეგმე, რაც დავგეგმე. მაგრამ ასეთი რწმენა მაქვს, რომ ჩემი ცხოვრება უკვე განსაზღვრულია და, თითქოს, კარგად დაწერილ წიგნს მივყვები. ყველაფერს ვაკეთებ იმისთვის, რომ იმ ლამაზი სცენარით არ წავიდე და მივდივარ რაღაც რთული, მძიმე და, თითქოს, არასწორი გზით. მაგრამ რადიკალურ ნაბიჯებს არ ვდგამ - ეს ეხება რაიმე გადაწყვეტილებას, სამსახურს, თუ პირად ცხოვრებას. თითქოს, დინებას მივყვები.  

- ასე ცხოვრება საინტერესოა?

- ძალიან საინტერესოა, ძალიან. მაგრამ თქვენ წარმატების ფორმულა ახსენეთ. დღემდე ჩემს თავს მუდმივად ვებრძვი, რომ წარმატებისთვის ყოველდღე დავდო აგური. და ეს სულ მაწუხებს, სულ დისბალანსი მაქვს.

ყოველდღიური დისციპლინა არის წარმატების ფორმულა და არა - გეგმა. 

- თქვენ ისეთი პროფესია აირჩიეთ -  საოპერო ხელოვნებას ვგულისხმობ - რომელსაც, დიდი შრომის გარდა, დიდი რისკები ახლავს. რისკებზე კიდევ ვისაუბრებთ. მაგრამ ახლა მინდა, გკითხოთ, რომელ ასაკში გააცნობიერეთ, რომ (თქვენივე სიტყვებით თუ ვიტყვით) „ორმაგი ჩრდილის ქვეშ ყოფნის“ საფრთხე გემუქრებოდათ? 

- „ორმაგ ჩრდილს“ რაც შეეხება, საფრთხეა, იცით, რა თვალსაზრისით? ძალიან პატარა ქვეყანაში ვცხოვრობთ და ამ ქვეყანაში, სამწუხაროდ, ხალხს უყვარს სხვისი ცხოვრებით ცხოვრება. უფრო მეტად გაკვირდებიან, უფრო მეტად განსჯიან შენს ცხოვრებისეულ ნაბიჯებს თუ გარეგნულ მხარეს. შესაბამისად, დაძაბული უნდა იყო, უფრო მეტად უნდა აკონტროლო საკუთარი თავი. მოკლედ რომ ვთქვათ, დიდი პასუხისმგებლობაა. 

- ერთადერთი, რა მხრივაც შეგეძლოთ, ეს საფრთხე აგეცილებინათ,  ბებიისგან და დედისგან განსხვავებული პროფესიის შერჩევა იყო.

- რა თქმა უნდა. მაგრამ ჩემს ხმაში არ არსებობდა რაიმე მკაფიო მონაცემი, რომ მაინცდამაინც ოპერის მომღერალი უნდა გავმხდარიყავი. უბრალოდ, ინტუიციურად მივხვდი, რომ ფორტეპიანო არ იყო ბოლომდე ჩემი საქმე. ეს მოითხოვდა უდიდეს შრომას, რვა საათის განმავლობაში ერთ ადგილზე ჯდომას და მეცადინეობას. გულწრფელად ვამბობ, მივხვდი, რომ მე ამას არ გავაკეთებდი.

- რა ასაკში მიხვდით, რომ ოჯახის წევრებისგან განსხვავებული საქმე უნდა გეკეთებინათ?

- ალბათ, აბიტურიენტობის დროს, როცა 16-17 წლის ვიყავი. თუმცა, მაშინ ნათლად არ მქონდა გააზრებული, რა პროფესიას ვირჩევდი. ვიცოდი, რომ განსხვავებული იყო და მომეწონა - რომ მეც არ ვიქნებოდი ვიზუალურად ისევ მესამე თაობა, ისევ იმავე ჟანრში... ძალიან მოსაწყენი იქნებოდა და რაღაც, ალბათ, იქვე დამთავრდებოდა. მე ვფიქრობ, საოპერო ხელოვნების მიმართულება კიდევ ახალ ხიბლს სძენს ამ ოჯახის შემოქმედებით მხარეს. 

- თქვენ დღესაც თქვით, თავიდან ვერავინ იტყოდა, რომ ოპერის მომღერლის მონაცემი მქონდაო. ადრე, ამასთან დაკავშირებით, ასეთი ფრაზა გაქვთ ნათქვამი: „ეს ჩემი მხრიდან, თითქოს, მარტივი გზის არჩევა იყო“. გახსოვთ?

- დიახ. 

- რას გულისხმობდით? „მარტივი გზა“ რატომ იყო? 

- როცა ადამიანი პროფესიას ირჩევს, თუნდაც,  18 წლის ასაკში, მთავარია, იპოვოს ის, რაც ბედნიერს გახდის. ეს არ იქნება მარტივ და რთულ გზას შორის გაკეთებული არჩევანი. თუმცა, მაგ ასაკში მეგონა, რომ ეს მარტივი გზა იყო: „რა კარგია! სიმღერა ხომ ადვილია - სულ ვმღერით ოჯახში...“ ნანიც და ეკაც ამას ამბობენ, რომ მათთვის პროფესია სიმღერა კი არ იყო, არამედ - პიანისტობა. და სიმღერა იყო ისე, უბრალოდ... სიამოვნებისთვის. ნანიც საკმაოდ გვიან ასაკში მიხვდა, რომ სიმღერა იყო მისი პროფესია, მისი სამსახური. 

- როცა გადაწყვიტეთ, რომ საოპერო მომღერალი გამხდარიყავით, ამასთან დაკავშირებით თქვით, რომ ადვილი არჩევანი იყო? 

- არა, ამას არ ვგულისხმობდი. 

- ზოგადად, ვოკალი იყო ადვილი არჩევანი?

- დიახ, იმ წუთას ასე მეგონა, რომ სიმღერა იყო ადვილი და იმდენიც არ ვიცოდი, რომ ოპერის მომღერლის პროფესია აბსოლუტურად განსხვავებულ ცხოვრების წესს გულისხმობს - დისციპლინას, სპეციალურ კვებას, ბევრ რამეზე უარის თქმას. სანამ პირადად არ ვნახე, რომ ოპერის მომღერლები სპორტსმენების მსგავსი რეჟიმით ცხოვრობენ (ეს იყო ამერიკაში), მანამდე ამ პროფესიას, გულწრფელად გეუბნებით, ასე სერიოზულად ვერ აღვიქვამდი. ანუ რეალურად ვერ აღვიქვამდი, რასთან მქონდა საქმე. 

- ახლა მინდა, თქვენი პროფესიის რისკებზე ვისაუბროთ. ქალბატონი ნინო სურგულაძე იყო ჩვენი სტუმარი, რომელმაც თქვა, თავიდანვე ხელი მქონდა მოწერილი, რომ ოპერის მომღერლის პროფესიაში შეიძლება ბევრი იშრომო, მაგრამ შედეგი ვერ მიიღო: შეიძლება, ხმას არ ჰქონდეს განვითარება (ეს ირკვევა იმის შემდეგ, რაც მომღერალი 30 წელს გადააბიჯებს); შეიძლება, ფსიქიკური ძალა არ ეყოს ადამიანსო. თქვენ რამდენად ხართ მზად ამ რისკებისთვის? 

- ახლა არის ის ეტაპი ჩემს ცხოვრებაში, როცა სერიოზულად უნდა დავფიქრდე, ვარ თუ არა მზად ამ რისკებისთვის. ძალიან გაახალგაზრდავდა ოპერის მომღერლის პროფესია. თითქმის ხვალვე უნდა ვიცოდე, რას ვაკეთებ მომდევნო ხუთი წლის განმავლობაში. უკვე გითხარით, რომ ძალიან მიყვარს ცხოვრება. დღის ბოლოს სახლში რომ მიდიხარ, გინდა, პარტნიორი გხვდებოდეს, შვილი გყავდეს... რა თქმა უნდა, ესეც არჩევანია. ზოგს საერთოდ არ უნდა ოჯახი და მხოლოდ კარიერა აინტერესებს. მე მივხვდი, რომ არ ვარ ფანატიკოსი, რომელიც მხოლოდ კარიერისთვის იცხოვრებს. ძალიან მაღალი წარმოდგენები და ამბიციები მქონდა, მინდოდა, „ტოპ“ კარიერისთვის მემუშავა. მაგრამ ახლა ვხვდები, რომ თუ მინდა, ოჯახი მქონდეს, შვილები მყავდეს და ცხოვრებაზე უარი არ ვთქვა, მაშინ ცოტა უნდა ჩამოვწიო ეს ჩემი თამასა. სულ თითზე ჩამოსათვლელია მომღერალი, რომელმაც მოახერხა, რომ თან ოჯახი და ჩვეულებრივი, სტანდარტული ცხოვრება ჰქონოდა და, ასევე, ჰქონოდა კარგი კარიერა. ამიტომ, დიდი დილემის წინაშე ვდგავარ და ძალიან მიჭირს. ბევრს ვფიქრობ ამაზე. გული მწყდება, რომ ადამიანები, რომლებიც ამ პროფესიაში არიან, უმეტესწილად, ხელს აწერენ სწორედ მსგავს რისკებს, რომ შეიძლება უარი თქვან ყველაფერზე იმისთვის, რომ მაყურებლის უზარმაზარი სიყვარული მიიღონ.

- ნინო სურგულაძე ამბობდა, რომ მუდმივად უწევს ერთი ქვეყნიდან მეორეში სიარული; მუდმივად უწევს თანამშრომლობა ადამიანებთან, რომლებსაც ოდესმე ან შეხვდება, არ ვერ შეხვდება. დროის ძალიან მოკლე მონაკვეთში უნდა დაამყაროს მათთან სწორი პროფესიული ურთიერთობა. გარდა ამისა, საკვები და კლიმატი ყველა ქვეყანაში განსხვავებულია. უზარმაზარ სტრესებთან არის ეს პროფესია დაკავშირებული და როცა თქვენთან შესახვედრად ვემზადებოდი, მეც ვფიქრობდი, თქვენი პრიორიტეტებიდან გამომდინარე, რამდენად ხართ მზად, ყველაფერზე უარი თქვათ, კარიერის გამო. 

- დიდი კითხვის ნიშანია და ძალიან გულწრფელი ვარ, როცა ამაზე ვლაპარაკობ. მაშინ უნდა მოვიტყუო, თუ ვიტყვი, რომ მზად ვარ, გადავდო ყველაფერი, ჩემოდანზე ვიჯდე და თვეში ერთხელ ვიცვალო ადგილსამყოფელი. მე ჯერ არ გავსულვარ ამ უზარმაზარ სამყაროში, სადაც გასტროლის ცხოვრება იწყება. ახლა დაიწყება, ან არ დაიწყება, ვნახოთ. მაგრამ, თუნდაც, ყოფით დეტალებზე რომ ვფიქრობ, წარმოუდგენლად რთულია. თქვენც ახსენეთ და, ფსიქოლოგიური ფაქტორი, ალბათ, ყველაზე მნიშვნელოვანია ჩვენს პროფესიაში. როდესაც მასწავლებლებთან გავდივართ მასტერკლასებს, ხშირად ამბობენ ხოლმე - „ზედა რეზონატორში წაიღე ხმა“, ან „ქვევით არა, მარჯვნივ...“ ეს ხომ ყველაფერი წარმოსახვაა?! რეალურად ხომ არსად ხმა არ მიდის? ორი ხმოვანი იოგია, რომლებიც, უბრალოდ, ერთმანეთს ეხება. წარმოსახვით ხდება თითქმის მთელი ტექნიკის ჩამოყალიბება. თვითონ სიმღერაც პირდაპირ კავშირშია ფსიქოლოგიასთან.  ტექნიკურად გადასარევად შეიძლება იმღერო, თუ თავს თავისუფლად გრძნობ. ან, შეიძლება გეგონოს, რომ რაღაც მაღალი ნოტი არ გაქვს, მაგრამ, 15 წუთში გქონდეს. რომელიმე ადამიანი გავიდეს ოთახიდან, გათავისუფლდე და ის მაღალი ნოტი აიღო. წარმოიდგინეთ, ფსიქიკის სიმყარეს რამხელა მნიშვნელობა აქვს, როდესაც ცხოვრების წესი მთლიანად გეცვლება, როდესაც მართლა ყველაფერზე უარის თქმა გიწევს. 

- თქვენ ამბობდით, ჩემს პედაგოგს ძალიან არ მოსწონს, როდესაც არასაოპერო რეპერტუარს ვმღერიო. იმიტომ, რომ სხვადასხვა ტექნიკა სჭირდება საოპერო და არასაოპერო რეპერტუარს. რაც უფრო მეტად წინ წახვალთ თქვენს პროფესიაში, მით მეტად შეგეზღუდებათ შესაძლებლობა, რომ, თუნდაც, თქვენი ოჯახის წევრებთან ერთად იმღეროთ - რაც ასე მოსწონს ქართველ მსმენელს. ამისთვის თუ ხართ მზად?

- ეს შეიძლება მოხდეს მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ არ მეცლება. სხვა შემთხვევაში ეს არ მოხდება. არცერთ ჩემს პედაგოგს არ სჯერა, როცა ვეუბნები, რომ სიმღერა ძალიან ბუნებრივია ჩემთვის და ვერაფერს დამიშავებს. სულ მაკრიტიკებენ, როცა ვმღერი. ახლა შეიძლება ძალიან არასასიამოვნო ფრაზა ვთქვა, მაგრამ სასაცილოდაც არ მყოფნის ხოლმე, საოპერო დარგთან შედარებით, მიკროფონით ხელში სიმღერა როგორ შეიძლება, ან რთული იყოს, ან ამაზე ინერვიულო, ან ამის გამო გული აგიჩქარდეს... თუ ვღელავ, სიამოვნების ღელვაა და არა განცდა, რომ „ვაიმე, რა მეშველება.“ იმდენად მარტივი და ბუნებრივია ამ ჟანრში ჩემი სიმღერა, რომ ამისთვის არ მიწევს არცერთი კუნთის, არცერთი ძარღვის დაძაბვა ან დაჭიმვა, რომ მერე ამან ცუდი შედეგი გამოიღოს. მაგრამ ვერავინ დავაჯერე.

- ახლა მინდა, ნიუ-იორკზე ვისაუბროთ. ნიუ-იორკში სასწავლად წასვლა ძალიან გიხაროდათ და ამ ქალაქს დიდ იმედებს უკავშირებდით. თქვენს ციტატას შეგახსენებთ: „ისეთი რიტმი, მიზიდულობის ძალა, ენერგეტიკა და შარმი აქვს ამერიკას, ერთხელ თუ დადგი ფეხი, სხვა ქვეყანაში ცხოვრება აღარ მოგინდება“. სტრესის ხარისხი - რაც ცხოვრების ახალმა წესმა მოიტანა და თქვენი მზაობა ამ სტრესთან გასამკლავებლად, რამდენად დაემთხვა ერთმანეთს?

- აბსოლუტურად არ დაემთხვა. ნული იყო ის კოეფიციენტი, რომელიც ჩემს მზაობას განსაზღვრავდა იქ ჩასვლის პერიოდში. მხოლოდ პროფესიის თვალსაზრისით კი არა, საერთოდ ამობრუნდა მთელი ჩემი სამყარო. თურმე, ყველაფერი არასწორად მქონდა ნაფიქრი. იქაურმა ყოფამ დამანახა, რომ ჩვენ საქართველოში (რა თქმა უნდა, ყველას არ ეხება) ერთ დიდ აბსურდში ვცხოვრობთ. 

- რას ეძახით „აბსურდს“? 

- ცხოვრების წესს, პირველ რიგში. არ შეიძლება, რომ დღევანდელ დღეს, ჩვენი ეკონომიკური მდგომარეობით, იმავე ჩემს წრეში ადამიანებს ჰყავდეთ ის მანქანები, რომლებიც ჰყავთ; ეცვათ ის ტანსაცმელი, რაც აცვიათ; ყოველდღე ისეთ რესტორნებში დადიოდნენ, როგორშიც დადიან.

- რის ხარჯზე ხდება? 

- არ ვიცი, ეს არის აბსურდი და ჩემთვის ამოუხსნელი რამ. იმ ქვეყნებში, რომლებშიც მე ვიცხოვრე - ეს არის ამერიკა და გერმანია - ადამიანები, ძირითადად, არსებობისთვის იბრძვიან. და ეს ძალიან დამღლელია. რისთვის წვალობ ამდენს? რომ ჭამო, შუქი და გათბობა გქონდეს? ერთი უკიდურესობიდან მეორე უკიდურესობაში აღმოვჩნდი. მაინც ვთვლი, რომ ბევრი რამ კარგი დავინახე, იმ თვალსაზრისით, რომ იქ რეალური ცხოვრებაა. ადამიანები დილით იმისთვის დგებიან, რომ ორი ლუკმა პურის ფული იშოვონ. აქაური წარმოდგენა, რომ იქ მშობლებს ჩვენსავით არ უყვართ საკუთარი შვილები იმიტომ, რომ 18 წლის ასაკში სახლიდან უშვებენ და მერე აღარ ზრუნავენ მათზე - ეს სრული აბსურდია. მათი ცხოვრების წესს ახლა კიდევ უფრო ვეთანხმები, მაგალითად, იმას, რომ ბავშვს უნდა მისცე თავისუფლება და არც ფინანსურად უნდა დაუდგე გვერდში. თუ ჩვენი ხელით მივუყვანეთ ცოლი, გადავუხადეთ ქორწილი, ვაჩუქეთ ბინა, სამსახური, მანქანა - რა თქმა უნდა, ის მოზარდი აუცილებლად ცუდისკენ წავა, აბა, ყველაფერი თუ აქვს, რისთვის უნდა იშრომოს? 

- ამერიკაში მიღებულ სტრესზე რას გვეტყვით? 

- რაც შეეხება სტრესს. მეტისმეტად ბევრი სიახლე დავინახე ყოველდღიურ ცხოვრებაში, რამაც ცოტა შემაშინა. 

- ითვლება, რომ სტრესი არის ახალი ინფორმაცია, რომელსაც ან გადაამუშავებ და უკეთესად იქნები, ან ვერ გადაამუშვებ და მუდმივად შეგაწუხებს. საბოლოოდ, მიგაჩნიათ, რომ გადაამუშვეთ ის ახალი ინფორმაცია, რაც ნიუ-იორკში მიიღეთ? 

- დიახ, გადავამუშავე და დღემდე იმ ინფორმაციას ვებღაუჭები. დავიჯერე, რომ ის უფრო სწორია. შეიძლება, კარგი არ იყოს, შეიძლება, ცუდიც არ იყოს. „სწორია“ - შესაბამისი სიტყვაა. ამართლებს როგორც იქაური ცხოვრების წესი, ისე საქმისადმი დამოკიდებულება. მაგრამ ეს იყო ყველაზე დიდი დარტყმა, რომ ნიუ-იორკში აღარაფერი არსებობდა ჩემს ცხოვრებაში, საქმის კეთების გარდა.  

- თქვენ ამბობდით, ზოგჯერ ვფიქრობდი, ჯარში ხომ არ ვარო. 

- დიახ. იმიტომ, რომ თვითონ იმ ქალაქმა დაკარგა ის ხიბლი, რასაც მანამდე ვხედავდი და რის გამოც გადავწყვიტე ამერიკაში გადასვლა. ამ ყველაფერმა გვერდზე გადაინაცვლა და წამოვიდა ძალიან რთული რუტინა, რომელმაც, დღეს ვთვლი, რომ დიდი შედეგი გამოიღო. სულ რომ არაფერი მესწავლა, ისეთი ცხოვრებისეული გამოცდილება მივიღე და ისეთი რეალობა დამანახა იქ ცხოვრებამ, რომ მარტო ამისთვის ღირდა ნიუ-იორკში სწავლა. 

- თქვენ ამბობდით, ბევრი რამის გადაფასება მოხდა უკეთესობისკენო. რა კუთხით მოხდა გადაფასება? მთავარი რა იყო, რაც გადააფასეთ?

- ისეთ ოჯახში გავიზარდე, სადაც არც განებივრებული ვყოფილვარ, არც ზედმეტად გადაფოფრილი ყოფილა ვინმე ჩემზე. ამერიკაში წასვლამდეც ვფიქრობდი, რომ საქმე ძალიან მნიშვნელოვანია. და მიხარია, რომ რასაც ვფიქრობდი, ამერიკაში ეს დამტკიცდა: საქმე უნდა იყოს პირველ რიგში და მერე ყველაფერი დანარჩენი. მეორე, რაც გადავაფასე, პროფესიას ეხება: ასეთი ხასიათი მაქვს - არაპუნქტუალური ვარ, დისციპლინის დაცვა მიჭირს. მე თვითონ რომ მინდა, რაღაც ყოველდღიურად გავაკეთო, ვერ ვაკეთებ. არ მიზის ეს ხასიათში თუ ჩვევაში. 

- ახლაც?

- დიახ. თითქოს, ჩემს თავს ვებრძვი, მარტივად არაფერი გამომდის, რაც სისტემატურობას ეხება - ვარჯიშზე წასვლა იქნება, თუ სხვა რამ. რუტინა არ მიყვარს, მაგრამ ამასთან ბრძოლა როგორ უნდა, ეს ვისწავლე ამერიკაში. ხერხები ვისწავლე, ჩემს თავს როგორ ვაჯობო. მერე დავინახე, რამხელა სიამოვნება მოაქვს, თუნდაც, პატარა შედეგს. ძალიან მომწონს, როდესაც ვხედავ, რომ ადამიანები თავის საქმეს ასპროცენტიანი პასუხისმგებლობით და ხარისხით ეკიდებიან. თვითონ ის სისტემა, როგორც ჯულიარდის სკოლა იმართება, სრულიად ფანტასტიკურია. შეიძლება, საერთოდ არ გამოვიდე მომღერალი, მაგრამ ვოცნებობ, რომ ვისწავლო, როგორ იმართება ეს სისტემა და იქაურ მეგობრებს ვთხოვო, რომ საქართველოში ჩამოვიდნენ და დაგვეხმარონ. იქნებ, აქაურობასაც ოდესმე რაღაც ეშველოს. იმიტომ, რომ აქ სულ მართვის პრობლემაა. 

- რაკი აქაურობაზე ჩამოვარდა სიტყვა, ყველა ვხედავთ, როგორი წარმატებები აქვთ ქართველ შემსრულებლებს მთელ მსოფლიოში. ეს თბილისის სახელმწიფო კონსერვატორიის დამსახურებაც არის, ალბათ. 

- დიახ, რა თქმა უნდა. 

- რა არის ყველაზე მთავარი, რაც განასხვავებს აქაურ კონსერვატორიას, რომელიც, თავის მხრივ, წარმატებული უმაღლესი სასწავლებელია, ჯულიარდის სკოლისგან? 

- პირველი სხვაობა, რაც ნამდვილად არის, ჯულიარდი უფრო თეორიულ მიმართულებაზეა დაფუძნებული. კვირაში ერთხელ გვქონდა ვოკალის გაკვეთილი, სულ 30 წუთი, რაც ჩემთვის დიდი მოულოდნელობა იყო. მაგრამ ეს არის უფრო მეტად აკადემიური მიმართულების სისტემა, ვიდრე, ვთქვათ, პრაქტიკული. ჩვენთან უფრო მეტი სპექტაკლი და კონცერტია. ეს ერთადერთი უარყოფითი მხარე შემიძლია ვუპოვო ჯულიარდის სასწავლებელს. ჩვენ ძალიან ნიჭიერი ხალხი ვართ, განსაკუთრებით, ხელოვნების მიმართულებით. ამით აიხსნება, რომ ამდენი არაჩვეულებრივი შემსრულებელი გვყავს მთელ მსოფლიოში. რა უფლება მაქვს, აქაურ მასწავლებლებზე რამე ცუდი ვთქვა - მათ ხელში გავიზარდე და აბსოლუტურად ყველას მადლიერი ვარ. მაგრამ ძალიან სტიქიურად და იმპულსურად მიმდინარეობს სწავლების პროცესი. არ გვაქვს სისტემა, რომელიც კონკრეტულ, დაგეგმილ შედეგებს მოგვცემდა. კონსერვატორიაში ნამდვილად ყველა ბევრს შრომობს, მაგრამ მართვის სისტემაა პრობლემური. სწორად მართვისთვის სულ არ არის აუცილებელი მუსიკალური განათლება. ჯულიარდში  იმ ხალხს, ვინც საორგანიზაციო საქმეს აკეთებს, უბრალოდ, უყვარს მუსიკა. მაგრამ იქ მართვის სისტემა არის მეთოდური, წლების მანძილზე გამოცდილი და ძალიან შედეგიანი.

- ამბობდით, დამოუკიდებელი ამერიკაში წასვლამდეც ვიყავი, ეს არ გამჭირვებია, მაგრამ მარტოობა გამიჭირდაო. თქვენთვის მარტოობა ნიშნავს ფიზიკურად მარტო ყოფნას, თუ იმ გარემოში ყოფნას, სადაც სიყვარული გაკლიათ? 

- ბევრი დრო გავატარე მარტოობაში, რასაც არ ვიყავი მიჩვეული. ალბათ, მაინც გარემოა გადამწყვეტი. ზოგადად, ძალიან მიყვარს სახლი, სახლის ადამიანი ვარ. მიყვარს სახლში მარტო ყოფნაც, არასდროს მოვიწყენ საკუთარ თავთან. ბავშვობიდან ერთი სული მქონდა, სახლში მარტო როდის დავრჩებოდი. მაგრამ ეს ხდება აქ, ჩემს ქვეყანაში, სადაც, სინამდვილეში, არ ვარ მარტო. იქ ძალიან მარტო ვგრძნობდი თავს. ზოგჯერ მეუბნებიან, აქ პრინცესასავით ცხოვრობდი და იქ ასე რომ აღარ იყავი, იმიტომ გაგიჭირდაო. ისე მეცინება ამაზე... არ ვაძლევ საკუთარ თავს იმდენის უფლებას, რომ ჩემს თავს პრინცესა ვუწოდო. ახლოსაც არ ვარ. რა მინდა პრინცესობასთან?!

- პრინცესა არ ნიშნავს, რომ სიყვარულის გარემოშია ადამიანი. პრინცესა ნიშნავს განებივრებულს, ჭირვეულს, კეთილდღეობაში და ყურადღების ცენტრში მყოფს. მე ვგულისხმობ, რომ ამერიკაში თქვენ გვერდით არ იყვნენ ადამიანები, რომლებსაც ნამდვილად უყვარხართ. 

- მაგაზეც მიფიქრია. იქ რომ ვიყავი, მაინც ხომ ვუყვარდი იმავე ადამიანებს, ოღონდ, ცოტა შორიდან. ძალიან გამიჭირდა. ზეგ მივფრინავ და ის გრძნობა ისევ გამიჩნდა, რომ მარტო უნდა წავიდე, მარტო უნდა ვიყო. ამიტომ ვამბობ, სერიოზული კითხვის ნიშანი მაქვს ჩემს ცხოვრებასთან და კარგად უნდა დავფიქრდე. ეს პროფესია - ოპერის მომღერლის - სიმარტოვისთვის არის... განწირული ხარ სიმარტოვისთვის. და როდესაც ასე განიცდი, რომ ფიზიკურ ჯანმრთელობაზეც აისახება ეს განცდა და დარდი... მართლა ძალიან ვდარდობდი. თითქოს, რა მქონდა სადარდებელი?! დარდის აზრი კარგად გავიგე. ამიტომ სერიოზულად უნდა დავფიქრდე - ეს პროფესია ჩემთვის არის თუ არა? ყველაფერს დებ სასწორზე და გამართლება-არგამართლების რისკიც სულ თან დაგყვება. სასტიკი პროფესიაა. 

- როგორც მივხვდი, ამერიკის შემდეგ გერმანიაში ბევრად კომფორტულად იგრძენით თავი. ამბობდით, ეს ძალიან მკაცრი და მოწესრიგებული ქვეყანაა, მაგრამ, ამერიკასთან შედარებით, მოდუნებული და ჰუმანურიაო. რას გულისხმობდით? 

- იმიტომ ხომ არ ვიფიქრე ასე, რომ ნიუ-იორკში მაინც სტუდენტური ცხოვრება იყო და მიუნხენში უკვე ვმუშაობდი? თუმცა, გერმანიაში ბევრად დატვირთული ვიყავი. დილის ცხრიდან ღამის პირველ საათამდე მიწევდა თეატრში ყოფნა, გამოუსვლელად. ჯულიარდში შაბათ-კვირა მქონდა, საშობაო და ზაფხულის არდადეგები მქონდა. გერმანიაში ეს საერთოდ დავივიწყე. მაგრამ ადამიანების დამოკიდებულება ერთმანეთის მიმართ იყო ბევრად რბილი, თბილი, მშვიდი და მოდუნებული. ისეთი შეგრძნება მქონდა, თითქოს, სახლში ვიყავი. თუმცა, ყველაფერი ვარდისფერი სათვალით არ დამინახავს. უბრალოდ, გარემო აღმოჩნდა ჩემთვის უფრო ჰუმანური. და კიდევ ერთი რამ: ეს მნიშვნელოვანი რომ არ იყოს, ამ ინტერვიუში არც ვახსენებდი - სისუფთავე. ეს იყო ყველაზე დიდი ამოსუნთქვა, სუფთა ჰაერი, ამდენი პარკი, ამდენი სიმწვანე. ფენომენალური სისუფთავეა მთელ ქვეყანაში, ყველა თეატრში, ყველა საპირფარეშოში. უკვე ვფიქრობ, რომ საპირფარეშო ნებისმიერი ქვეყნის სახეა. ნიუ-იორკი ძალიან არეულია, ბინძური და ხმაურიანი. გერმანიაში დავისვენე. თუმცა, გერმანელები საკმაოდ აგრესიულები არიან, ყველაფერზე ჩხუბობენ და სულ გტუქსავენ. რუსებმა რომ იციან ხოლმე, დაგტუქსავენ და ვერ ხვდები, რა დააშავე. მაგრამ, ამერიკასთან შედარებით, ზოგადი საქმიანი გარემო ბევრად სასიამოვნო იყო, ბევრად...

- ახლა მინდა, საქართველოზე ვილაპარაკოთ.

- სიამოვნებით, ჩემს საყვარელ საქართველოზე. 

- ერთ გადაცემაში გკითხეს, თქვენს თავს როგორ დაახასიათებდით სამი სიტყვითო და თქვენ თქვით: ქართველი, ხელოვანი, ქალი. თქვენი იდენტობის საფუძველი ქართველობა მანამდეც იყო, თუ მერე გამძაფრდა ეს განცდა, როცა საქართველოდან წახვედით? 

- იყო, რა თქმა უნდა. ადრეული ასაკიდან, როცა უკვე დამოუკიდებლად შემეძლო გადაადგილება, არსად არ მინდოდა წასვლა, საქართველოს გარდა. ჩემი მეგობრები ამბობდნენ - წავიდეთ იტალიაში, წავიდეთ იქ, წავიდეთ აქ... არ მინდოდა. სულ მინდოდა, რომ წავსულიყავი საქართველოში იქ, სადაც მანამდე არ ვიყავი ნამყოფი. მაგალითად, სვანეთში რომ წავედი პირველად, იმის მერე ერთი წელი გამყვა შთაბეჭდილებები. ეს იყო დიდი გადატრიალება ჩემს გონებაში. სხვა დამოკიდებულება გამიჩნდა ჩემი ქვეყნის მიმართ.

- სვანეთში სტუმარი სხვადასხვანაირია. არიან სტუმრები, რომლებსაც ყველაფერს აჩვენებენ და არიან სტუმრები, რომლებიც მხოლოდ იმას ხედავენ, რაც გარშემოა. თქვენ როგორი სტუმარი იყავით? 

- ძალიან კარგი კითხვაა. ჩვენი მასპინძელი იყო დავით ლორთქიფანიძე, თავის მეგობრებთან ერთად. მესტიაში მუზეუმი მაშინ იხსნებოდა. ისეთი ენთუზიაზმით ყვებოდა ყველაფერზე, რაც ამ მუზეუმში გაკეთდა, რომ ეს განწყობა ჩვენც გადმოგვედო. დათოც რომ არ ყოფილიყო, რა თქმა უნდა, იგივე ეფექტი ექნებოდა სვანეთს. მაგრამ, ცხადია, დიდი მნიშვნელობა აქვს, ვინ არის სვანეთში მასპინძელი და როგორი სტუმარი ხარ. 

- მაინც, რა მოხდა სვანეთში? რატომ ამბობთ, რომ ეს იყო დიდი გადატრიალება თქვენს გონებაში?

- ჯერ ერთი, ბევრი რამ არ ვიცოდი, არც საქართველოს ისტორიის შესახებ და არც იმ მხარის შესახებ. სხვანაირად ვფიქრობდი ქართველებზე. რომ წარმოვიდგინე, ამ ადამიანებმა რა გზა გაიარეს... თითქოს, ისტორია დავინახე. კარგად გადაიშალა ჩემ თვალწინ ამ ქვეყნის ტანჯვა-წამება და ის ღირებულებები, რის დაცვასაც თავი შეაკლეს ადამიანებმა. ამის შემდეგ კიდევ უფრო ვბრაზდები ქართველებზე. როგორ უნდა ვთქვა, რომ ცუდი ხალხი ვართ, მაგრამ ამ მიწა-წყალზე ბევრად უკეთესები უნდა ვიყოთ. არ ვიმსახურებთ იმას, რაც გვაქვს. 

- როცა უცხოეთში წახვედით, იქიდან რა დაინახეთ ისეთი საქართველოსთან დაკავშირებით, რასაც მანამდე ვერ ხედავდით? 

- თავიდან ასეთი დამოკიდებულება მქონდა: „დედა, ახლა სად მივდივარ?! ამერიკიდან, ალბათ, რამდენ სამარცხვინო რამეს დავინახავ ჩემს ქვეყანაში.“ და პირიქით მოხდა. რაც დრო გავიდა, ბევრად უფრო ღრმად დავინახე საქართველო. ჯერ ერთი, ბევრად მეტის ცოდნა მომინდა ჩემს ქვეყანაზე. შემრცხვა, რომ ბევრი რამ არ ვიცოდი, მაგალითად, ისტორიას რაც ეხება. „ვეფხისტყაოსანი“ რომ გავიაზრე, რამხელა მნიშვნელობის არის მე, რომელმაც, თითქოს, სკოლაში რაღაც ვისწავლე. ეს ცოდნა ვიღაცისთვის საჩვენებლად ხომ არ მინდა? ჩემთვის მინდა, რომ უკეთესად მივხვდე, რა ქვეყნიდან მოვდივარ, რა ისტორიიდან მოვდივარ. ბევრად მეტი კარგი რამ დავინახე; ბევრად მეტად მივხვდი ჩემი ქვეყნის მნიშვნელობას და ბევრად უფრო გავბრაზდი. ახლაც გაბრაზებული ვარ. არასწორად ვიქცევით. 

- აბა, ვისზე ხართ გაბრაზებული?

- ჩვენზე, ადამიანებზე. ეს საშინელი თვისება, რომ ყველაფერი სხვისი ბრალია, ყველაფერი სხვამ უნდა მოგიგვაროს... არავითარ შემთხვევაში! ჩემს თავზეც ძალიან გაბრაზებული ვარ. ბევრად მეტი უნდა ვიცოდე, ბევრად მეტს უნდა ვაკეთებდე ჩვენი ქვეყნისთვის. ძალიან გაბრაზებული ვარ ხელოვანებზეც. მესმის, რომ რთულია დღეს ამ ქვეყანაში ცხოვრება. მეც ხან კლუბში ვმღერი, ხან რესტორანში ვმღერი - რაღაც შემოსავალი ხომ გჭირდება ადამიანს?! ამიტომ, მესმის იმ ხელოვანების, რომლებიც აქ ვერ ჩამოდიან. მაგრამ ვბრაზდები იმიტომ, რომ ჩემი პატარა, ოთხწლიანი გამოცდილებით, ერთი სული მაქვს, როდის მოვა ის ასაკი და იმის უფლება როდის მექნება, რომ მეც მივეხმარო, თუნდაც, კონსერვატორიას, განათლების სისტემას. ახლა არ მაქვს ამის არც მორალური უფლება, არც ინტელექტუალური გამოცდილება. იმ მუსიკოსებს, რომლებიც წლებია უკვე, საუკეთესო უნივერსიტეტებში ასწავლიან, ვერ ვპატიობ, რომ აქ არ ჩამოდიან და საკუთარ გამოცდილებას, სხვებზე მეტად, აქაურ ახალგაზრდებს არ უზიარებენ. ჩვენს ახალგაზრდებს, როგორც წყალი, ისე სჭირდებათ მათი ცოდნა. 

- მით უმეტეს, რომ სხვა მაგალითებიც გვაქვს. ალბათ, შეუფასებელია ელისო ვირსალაძის და ლიანა ისაკაძის ძალისხმევა საქართველოში მუსიკალური ხელოვნების განვითარებისთვის; შეუფასებელია თელავის და ბათუმის ფესტივალების მნიშვნელობა. 

- ერთიც არის: ხელოვნება სახელმწიფოს პრიორიტეტი თუ არ გახდა, რამდენიმე ადამიანი ბევრს ვერაფერს შეცვლის. თუმცა, ხალხზეც ბევრია დამოკიდებული: ჩემზე, თქვენზე, დედაჩემზე, ჩემს მეგობრებზე, რომლებიც ახლა შვილებს ზრდიან. მაგრამ, სისტემური ხელშეწყობის გარეშე, განვითარება წარმოუდგენელია. რატომ ვერასოდეს ვერავინ გაიგო, რომ განათლებაში ჩადებული ინვესტიცია, რომელმაც შეიძლება ძალიან ნელა მოიტანოს შედეგი, სინამდვილეში, ყველაზე სწორი ინვესტიციაა? 

- პოლიტიკურად ძნელი გადაწყვეტილებაა განათლებაში დიდი რესურსის ჩადება, რადგან, როგორც თქვით, შედეგი არის გვიან, სულ სხვა ხელისუფლების დროს. 

- გასაგებია. ყველა ყველაფროლოგია საქართველოში. ყველამ იცის, რა როგორ უნდა იყოს. მაგრამ, რატომღაც, არაფერი გამოდის. მართლა ძალიან ნიჭიერი ხალხი ვართ, ამას ბევრ რამეში ვგრძნობ. ძირითადი სოციუმის გემოვნება, ასე თუ ისე, საუკეთესოსკენ მიისწრაფვის, თუნდაც, ჩაცმაში, მუსიკაში, წიგნის კითხვაშიც. ყველაზე ვიწრო წრე რასაც კითხულობს, მერე ყველას უნდა, ის წიგნები წაიკითხოს.  შეიძლება, ეს მეტიჩრობაა, მაგრამ ცუდი ამაში არაფერია იმის გარდა, რომ ზერელე დამოკიდებულებაა, საპნის ბუშტივით არის. რეალური საქმე კი არ კეთდება და უკან მიდის ბევრი პროცესი. მსოფლიოსთვის საინტერესო ქვეყანა ვართ, მაგრამ, ასე მგონია, მეტისმეტად ბევრი სიზარმაცეა საქართველოში. 

- ერთი მხრივ, ამბობთ, რომ ქართული ტრადიციები მოგწონთ (და არ მოგწონთ მოდა, რომ ტრადიციები აბუჩად ასაგდებია), მეორე მხრივ, ამბობთ, რომ „ამ ქვეყანაში სიახლის სიკვდილივით ეშინია ყველას“. როგორ წარმოგიდგენიათ ბალანსი ტრადიციებსა და პროგრესს შორის? როგორ წარმოგიდგენიათ იმ ადამიანების თანაცხოვრება, ვისაც სიახლის სიკვდილივით ეშინია და ვინც ფიქრობს, რომ ტრადიციების ერთგულება განვითარებაში გვიშლის ხელს? 

- კიდევ უფრო დავამძიმებ მაგ საკითხს. ძლიერი ერი ვართ და არსად გადავჯიშდებით. სადაც აქამდე მოვედით, კიდევ დიდხანს იარსებებს ეს ქვეყანა. ამიტომ, ტრადიციას ცოტა ხნით გადავდებ და ჩავანაცვლებ ეკლესიით. ეკლესია და სიახლე დღეს იმდენად დაშორებულია ერთმანეთისგან, რომ ამის გამო ხდება, რაც ხდება. რასაკვირველია, არავის შეურაცხყოფას არ ვაყენებ, მაგრამ ფანატიზმში გადასული, რადიკალიზმში გადასული ეკლესიის სიყვარული თუ კონკრეტული ადამიანის სიყვარული - ეს როგორ შეიძლება, რაიმე სიახლესთან კი არა, ნორმასთან მოვიდეს შესაბამისობაში? მე არ ვარ ეკლესიური, არ ვარ ამისთვის მზად. თუმცა, ნამდვილად მწამს და მადლიერების თუ მორიდების გრძნობა სულ არსებობს ჩემში. მაგრამ ეკლესიაში როცა მივდივარ, უფრო დასათვალიერებლად მივდივარ, ვიდრე სალოცავად, ასე გამოვიდა. ალავერდში ვიყავით ამის წინ და მღვდელმა მოგვმართა ძალიან აგრესიულად, როგორ ბედავთ ფოტოების გადაღებასო. თან არც გვიხსნის, რატომ არ შეიძლება. ჩემმა მეუღლემაც უთხრა, რომ 10 000 გამომწერი მყავს ინსტაგრამზე, მათ შორის უამრავი უცხოელია. ამ ფოტოს რომ დავდებ, ვიღაც ნახავს. ამას რაღაც მნიშვნელობა ხომ აქვს, მით უმეტეს, როცა დიდი აქცენტია ქვეყნის პოპულარიზაციაზე. მაგრამ ინტერნეტი ჰგონიათ ეშმაკისეული და არც ესმით, რას ვეუბნებით. სიახლესთან დაკავშირებით დიდი შიშია და უცოდინრობაა ამის მიზეზი.

- მთლიანად ეკლესიის მრევლს უკავშირებთ სიახლის მიმართ შიშს? 

- დიახ. ეს, თითქოს, თავისუფლების შიშიც არის. რატომ უნდა მაკონტროლოს ერთმა ადამიანმა, რომელიც მიმითითებს, როგორ უნდა მოვიქცე? დავიჯერო, „ის“ უფრო ძლიერი არ არის? „იმისადმი“ სიყვარული, რიდი თუ შიში მეტად არ უნდა გამოიმუშავებდეს შენში ადამიანურ თვისებებს, ვიდრე ვიღაცის ნაკარნახევი და აგრესიულად მითითებული? ალბათ, მაინც განათლებაა საშველი. 

- თქვენი სიტყვებია: „დამოკიდებული ვარ მხოლოდ ადამიანებზე და ურთიერთობებზე.“ რა ხარისხის არის ეს დამოკიდებულება?   

- პირად ურთიერთობაში, მაგალითად, ჩემს მეუღლეზე ისეთი დამოკიდებული ვარ, რომ მისი განწყობა ჩემზეც პირდაპირ გადმოდის. როგორც კი მასთან რამე უსიამოვნო ხდება, ჩემთვისაც ყველაფერი შავთეთრდება, ყველაფერი მოსაწყენი და ჩამოღვენთილია. ამავე დროს, რა წამსაც ჩემთვის ძვირფას ადამიანს დავინახავ ქუჩაში, მაშინვე შესანიშნავ ხასიათზე ვდგები. დამოკიდებული ვარ, რა თქმა უნდა. 

- უფრო მეტად, ვიდრე საკუთარ თავზე? 

- დიახ. ბევრად სუსტი ვარ ჩემს თავთან, ვიდრე სხვა ადამიანებთან დამოკიდებულებაში. არ ვარ ისეთი ძლიერი, რომ ყოველთვის მე ვმართო ჩემი ხასიათი. სხვები განსაზღვრავენ ჩემს გუნება-განწყობას. 

- თქვენი ერთგვარი „კრიტიკოსი“ თქვენშია, თუ თქვენ გარეთ? 

- ნამდვილად ჩემშია. თან, ეს ნანიმ უფრო გამიმძაფრა. სულ აღნიშვნამ მინუსების, ცუდი მხარეების, ბევრი კომპლექსიც გამიჩინა და ბავშვობიდან ჩემი თავის მიმართ კრიტიკული გამხადა. ნანი, ერთი მხრივ, ცოტა არასწორია, თუ აღზრდაზე ვისაუბრებთ. ალბათ, არასწორია ბავშვის ასე მკაცრად აღზრდა და მის ქცევებზე მკვეთრი აქცენტების გაკეთება. მაგრამ, მეორე მხრივ, მიმაჩნია, რომ ძალიან სწორია მაგალითის აღება ნანისგან, რომელმაც თავისი თავისგან იდეალური ვარიანტი, საუკეთესო ვერსია შექმნა. 

- ანუ თვითონაც იყო საკუთარი თავის „კრიტიკოსი“?

- დიახ, ზუსტად. დედაც მკაცრი ჰყავდა და მერე თვითონაც გახდა საკუთარი თავის კრიტიკოსი. ასე მოდის ოჯახური ტრადიცია, რომელიც დედაჩემზე გაჩერდა. ეკამ ძალიან დიდი კრიტიკა გაიარა და თვითონ განსხვავებულია. 

- თუ დღეს  ქალბატონ ნანის რაღაც კონკრეტული არ მოსწონს თქვენში და თქვენთვის ეს კონკრეტული რამ სრულიად მისაღებია, რა გადაწონის - გარეთა კრიტიკოსი თუ თქვენი შინაგანი დამოკიდებულება? 

- ჩიჩინი ხომ მოსაწყენი და მოსაბეზრებელია? შეიძლება, სულაც არ აკეთებდე იმას, რასაც მშობელი გეუბნება. მაგრამ ჩემს თავს დავაკვირდი. მთელი ცხოვრება ნანი გვეუბნება, რომ პანაშვიდზე უნდა წახვიდეთ ადეკვატურად ჩაცმულები, სადად, უმაკიაჟოდ, სასურველია, მუქ ფერებში. ჩემი მეგობრის ბაბუა გარდაიცვალა ცოტა ხნის წინ. იქ საერთოდ არ იყო არც ნანი, არც ეკა. არადა, გზაში ხმები ჩამესმოდა: ასე წადი, ისე წადი. მაინც დავბრუნდი სახლში, გამოვიცვალე, შევასრულე ის, რაც ნანიმ ბევრჯერ მითხრა. იმ წუთას ვებრძვი და შეიძლება, არ დავუჯერო; შეიძლება ვუთხრა, რომ შენ არ ხარ სწორი, მე სწორი ვარ. ეს, ალბათ, ხასიათია, შეიძლება სიჯიუტეა. მაგრამ ეკა დღემდე, სამოცი წლის არის და როგორც სამი წლის ბავშვი, ისე უჯერებს ნანის. და ეს ძალიან მოქმედებს: მერე ზოგჯერ აგრესიული ხდება მის მიმართ. იმიტომ, რომ არის ზოგიერთი რამ, რაც ეკას უნდა, თავისებურად გააკეთოს. მაგრამ მისი ქვეცნობიერი ეუბნება, რომ ნანი ძალიან ობიექტურია და სწორია; რომ მისთვის ეუბნება, არა იმიტომ, რომ დაამციროს, ან აწყენინოს... 

- თქვენ ეს დაძლიეთ? თუ - არა? 

- მე მგონი, მაინც კი. ეკასთან შედარებით, ნამდვილად. მე დედაჩემს ვეუბნები, ეკა, გთხოვ, პრინციპულად ადექი და ნუ დაუჯერებ. გასულა სახლიდან და შემობრუნებულა იმიტომ, რომ ნანის რაღაც უთქვამს; გამოუცვლია და მერე ისევ წასულა. ეს დიდი წნეხია. მე უფრო ჩემი ხაზი მიმყავს. 

- სამი ქალი ცხოვრობს თქვენს ოჯახში. ბევრი აღმატებული ეპითეტი შეიძლება ვთქვათ ამ სამი ქალის მიმართ. მაგრამ, ვინ არის ლიდერი? 

- არ მიფიქრია ამ კუთხით. ყოფითი პრობლემები სულ ეკას გადასაჭრელია. სტუმრები რომ მოდიან, ნანიც და მეც ვშეშდებით. ეკაა ჩვენი ცხოვრების ძრავი, მომგვარებელი, შემსრულებელი. 

- ვისი სიტყვა ჭრის? 

- ნანის. და ჩემს აზრსაც მიეცა მნიშვნელობა, რაც გავიზარდე. ეკა ძალიან რბილი და დამთმობია. უფრო მეტად გისმენს, ვიდრე თავის ხაზს ატარებს. 

- მე რასაც დავაკვირდი, როდესაც ერთად ხართ თქვენ და ქალბატონი ეკა, თქვენ უფრო აქტიური ხართ. მაგრამ როცა სამივე ერთად ხართ, იქ ქალბატონი ნანი იღებს ინიციატივას, მერე თქვენ, ბოლოს ქალბატონი ეკა. თქვენ ორს შორის -  ოჯახის უფრო აქტიურ და „ხასიათიან“ წევრებს შორის -  ქალბატონი ეკა ბალანსის წერტილის ფუნქციას ხომ არ ასრულებს?

- ეკა ზოგადად ასრულებს მაგ ფუნქციას. რაც დრო გადის და ვფიქრდები, ეკა დიდი მაგალითია ჩემთვის, როგორ შეიძლება ადამიანმა იცხოვრო ისე, რომ აისხლიტო ყველაფერი უარყოფითი და ბოლომდე გულწრფელად დარჩე სასიამოვნო ენერგეტიკის მატარებელი. ამას ადამიანებთან ურთიერთობაშიც ახერხებს. 

- კონკრეტულად, თქვენსა და ქალბატონ ნანის შორის ურთიერთობაში? 

- არა, ამ მხრივ არ გვჭირდება ბალანსის წერტილი. ეს მონაცვლეობით ხდება. ხანდახან საჭიროა, მე ვიყო ნანისა და ეკას შორის დამბალანსებელი. უფრო მეტად ასეა ხოლმე. მაგრამ არანაირი უსიამოვნება არ რჩება ჩვენ შორის და არ ვითარდება. ზუსტად სამ წუთში აქცენტი სხვა თემაზე გადადის. უკვე რამდენი ხანია, ცალკე ვცხოვრობ. სხვადასხვა ოჯახს ვუყურებ და ისეთი ბედნიერი ვარ, რომ ასეთ გარემოში გავიზარდე, სადაც ზოგჯერ ბუზღუნი ისმის, მაგრამ იმხელა ჰარმონიაა... ახლა დავიწყე ამის შემჩნევა, თორემ ადრე მეგონა, რომ ეს ასეც უნდა ყოფილიყო. როგორ უნდა მოვახერხო ასეთი გარემოს შექმნა, ჩემი ოჯახი რომ მექნება, არ ვიცი. ამას ადამიანები ქმნიან. რაც არ უნდა თეთრი მტრედის ფრთები გამოვისხა, მარტო მე ვერ შევძლებ ასეთი ჰარმონიული გარემოს შექმნას ოჯახში.

- თქვენ თქვით, რომ ქალბატონმა ნანიმ საკუთარი თავისგან შექმნა იმის მაქსიმუმი, რაც მასში პოტენცია იყო. ჩვენც გვახსოვს სულ სხვანაირი ნანი ძველ ფილმებსა და ჩანაწერებში. თითქოს, შეუძლებელია, ადამიანმა საკუთარი თავისგან შექმნა დედოფალი და თან ყოველთვის ბუნებრივი იყო. ეს როგორ მოხდა? 

- ახლა უკვე ბუნებრივია, ამ ასაკში. „ეს არის მხოლოდ და მხოლოდ გამომუშავებაზე,“ - როგორც თვითონ ამბობს. ოღონდ, ამისთვის პასუხისმგებლობის გრძნობა უნდა გქონდეს. ის ძალიან დიდ პატივს სცემს მის გარშემომყოფებს და არ ჰკადრებს მათ, რომ ცუდად გამოიყურებოდეს, ან არასწორად მოიქცეს. ნანი არანორმალურად მკაცრად გაიზარდა და დღემდე ძალიან დამჯერია, პატარა ბავშვივით. 

- დამჯერია? მაგალითად, ახლა ვისი დამჯერია? 

- ყველასი - ჩვენი, სხვების. სხვის აზრს ძალიან ითვალისწინებს. არცერთ მომენტში არ იტყვის, რაში მაინტერესებსო. მე, მაგალითად, სხვების აზრი არ მაინტერესებს, ასე ვცხოვრობ. ამას არ ვძენ სიამაყის და მეტიჩრობის ელფერს. უბრალოდ, მართლა გულწრფელად არ მაინტერესებს. და ნანი ცხოვრობს სხვების აზრით, სხვების პატივისცემით. მოკლედ რომ გითხრათ, სხვებით ცხოვრობს... ამიტომაც, ძალიან დიდი პასუხისმგებლობა აქვს და ვერ წარმოუდგენია, როგორ შეიძლება, ისე გავიდეს სახლიდან, რომ ფორმაში არ იყოს. 

- ალბათ, მუდმივად აქვს მისიის შეგრძნება - რომ ის არის ლეგენდა. მით უფრო ძნელი იქნებოდა ბუნებრივობის შენარჩუნება.

- ძალიან ბევრი იმუშავა საკუთარ თავზე. იუმორის შესანიშნავი გრძნობაც აქვს. ბევრ სერიოზულ საკითხს იუმორით უდგება და ეს, თითქოს, ყველაფერს ამარტივებს. ესეც უნარჩუნებს ბუნებრივ მდგომარეობას. ამხელა ცხოვრება გამოიარა, ასეთი მძიმე პოლიტიკური პერიოდები გადაიტანა და, მე რამდენადაც ვიცი, რაიმე იარლიყი არასოდეს მიუკერებიათ ნანისთვის. 

- ვერ გაბედავდნენ ქალბატონ ნანიზე აუგის თქმას. იმიტომ, რომ ყველამ იცის, საკუთარი თავი მთლიანად და უანგაროდ მიუძღვნა საქმეს. 

- ხალხი ყველაფერს გადასარევად ხვდება. ყოველ ჯერზე ისე უკვირს, ვიღაც რომ გამოელაპარაკება. ბავშვივით აღნიშნავს - „იცი, ვიღაცამ მიცნო ქუჩაში!“ „ქუჩაში ვიღაც ისე მომეფერა...“ არ მიაჩნია, თითქოს, ეს ასეც უნდა იყოს. მე ვფიქრობ, რომ ამას ხალხი გრძნობს. 

- „სრული ბედნიერებისთვის არაფერი მაკლია,“ - ეს თქვენი სიტყვებია. ადრე ნატა მურვანიძემაც თქვა ჩემთან ინტერვიუში, ბედნიერი ვარო. მე ვკითხე, არ გეშინიათ, ამას რომ ამბობთ-მეთქი? და მიპასუხა, არა, იმიტომ, რომ იმას ვამბობ, რაც არისო. თქვენი ეს ფრაზა რომ წავიკითხე, ვიქტორ ჰიუგოს ციტატა გამახსენდა: ადამიანი ბედნიერი ვერ იქნება, თუ არ აქვს განცდა, რომ ეს ბედნიერება დაიმსახურაო. როგორ ფიქრობთ, თქვენ რითი დაიმსახურეთ ბედნიერი ცხოვრება? 

- სხვათა შორის, დამსახურება-არდამსახურებაზე არ მიფიქრია. რაც შეეხება შიშს, პირიქით, მე იმის თქმის მეშინია, რომ არ ვარ ბედნიერი. რომელ კონტექსტში შეიძლება ვთქვა, რომ არ ვარ ბედნიერი? იმდენად მადლიერი ვარ ყველაფრისთვის, რაც მაქვს... აბსოლუტურად არაფერი მაკლია. პირიქით, იმაზე მეტი მაქვს, ვიდრე მეკუთვნის და ეგეც რომ არ მქონდეს, მაინც ბედნიერი ვიქნებოდი. 

- არავის აქვს იმდენი - და, მით უმეტეს, თქვენ - რომ მეტი აღარაფერი სჭირდებოდეს. მაგრამ როცა ადამიანი ფიქრობს, რომ ბედნიერია იმით, რაც აქვს - ეს განსაკუთრებული შემთხვევაა. 

- უცხოეთში ცხოვრებისას რა გადააფასეთო, მკითხეთ. პირველ რიგში, ეს გადავაფასე, რომ ყველაფერი დანარჩენი უმნიშვნელოა, როცა ჩემთვის ძვირფასი ადამიანები კარგად არიან. ჩემთვის ასეა, ყოველ შემთხვევაში. ყველაფერმა დაკარგა მნიშვნელობა, საერთოდ გაქრა, რაც მატერიალურ მხარეს ეხება.

რაიმე მატერიალურზე ნერვიულობა და დარდი არის აბსოლუტური დროის ხარჯვა. რამდენიმე წლის წინ გარდაიცვალა ადამიანი, რომელიც ძალიან მიყვარდა. მთელ საქართველოს უყვარდა, ვინც კი იცნობდა. ახალგაზრდა, სიცოცხლით სავსე გოგომ სამი შვილი დატოვა. უცებ, არ გაიღვიძა დილით. ხათო გამცემლიძეზე ვამბობ, ჩემს მეგობარზე. ჯერ ძალიან ახალგაზრდა ვარ იმისთვის, რომ ბევრი სიკვდილი მენახა ჩემ გარშემო. ეს გოგო ყოველდღე მახსენდება და ვფიქრობ, რომ არ შეიძლება ადამიანებთან ჩხუბი; არ შეიძლება, ვიღაცას აწყენინო, რადგან მართლა არაფერი არ არის ეს ცხოვრება, ერთი წამია. რა სისულელეა, საერთოდ, რაღაცაზე ნერვიულობა და სხვისთვის გულის ტკენა, იმის მაგივრად, რომ პირიქით, გააღიმო, გააცინო და ასიამოვნო ადამიანს. შენ თვითონ იყო, პირველ რიგში, ბედნიერი ცხოვრებით. ოღონდ, გიჟი კი არ ვარ (იცინის), მეც ვარ ხშირად ცუდ ხასიათზე, ვტირი კიდეც, უიმედობაც მეუფლება ხოლმე და სასოწარკვეთილიც ვყოფილვარ. როგორც სავარჯიშოს აკეთებ ადამიანი და კუნთი გივითარდება, ისე დავუსახე ჩემს თავს მიზნად, რომ ყოველ დილას და საღამოს უნდა ვიყო მადლიერი ყველაფრის, რაც მაქვს. ამას რომ ადამიანი ყოველდღე ფიქრობ, მერე ბევრი რამ თავისით ლაგდება. 

- მადლიერება, ალბათ, ყველაზე მყარი საფუძველია სიმშვიდისთვის. თქვენ რომ თქვით, სახლში ყოველთვის ჰარმონიული გარემო იყოო, ესეც, ალბათ, ძალიან გეხმარებათ. 

- მერე სულ ვფიქრობდი, რისთვის ვარ მადლიერი. რელიგიაზე ლაპარაკი არ მიყვარს, ამაზე პირადული, არ ვიცი, რა არის. მაგრამ რაღაცის მადლიერი ვარ. ნანიც სულ ლოცულობს, ყოველ დილა-საღამოს ერთი საათი ლოცულობს. არასოდეს უმარხულია, არც აღსარება უთქვამს, არც ზიარება მიუღია, არაფერი... მაგრამ დაჯდება და პირდაპირ ელაპარაკება. ჩვენ ამაზე სახლში ვხუმრობთ და იმიტომ შემიძლია, თქვენთანაც ვთქვა. პირდაპირ ესაუბრება „მას“, ასე, ხელებგაშლილი, ხმამაღლა, მთელი გრძნობით ლოცულობს. სულ მეუბნება და სულ მახსოვს: „ყოველთვის იყავი მადლიერი, ღმერთს უთხარი მადლობა“. მეც არასოდეს ვიღებ იმას, რაც მეძლევა, თითქოს, ეს ასეც უნდა იყოს. მგონი, კარგი გრძნობაა და ცხოვრებაც უფრო დადებით შინაარსს იძენს.

- დიდი მადლობა საინტერესო, გულწრფელი ინტერვიუსთვის. საუბარს დავასრულებთ თქვენი კომენტარით ცნობილი ადამიანების ორ გამონათქვამზე. პირველი ციტატის ავტორია ფრანგი ფილოსოფოსი მიშელ დე მონტენი (1533-1592): „კეთილგონიერებასაც აქვს უკიდურესობები და მასაც ისევე სჭირდება ზომიერება, როგორც თავქარიანობას.“ 

- ვეთანხმები. თუნდაც ახლა, ინტერვიუს დროს, ყოველი კითხვის მერე რაღაც ერთს გპასუხობთ, მერე სადღაც სხვაგან მივდივარ, მერე თითქოს თავს ვიმართლებ... დამღლელიც არის. რთული და დამღლელია კეთილგონიერება. როცა რაღაც ძალიან ზედმეტად გინდა, ის არასდროს გამოგდის. ბუნებრივობა ჯობია. თუ თავქარიანი ხარ, ჯობია, იყო თავქარიანი. გულს უნდა უსმინო, ამიტომ ვამბობ. გონება ბევრ რამეს გიკარნახებს, თუნდაც, თავქარიანობის წინააღმდეგ, მაგრამ ხასიათი მაინც თავისას იზამს. მჯერა, რომ კრიტიკულ სიტუაციაში გონებას უნდა დაუჯეროს ადამიანმა, მაგრამ მე მაინც გულით ცხოვრებას ვემხრობი (იცინის).

- მეორე ციტატა ეკუთვნის ამერიკელ ფსიქიატრს, ტომას სასს (1920-2012): „საკუთარი თავის პოვნა შეუძლებელია, შესაძლებელია საკუთარი თავის შექმნა.“ 

- თუ ისეთი ძლიერი ფსიქიკა გაქვს, რომ ემოციურად არ გადაჰყავხარ ჭკუიდან არაფერს, მაშინ შეგიძლია იფიქრო, რომ შენი თავი ნაპოვნი გაქვს და მშვიდად იყო. მაგრამ თუ ის, რაც შენს ცხოვრებაში ხდება, ძალიან გარყევს და განჯღრევს, მაშინ, ალბათ, უნდა იმუშაო, რომ თვითონ შექმნა საკუთარი თავი. ეს ყველაფერი, რაზეც ვისაუბრეთ (პოვნაც, შექმნაც) და პლუს ეს ციტატა, რატომღაც, თავში მიჩენს ერთ სიტყვას - ეს არის თავისუფლება. თუ გულწრფელი ხარ, თუ სტერეოტიპებს არ ექვემდებარები, შენივე გონების მონად და მსხვერპლად თუ არ გრძნობ თავს, მაშინ ხარ თავისუფალი.

ფოტომასალა: ირაკლი გედენიძე