×
„ამ ქვეყანაში ნიჭიერი ადამიანების წარმოუდგენელი კონცენტრაციაა“

დუდანა მაზმანიშვილი

პიანისტი


5283

ინტერვიუს შესახებ

თუ ვინმეზე ითქმის, ოჯახიშვილობა ეტყობაო, მათ შორის ერთ-ერთი დუდანა მაზმანიშვილია. მეტყველების, აზროვნების და ურთიერთობის კულტურა, გარეგნული მიმზიდველობა, ხალისი, პასუხისმგებლობა, ანგარიშვალდებულება - ეს ყველაფერი ქალბატონი დუდანას ხიბლის ნაწილია. მისივე ხიბლის ნაწილია რთული ბავშვობა, რომელსაც თვითონ „პრივილეგირებულს“ უწოდებს. თუ რატომ - ამას ინტერვიუში წაიკითხავთ.

გაიცანით დუდანა მაზმანიშვილი, ადამიანი, რომელსაც ცხოვრება უხარია. 

ია ანთაძე

- ქალბატონო დუდანა, თბილისის სახელმწიფო კონსერვატორიის რექტორს, რეზო კიკნაძეს გადაცემაში “რეკომენდაცია“ ჰკითხეს, რას ურჩევთ ჩვენს მაყურებელს, რას მოუსმინოსო. მან ასე უპასუხა: “მოუსმინეთ თქვენს თავს სამყაროს კონტექსტში”. თქვენთვის ეს რჩევა გასაგებია? გაქვთ მსგავსი გამოცდილება?

- ძალიან საინტერესო რჩევაა. ალბათ, ცხოვრებაში ყველაზე რთული ამოცანაა, იცოდე, რა გინდა შენ. ამის შემდეგ ბევრად უფრო ადვილდება ამა თუ იმ პრობლემის გადაჭრა. საკუთარი შინაგანი ხმის, „ალტერ ეგოს“ მოსმენა არ არის ადვილი ამოცანა, რადგან დღევანდელ სწრაფ და სოციალური მედიით მოცულ სამყაროში საკმაოდ რთულია მარტო დარჩენა. ახალი ტექნოლოგიების ფუფუნებამ იმდენად ადვილი და ხელმისაწვდომი გახადა ყველაფერი, რომ მარტო დარჩენას გავურბივართ კიდეც. ამიტომ, ბატონ რეზოსთან ერთად, მეც მოვუწოდებ თქვენს მკითხველს და, პირველ რიგში, ჩემს თავს -  ისე შევძლო დროის გადანაწილება, რომ საკუთარი შინაგანი ხმის მოსმენის საშუალება მქონდეს. 

 

ცხოვრებაში ყველაზე რთული ამოცანაა, იცოდე, რა გინდა შენ.

- ინტერნეტთან ერთად, ინფორმაციის ოკეანე დაგვეცა თავზე და ინფორმაციის კონტროლი ძალიან გართულდა. ადრე საჭირო მასალაზე ხელმისაწვდომობა იყო პრობლემა და ახლა ზედმეტი ინფორმაციისთვის თავის არიდება იქცა სერიოზულ ამოცანად. სამყაროს ეს ახალი კონტექსტი თუ უქმნის დამატებით საფრთხეს საკუთარი თავის მოსმენას?

- რასაკვირველია, საფრთხე არსებობს. მე, მაგალითად, ვცდილობ, რომ გავფილტრო ინფორმაცია და თვითონ ვიყო საკუთარი დროის განმკარგავი. სახლში არ მაქვს ტელევიზორი, მაგრამ იმის გამო, რომ მაინტერესებს და მჭირდება, უახლეს ინფორმაციას ინტერნეტით ვიღებ. როგორც ყველაფერში, ინტერნეტის მოხმარებაშიც მთავარი ზომიერებაა. პატარა ქალიშვილი მყავს და ვცდილობ, მხოლოდ გამოუვალ სიტუაციაში მივცე ტელეფონი და გავაკონტროლო, რომ უყუროს იმას, რაც მისი განვითარებისთვის საინტერესოა ამ ეტაპზე - მულტფილმი იქნება თუ სხვა რამ. 

- თქვენ 14 წლის ასაკიდან მოგიხდათ უცხოეთში მარტო ცხოვრება. მარტო ცხოვრების გამოცდილების კვალი დავინახე თქვენს ორ რჩევაში. პირველი რჩევა: „მხოლოდ სიმარტოვეში შეიძლება, მოუსმინო შენს შინაგან ხმას და განვითარდე“; მეორე რჩევა:  „ვფიქრობ, გარკვეულ ეტაპზე წასვლა აუცილებელია, ორბიტა უნდა გამოიცვალო. ეს შინაგანად და სოციალურად ძალიან გზრდის“. მარტოობა და სახლიდან წასვლა, რაც თქვენ განვითარების აუცილებელ პირობად მიგაჩნიათ, მხოლოდ შემოქმედებითი პროფესიების ადამიანებს ეხება თუ ყველას?

- ჩემი აზრით, ეს ყველას ეხება. მე გამიმართლა და დიდი ხელშეწყობა მქონდა სახლში. ალბათ, შეიძლება ჩაითვალოს, რომ იმ დროისთვის პრივილეგირებულად ვიზრდებოდი. თუმცა, ვფიქრობ, ყველა ადამიანს უნდა ჰქონდეს საშუალება, რომ ბუდეს მოსწყდეს. გარემოს გამოცვლა დიდი სტრესია იმ შემთხვევაშიც კი,  თუ ადამიანი უცხოეთში ძალიან კარგ პირობებში მოხვდება. ეს დადებითი სტრესიც აუცილებლად გასავლელია  შინაგანი სიმტკიცის, დისციპლინის, საკუთარი და სხვისი დროის პატივისცემის ჩამოსაყალიბებლად. მე ვფიქრობ, რომ სტუდენტი აუცილებლად ცალკე უნდა ცხოვრობდეს. პატარა ბავშვსაც კი მხარი უნდა დავუჭიროთ, რომ დამოუკიდებლად გააკეთოს ყველაფერი, რაც შეუძლია. ვხედავ, რომ უფროსები ხშირად უადვილებენ - მოდი, მე დაგიჭრი; მოდი, მე ჩაგაცმევ; მოდი, მე გაჭმევ.

 
ხანდახან შეიძლება, გარედან ჩანდეს, რომ, თითქოს, უფრო ცივი მიდგომა მაქვს, მაგრამ მე ვფიქრობ, პირიქით, ამით გამოვხატავ სიყვარულს, ალბათ, და სითბოს, რომ მინდა, მივცე იმის საშუალება ბავშვს, რომ დამოუკიდებლად ისწავლოს ცხოვრება და თვითონ იყოს კმაყოფილი რაღაც პატარ-პატარა წარმატებებით, რომელსაც საკუთარი ძალით მიაღწევს.

ასაკოვანი ადამიანისთვისაც მნიშვნელოვანია, რომ უფუნქციოდ არ იყოს. თუნდაც, ახალი ენა ისწავლოს, იმიტომ, რომ სულ ახალი ჰორიზონტი იხსნება ამის შემდეგ. 

- კი ბატონო, მაგრამ თქვენი მშობლების თაობა სხვანაირად ცხოვრობდა. არც იმის ტრადიცია იყო, რომ ახალგაზრდა ადამიანი ოჯახს მოსწყვეტოდა და არც იმის საშუალება იყო, რომ ზრდასრული ადამიანი სხვა ქვეყანაში წასულიყო. მაშინ როგორ ვითარდებოდნენ, როცა არ იყო იმის საშუალება, რაც დღეს განვითარების პირობად მიგვაჩნია? 

 

ყველა ადამიანს უნდა ჰქონდეს საშუალება, რომ ბუდეს მოსწყდეს.

- მაშინაც დადიოდნენ - მივლინებაში, მასტერკლასებზე ან კონფერენციებზე. ზოგი მოსკოვში მიდიოდა, ზოგიც სხვაგან... საქმე ისაა, რომ სწავლა იყო, არის და იქნება ყველაზე დიდი დაბანდება - საკუთარი თავისთვისაც და იმ ადამიანებისთვისაც, რომლებიც გვიყვარს და რომლებზეც ვზრუნავთ. ეს ის კაპიტალია, რომელმაც ბევრი ადამიანი გადაარჩინა სხვადასხვა სიტუაციაში. ცოდნა იძლევა იმ დამოუკიდებლობას და თავისუფლებას, რასაც მე ვგულისხმობ. 

- როგორ ფიქრობთ, პროფესია ცვლის ხასიათს? თუ ადამიანი ცდილობს, პროფესია საკუთარ ხასიათს შეუსაბამოს? 

- ძალიან საინტერესო კითხვაა. ამაზე არასდროს დავფიქრებულვარ. ალბათ, ყველა ადამიანის გზა ინდივიდუალურია. ზოგს თავიდანვე აშკარად აქვს გამოხატული გარკვეული ნიჭი. ბავშვი, რომელიც დილიდან ღამემდე მღერის, თითქოს, თავიდანვე ცხადია, რომ მომღერალი უნდა გახდეს. მაგრამ ეს არ ნიშნავს, რომ აუცილებლად მომღერლად არის დაბადებული. იქნებ, ძალიან კარგი არქეოლოგი გახდებოდა და პარალელურად თავისთვის მშვენივრად იმღერებდა? ბავშვს უნდა დავეხმაროთ, რომ რაც დააინტერესებს, ის შეისწავლოს. არ მჯერა, რომ ადამიანი წინასწარ არის დაპროგრამებული, რაღაც ფუნქციით და მიზნით მოდის ამქვეყნად და მაინცდამაინც იმ ფუნქციის შესაბამის პროფესიას უნდა დაეუფლოს. მე ვფიქრობ, არამარტო აღზრდა, არამედ ის ადამიანები, რომლებიც შეგვხვდებიან, ის გარემოებები, რომლებიც კვალს დატოვებს ჩვენს ცხოვრებაზე, განაპირობებს პროფესიას, რომელსაც ავირჩევთ. 

- თვითონ პროფესია თუ ტოვებს კვალს ადამიანის ხასიათზე? 

- ალბათ, ტოვებს. ამ მხრივ, შემიძლია, მუსიკაზე უფრო თავისუფლად გესაუბროთ, მორიდების გარეშე. თუ ადამიანი მუსიკით ცხოვრობს, ის ამას აკეთებს დილიდან ღამემდე იმიტომ, რომ ეს არ არის დრო, რომელსაც როიალთან ატარებ. ადამიანი იღვიძებს, ფიქრობს, მას ესიზმრება მუსიკა, რაღაცას ვერ აკეთებს, მალე კონცერტი აქვს, ვერ ასწრებს, სიზმარშიც ეს აღელვებს, ცხადშიც. ხშირად არის, ვსაუბრობ, მაგრამ თავში სულ მუსიკა ტრიალებს. ეს ის თემებია, რომლებიც არ გვასვენებს. ამის გამო, მუსიკოსი  მრავალი წახნაგით, უფრო ბევრ პლასტში აღიქვამს რეალობას. მუსიკოსები მიჩვეულები ვართ ტვინის ნახევარსფეროების ერთდროულად მართვას. ამის შესახებ კვლევები არსებობს: მუსიკა ტვინის ნახევარსფეროების უფრო სწრაფ დაკავშირებას უწყობს ხელს. ამის გარდა, პოლიფონია მოსმენის კულტურას  ავითარებს და თან შეგიძლია, რამდენიმე რამ ერთდროულად აკეთო. ვფიქრობ, ენების მიმართ მიდრეკილებაც მუსიკასთან კავშირშია. ვიცით, რომ ყველა მუსიკოსი ბავშვობიდან ძალიან ბევრს შრომობს, როგორც წესი, დისციპლინირებული ადამიანია და ეს ხასიათზეც ახდენს გავლენას. 

 

სტუდენტი აუცილებლად ცალკე უნდა ცხოვრობდეს.

- თქვენ მუსიკოსების და მეცნიერების ოჯახში გაიზარდეთ. საინტერესოა, მეცნიერებასთან  მჭიდრო შეხება როგორ აისახა თქვენს პროფესიაზე? ხშირად საუბრობთ „მოაზროვნე მუსიკოსის“ ცნებაზე, ანალიზისა და სიღრმეში წვდომის უნარზე, რაც პირდაპირ უკავშირდება მუსიკალური ნაწარმოების ფორმის შეგრძნებას. ამ აქცენტების საფუძველი არის  თუ არა ოჯახის გარემო?

-  ალბათ, არის. მე მჯერა, რომ თითოეული ადამიანი პირადად აგებს პასუხს საკუთარ განვითარებაზე, მაგრამ  ფუნდამენტი, რომელზეც ცხოვრება უნდა აშენდეს,  ბავშვობაში ფორმირდება. ჩემზეც, ცხადია, გარემოს ჰქონდა გავლენა, მაგრამ არ მგონია, რომ განსაკუთრებული ვარ. ბევრი მუსიკოსისთვის ძალიან მნიშვნელოვანია სიღრმე, ტექსტთან სიახლოვე, სტილისა და ეპოქის აღქმა. მხოლოდ მუსიკის მოსმენით სტილს და ეპოქას ვერ გაიგებ. კონტექსტუალურად უნდა იცოდე, რა ხდებოდა იმ დროს - ისტორია იქნება, პოლიტიკური მოვლენები თუ ხელოვნების მიმდინარეობები, რომლებიც გარკვეული საზოგადოებრივი მოძრაობის გამოძახილით იბადებოდა. ამ ყველაფერს თუ არ იცნობ, არ შეიძლება, მუსიკის შინაარსი გესმოდეს. და თუ შინაარსი არ გესმის, სცენაზე მართალი ვერ იქნები. მაშინ ეს რაღაც იმპრესიონიზმია - შენს შთაბეჭდილებას უზიარებ მსმენელს და არა ამბავს. მე ვერ ვცემ პატივს ისეთ მუსიკოსს, თუნდაც, ისეთ მსახიობს, რომელმაც თავისი როლი დაიზეპირა და არ იცის იმავე დრამატურგის ან კომპოზიტორის სხვა ნაწარმოებები, არ იცის კონტექსტი, არ იცის ეპოქა. 

- ცნობილია, რომ აღზრდაში არსებობს დედის ხაზი (დედობრივი სიყვარული) და მამის ხაზი (მამობრივი სიყვარული). დედას შვილი უყვარს უპირობოდ, მამას კი იმ შემთხვევაში, თუ შვილი მის მოლოდინს გაამართლებს. მგონი, თქვენს ოჯახში ეს სქემა შეცვლილი იყო. მამაკაცები - მამა და ბაბუა, ბევრად ლმობიერები იყვნენ, დედა კი უფრო მკაცრად გექცეოდათ და პირობებს გიყენებდათ. თუმცა, მის სასახელოდ უნდა ვთქვა, რომ ეს პირობები, ბავშვობის პერიოდშიც კი,  ზედმეტად მკაცრად არ გეჩვენებოდათ. მაინც, როლების შენაცვლებით, თქვენს ბავშვობას ხარვეზი ხომ არ გასჩენია? გულში ხინჯი ხომ არ გაქვთ?

- ვინაიდან ნამდვილად ასეთი მოცემულობა იყო, რაც თქვენ აღწერეთ, მე ამას ბუნებრივად აღვიქვამდი.  სხვანაირი არ ვიცოდი. დაგეთანხმებით, დედაჩემი არასდროს ყოფილა ცივი ან დესპოტური, ან უაზროდ მკაცრი. ის იყო ძალიან მომთხოვნი, მაგრამ, პირველ რიგში, საკუთარი თავის მიმართ და ამით მაგალითს მაძლევდა. მას მიაჩნდა, რომ თავისუფალ დროსაც კი  ბავშვს რაღაც სასარგებლო უნდა ეკეთებინა. ბაბუაც ნამდვილად მკაცრი და მომთხოვნი იყო, ოღონდ, საკუთარი შვილების მიმართ, ხოლო შვილიშვილების მიმართ ჰქონდა არაპედაგოგიური, ძალიან ლმობიერი მიდგომა (იცინის). რაც შეეხება მამას, მისი მაგალითით, მამაკაცურობის ეტალონად ჩამომიყალიბდა სიმშვიდე, სიდინჯე, საკუთარი თავის რწმენა და, აქედან გამომდინარე, სირბილე ქალის მიმართ. ირგვლივაც ყოველთვის ამას ველი მამაკაცებისგან. ძალიან მხიბლავს, როცა მამაკაცი არის მშვიდი, საკუთარ თავში დარწმუნებული, ქალის მიმართ რბილი და გამგებიანი. 

 

თითოეული ადამიანი პირადად აგებს პასუხს საკუთარ განვითარებაზე.

- თქვენი შვილის მიმართ თქვენ უფრო მომთხოვნი ხართ თუ მამამისი?

- მე უფრო მომთხოვნი ვარ, ასე მგონია. ბუნებრივია, ოჯახის სცენარი გაგრძელდა. ცხოვრებაში ისეთ მამაკაცს ვეძებთ, რომელიც ბავშვობის ეტალონს ჰგავს. ეს ცნობილია, ჩვენი მოგონილი არ არის. ბავშვი ორივეს უპირობოდ გვიყვარს, მაგრამ მე უფრო ვუწესებ მოლოდინებს, აუცილებელ პროგრამას, პირობებს, რომლებიც მის განვითარებას სჭირდება. ვუბრაზდები, როცა საჭიროა, მაგრამ უფრო ვანებივრებ. 

- ბავშვი სამი წლის არის, როგორც ვიცი. 

- დიახ, პატარაა და პატარა ამოცანები გვაქვს. წლინახევრიდან თავისით ჭამს და, თავის ასაკთან შედარებით, დამოუკიდებელია. გამოთქვამს საკუთარ აზრებს და მე სულ ვაგრძნობინებ, რომ ჩემთვის მისი აზრები მნიშვნელოვანია. 

- ხშირად ამბობთ, ბედნიერი და პრივილეგირებული ბავშვობა მქონდაო. მაგრამ ერთხელ ეს თქვით იმ კონტექსტში, როცა საუბრობდით თქვენს ძმაზე, რომელიც დაბადებიდან ეტლით სარგებლობს და მის მეგობრებზე (განსაკუთრებული საჭიროებების მქონე ბავშვებზე), ვისთან ერთადაც თქვენი ძმა მკურნალობდა. ბედნიერება სუბიექტური განცდაა და ამასთან დაკავშირებით კითხვა არ მაქვს. მაგრამ რატომ ფიქრობთ, რომ პრივილეგირებული ბავშვობა გქონდათ? ამ ადამიანებთან ურთიერთობა თქვენი ბავშვობის პრივილეგიად რატომ მიგაჩნიათ?

- „ანა კარენინა“ იწყება ფრაზით, რომ „ყველა ბედნიერი ოჯახი ერთმანეთს ჰგავს, ყოველი უბედური ოჯახი კი უბედურია თავისებურად“. ჩემი ძმა, რომელიც ჩემზე ოთხწლინახევრით უფროსია, ასე მოხდა, რომ ჯანმრთელობის დიდი პრობლემებით გაჩნდა. უნარშეზღუდულია, თან ძალიან მძიმედ. ჩემს ძმასთან ერთად გაზრდამ და მის მეგობრებთან ურთიერთობამ, კლინიკებმა, რომლებშიც დავდიოდით, დამანახა ის, თუ რა არის რეალური პრიორიტეტი ცხოვრებაში. რომ ნამდვილი ფუფუნება არის ჯანმრთელობა. რომ ამ ადამიანებთან ურთიერთობა, მათ გვერდზე ყოფნა, განცდა, რომ მათი ენა გესმის, ერთგვარი  პრივილეგიაა.

 
უპირობო სიყვარული ეს არის, სწორედ, ამ ადამიანს როგორც შეუძლია, რომ უყვარდე. მიუხედავად იმისა, რომ თვითონ ყველაფერში შეზღუდვით იზრდება, თვითონ ვერ ნახავს ვერასდროს თავის თავს მორბენალს ფეხბურთის მოედანზე, მაგრამ უხარია, შენ რომ გადადგამ პირველ ნაბიჯს. ეს არის უპირობო სიყვარული, ჩემი აზრით.

ბუნებრივია, მესმოდა, რომ ეს ბავშვები პრობლემებით იყვნენ, მაგრამ, ისევ და ისევ, ეს ჩემი ბავშვობის ბუნებრივი მოცემულობა იყო. მათთან ერთად ვიზრდებოდი, სპექტაკლებს ვდგამდით, ვთამაშობდით. თუ ვინმე ვერ დადიოდა, მოვიკიდებდით. ეს იყო უბრალოდ პატარა ყოფითი პრობლემა, რომელიც შეიძლება სხვისთვის გამოიხატებოდეს იმაში, რომ კანფეტი არ ჰქონდეს, ან თოჯინა. ჩვენთვის ურთიერთობის წესი იყო ასეთი: თუ ვინმე ვერ დადის, ავიყვანოთ, რა მოხდა მერე. ძალიან მოვუწოდებ ყველას, რომ ასეთ ბავშვებთან ამეგობრონ შვილები. იმიტომ, რომ  ბევრი პრობლემა და ბევრი დაღი, ძალიან ბევრი არასწორი პრიორიტეტი ამით შეიძლება ავიცილოთ თავიდან. 

 

ცხოვრებაში ისეთ მამაკაცს ვეძებთ, რომელიც ბავშვობის ეტალონს ჰგავს.

 

- ჩემთვის თქვენი ოჯახის სახე იყო სწორედ ის, თუ როგორი ინტეგრირებული იყავით ერთმანეთის ცხოვრებაში თქვენ და თქვენი ძმა. 

- გიორგი სულ ჩემთან ერთად იყო კონცერტზე, ოპერაში, ექსკურსიაზე. ყველგან ყოველთვის იყო. 

- ახლა ბევრად უფრო მგრძნობიარე გახდა საზოგადოება განსაკუთრებული საჭიროებების მქონე ადამიანების მიმართ, ბევრად გაიზარდა ამ მხრივ. თქვენი ოჯახი, ალბათ, სამაგალითო იყო. იმ დროს ძალიან იშვიათი იქნებოდა ცხოვრების ასეთი წესი. 

- დიახ, როგორც ახლა ვიცი, საკმაოდ იშვიათი ყოფილა. 

- ბავშვობის ეტაპი რომ გაიარეთ, კონკურსების ეტაპზე გადახვედით. არაერთხელ გითქვამთ, რომ კონკურსები არ გიყვართ, რადგან ისინი არაჯანსაღ კონკურენციას ბადებს. მაგრამ მე სხვა კითხვა მაქვს: უწყობს თუ არა კონკურსები ხელს სტანდარტული შემსრულებლის ტიპის ჩამოყალიბებას? რამდენად წახალისებულია სტანდარტიდან გადახვევა და შემოქმედებითი მიდგომა? 

 

ძალიან მოვუწოდებ ყველას, რომ ასეთ ბავშვებთან ამეგობრონ შვილები.

- კონკურსების იდეას ვეწინააღმდეგები არა იმიტომ, რომ შეიძლება არაობიექტურობა გაიპაროს, არამედ იმიტომ, რომ თავისთავად, არ მესმის - როგორ უნდა გავზომოთ ხელოვნება? როგორ შეიძლება, შევაფასოთ? კონკურსი ბევრნაირი არსებობს და არამარტო ახალგაზრდებს აფასებენ, არამედ მეცნიერებს, მასწავლებლებს... ნობელის პრემიისთვის კონკურსიც არსებობს. თავისთავად, ხელოვნებაში ძალიან უხერხული მგონია ადამიანების შეფასება რაღაც შკალაზე. ეს არ არის სპორტი ან ზუსტი მეცნიერება. ხშირად ხდება, რომ პირველ პრემიას ჟიური უფრო ძლიერ და ტექნიკურად უფრო მომზადებულ პიანისტს ანიჭებს, მაგრამ მესამე-მეოთხე პრიზის მფლობელი, რომელიც ძალიან საინტერესო მუსიკოსია (თუმცა, იმ დღეს, შეიძლება, ფორმაში არ იყო), დიდ კარიერას იკეთებს. საინტერესო მუსიკოსი ის არის, ვის მოსასმენადაც წავალ და ბილეთს ვიყიდი. 

- ქალბატონი  ელისო ვირსალაძე ამბობდა „კულტურა პლუსთან“ ინტერვიუში, რომ კონკურსი სამწუხარო რეალობაა, რომელსაც ალტერნატივა არ გააჩნია, თუნდაც, როგორც შემოსავლის წყაროს სტუდენტებისთვის. 

- გარანტირებული შემოსავლის წყარო ეს ვერ იქნება. შეიძლება, ვერ გაიმარჯვოს იმ სტუდენტმა და პირიქით, აუნაზღაურებელი ხარჯი გაწიოს კონკურსზე ჩასასვლელად. თუმცა, ქალბატონ ელისოს ვეთანხმები იმაში, რომ ალტერნატივა არ არსებობს - შეიძლება ვერ გაიმარჯვო, მაგრამ მოგისმინონ და შეგამჩნიონ; საშუალება გეძლევა, მოუსმინო კოლეგებს, მოისმინო ახალი რეპერტუარი, სამომავლოდ მნიშვნელოვანი ურთიერთობები დაამყარო. 

- მინდა, ელისო ვირსალაძესთან თქვენი შვიდწლიანი შეგირდობის შესახებ გკითხოთ. როდესაც ადამიანი ისეთი დონის პროფესიონალია, როგორიც ქალბატონი ელისო, ის თავისი მოწაფეებისგანაც საქმისადმი დიდ თავდადებას ითხოვს, რასაც მოწაფეები ყოველთვის ვერ უძლებენ. თქვენი ციტატაც მაქვს აქ: „მთავარია, იყო ინდივიდი, მით უმეტეს, თუ დიდ შემსრულებელთან სწავლობ. რაც უფრო დიდია მუსიკოსი, მით უფრო დიდი ენერგეტიკა აქვს და მეტად გშთანთქავს“. მოწაფეებს ზოგჯერ უჩნდებათ განცდა, რომ პედაგოგი ზღუდავს მათ თავისუფლებას. ასეთი კონფლიქტური აღმოჩნდა, მაგალითად, მიხეილ თუმანიშვილისა და მანანა მენაბდის ურთიერთობა. რეჟისორს ზოგჯერ პრობლემები ჰქონდა ზურა ყიფშიძესთან ურთიერთობაშიც. ნათქვამი გაქვთ, დიდ შემსრულებლებს უფრო „მორჩილი“ სტუდენტები უყვართო. თქვენ თუ გაგჩენიათ ოდესმე პროტესტის გრძნობა ქალბატონი ელისოს მიმართ?

 
- ძალიან ხშირად. იცით, ეს სახელოსნო და ეს შიდა სამზარეულო იმდენად მტკივნეული პროცესია, ეს ტკივილი თუ არ იქნება, მტკივნეული პროცესის გარეშე, ვერ წარმოიქმნება ვერაფერი ფასეული. ერთი ჩემი ძალიან ახლობელი ადამიანი, რომელსაც დიდ პატივს ვცემ, ამბობს ხოლმე და მოჰყავს სულ ეს მაგალითი, რომ ზედა ქანებში ვპოულობთ ლობიოს და ქვედა ქანებში, სადაც ძალიან რთულია, იქ იბადება ბრილიანტიო.

ფიზიკის კანონიც არის - ძლიერდები მაშინ, როდესაც გადალახავ დაძაბულობას, რომელიც ქმნის ენერგიას.

 
როდესაც ორი ძლიერი ინდივიდი ერთმანეთს ხვდება, აქ არ არსებობს ერთი სიმართლე. ორივე მართალია.

ზოგჯერ ერთმანეთს შეეჯახებიან, შეიძლება კონფლიქტიც მოხდეს, მაგრამ ეს კიდევ უფრო მეტ პატივისცემას იწვევს ერთმანეთის მიმართ.  დიდ პედაგოგებსა და სტუდენტებს შორის კონფლიქტი საკმაოდ ხშირია. ამაში საგანგაშო და ტრაგიკული არაფერია იმიტომ, რომ, მათი ურთიერთობა, ძირითადად, კარგად მთავრდება ხოლმე. წლები რომ გადის, მაინც მეგობრობენ, ან, თუ არ მეგობრობენ, ყოველ შემთხვევაში, კარგი პროდუქტი მაინც აქვთ შექმნილი. ცნობილია, რომ როდესაც ბეთჰოვენმა თავისი ერთ-ერთი პირველი ოპუსი გამოაქვეყნა, გამომცემელს არ უთხრა, რომ ნოტების გარეკანზე უნდა ყოფილიყო წარწერა: „ეს არის ნაწარმოები ლუდვიგ ვან ბეთჰოვენისა, რომელიც  იოზეფ ჰაიდნის მოწაფეა“. ამან ჰაიდნის დიდი გაღიზიანება გამოიწვია. მართლაც, ბეთჰოვენის ადრეულ ნაწარმოებებში ძალიანაც ისმის და იგრძნობა ჰაიდნის გავლენა. ეს ბუნებრივი პროცესია, რომელიც უნდა გავიაროთ. უბრალოდ, ზოგი სამუდამოდ დარჩება გავლენის ქვეშ და ზოგი საკუთარ სათქმელს და საკუთარ ხმას მონახავს. 

 

ხელოვნებაში ძალიან უხერხული მგონია ადამიანების შეფასება რაღაც შკალაზე.

 

- ქალბატონი ელისო ვირსალაძე ამბობდა: „რაც უფრო ნიჭიერია მოწაფე, მით უფრო მეტ თავისუფლებას აძლევ მას, მიუხედავად იმ შეცდომებისა, რაც შეიძლება იყოს მის შესრულებაში. მაშინ როდესაც ნაკლებად ნიჭიერები უფრო სკრუპულოზურად მისდევენ პედაგოგის რჩევებს და უკეთეს შეფასებებსაც იღებენ გამოცდებზე და განსაკუთრებით კონკურსებზე.“ თქვენ ნათქვამი გაქვთ, რომ ძალიან გაგამდიდრათ ქალბატონ ელისოსთან ურთიერთობამ; რომ, სიმკაცრის გარდა, ის მგრძნობიარე და გულისხმიერი ადამიანია; მაგრამ შემდეგ ასეთ ფრაზას ამბობთ: „თუმცა, ზოგჯერ საშემსრულებლო ტექნიკისადმი პედანტური მიდგომა ახასიათებს“. ხომ არ ნიშნავს ეს წინადადება, რომ მეტი თავისუფლება გჭირდებოდათ თქვენ, როგორც პიანისტს?

- არა, ამას არ ნიშნავს. პირიქით, პედანტური მიდგომა ერთადერთი გამოსავალი და გზაა თავისუფლებისკენ. თუ ჩვენი შესრულება სიზუსტეს და ტექსტთან სიახლოვეს არ ემყარება, მაშინ ეს დილეტანტიზმია. და ძალიან ბევრი ნიჭიერი დილეტანტი არსებობს. ამაშია სირთულე, რომ მაქსიმალურად ახლოს უნდა ვიყოთ ტექსტთან; პედანტურად უნდა მივუდგეთ ყველა ნოტს, ყველა პაუზას, ყველა ხაზს - და სწორედ ამაზე უნდა ავაგოთ ჩვენი სათქმელი. 

- მაგრამ ეს აქცენტი რატომ გაჩნდა - თუმცა, ზოგჯერ პედანტური მიდგომა ახასიათებსო. 

- არ ვიცი, შეიძლება ეს ინტერვიუ ჯერ კიდევ იმ დროს მაქვს მიცემული, როდესაც ახალი გამოსული ვიყავი მისი ფრთიდან. დღეს ამ პედანტურ მიდგომას აღვიქვამ, როგორც აუცილებელს და ძალიან დადებითს. დიდი პედაგოგი იმით არის დიდი, რომ ხედავს, როდის გჭირდება თავისუფლება. გრძნობს იმ მომენტს, როდესაც შეუძლია, გაგიშვას და საკუთარი სიტყვის თქმის საშუალება მოგცეს. 

- თქვენი, როგორც მუსიკოსის თავისუფლების ხარისხი და თქვენი, როგორც პიროვნების თავისუფლების ხარისხი თუ განსხვავდება ერთმანეთისგან?

- ბავშვობიდან თავისუფალი და ჩარჩოებს გარეთ მოაზროვნე ადამიანი ვიყავი. მე ასე მგონია. მაგრამ დედაჩემს თავისი მეგობრები ეუბნებოდნენ: როგორი დამჯერეა, ასე როგორ გაზარდეო? სინამდვილეში, პრობლემას არ ვქმნიდი იმ კონტექსტში, რომ თუ მეტყოდნენ, ესა და ეს გააკეთეო, მაშინვე ვთანხმდებოდი. მაგრამ ეს არ ნიშნავდა, რომ აუცილებლად გავაკეთებდი. უბრალოდ, კონფლიქტს ვიცილებდი თავიდან. თავისუფლებისმოყვარე ადამიანი ვარ. ყველანაირი შეზღუდვა უკუეფექტს იწვევს ჩემთან ურთიერთობაში. პატივსაც თავისუფალ, თავისუფლად მოაზროვნე ადამიანებს ვცემ.

 

მტკივნეული პროცესის გარეშე, ვერ წარმოიქმნება ვერაფერი ფასეული.

- თქვენს პიროვნებას რაც შეეხება, გასაგებია. რამდენად თავისუფალი ხართ, როგორც მუსიკოსი? 

- ადამიანი როგორი პიროვნებაც არის, ზუსტად ისეთივე მუსიკოსია. ამას ვერ ითამაშებ. შეიძლება შეეცადო, მაგრამ იმდენად დაუცველი ხარ სცენაზე, რომ იქ თამაშის საშუალება არ გაქვს. ამიტომ, ადამიანი თუ ბუნებით თავისუფალი ხარ, დაკვრაშიც თავისუფალი იქნები. თუ ხარ ღრმა, ეს შენს მუსიკაზე აისახება. 

- წინა კითხვაზე თქვენი პასუხი ერთი გარემოების გამო მაინტერესებდა. „მძიმე კაცთან“ ინტერვიუს დროს გკითხეს, ბერლინი რომელ მუსიკოსს გაგონებთო. თქვენ თქვით - შოსტაკოვიჩს, რადგან დიდი ენერგია აქვს, მრავალფეროვანია და სავსეა სიურპრიზებითო. იქვე თქვით, რომ ბერლინის ფილოსოფია თავისუფლებაა. ამან ცოტა დამაფიქრა, რადგან შოსტაკოვიჩს სიცოცხლე ჰქონდა გამწარებული საბჭოთა სისტემისგან, რომელიც მის თავისუფლებას და ღირსებას ფეხქვეშ თელავდა. სიცოცხლის ბოლოს იმასაც კი ფიქრობდა, ნეტავ, იმ ადამიანების ბედი გამეზიარებინა, ვინც 37 წელში დახვრიტესო. ამიტომ გამიჩნდა კითხვა, როგორ ფიქრობთ, განსხვავდება თუ არა ერთმანეთისგან შემოქმედის თავისუფლება და პიროვნების თავისუფლება. 

- ზუსტად წნეხის ქვეშ იბადება თავისუფლებისადმი ლტოლვა. ამიტომაც ხდება, რომ ხშირად დიქტატურის რეჟიმის დროს გენიალური ნაწარმოებები იქმნება.

- თავისუფლების წყურვილი, ცხადია, შოსტაკოვიჩსაც ტანჯავდა, მაგრამ სისტემის წინააღმდეგ ვერაფერს აკეთებდა. 

- ვერ დაგეთანხმებით. მისი სათქმელი კონცენტრირებულად იყო თავმოყრილი მის მუსიკაში. მის კვარტეტებში, სიმფონიებში, თუნდაც, საფორტეპიანო მუსიკაში. წნეხის გამო, მის პიროვნებაში იყო აკუმულირებული დიდი თავისუფლება, რომელსაც ოდას უძღვნიდა თავისი ყველა  ნაწარმოებით. ცხადია, მენტალურ თავისუფლებაზე ვლაპარაკობ. ამას ვერანაირი რეჟიმი ვერ წაართმევს ადამიანს. პროტესტის გრძნობა საბოლოოდ ყოველთვის სადღაც ამოხეთქავს. ასეა მუსიკაში, მეცნიერებაში, პოლიტიკაში. ბოლოს ყოველთვის თავისუფლება იმარჯვებს. 

- ისევ თქვენს ცხოვრებას დავუბრუნდეთ, რომელიც საკმაოდ რთული და დაძაბული ჩანს შორიდან: თქვენი პროფესიული ცხოვრების პარალელურად, ძმას უვლით, შვილს ძიძის გარეშე ზრდით, ენებს სწავლობთ, ფილმში ითამაშეთ, სპექტაკლში მიიღეთ მონაწილეობა, კულტურის ატაშე იყავით გერმანიაში საქართველოს საელჩოში. ბევრი სხვადასხვა ინტერესი გაქვთ. ამ ყველაფრის მიუხედავად, საჯარო სივრცეში ყოველთვის ხალისიანად გამოიყურებით და პოზიტივს ასხივებთ. თქვენი ხასიათის რა თვისებები გეხმარებათ, ან გარემოდან რას იღებთ იმისთვის, რომ მუდმივად დადებითი ენერგიით იყოთ სავსე?

 

დიდ პედაგოგებსა და სტუდენტებს შორის კონფლიქტი საკმაოდ ხშირია.

- სულ პოზიტიურ განწყობაზე ადამიანი ვერ იქნება. ჩვენი ხასიათი ყოველთვის ეხმიანება იმას, რაც ჩვენ გარშემო ხდება იმ მოცემულ მომენტში. მაგრამ თავშეკავება და ისე მოქცევა, რომ ადამიანისთვის სასიამოვნო იყოს შენ გვერდით ყოფნა, მგონი, ყველას ვალდებულებაა. თუმცა, მე მართლა მიხარია ცხოვრება. მომწონს, როგორც ვცხოვრობ. როცა რაღაც არ მომწონს, ვამბობ კიდეც და ვჩხუბობ კიდეც. მაგრამ რაღაც დადებითი მუხტი, მგონია, რომ აუცილებელია ცხოვრებაში და რაც ადამიანს ჰგონია, ალბათ, იმას ასხივებს. აბა, სულ ხომ ვერ ითამაშებ?! 

- თქვენც ამბობთ და ბევრი სხვაც, რომ საქართველო მსოფლიო დონის მუსიკოსების სამჭედლოა და ეს მუსიკოსები თავისი ქვეყნის ერთგვარი ელჩები არიან საზღვარგარეთ. მაგრამ მათგან მხოლოდ ზოგიერთი  ფიქრობს, საქართველოს განვითარებაში თავისი წვლილი შეიტანოს. მესმის, რომ წარმატებულ ადამიანებს ხშირად აღარ რჩებათ დრო და ენერგია, რომ საქართველოს განვითარებაზე იზრუნონ. რა აჩენს ძალას და სტიმულს, რომ აქედან წასულმა ადამიანმა თავისი წარმატება საქართველოს განვითარებასაც მოახმაროს? 

- ეს, ალბათ, მოქალაქეობრივი პასუხისმგებლობის შეგრძნებაა. მე მგონია, რომ საუკეთესო პატრიოტიზმი ის არის, როცა ნამდვილი პროფესიონალი ხარ. თუმცა, ამ ფრაზასთან დაკავშირებით, ყველას საკუთარი ინტერპრეტაცია აქვს. პირადად მე ყოველთვის მიმაჩნდა, რომ ანგარიშვალდებული ვიყავი ქართველი მსმენელის წინაშე. ეს ნიშნავდა, რომ უნდა ჩამოვსულიყავი და ენახათ, აბა, როგორ განვითარდა, ან არ განვითარდა ჩემი შემოქმედებითი ცხოვრება, რა არის ახალი. თუ მიზნად დაისახავ, რომ ახალგაზრდებს და შენს კოლეგებს დაეხმარო, რაღაც გზას აუცილებლად მონახავ. მეორე მხრივ, ყველა თავის გზას ირჩევს, თუ როგორ გამოხატოს საკუთარი ქვეყნის მიმართ პატივისცემა და სიყვარული. ვინც ამას ვერ ახერხებს, დარწმუნებული ვარ, რომ მათაც ძალიან მნიშვნელოვანი მიზეზი აქვთ. შეიძლება, თავისი კარიერული განვითარების იმ ეტაპზე არიან, როდესაც ჯერ კიდევ ცდილობენ, ერთმანეთს შეუთავსონ პირადი და პროფესიული ცხოვრება.

- მართლაც, ადამიანები თავისი ქვეყნის დასახმარებლად  სხვადასხვა გზას ირჩევენ. მაგალითად, პაატა ბურჭულაძეს საქველმოქმედო ფონდი აქვს, ისევე, როგორც ნინო სურგულაძეს. სოფო ჭყონია სულ სხვა გზით წავიდა: მან თბილისში დააფუძნა მოდის ფესტივალი, რომელიც იმდენად მნიშვნელოვან მოვლენად გადაიქცა, რომ დღეს თბილისი აღმოსავლეთ ევროპის მოდის დედაქალაქად არის აღიარებული. ეს ინსტიტუციური ცვლილებაა. პირადად თქვენ დააფუძნეთ ფესტივალი, რომელიც გულისხმობს ცნობილი მუსიკოსების კონცერტებს ქართული საზოგადოებისთვის და მასტერკლასებს ახალგაზრდებისთვის. სტუდენტებს საშუალება ეძლევათ, განსაკუთრებული გამოცდილება მიიღონ. რამდენად ფიქრობთ, რომ ეს ფესტივალი ინსტიტუციურად გააძლიერებს თქვენს სფეროს? რა არის თქვენი, როგორც ამ ფესტივალის დამფუძნებლის მიზანი?

 

ძალიან ბევრი ნიჭიერი დილეტანტი არსებობს.

- პირველი წელი ყოველთვის უფრო რთულია. ამიტომ, პატარა ფესტივალით დავიწყეთ. იმედი მაქვს, რომ ეს ფესტივალი ყოველწლიურ ხასიათს მიიღებს. ვაპირებთ, რომ გაისად უცხოელი სტუდენტებიც ჩამოვიყვანოთ. ქართველ სტუდენტებს საშუალება ექნებათ, რომ არა მხოლოდ დაუკრან ცნობილ მუსიკოსებთან, არამედ, თანატოლებსაც მოუსმინონ, გაიცნონ ისინიც, თანაც, არა შეჯიბრის, არამედ, თანამშრომლობის ფორმატში. მინდა, გაისად ქართველი პროფესორებიც ჩაერთონ ამ ფესტივალში და მასტერკლასები ჩაატარონ. ჩვენი საფორტეპიანო სკოლა ნამდვილად სრულიად გამორჩეულია. 

- წლევანდელმა ფესტივალმა როგორ ჩაიარა?

- ვფიქრობ, საკმაოდ წარმატებით. კარგი გამოხმაურებაც ჰქონდა. კონცერტებიც და მასტერკლასებიც ძალიან საინტერესო იყო. ცნობილი მენეჯერები მიკავშირდებიან ევროპიდან და მთხოვენ, რომ მათ მიერ წარმოდგენილი პიანისტები მოვიწვიო გაისად. ეს ჩემთვის, რა თქმა უნდა, ძალიან დადებითი სიგნალია. ბევრი მუსიკოსი მეუბნებოდა (თვითონაც აქვს ზოგს ფესტივალი, ან სხვა ფესტივალებზეა ნამყოფი), რომ ხშირად პირველი ფესტივალის შემდეგ ამბობენ, ეს რა ყოფილა, პირველი და ბოლო იყო, მეტი აღარ შემიძლიაო. ჩემთვის პირიქით, ძალიან დადებითი მუხტი მოიტანა, იმის მიუხედავად, რომ დიდი შრომა დაგვჭირდა; იმის მიუხედავადაც, რომ გაუთვალისწინებელი გარემოებების გადალახვა გვიწევდა. 

- სტუდენტები თუ მოგეწონათ?

- ძალიან. და ყველამ აღნიშნა, მათ შორის, ჩამოსულებმაც, რომ ამ ქვეყანაში ნიჭიერი ადამიანების წარმოუდგენელი კონცენტრაციაა. მე ძალიან მიყვარს სტუდენტებთან მუშაობა, ფესტივალებზე ხშირად დავდივარ და მასტერკლასებს მთელ მსოფლიოში ვატარებ. ჩემს ფესტივალზე წელს ამის საშუალება არ მქონდა, მაგრამ გაისად ჩემი მასტერკლასებიც იქნება აუცილებლად.

 

დიდი პედაგოგი იმით არის დიდი, რომ ხედავს, როდის გჭირდება თავისუფლება.

- თქვენ ამბობდით: „დიდ ინვესტიციებს იმსახურებს მუსიკალური სამჭედლო, არა მხოლოდ ფინანსურს, არამედ ემოციურსაც და ინტელექტუალურსაც.“ როგორ ფიქრობთ, დღეს საქართველოს მუსიკალური ინფრასტრუქტურა იმდენად აწყობილია, რომ ამ სფეროს თავისი რესურსით კიდევ შესწევს ძალა, სამჭედლოს ფუნქცია შეასრულოს? თუ სწორედ ახლა სჭირდება დიდი ინვესტიცია გარედან, რომ არ ჩამოინგრეს? 

- აუცილებლად სჭირდება მხარდაჭერა. სავალალო მდგომარეობაშია, მაგალითად, ნიჭიერთა ათწლედი, მიუხედავად იმისა, რომ არაჩვეულებრივი პედაგოგები ჰყავს. ინსტრუმენტები არ არის ისეთი, როგორიც უნდა იყოს. საკონცერტო დარბაზი არ აქვთ ისეთი, როგორიც უნდა ჰქონდეთ. ადრე ამ სკოლის ინტერნატში რეგიონებიდან ძალიან ნიჭიერი ბავშვები ჩამოდიოდნენ. მათ იქ ცხოვრების და სწავლის საშუალება ეძლეოდათ. ეს ყველაფერი აღსადგენია, რა თქმა უნდა. 

- სოფლებში უფასო მუსიკალური სკოლები იყო და ამ სკოლებში ბავშვები  თითქმის ყველა ოჯახიდან დადიოდნენ. როგორ წარმოგიდგენიათ, რომ ძველი ინფრასტრუქტურა მთლიანად აღდგეს? ან იმ რაოდენობით სადღა არიან მუსიკის შესწავლის მსურველები? დღეს ადამიანები ცდილობენ, თავისი რესურსი უფრო პრაგმატული საქმისთვის დახარჯონ, ვიდრე ესთეტური სიამოვნების მისაღებად. 

- ეს პრობლემა მარტო საქართველოში არ არის, მთელ მსოფლიოშია. ჩვენთან თუ მუსიკის სფერო ძალიან წარმატებული იყო, სწორედ იმიტომ, რომ ამ სფეროში სახელმწიფოს დიდი რესურსი იხარჯებოდა. მუსიკოსები რეგიონებში დადიოდნენ, ბავშვებს არჩევდნენ, კონცერტებს მართავდნენ. ამაში დიდ ჰონორარს არავინ იღებდა, მაგრამ ვალდებულება იყო. დღეს რომ დავიწყოთ და პირველი ნაბიჯები გადავდგათ, ალბათ, ათწლეულები დასჭირდება, რომ იქ დავბრუნდეთ, სადაც ვიყავით. 

- საქართველოს მიმართ თქვენი დამოკიდებულების შესახებ ბევრი რამ გავიგე მაშინ, როდესაც წავიკითხე, რომ 2008 წლის ომის დროს გერმანელ ჟურნალისტებს დახმარებიხართ საქართველოში ჩამოსვლაში (საზღვრის გადმოკვეთაში) და, ამის გარდა, „ცხელ წერტილებში“ წასულხართ მათთან ერთად. ამბობდით, მინდოდა, სიმართლე თავისი თვალით ენახათ, რომ რუსული პროპაგანდის მსხვერპლი არ გამხდარიყვნენო. ადრე ნათქვამი გაქვთ, გარისკვა ჩემი ბუნებააო. რა იყო ამ რისკის მოტივი - უფრო თქვენი ხასიათი, თუ უფრო საქართველოს ინტერესები?

 

ყველანაირი შეზღუდვა უკუეფექტს იწვევს ჩემთან ურთიერთობაში.

- რისკიანი და აზარტული ადამიანი წავა და კაზინოში ითამაშებს, ან პარაშუტიდან გადმოხტება. ასეთი რამ მე არ მახასიათებს. მაშინ პირადი გზებით წვდომა მქონდა ძალიან მნიშვნელოვანი მედიების წარმომადგენელ გერმანელ ჟურნალისტებთან. ამიტომ, რაც შემეძლო, ყველაფერი გავაკეთე. ძალიანაც მეშინოდა.

- ეს უნდა მეკითხა, სასიცოცხლო საფრთხეს ბოლომდე თუ აცნობიერებდით?

- დიახ, რა თქმა უნდა. მე მგონი, სიმამაცე ის არის, როდესაც შიშის მიუხედავად აკეთებ რაღაცას.

- თქვენ მსოფლიოს არაერთი წარმატებული ქვეყანა გინახავთ და ზოგიერთ ქვეყანაში გიცხოვრიათ კიდეც. მათ ფონზე, როგორ ქვეყნად მიგაჩნიათ დღევანდელი საქართველო?

- საქართველოს ობიექტური შემფასებელი ვერ ვიქნები. იმიტომ, რომ გაიდეალებული მაქვს და ჩემთვის  ზღაპრად რჩება ეს ქვეყანა. 14 წლის ვიყავი, როდესაც საქართველოდან წავედი. დღემდე ჩემთვის საქართველო არის ულამაზესი და უსაყვარლესი ადგილი დასვენებისთვის და, როგორც ბოლო დროს აღმოჩნდა, საქმის საკეთებლადაც. თუმცა, სწორედ იმის გამო, რომ 14 წლის ასაკში წავედი და სხვაგან ჩამოვყალიბდი, გარკვეულ გარემოებებს ხშირად გარე თვალით ვუყურებ. ზოგი მომწონს, ზოგი - ნაკლებად. ვისურვებდი, რომ მალე გამოსწორდეს. მაგრამ უპირობო სიყვარული მაინც მაქვს. 

- ეს იდეალიზმი რომ გვერდზე გადავდოთ, გულწრფელად მაინტერესებს თქვენი აზრი: საქართველოს აქვს თუ არა შანსი, რომ უახლოესი ათწლეულების განმავლობაში თანამედროვე  პროგრესული სამყაროს ნორმალურ წევრად ჩამოყალიბდეს? 

 

ადამიანი როგორი პიროვნებაც არის, ზუსტად ისეთივე მუსიკოსია.

- აქვს, უდავოდ. ძალიან საინტერესო ქვეყანა ვართ, კულტურულ ასპექტში დასავლეთის და აღმოსავლეთის ნაზავი. საქართველო რენესანსის პერიოდში პირდაპირ მედროშე იყო. აქვს ამის პოტენციალი. სწორედ ამიტომ ვართ ასეთი მიმზიდველი ყველასთვის. დიდია ტურისტული პოტენციალი, ძალიან დიდია ხელოვნების რესურსიც. ახალ თაობაში ბევრს ვხედავ ისეთს, ვისაც წარმოუდგენელი დისციპლინა აქვს. ახალგაზრდები საკუთარ თავზე მუშაობენ. ჩვენი მშობლების თაობაშიც იყო ეს მონდომება, მაგრამ ძალიან რთული პერიოდი დაემთხვათ და თითქმის შეუძლებელი აღმოჩნდა  თვითრეალიზება იმ პირობებში. დღეს, მე ვფიქრობ, ბევრი სირთულის მიუხედავად, აზრთა გაყოფის მიუხედავად, საქართველო მაინც სწორ კურსზეა და დასავლეთისკენ მიდის. ხალხის სურვილი ეს არის. 

- დიდი მადლობა საინტერესო საუბრისთვის. ინტერვიუს დავასრულებთ თქვენი კომენტარით ცნობილი ადამიანების ორ გამონათქვამზე. პირველი ციტატა შევარჩიე თქვენთვის, როგორც ძალიან ცნობილი არქეოლოგის - ანდრია აფაქიძის - შვილიშვილისთვის. ციტატის ავტორია ფრანგი პოლიტიკოსი და მწერალი ედუარდ ერიო (1872-1957): „კულტურა არის ის, რაც რჩება, როცა ყველაფერი დავიწყებულია“. 

- რადგან არქეოლოგიას შევეხეთ, გეტყვით, რომ ჩემს შვილს სახელად სერაფიტა დავარქვი, სწორედ არმაზულ ბილინგვაზე აღმოჩენილი წარწერის გამო. მინდოდა, გამეცოცხლებინა ის ლამაზი, 21 წლის გოგო, პიტიახშის ასული, რომელზეც ეს ორენოვანი წარწერა გვიყვება. მინდა, ეს სახელი თანამედროვე საქართველოშიც ერქვათ. ბუნებრივია, კულტურა არის ის, რაც რჩება და სერაფიტაც კულტურის ნაწილია. მაგრამ ძალიან რთულია, გაჭირვებული ადამიანი მოიზიდო კულტურისკენ, როცა მას ბევრად უფრო მძიმე სადარდებელი აქვს. მეორე მხრივ, ჩერჩილის ცნობილ ციტატას გავიხსენებ: როცა მეორე მსოფლიო ომის დროს ბიუჯეტი შეუტანეს და იკითხა, კულტურის დაფინანსება სად არისო? უთხრეს, რა დროს კულტურაა, ომში ვართო. ამაზე მისი პასუხი იყო: „თუ კულტურა არ არის მაშინ, საერთოდ, რისთვის ვომობთ?!“

 

ჩვენი საფორტეპიანო სკოლა ნამდვილად სრულიად გამორჩეულია.

- მეორე ციტატა ეკუთვნის ფრანგ მწერალსა და ფილოსოფოსს ალბერ კამიუს (1913-1960): „ყველაზე საშიში ცდუნებაა სურვილი, რომ არავის ჰგავდე“.

- ეს რაღაც არაბუნებრივი სურვილია და ამიტომ, ძალიან საშიში. ისევ მუსიკით ავხსნი: მაგალითად, როდესაც სცენაზე გამოდიხარ აზრით, რომ ახლა მე რაღაც ახალი უნდა ვთქვა - ეს იმდენად არაბუნებრივია, აუცილებლად კრახით დამთავრდება. თუ ცდილობ, რომ არავის ჰგავდე, თავისთავად, ძალიან ბევრს დაემსგავსები. ეს იმდენად მეინსტრიმულია უკვე - რომ არავის ვგავდე - ამით არაფერს ახალს აღარ ამბობ. 

- მაშინ სხვაობა მითხარით ორ ფრაზას შორის: ერთი მხრივ, „არავის ვგავდე“ და, მეორე მხრივ, „ჩემი სათქმელი მაქვს“. თქვენ ხომ ამბობდით, მუსიკოსს თავისი სათქმელი უნდა ჰქონდესო.  

- ეს ბუნებრივად უნდა მოხდეს. თვითმიზანი თუ არის, რომ განსხვავებული უნდა ვიყო, ეს, იცით, რას ჰგავს? ქუჩაში რომ შიშველი გახვიდე, ან ისეთი ხასხასა და შეუსაბამო ჩაიცვა, რომ მასხარად გადაიქცე. მაგრამ დიდი სიახლე ესეც არ იქნება. მე ვფიქრობ, სიახლე ბუნებრივად უნდა მოვიდეს. ჯერ ამის მოთხოვნილება უნდა გქონდეს და მერე შენმა განვითარებამ  უნდა მოიტანოს. ამ შემთხვევაში, იტყვი კიდეც და ხელს ვერავინ შეგიშლის. 

ფოტომასალა: ირაკლი გედენიძე

გუნდი

ირაკლი გედენიძე

ზურაბ ქურციკიძე

გიო კუსიანი

გიორგი ურუშაძე

თამთა ყუბანეიშვილი

ნანა ყურაშვილი

ინგა ქორიძე