×
„ბავშვები აღარ კითხულობენ წიგნებს იმიტომ, რომ მშობლები აღარ კითხულობენ“

ალექსანდრე ლორთქიფანიძე

პროფესიები: მწერალი, მსახიობი, სცენარისტი, მუსიკოსი, წამყვანი; არის ოთხი წიგნის ავტორი; საქართველოს ინტელექტკლუბის წევრი და “რა? სად? როდის?” გუნდის კაპიტანი; გადაცემის “წიგნების თარო” სცენარისტი და წამყვანი.


11915

ინტერვიუს შესახებ

იმის მიუხედავად, რომ ერთ ორგანიზაციაში ვმუშაობთ, ალექსანდრე ლორთქიფანიძეს პირადად არ ვიცნობდი. თუმცა, "წიგნების თაროს" მაყურებელი ვარ და საინტერესო ადამიანების სიაში სანდროს გვარი ერთ-ერთი პირველი ჩავწერე. 

მართალია, ინტერვიუ დღეს ქვეყნდება და ის რიგით მესამეა, მაგრამ, სინამდვილეში, ჩემი პროექტის პირველი სტუმარი სწორედ სანდრო ლორთქიფანიძე იყო. ამ საუბრისას იცდებოდა (გნებავთ, იტესტებოდა) ფორმატის ყველა დეტალი - კითხვები, პასუხები, ინტერვიუს მოცულობა, საუბრის დინამიკა და რეაქციების ორმხრივი ადეკვატურობა. 

დეტალები რომ გვერდზე გადავდოთ, ჩემთვის მთავარი გამოწვევა იყო, რამდენად შევძლებდი ამ ნიჭიერი ახალგაზრდა ადამიანის დაინტერესებას ჩემი კითხვებით. ისიც მნიშვნელოვნად მიმაჩნდა, მე რამდენად დამაინტერესებდა სანდროს პასუხები, რომლებიც შეიძლებოდა ყოფილიყო მისი ბლოგებივით მკაფიოც და მისი პიესებივით ბუნდოვანიც. შეხვედრიდან ორი დღის შემდეგ აღმოჩნდა, რომ სანდროც ფიქრობდა, ამ კითხვაზე, ნეტავ, ასე მეპასუხაო და მეც ვფიქრობდი, აქა და აქ როგორ არ ჩავეკითხე, ეს რა მომივიდა-მეთქი. 

ახლა, როდესაც ინტერვიუ გამოქვეყნებულია, ერთი სურვილი და მოლოდინი მაქვს: თქვენც ისევე დაინახოთ და დაიმახსოვროთ სანდრო ლორთქიფანიძე, როგორიც მე დავინახე და დავიმახსოვრე. 
 

ია ანთაძე

-         როდესაც თქვენთან ინტერვიუსთვის ვემზადებოდი, წავიკითხე თქვენი ლექსები, პიესები და ბლოგებიც. და გამიჩნდა პირველი კითხვა: თქვენი ღირებულებების სკალაზე ბუნებრივობის ადგილი სად არის?

-         თავიდანვე რა საინტერესოდ იწყება (იცინის). შემოქმედებაში, გამოხატვის ფორმებში მე მიყვარს პოსტმოდერნიზმი, აბსურდიც, ფარსიც... თუმცა, კონცეპტუალურად ბუნებრივობა, სიყალბის წინააღმდეგ ბრძოლა ჩემთვის ძალიან მნიშვნელოვანია, რაც ღირებულებების სკალაზეც აისახება. თუმცა, ხშირ შემთხვევაში, მიყვარს აზრის გამოთქმა ცოტა გროტესკულად, არაბუნებრივი ფორმებით.

-         ხომ არ მიგაჩნიათ, რომ ბუნებრივობა მხატვრული ტექსტისთვის მეტისმეტად პრიმიტიულია? ეს კითხვა იმიტომ გამიჩნდა, რომ თქვენ ირჩევთ იგავურ, ალეგორიულ ენას პიესებისთვის, მაგრამ სრულიად მკაფიო და ჰუმანურ მესიჯებს გადმოსცემთ ბლოგებში.

-         გულწრფელად რომ გითხრათ, შეიძლება, ასე კონკრეტულად არც მიფიქრია, მაინცდამაინც ეს ფორმა მომეძებნა. ზოგადად,  თხრობის იგავური მანერა მეტ გასაქანს იძლევა, რომ ავტორმა მძაფრი თემები წარმოაჩინოს და თან მკითხველი არ გააღიზიანოს. სიმართლის პირდაპირ თქმა, მორალის შესახებ საუბარი დიდ საფრთხეს ქმნის, რომ ავტორს მორალისტობა, დიდაქტიკოსობა არ გამოუვიდეს. ამიტომ, მირჩევნია, ჩემი სათქმელისთვის  სხვადასხვა პოსტმოდერნული ფორმა ვიპოვო. შეიძლება იმით, რომ ფორმა არ არის ბუნებრივი, ჩემთვის კიდევ უფრო ბუნებრივი ხდება სათქმელი.

-         რომელი უფრო წარმატებული იყო თქვენთვის - ბლოგები თუ პიესები, რომლებიც გამოხატვის ფორმით რადიკალურად განსხვავდება ერთმანეთისგან?

-      შემოქმედებითად პიესები უფრო წარმატებული იყო. შარშან გამოვეცი კრებული, რომელშიც ექვსი პიესა შევიდა. მათ შორის ხუთი საკმაოდ კარგ თეატრებში დაიდგა და ამით ბედნიერი ვარ. თუმცაღა, მკითხველების რაოდენობას, ხალხის რეაქციას და საპასუხო კომენტარებს რომ დავაკვირდეთ, ნამდვილად ბლოგები უფრო წარმატებული იყო. იმიტომ, რომ მკითხველამდე უფრო მარტივად მიდის  ის, რასაც ბლოგებში პირდაპირ, ყოველგვარი ზიზილ-პიპილების გარეშე ვამბობ. თუმცა, შემოქმედებაში ამ ზიზილ-პიპილებს გვერდს ვერ ვუვლი. 
 

 

ზოგადად, არ ვარ ისეთი ადამიანი, რომ პასუხისმგებლობას ან გამოწვევას გავურბოდე.


-    რაკი ეს თქვენი პიესები, რომლებიც ალეგორიულია, ამდენად წარმატებული აღმოჩნდა, ახლა მაინტერესებს, როდის ხდება აქტუალური თემა, ადამიანი, პიესა, ფილმი... ეტყობა, აქტუალობის ნიშანი დაყვება თქვენს შემოქმედებას, რაკი მისით ასე ინტერესდებიან.

-         ჩემთვის თემა აქტუალურია იმ შემთხვევაში, როცა ეს თემა მაღიზიანებს რაღაც მხრივ - ან პოზიტიურად, ან ნეგატიურად. თუ შევძლებ, რომ ჩემ მიერ დანახულმა და გადმოცემულმა კონკრეტულმა საკითხმა სხვების გაღიზიანებაც გამოიწვიოს, მაშინ ის მათთვისაც  აქტუალური გახდება. უხეშ სიტყვას ვხმარობ - „გაღიზიანებას“, მაგრამ ეს სიტყვა ყველაზე სწორად გამოხატავს იმას, რაც შემოქმედებით  იმპულსს იწვევს.

-         ადამიანი როდის ხდება აქტუალური? ისევ მაშინ, როდესაც თავისი არსებობით ან თავისი გამოხატვით აღიზიანებს სხვა ადამიანებს?

-         არ ვიცი, ჩემს შემოქმედებაში ეს რამდენად არის ასახული, მაგრამ ჩემთვის ადამიანი ყოველთვის აქტუალურია. ახლა გამახსენდა, რომ ერთხელ ინტერვიუში მკითხეს - ვინ არიან თქვენი გმირებიო. ჩემთვის გმირები არიან უბრალო ადამიანები, რომლებიც ნაკლებად ჩანან, მაგრამ კეთილსინდისიერად ატარებენ მთელ ცხოვრებას. მუშაობენ, ოჯახი ჰყავთ, ძალიან უბრალო ცხოვრება აქვთ, მაგრამ, სულ მცირე, არავის არაფერს უშავებენ.

-         და პირადად თქვენი ცხოვრების სტილი როგორია? მაგალითად, უფრო მეტად საუბარი გიყვართ თუ მოსმენა?

-         მოსმენა. მიუხედავად იმისა, რომ ლექციებსაც ვკითხულობ - რომლებზეც, სავარაუდოდ, ძალიან ბევრს ვლაპარაკობ - სიყვარულით მოსმენა მიყვარს. სულ რაღაცას ვუსმენ. როგორც სხვებს - მუსიკა, მე ასე აუდიოლექციები მაქვს ხოლმე ჩართული. 
 

 

ბუნებრივობა, სიყალბის წინააღმდეგ ბრძოლა ჩემთვის ძალიან მნიშვნელოვანია.


-         მაშინ ასეთი კითხვა მიჩნდება - თქვენს ასაკში ბევრ რამეს მიაღწიეთ. არადა, ადამიანი, რომელსაც მოსმენა უფრო უყვარს, ვიდრე ლაპარაკი, ბუნებრივად კარგავს ინიციატივას.  მაგრამ თქვენ რომ  ინიციატივა დაგეკარგათ, ამდენს ვერ შეძლებდით. როგორ ხსნით თქვენს წარმატებას?

-         საკმაოდ უცნაურია, რასაც ახლა ვიტყვი. მე არ ვფიქრობ, რომ ბევრისთვის მიმიღწევია, მაგრამ თუ რამისთვის მიმიღწევია, ეს არ ყოფილა ჩემი ინიციატივიდან გამომდინარე. არ ვიცი, იღბალი მაქვს თუ მიმართლებს, მაგრამ ჩემს ცხოვრებაში ჩნდებიან ადამიანები, რომლებიც ჩემში რაღაც რესურსს ხედავენ. ზოგადად, საკმაოდ პასიური ვარ. ისე ხდება ხოლმე, რომ თვითონ მოდის ეს შესაძლებლობები ჩემთან. 

-         ისეთ ლიტერატურაში, რომელსაც აქვს ფაბულა, ხშირად  ამ ფაბულას ავტორი შემთხვევითი შეხვედრებით ქმნის. მაგრამ ის, რაც  პერსონაჟებისთვის შემთხვევითია, სინამდვილეში, ავტორის გააზრებული არჩევანია.  ადამიანის ცხოვრების ფაბულა როგორ იქმნება - შემთხვევითი შეხვედრებით, რაზეც თქვენ ახლა საუბრობდით, თუ გააზრებული არჩევანით და გააზრებული ინიციატივებით?

-         მე მჯერა, რომ თითოეული გადაწყვეტილება გარკვეულ მნიშვნელობას ატარებს. კონკრეტულ შემთხვევაში, ეს შეიძლება ძალიან უმნიშვნელო არჩევანი იყოს, რომლის დროსაც ადამიანი ვერც მიხვდეს, რომ ამან შეიძლება პეპლის ეფექტით ორი წლის შემდეგ სულ სხვა შედეგი მოიტანოს. მჯერა, რომ შემთხვევითი ძალიან ცოტა რამ არის და ისიც კი შემდეგ მაინც შეიძენს მნიშვნელობას. ამიტომ, რა თქმა უნდა, ცხოვრებისეული ფაბულა ადამიანის წვრილ თუ მსხვილ მრავალ არჩევანზეა დამოკიდებული. 

-         ანუ, ფაქტობრივად, წინა კითხვის პასუხს რომ დავუბრუნდეთ, ის, რომ თქვენ გზადაგზა გხვდებოდნენ ადამიანები, რომლებიც გეხმარებოდნენ - რათა ყოფილიყავით ისეთი, როგორიც ხართ - გარკვეულწილად, თქვენს არჩევანზე იყო დამოკიდებული.

-         დიახ, თუნდაც, იმ არჩევანზე, თუ როგორი ვყოფილიყავი მე; რა მეკეთებინა და რაზე მეთქვა უარი. ცხოვრების განმავლობაში დრამატულ სიტუაციებში არჩევანის გაკეთება რამდენჯერმე მომიხდა. მაგალითად, მომიხდა ამერჩია,  თეატრში სამსახიობო საქმე გამეგრძელებინა, თუ მწერლობისთვის დამეთმო მეტი დრო. შემდეგ, უნდა ამერჩია, ტელევიზიაში რამდენად აქტიურად ვყოფილიყავი ჩართული და ამის გამო რამდენად მეთქვა უარი კინოსცენარისტიკაზე და ასე შემდეგ... ეს უფრო პიროვნული გადაწყვეტილებები იყო, რომლებიც აქტიურ ინიციატივაში არ გამოიხატებოდა. უბრალოდ, ეს იყო გადაწყვეტილება, რომ კონკრეტულ მომენტში ჩემი სურვილების, ინტერესების და რესურსის გათვალისწინებით, მეკეთებინა რაღაც სხვა, უფრო შემოქმედებითი და არა ის, რაც მეტ სტაბილურობას მოიტანდა. ცხოვრებაში რამდენჯერმე გულწრფელი, თუმცა პასიური არჩევანი გავაკეთე და შემდეგ ამ არჩევანმა მომიტანა ის, რასაც  იღბალს ვუწოდებ. 
 

 

თხრობის იგავური მანერა მეტ გასაქანს იძლევა, რომ ავტორმა მძაფრი თემები წარმოაჩინოს და თან მკითხველი არ გააღიზიანოს.


-         დრამატული პერიოდები ახსენეთ და აქვე გკითხავთ, კრიზისები თუ გაგივლიათ? და როგორ აღიქვამთ - კრიზისი არის დიდი საფრთხე და გამოწვევა, თუ პირიქით, ახალი შესაძლებლობების პლატფორმა?

-        მე მგონი, ორივე ერთად. კრიზისები გამივლია, ბავშვობიდან მოყოლებული. ზოგადად, ჩემს თაობაში რთული პერიოდები ყველამ გავიარეთ. მძიმე დეპრესიაც კი მქონია, სხვადასხვა ფორმის კრიზისიდან გამომდინარე. საბოლოოდ, ვფიქრობ, რომ კრიზისი, რა თქმა უნდა, არის საფრთხე იმისა, რომ რაღაც მომენტში შეიძლება დანებდე, უარი თქვა საკუთარ თავზე, იმაზე - რადაც საკუთარი თავი მიგაჩნია. მაგრამ თუ კრიზისი სწორად გადაილახა, ის აუცილებლად ხდება ახალ საფეხურზე გადასვლის საწინდარი. ჩემი პირადი კრიზისები ისე აეწყო და ისე გადაილახა საბოლოოდ, რომ ერთადერთი საკითხი, რამაც ახლა შეიძლება ჩემში ფსიქოლოგიური, მორალური, ან რწმენის კუთხით სერიოზული რყევა გამოიწვიოს, ეს არის მხოლოდ და მხოლოდ ძვირფასი ადამიანების პრობლემა, მათი გაქრობა ჩვენი ცხოვრებიდან. სხვა მატერიალური საკითხები აღარ მაშინებს. მაგალითად, ბოლო ხუთი წლის განმავლობაში ოთხი სამსახური გამოვიცვალე. ჯერ ერთ ტელევიზიაში ვმუშაობდი, ის ტელევიზია დაიხურა, შემდეგ მეორეში და ისიც დაიხურა. საბოლოდ, საზოგადოებრივ მაუწყებელში მოვხვდი. ჯერჯერობით, ისე განვითარდა მოვლენები, რომ დღეს რასაც ვაკეთებ, ბევრად უკეთესია იმაზე, რასაც ადრე ვაკეთებდი. ამიტომ რწმენა გამიჩნდა, რომ ყველაფერი უკეთესობისკენ არის მიმართული, თუკი საკუთარ თავში იპოვი ძალას, რომ კრიზისი სწორად შეაფასო და გადალახო.

-         ხშირად ხდება თუ არა, რომ მოვალეობის მოხდის მიზნით ისეთ რამეს აკეთებთ, რასაც თქვენი სურვილით არ გააკეთებდით?

-         დიახ, ხდება ხოლმე.
 

 

მჯერა, რომ შემთხვევითი ძალიან ცოტა რამ არის და ისიც კი შემდეგ მაინც შეიძენს მნიშვნელობას.


-         რომელ სეგმენტში გიწევთ ამის კეთება - ოჯახში? სამსახურში? მეგობრების ან ახლობლების წრეში?

-         ეს არის ხოლმე ერთჯერადად სხვადასხვა ტიპის თხოვნა, რომლებსაც უბრალოდ ხათრის გამო ვასრულებ. ძალიან ხათრიანი ვარ, დღემდე ვერ ვისწავლე „არას“ თქმა. აქედან გამომდინარე, ხშირად ვერ მითქვამს უარი იმაზე, რაც ჩემთვის საინტერესო არ ყოფილა. ეს მომხდარა სამსახურშიც, სატელევიზიო სფეროშიც. უფრო კონკრეტულად რომ ვთქვა, როდესაც დღის შოუ მიმყავდა „მაესტროზე“, იქ იყო კარგი გარემოცვა, კარგი გუნდი და ახლა ძალიან დადებითად მახსენდება ის პერიოდი, მაგრამ იმ სიამოვნებას ვერ ვიღებდი, რასაც, თუნდაც, „წიგნების თაროს“ კეთებით ვიღებ. 

-         ამას მოვალეობის გამო აკეთებდით?

-         უფრო, ალბათ, ინერციით. თუნდაც, ხელფასისთვის - როდესაც იძულებული ხარ ოჯახის წინაშე, რომ გარკვეული შემოსავალი გქონდეს.

-         წეღან თქვით, ხათრიანი ვარო და მაინტერესებს, უხერხულ მდგომარეობაში რა გაყენებთ?

-       ძალიან ბევრი რამ,  განსაკუთრებით კი კონფლიქტები. მე თვითონ არაკონფლიქტური ვარ. მაგრამ  კონფლიქტები მეგობრებს შორის, რომლებშიც პირდაპირ თუ ირიბად მიწევს ჩართვა, ძალიან უხერხულ მდგომარეობაში მაყენებს. არ მიყვარს ადამიანების შავად და თეთრად დაყოფა და შემდეგ რომელიმეს მხარდაჭერა. ამიტომ ყოველთვის შუაში ვიჭყლიტები და ეს კონფლიქტები უფრო  ჩემს ნერვებზე მოქმედებს, ვიდრე გარშემომყოფებზე.  

-         შავი და თეთრი ახსენეთ. მიგაჩნიათ თუ არა, რომ საერთოდ აზრი აქვს ისეთი ორი ადამიანის კამათს, რომლებიც პრინციპებზე ვერ თანხმდებიან?  

-         დიახ, მიმაჩნია.

-         რა შეიძლება იყოს ასეთი კამათის შედეგი?

-    დროთა განმავლობაში ადამიანში რაღაც მარცვალი ვარდება კამათის შედეგად. ეს პირადი გამოცდილებით ვიცი. წლების განმავლობაში მე თვითონ ძალიან შევიცვალე ჩემი შეხედულებებით და მსოფლმხედველობით. 15 წლის წინანდელი მე, მიუხედავად იმისა, რომ ძალიან პატარა ვიყავი, აბსოლუტურად სხვა ფასეულობების ადამიანი შეიძლებოდა ყოფილიყო. და ვიღაცებს რომ არ ეკამათათ ასე ჩემთან, შეიძლება ის არ ვყოფილიყავი, ვინც დღეს ვარ. 
 

 

ჯერჯერობით, ისე განვითარდა მოვლენები, რომ დღეს რასაც ვაკეთებ, ბევრად უკეთესია იმაზე, რასაც ადრე ვაკეთებდი.


-         მიგაჩნიათ, რომ პრინციპების დონეზე განსხვავდებით დღეს იმ სანდროსგან, რომელზეც საუბრობთ?

-         დიახ, შეიძლება. რაღაც მნიშვნელოვანი პრინციპები შეიძლება შეიცვალა.

-         თქვენს ბავშვობაში თუ ყოფილა ისეთი ოცნება ან მიზანი, რომელზეც ახლა აბსოლუტურად ცნობიერად იტყვით: „კიდევ კარგი, ეს არ მოხდა, კიდევ კარგი, რომ ეს ოცნება არ ამიხდა“.

-         (პაუზა) არა, ყოველ შემთხვევაში, ახლა არ მახსენდება. საერთოდ, დღემდე ცოტა ალტრუისტი ვარ  და ხანდახან სულელურად მეოცნებეც კი. ბავშვობის ზოგიერთი ოცნება დღემდე აქტიურად შემომრჩა; ისეთი დაუჯერებელი ოცნებებიც კი, რაც მხოლოდ ბავშვებს აქვთ.

-         და ასეთი მეოცნებე თუ დაეთანხმება მოსაზრებას, რომ ის, რაც მომგებიანია, ყოველთვის გონივრულია?

-         მომგებიანი რომ კონკრეტულად განვსაზღვროთ?

-         ჩემი შემდეგი კითხვაც სწორედ ეგ იყო...

-         (იცინის)

-         პირადად თქვენთვის, რაც მომგებიანია, იმავდროულად, არის თუ არა გონივრული?

-         არა, რა თქმა უნდა; არა ყოველთვის. 

-         მაგალითად?

-         ცოტა უნდა დავფიქრდე, გონივრულიც საკმაოდ მნიშვნელოვანი ტერმინია ამ ფრაზაში.

-         მოგება მხოლოდ მატერიალურია?

-         ცხადია,  არა. ალბათ, გონივრულია მხოლოდ ის, რაც საბოლოოდ, გრძელვადიან პერსპექტივაში აღმოჩნდება მომგებიანი. როდესაც ადამიანი რაღაც მხრივ იზრდება, ფიზიკურად, პიროვნულად, ან თუნდაც ფინანსურად,  და ამას აკეთებს ისე, რომ საკუთარ თავთან მართალია - ეს, ალბათ, მომგებიანიც არის და გონივრულიც. 

-         თქვენი ერთი ბლოგი სტერეოტიპებს ეხება. როდესაც ამ ბლოგს ვკითხულობდი, მაშინ გამიჩნდა კითხვა: თუ იცნობთ ადამიანს, რომელიც წარმატებულიც არის და, ამავდროულად, უპასუხისმგებლოც?

-         დიახ, ბევრს. 
 

 

წლების განმავლობაში ძალიან შევიცვალე ჩემი შეხედულებებით და მსოფლმხედველობით.


-         სტერეოტიპულად ეს შეიძლება იყოს შემოქმედი - ნიჭიერი, მაგრამ არა დისციპლინის ადამიანი.

-         შემოქმედებით სფეროში ასეთი ძალიან ბევრია. მეც რაღაც შემთხვევებში შეიძლება ვიყო უპასუხისმგებლო. ახლა გულწრფელად ვიტყვი - მიუხედავად იმისა, რომ ყოველთვის ამის გამართლება და მიზეზი მაქვს ხოლმე, და ვებრძვი კიდეც ამ თვისებას, მაინც არაპუნქტუალური ვარ და არაპუნქტუალურობა უპასუხისმგებლობის მონათესავე ცნებაა. შემოქმედებით სფეროში ბევრი ადამიანი ვიცი, ვინც სხვადასხვა მიმართულებით არის უპასუხისმგებლო, მაგალითად, ძვირფასი ადამიანების მიმართ, თუნდაც, ოჯახის მიმართ; შეიძლება უპასუხისმგებლო იყოს საქმეშიც. ხშირ შემთხვევაში, შემოქმედ ადამიანს რატომღაც პატიობენ ხოლმე: ის გენიოსია, ტალანტია და ამიტომ არაუშავს, თუ საქმე გაგვიფუჭა. ამას მე არ ვეთანხმები.

-         და ისეთ ადამიანს როგორ დაახასიათებდით, რომელიც  კანონების და საზოგადოებრივი აზრის შესაბამისად ცხოვრობს?

-         ადამიანი თუ კანონს იცავს, ეს ყოველთვის კარგია. საზოგადოებრივი აზრი კი შეიძლება პასუხობდეს სახელმწიფოს კანონმდებლობას, მაგრამ არ პასუხობდეს მორალურ კანონს. აქ არის ჩემთვის გამყოფი ზღვარი - საზოგადოებრივი აზრის შესაბამისად ცხოვრება, საზოგადოებრივი აზრის მიდევნება ხომ არ გადის პიროვნების მორალური კანონის დარღვევაზე.

-         დამეთანხმებით თუ არა, რომ ჩვენს რეალობაში საზოგადოებრივი აზრი ზოგჯერ - და არცთუ იშვიათად - მანიპულაციის იარაღად გამოიყენება?

-         რა თქმა უნდა, დაგეთანხმებით. ხშირად დიდი რისკია საზოგადოებრივი აზრის ბრმად აყოლა.

-         ისეთ ადამიანებს თუ იცნობთ, რომლებიც წინააღმდეგობას გაუწევდნენ, მაგალითად, ფეისბუკზე პერიოდულად აღმოცენებულ კამპანიებს?

-         ფეისბუკზევე მახსენდება რამდენიმე ისეთი ადამიანი, რომლებიც მასობრივი კამპანიების წინააღმდეგაც კი წასულან და ამის გამო მათი მარგინალიზება მომხდარა. მაინცდამაინც კონკრეტიკაში არ წავალ, მაგრამ დიახ, ასეთ ადამიანებს ვიცნობ. 
 

 

ხშირ შემთხვევაში, შემოქმედ ადამიანს რატომღაც პატიობენ ხოლმე: ის გენიოსია, ტალანტია და ამიტომ არაუშავს, თუ საქმე გაგვიფუჭა. ამას მე არ ვეთანხმები.


-         თქვენი დაკვირვებით, ბევრია ასეთი ადამიანი ჩვენს საზოგადოებაში?

-         ძალიან ცოტაა, რადგან ასეთი ქცევა დიდი საფრთხის შემცველია.

-         მთლიანობაში რომ შევხედოთ, ის კამპანია, რაც პირველი არხის წინააღმდეგ წარიმართა, თუნდაც, ზვიად რატიანთან დაკავშირებული ვიდეომასალის გამოქვეყნების გამო, მანიპულაციური კამპანია იყო თუ სამართლიანი?

-         მე მგონია, რომ ამ კამპანიის კონტექსტი და მიზეზი იყო სამართლიანი, მაგრამ ასევე მგონია, რომ იმ ძალებმა, რომლებიც ზოგადად დაინტერესებულნი არიან საზოგადოებრივი მაუწყებლის დისკრედიტაციით, რატომაც არა, ისარგებლეს მომენტით.

-         ცხოვრების მიერ მოცემული შესაძლებლობების გამოყენება თქვენთვის რასთან არის დაკავშირებული - მძიმე შრომასთან, დიდ რისკთან, ამ შესაძლებლობების ამოცნობის უნართან თუ კიდევ სხვა რამესთან?

-     ყველაზე მნიშვნელოვანია სწორი გადაწყვეტილებები და სწორად მიხვედრა იმისა, რომ ეს არის შანსი. მნიშვნელოვანია, ასევე, საკუთარ თავში იმის სწორად ამოცნობა, თუ  რა ტვირთი შეგიძლია აწიო რეალურად. მე მჯერა, რომ ადამიანი  წარმატებას აღწევს მაშინ, როცა, საკუთარი თავიდან გამომდინარე, სწორად ესმის, რა უნდა და რა შეუძლია. 

-         ერთ-ერთ ინტერვიუში, კითხვაზე - თუ რომელია წიგნი, რომელზე საუბარიც არასოდეს მოგბეზრდებათ, თქვენ უპასუხეთ, რომ ასეთი წიგნია „ვეფხისტყაოსანი“. თუ გიფიქრიათ, როგორ უნდა ვასწავლოთ „ვეფხისტყაოსანი“ სკოლაში ისე, რომ კი არ შევაძულოთ  ბავშვებს, არამედ - შევაყვაროთ.

-         დიახ, მიფიქრია. პირველ რიგში, ნაკლებად ძალადობრივი მეთოდებით უნდა ვასწავლოთ. ყველაზე დიდ უკურეაქციას ბავშვში იწვევს ის მდგომარეობა, როდესაც მას რაღაცას აძალებენ ისე, რომ არ უხსნიან, თუ რატომ არის ეს კარგი. თუმცა, ახლა მოსწავლეებისგან ხშირად ვისმენ, რომ მიდგომები საკმაოდ შეცვლილია და პროგრესისკენ არის მიმართული. მთლიანობაში, მგონია, რომ ყველაზე საინტერესო იქნება, „ვეფხისტყაოსნის“ სამყარო - და, საერთოდ, ნებისმიერი იმ ნაწარმოების სამყარო, რომელიც სკოლაში ისწავლება - მასწავლებლებმა მაქსიმალურად ახლოს მიიტანონ  ბავშვების რეალურ სამყაროსთან. 
 

 

ხშირად დიდი რისკია საზოგადოებრივი აზრის ბრმად აყოლა.


-         ეს, რაც თქვენ თქვით - მხატვრული და რეალური სამყაროების დაახლოება - განსახორციელებლად საკმაოდ ძნელია, მაგრამ როგორც პრინციპი, მეც მხარდასაჭერად მიმაჩნია.

-         დიახ, რთულია, მაგრამ მიღწევადია, რადგან, მაგალითად, ”ვეფხისტყაოსანში“ დღევანდელობისთვისაც ძალიან აქტუალური თემებია.

-         თუ არსებობს საიდუმლო, რომლის მიმართ ცხოველი ინტერესი დღემდე გაქვთ შემორჩენილი?

-         დიახ, ძალიან ბევრი. ცნობისმოყვარე ვარ და, აქედან გამომდინარე, ნამდვილად ბევრი საიდუმლოს მიმართ მაქვს ინტერესი.

-         რა სფეროებს ეხება თქვენთვის საინტერესო საიდუმლოებები?

-         ეს შეიძლება იყოს სამყაროს შესახებ ცოდნა. მაგრამ ყველაზე დიდი საიდუმლო, ალბათ, არის სიკვდილის საიდუმლო და ცოდნა სიკვდილის შემდგომი ცხოვრების შესახებ. ეს იმდენად მაინტერესებს, ხანდახან შემშინებია, ჩემს თავს რამე არ დავუშავო (იცინის). ეს ხუმრობით, რა თქმა უნდა. ასევე დიდი საიდუმლო, რაც ყველაზე მეტად მაინტერესებს, არის ადამიანის შესაძლებლობების ლიმიტი. 

-         ახლა ერთი თხოვნა მაქვს. იქნებ, ძალიან მოკლედ წარმოგვიდგინოთ თქვენთვის საინტერესო რომელიმე ადამიანი ან პერსონაჟი ისე, რომ ჩვენთვისაც საინტერესო გახდეს.

-         პერსონაჟებს შორის პირველი გამახსენდა უინსტონ სმითი ჯორჯ ორუელის რომანიდან „1984“. ხოლო ადამიანი, ვინც გამახსენდა, არის დედაჩემი, რომელიც ჩემი რეალური ცხოვრების გმირია.

-         ამ ორიდან რომელიმე აღგვიწერეთ.

-         უინსტონ სმითს ჩემი აღწერით ბევრს ვერაფერს შევმატებ და ამიტომ დედაჩემს აღგიწერთ (იცინის). დედაჩემი არის ადამიანი, რომელმაც უჩინარი გმირობა გასწია იმისთვის, რომ მე დღეს ცოცხალი ვიყო, აქ ვიყო და ის ვიყო, ვინც ვარ. მან უამრავი სიმძიმე გადაიტანა ცხოვრებაში, 90-იანების ბნელ, გაჭირვებულ ყოფაში მარტომ აღმზარდა, უმუშევარმა, ძალიან დიდი სიღარიბის და გაჭირვების პირობებში, საკუთარი ჯანმრთელობის ხარჯზე. და მან მოახერხა, რომ ფიზიკური აღზრდის გარდა,  ჩემთვის ძალიან ბევრი რამ ესწავლებინა, განსაკუთრებით, ფასეულობრივი კუთხით. ჩემთვის დედაჩემი არის გმირი, რომელსაც დღეს ჯანმრთელობის პრობლემები აქვს, სახლშია, ბევრი რამის კეთება უჭირს, მაგრამ მაინც იმაზე მეტს აკეთებს, ვიდრე შეუძლია - ისევ და ისევ თავისი საყვარელი შვილისთვის. ეს ჩემთვის თვითშეწირვის ყველაზე მკაფიო მაგალითია. 
 

 

დედაჩემი არის ადამიანი, რომელმაც უჩინარი გმირობა გასწია იმისთვის, რომ მე დღეს ცოცხალი ვიყო, აქ ვიყო და ის ვიყო, ვინც ვარ.


-         რა აახლოებს ადამიანებს ერთმანეთთან?

-         ყველაზე მარტივი პასუხი იქნებოდა, რომ მეთქვა - ერთნაირი ინტერესები, შეხედულებები და ფასეულობები. თუმცა, მე რაღაც არამატერიალურის, ირეალურის მწამს და მჯერა. არსებობს უხილავი ძაფები, რომლებიც თავისთავად ჩნდება ადამიანებს შორის. 

-         ისევ შემთხვევით შეხვედრებთან მივბრუნდით?

-    საერთოდ, მე მიყვარს, ცხოვრებაში ვიწამო რაღაცის, რაც არამატერიალური და აუხსნელია. მე მყავს ძალიან საყვარელი მეგობარი, რომელიც აბსოლუტურად სხვა პროფესიის ადამიანია, სხვა სპორტს გულშემატკივრობს, სხვანაირი ფილმები უყვარს და ასე შემდეგ... მასთან ერთად ყოფნისას ყველაზე კომფორტულად ვგრძნობ თავს.

-         დაბოლოს: რას უპასუხებთ მშობლებს, რომლებიც ბევრჯერ სვამენ ერთსა და იმავე კითხვას - რატომ აღარ კითხულობენ წიგნებს ბავშვები?

-         მშობლებისთვის, ალბათ, საწყენი იქნება, მაგრამ ვიტყვი. ბავშვები აღარ კითხულობენ წიგნებს იმიტომ, რომ მშობლები აღარ კითხულობენ. არადა, ბავშვები ნამდვილად კითხულობენ. „წიგნების თაროც“ ერთ-ერთი მტკიცებულებაა იმისა, რომ ბავშვები კითხულობენ და გადაცემაში ძალიან ნაკითხი ბავშვების ახალ-ახალი ნაკადი არ წყდება. წიგნის პრესტიჟი სულ უფრო იმატებს ახალ თაობაში. 

-         დიდი მადლობა. ჩვენი ინტერვიუ, ტრადიციულად, დასრულდება თქვენი კომენტარით ორ ციტატაზე. პირველი ეკუთვნის ქართველ მწერალსა და სცენარისტს - ერლომ ახვლედიანს(1933 – 2012): “ყოველი ცვლილების სარგებლიანობა იზომება არა იმით, რა იცვლება, არამედ იმით, რაც უცვლელი რჩება”.

-         ამ ციტატაზე რატომღაც ასოციაციურად გამახსენდა, თუ არ ვცდები, მიქელანჯელოს სიტყვები, რომლებიც შემდეგ პიკასომ გაიმეორა: იდეალურია ხელოვნების ის ნიმუში, ის ქანდაკება ან ნახატი, რომელსაც ყველაფერს ზედმეტს მოაცილებ. ამ მხრივ, რა თქმა უნდა, ბატონ ერლომს ვეთანხმები - რაც რჩება, ყველაზე მნიშვნელოვანი ზუსტად ის არის. 

 

დიდი საიდუმლო, რაც ყველაზე მეტად მაინტერესებს, არის ადამიანის შესაძლებლობების ლიმიტი.


-      მეორე ციტატის ავტორი ფრანგი მწერალი და ფილოსოფოსი ალბერ კამიუა(1913-1960): “ადრე თუ გვიან, მოდის დრო, როცა არჩევანი უნდა გაკეთდეს განჭვრეტასა და მოქმედებას შორის. ადამიანად ჩამოყალიბება სწორედ ამას გულისხმობს”.

-         საინტერესო აზრია. მე მგონი, ზუსტად მოქმედების გამბედაობაზეა დამოკიდებული კაცობრიობის პროგრესი. 

-         ქმედება და პროგრესი დასავლური ცნობიერებისთვის დამახასიათებელი ცნებებია. აღმოსავლეთისთვის განჭვრეტაა მთავარი და მოქმედება უმნიშვნელოა.

-         განჭვრეტილს სჭირდება განხორციელება. მაგრამ განუჭვრეტლად განხორციელება საქმის ბრმად კეთებაა, რაც, დიდი შანსია, რომ არასწორი აღმოჩნდეს.

-         დაკვირვების და მოქმედების ადამიანები ძალიან განსხვავდებიან ერთმანეთისგან. თუნდაც, ტარიელის და ავთანდილის პარადიგმა გავიხსენოთ „ვეფხისტყაოსნიდან“.

-         მე სასწორი ვარ და ჭვრეტასა და ქმედებას ორივე პინაზე  აქეთ-იქით დავდებდი. ორივე საჭიროა და ორივე ერთად - იდეალურია.

ფოტომასალა: ზურაბ ქურციკიძე

გუნდი

ირაკლი გედენიძე

ზურაბ ქურციკიძე

გიო კუსიანი

გიორგი ურუშაძე

თამთა ყუბანეიშვილი

ნანა ყურაშვილი

ინგა ქორიძე