- ბიძინა, რა არის ის, რისიც ნამდვილად გწამთ?

- ძალიან ცოტაა ასეთი რამ, რისიც ნამდვილად მწამს. თუმცა, ჩემი თავის შეფასების ნამდვილად მწამს. მგონია, სწორად ვხვდები, რისი გაკეთება შემიძლია და რისი - არა, რომ ზედმეტი ამბიციებით არავინ შევაწუხო, ან უარი არ ვთქვა ჩემთვის ხელსაყრელ წინადადებაზე. 

- თქვენი სიტყვებია: „უფრო შემიძლია გითხრათ, რა არ ვარ, ვიდრე - რა ვარ, იმიტომ რომ მე ვარ ბიძინა მაყაშვილი.“  ამ სიტყვებმა პირდაპირ მიბიძგა, რომ გთხოვოთ, საკუთარი იდენტობა აღწეროთ - ვინ არის ბიძინა მაყაშვილი?

- ძნელი კითხვაა. ადრე, 90-იანებში, უფრო ხშირად ვჩანდი ეკრანზე და ერთხელ ჩემმა შვილმა მკითხა, შენზე რას წერენ, ვინ არისო? მე ვუპასუხე, ყოველთვის ვთავაზობ, რომ დაწერონ „ბიძინა“. ბიძინა მაყაშვილი არის - ბიძინა. თქვენ თვითონ განსაჯეთ, პიროვნება ვარ, რომელიც სხვადასხვა ფორმით ვცდილობ თვითრეალიზებას. თუმცა, მერე ბიძინობაზე უარი ვთქვი, როცა კიდევ ერთი ბიძინა გამოჩნდა. ბიძინა ბარათაშვილს ვგულისხმობ.

- თქვენს სახელთან იდენტობა დაკარგეთ?

- არა, მე არ დამიკარგავს. საზოგადოებამ დაკარგა ჩემი იდენტობა ჩემს სახელთან. ჩვენი ისტორიული გვარები ერთმანეთში ერეოდათ. ხან მე მეძახდნენ ბიძინა ბარათაშვილს, ხან მას მოიხსენიებდნენ, როგორც ბიძინა მაყაშვილს. მერე უფრო ცნობილი ბიძინაც გამოჩნდა. 

- როგორ ფიქრობთ, თქვენში საპროტესტო სულისკვეთება უფრო ადრე გაჩნდა და ამან შეგაყვარათ საპროტესტო მუსიკა, თუ პირიქით - როკის სიყვარულმა მიგიყვანათ ზოგად პროტესტთან?

- პროტესტის გამო რომ მუსიკა არ შემყვარებია, ეს ნამდვილად ვიცი. მუსიკასთან პროტესტის უფრო გარეგნულ ფორმებს ვაკავშირებ. ეს გამოიხატებოდა ჩაცმულობაში, გრძელ თმაში. ჩაცმულობასაც თავისი ნიუანსები ჰქონდა. ჯინსი სხვასაც ეცვა, მაგრამ შენი ჯინსი ცოტა უფრო გახეხილი უნდა ყოფილიყო და უფრო თამამად უნდა შეგძლებოდა მისი ჩაცმა ისეთ ადგილებში, სადაც სხვებს არ ეცვათ. ეს ყმაწვილური თამაშები იყო, რა თქმა უნდა. რეალური პროტესტი სხვანაირად მოვიდა. არ მგონია, მუსიკასთან პირდაპირი კავშირი ჰქონოდა. მაგრამ მუსიკამ თავისუფლება ნამდვილად მომცა, უფრო სწორად, თავისუფლებისკენ მეტი ლტოლვა გამიჩინა. 

- 1990-იან წლებში აკვირდებოდით და აღწერდით საზოგადოებრივ ცხოვრებას. გაზეთ „7 დღეში“ გამოქვეყნებული თქვენი სტატიების მთავარი თემა როკმუსიკა და, ზოგადად, როკის კულტურა იყო. რამდენად შეიძლება ეს კულტურა შევაფასოთ, როგორც მაშინდელი საზოგადოებრივი ცხოვრების ერთ-ერთი ყველაზე პროგრესული სეგმენტი?

- პროგრესულში რას გულისხმობთ?

- თავისუფლებისკენ ლტოლვას, განსხვავებულის მიმართ მიმღებლობას, ღირებულებებს, რომლებსაც როკი ამკვიდრებდა. 

- პროგრესული, არ ვიცი, თუ იყო. შეიძლება, პროგრესული არ ყოფილა, მაგრამ პროგრესის ერთ-ერთი ხელშემწყობი ნამდვილად იყო. როკის მუსიკოსებს ახალი მენტალიტეტი შემოჰქონდათ - რომ განსხვავებული და უცხო მისაღებია. ეროვნული მთავრობა რომ მოვიდა საქართველოში, ორი როკმუსიკოსი, რომელიც ქართულ ენაზე მღეროდა (ორივე პოპულარული ადამიანი) მივიდა ტელევიზიაში. შემდეგ ერთ-ერთი მიყვებოდა: ვუთხარით - აი, ეროვნული როკი მოვიდა თქვენთანო. კი გვიპასუხეს, რა კარგიაო, მაგრამ დავინახე, რომ კედლებზე ეკიდა ხანჯლები, ნაბდები და მაშინვე მივხვდი, სად მოვხვდითო. თავის დროზე, როკის კომუნისტებსაც ეშინოდათ, შემდეგ მხედრიონელებისთვის და იარაღიანი ხალხისთვისაც მიუღებლები იყვნენ როკის მუსიკოსები და არც ეროვნულ მთავრობას თუ კლასიკურ ეროვნულ მენტალიტეტს ეხატებოდა ისინი გულზე. არადა, არავის ქართველობას არ ართმევდნენ და მათთან თანაარსებობა ძალიან ადვილად შეიძლებოდა. 

- ვისთან ან რასთან თანაარსებობას გულისხმობთ?

- ვგულისხმობ კულტურის ნებისმიერ სხვა ფორმასთან თანაარსებობას. როკი საბჭოთა პერიოდში აკრძალული იყო. თავის დროზე, პასპორტის ასაღებად რომ მივედი, მილიციაში სტენდი ეკიდა, წარწერით: „ვინ გვარცხვენს“. ამ სტენდზე ვიღაც ყაჩაღების ფოტოები კი არ იყო. ძალიან ცნობილი და პოპულარული, ჩემზე უფროსი ბიჭები იყვნენ, რომლებიც მოშვებული თმით დადიოდნენ და კლუბებში უკრავდნენ. სტენდს ინტერესით ვუყურებდი. ამ დროს თანამშრომელმა გამოიარა და 17 წლის ბიჭს უხეშად მეუბნება: „შენიანები იცანი?!“. ასეთი დამოკიდებულება იყო. ამ მხრივ,  რა თქმა უნდა, როკმუსიკოსები პროგრესს უჭერდნენ მხარს. 

- თქვენი წიგნი „ბლუზი მტკვრის პირას“ საქართველოში როკის განვითარების ისტორიას მოგვითხრობს. თუ სწორად მივხვდი, ქართული როკის ვერც პირველი და ვერც მეორე თაობის მუსიკოსები ვერ მოერგნენ იმ გარემოს, რომელშიც ცხოვრობდნენ. პირველი თაობა - ბაჩი ქიტიაშვილი და მისი თანამედროვე მუსიკოსები - თვითონ არ ქმნიდნენ და ცნობილი კომპოზიციების ასლებს უკრავდნენ. როკის მეორე თაობა კი თვითონ ქმნიდა და ქართულ ენაზე მღეროდა. იყო თუ არა ეს ცვლილება იმით განპირობებული, რომ ახალი თაობის როკმომღერლები უკვე აცნობიერებდნენ თავის როლს განსხვავებული ღირებულებების დამკვიდრებაში? 

- რაკი ბაჩი ქიტიაშვილით და მისი თაობით დაიწყეთ, პირველ რიგში, დავაზუსტებ: ბაჩი ერთი გამონაკლისი იყო, რომელიც, თუ მღეროდა, ქართულენოვან სიმღერებს მღეროდა და ამისთვის იყენებდა კლასიკურ თუ ხალხურ პოეზიას. მუსიკას ადებდა ამ ტექსტებს. როკის მუსიკოსების პირველ თაობაში ვიღაცამ ინგლისური იცოდა და ვიღაცამ არ იცოდა. ვინც ინგლისური იცოდა, ის უფრო ადვილად აკეთებდა ასლებს კლასიკური როკიდან. რაც შეეხება მეორე თაობას - ლადო ბურდული, ქიშო გლუნჩაძე, დადა დადიანი, ირაკლი ჩარკვიანი, რობი კუხიანიძე... ამათ გადაწყვიტეს, ქართულად წაეყვანათ თავიანთი საქმე, რაც მისასალმებელია. ისინი იმ ტკივილსა და პრობლემებზე მღეროდნენ, რაც რეალურად არსებობდა. ამას დიდ მუსიკას ვერ დავარქმევ, მაგრამ აქტუალური კი იყო ყველასთვის. როკის კლასიკურ დანიშნულებასთან - მეამბოხე სულთან - ესენი უფრო ახლოს იყვნენ, ვიდრე პირველი თაობა. ისინი უფრო როკობანას თამაშობდნენ, ვიდრე ნამდვილ როკს ქმნიდნენ. 

 

 

„ზოგი თავისივე როლიდან ვეღარ ამოვიდა, მუსიკალურად ვეღარ განვითარდა.“

 

 

- მეორე თაობის მუსიკოსების ასპარეზზე გამოსვლა დაემთხვა ეროვნულ მოძრაობას, ქვეყნის დამოუკიდებლობის პირველ წლებს. მათ გაცნობიერებული ჰქონდათ, რომ თავისი თაობის სათქმელს ამბობდნენ და, ამიტომ, თაობისთვის გასაგებ ენაზე უნდა ეთქვათ? თუ, უბრალოდ, პრობლემებზე მღეროდნენ?

- რამდენიმე აცნობიერებდა. პირიქით, სურვილიც კი ჰქონდათ, რომ ასე შესულიყვნენ ისტორიაში. 

- ასე - როგორ? 

- როგორც მებრძოლები. ზოგი თავისივე როლიდან ვეღარ ამოვიდა, მუსიკალურად ვეღარ განვითარდა, დარჩა ძველ სახეში. ისტორიაში კი შევიდნენ. 

- ახლაც თქვით და წიგნშიც კარგად აღწერეთ, რომ პირველ თაობას საქმე ჰქონდა საბჭოთა რეჟიმთან, მეორე თაობას კი საქმე ჰქონდა ეროვნულ მოძრაობასთან და მხედრიონთან, იარაღიან ხალხთან. დამკვიდრებისთვის ბრძოლა ორივე თაობას უხდებოდა, მაგრამ სხვადასხვა ძალის გვერდით. დღევანდელი გადასახედიდან, როგორ ფიქრობთ, პირველმა თაობამ უკეთესად გაართვა თავი ამ ბრძოლას და წინააღმდეგობებს, თუ მეორე თაობამ?

- ორივე თაობას თავისი როლი ჰქონდა. პირველ თაობას ძალიან ვბაძავდით, მოგვწონდა, როგორ ეცვათ, როგორ ორიგინალურად გამოიყურებოდნენ. ელექტროგიტარის ხმა და როკის აკორდებიც სხვანაირად მოქმედებდა. მაშინ მეგონა, რომ ესენი ძალიან მაგრები იყვნენ. მეგონა, რომ ბაჩი ქიტიაშვილის მსგავსი გიტარისტი დასავლეთშიც ცოტაა. მაგრამ დრო რომ გავიდა და 90-იანების შემდგომი პერიოდი რომ დადგა - საქართველო სახელმწიფოდ შედგა და აკრძალვები დასრულდა - დასავლური მუსიკა ბევრად ხელმისაწვდომი გახდა. მერე ვეტერანების კონცერტებზე რომ დავდიოდი, დარბაზს ვეღარ ავსებდნენ, ვეღარც უკრავდნენ. არადა, ადრე მათ კონცერტებზე მოხვედრა ყველას არ შეეძლო. მათი მოსმენა ერთგვარ ელიტურობასთან იყო ასოცირებული. 

- სისტემებთან ბრძოლის მხრივ რას ფიქრობთ?

- სისტემებზე იმას ვიტყვი, რაც ჩემზე ვთქვი - რომ მუსიკიდან მოსული ვიზუალი იყო ჩემი პროტესტის გამოხატულება. დაახლოებით ასეთი იყო მათი პროტესტიც, რომლის შინაარსს შეადგენდა განსხვავებულობა საზოგადოების საერთო სახისგან. ამის გამო, ზოგჯერ ძალით თმასაც კი აჭრიდნენ, დენს უთიშავდნენ... როკმუსიკოსებსაც თავისი ხრიკები ჰქონდათ. სადმე, ქალაქგარეთ, ქარხანაში ეწყობოდა კონცერტი, ვითომ შრომითი კოლექტივისთვის. ამ კონცერტზე შეაპარებდნენ თავის რეპერტუარს. როკმუსიკოსებს თან მიჰყავდათ თავისი წრე, ახალგაზრდები, ვისაც ეს მუსიკა მოსწონდა. „გეპეიში“ იყო თამაზ კაპანაძე. იქაურ სტუდენტებს გიტარები შეუძინეს და ამათ თავისი „ანდერგრაუნდი“ გააჩაღეს. მათაც დასდევდა მაშინდელი კომკავშირის მდივანი, მაკრატლით აჭრიდა თმას. მერე ცნობილი კაცი გახდა, ახლა აღარ არის ცოცხალი. 

- ეს მოვლენები მაშინ დრამატული იყო, მაგრამ ახლა კომიკურია. პირველი თაობა თუ „მიწისქვეშეთში“ უკრავდა, როკმუსიკოსების მეორე თაობას უკვე ფილარმონიაში, თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში თუ რუსთაველის თეატრში ჰქონდა კონცერტები. მაგრამ, ბოლოს მაინც ისე მოხდა, რომ ბუნებრივმა დაპირისპირებამ ეროვნულობის „ახალ“ (90-იანი წლების) გაგებასთან ისინი წელში გატეხა. თითქოს, პირველი თაობა დრომ დაამარცხა, მეორე თაობა კი დაამარცხა იმ გარემომ, რომელშიც აღმოჩნდნენ. იყო თუ არა ასე? 

- ასე ღრმად ამას არ ვუყურებ. ჩემი აზრით, თვითონ მათ ვერ შეძლეს, რომ შემოქმედებითად განვითარებულიყვნენ. როგორც ამბობენ ხოლმე, „ვერ გაქაჩეს“. არ მინდა, გვარები ვთქვა იმიტომ, რომ სულ ნაწყენები არიან. მაგრამ კონცერტზე ხუთ ბილეთს რომ ვერ გაყიდი, მერე რაზე მელაპარაკები? 

- სიცივით, შიმშილით, უშუქობასთან ბრძოლით ხომ არ დაიღალნენ? როგორც ვიცი, რამდენიმე ლიდერი, უბრალოდ, საქართველოდან წავიდა.

- ნაწილი ასეც მოიქცა. მაგრამ თავისი მუსიკით უცხოეთში რა უნდა ექნათ? 

- და რა ქნეს? მაგალითად, ქიშო გლუნჩაძემ ან დადა დადიანმა უცხოეთში რას მიაღწიეს? ისევ მუსიკას მისდევენ?

- როგორც ვიცი, დადა დადიანი ელექტრონულ მუსიკას ქმნიდა. მაგრამ რასაც მუსიკალური შემოქმედება ჰქვია, აღარ იყო. დასავლეთშიც, მე თუ მკითხავთ, მოთხოვნა შეიცვალა. ინტერნეტმა მუსიკასთან წვდომა გააადვილა. როკი ნელ-ნელა იქცა ისტებლიშმენტის ფორმად, რომელიც ყველასთვის მისაღებია. 

- შეგვიძლია ვთქვათ, რომ როკი, როგორც კულტურა, კონკრეტული ეპოქის, ისტორიის ერთი მონაკვეთის პროგრესული ნაკადი იყო, რომელმაც შემდეგ საკუთარი თავი ამოწურა?

- დიახ, გარკვეული ფორმით ამოწურა. ჩემთვის ნამდვილი როკი არის 60-იანი წლების შუა პერიოდიდან 70-იანი წლების ბოლომდე. 80-იანები კატასტროფა იყო. მერე ცოტა კიდევ გაუმჯობესდა. 

- მსოფლიო პროცესს გულისხმობთ?

- დიახ. რატომ ითვლება, რომ 1969 წლის ვუდსტოკის ფესტივალი გარდამტეხი იყო? თითქოს, პიკს მიაღწია ამ მუსიკამ. 1970-იანების შუა ხანებში გაჩნდა პანკი, რომელიც დაუპირისპირდა უკვე ბურჟუაზიის ნაწილად ქცეულ, გამდიდრებულ „Led Zeppelin“-ს, „Queen“-ს, სხვა დიდ ჯგუფებს, რომლებსაც მდიდრული აპარატურა ჰქონდათ. მათ შეეძლოთ, ფული დაეხარჯათ და სტუდიაში დიდხანს ყოფილიყვნენ, პომპეზური კომპოზიციები შეექმნათ. პანკის ზოგიერთმა მუსიკოსმა კი დაკვრაც არ იცოდა. ორწუთიანი სიმღერებით ყველას და ყველაფერს აგინებდნენ. ჩვენი მეორე თაობის როკმუსიკოსების დამოკიდებულება ცხოვრებისადმი უფრო პანკური იყო. პირველი თაობა კლასიკურ როკს მისდევდა.

- ის, რასაც მეორე თაობა ქმნიდა - ანუ ავთენტური ქართული როკკულტურა - საერთაშორისო სტანდარტებთან რამდენად შესაბამისი იყო? 

- ძალიან მცირე გაელვება ჰქონდა, საერთაშორისო სტანდარტს თუ შევადარებთ. ირაკლი ჩარკვიანი ყველაზე პოპულარული რატომ გახდა? მას აქცენტი ჰქონდა მელოდიკაზე და ადვილად დასაძლევ ტექსტებზე. დასამახსოვრებელ მელოდიებს ქმნიდა და ამით აჯობა ყველას. დასკვნების ჩემს თავზე აღება არ მიყვარს, მაგრამ ირაკლიმ უფრო პოპულარული მუსიკისკენ წაიყვანა თავისი როკი. 

- 1990-იან წლებზე როცა წერთ, იქ ჩანან სპონსორები, რომლებიც როკკონცერტებს და ფესტივალებს აფინანსებდნენ. რატომ იყო როკკულტურის სპონსორობა საინტერესო მდიდარი ადამიანებისთვის თუ კომპანიებისთვის? 

- ეს, მე მგონი, ძალიან ქართულად ხდებოდა. ვინც „შეახვევდა“ ამ ადამიანებს, იმათ აფინანსებდნენ.  რამდენჯერმე „კოკა-კოლა“ იყო სპონსორი. მინახავს კონცერტი, სადაც მთელი სცენა კოკა-კოლას ყუთებით გააფორმეს. სარეკლამო ილეთი იყო. 

- ასეთი კონცერტები იაფი ჯდებოდა? 

- არ ვიცი, ფინანსურ მხარეში არ ვიხედებოდი. ალბათ, უღირდათ სპონსორებს. ზოგადად, საქართველოს ბაზარი მწერლისთვისაც პატარაა, მუსიკოსისთვისაც... წიგნშიც მაქვს მოყოლილი, ერთხელ შალვა რამიშვილი შეუჩნდა „7 დღეს“, კონცერტი ჩავატაროთ, ბიძინა ყველას იცნობსო. „7 დღის“ სახსრებითაც კი მოხერხდა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში როკკონცერტის გამართვა. 

 

 

„ვცდილობდი, მათ ჭირვეულ ხასიათს მოვრგებოდი.“

 

 

- თქვენ არაერთხელ გითქვამთ და დაგიწერიათ კიდეც, რომ როკის პოპულარიზაციის მიზნით, ქართველ როკმუსიკოსებს ყველანაირად მხარს უჭერდით და, მათ შორის, გადამეტებულად აქებდით. 

- ნამდვილად ვცდილობდი, ხელი შემეწყო. იქით თუ სპონსორები ჰყავდათ, აქეთ მე ვყავდი. 

- ეჭვიანობაც იყო თქვენ მიმართ, რომ ერთი მუსიკოსი უფრო მეტად მოგწონდათ, ვიდრე მეორე. მაგრამ, რამდენადაც მივხვდი, როკმუსიკოსების ჭირვეული ხასიათი თქვენს საქმიანობაზე და ურთიერთობაზე არანაირ გავლენას არ ახდენდა. ამას რით ხსნით? საკუთარი მისიის განცდა ხომ არ გიბიძგებდათ, რომ ამ გაუგებრობებზე მაღლა დამდგარიყავით? 

- ვცდილობდი, მათ ჭირვეულ ხასიათს მოვრგებოდი. მისია დიდი სიტყვაა, მაგრამ ამას ვაცნობიერებდი, რომ იმის გამო, რასაც ვაკეთებდი, ზოგიერთი რამ უნდა დამეთმო. პროპაგანდას ვუწევდი ამ საქმეს და ბევრ რამეს „ვყლაპავდი“. მაგრამ, ბოლოს და ბოლოს, მომბეზრდა. როცა მივხვდი, რომ ესენი ჩემი ღირსები არ იყვნენ - ამას გადაჭარბების გარეშე ვამბობ - ნელ-ნელა ჩემს ახალგაზრდა კოლეგებს გადავაბარე მათთან ურთიერთობა. ახალგაზრდებმა ამ საქმეს თავი კარგად გაართვეს. უფრო მეტი ინტერესი ჰქონდათ და მუსიკოსებთან კარგი ურთიერთობა ჩამოუყალიბდათ. 

- სახელების და გვარების დასახელება არ გიყვართ, მაგრამ თუ გვეტყვით, როკის მუსიკოსების ორივე თაობაში პიროვნულად ვინ იყო გამორჩეულად ღირსეული?

- ძალიან კარგი ადამიანი იყო დათო სულაქველიძე. ყოველმხრივ შემკული ინტელიგენტი. მუსიკაც უყვარდა, თავისუფლებაც, ადამიანებიც... სამწუხაროდ, გარდაიცვალა. კოლორიტულობით გამოირჩეოდა ვალერი კოჩაროვი. ვოვა მოგელაძე ძალიან კარგი გიტარისტია. პირველი თაობიდან რეალური მუსიკოსი ეგ იყო. 

- თითქოს, ყველაფერი ვთქვით და მაინც მინდა, ეს კითხვა დავსვა: მეორე თაობის მუსიკოსები რომ დაიფანტნენ და სხვადასხვა საქმე მოძებნეს, ამის მიზეზად მათი პიროვნული სისუსტეც თუ მიგაჩნიათ? 

- ამ კითხვაზე პასუხს განვაზოგადებ. ბევრი დღესაც მეკითხება: „შენი შვილი რატომ ცხოვრობს საქართველოში? ხომ შეუძლია, რომ წავიდეს და უკეთეს ქვეყანაში იცხოვროს?“ მე ამაზე პასუხი არ მაქვს. სამშობლოში არის და უნდა იყოს კიდეც. როცა უნდა, მაშინ წავა და როცა უნდა, მაშინ ჩამოვა. ჩემი სამშობლო უნდა იყოს ისეთი, რომ ადამიანებს არ ჰქონდეთ სადმე წასვლის, გარკვეული პერიოდი სხვაგან ცხოვრების და მერე დაბრუნების პრობლემა. ჩემი შვილის თაობის ნაწილი ამერიკაში გადასახლდა. კარგად არიან. მაგრამ ვერ გეტყვით, ქიშო გლუნჩაძე რატომ წავიდა. თუმცა, როკით რომ აქ თავს ვერ შეინახავდა, ამის თქმაც შემიძლია. ალბათ, იქ უკეთ არის, რადგან რაც წავიდა, აღარ ჩამოსულა. დადა დადიანი 25 წელი არ იყო ნამყოფი საქართველოში და ჩემი წიგნი რომ გამოვიდა, მაგ დროს უკვე ჩამოსული ყოფილა.

- თქვენს წიგნში წერდით, ქართველებს რუსეთიდან მეათეხარისხოვანი მუსიკოსები ჩამოჰყავდათო. შემდეგ ლადო ბურდულმა ჯგუფი „ვა ბანკი“ და როკის კრიტიკოსები - არტიომ ტროიცკი და საშა ლიპნიცკი ჩამოიყვანა. როგორც ჩანს, აფხაზეთის ომის შემდეგ რუს მუსიკოსებთან ურთიერთობა და მათი საქართველოში ჩამოყვანა პრობლემა არ ყოფილა. ის დამოკიდებულება, რომ რუსეთი ოკუპანტია და მათი მუსიკოსები აქ კონცერტებით და გასართობად არ უნდა ჩამოდიოდნენ, მაშინ არ არსებობდა.

- ჩემს ძველ სტატიებში ვისაც მეათეხარისხოვან რუს მუსიკოსებს ვეძახი, ენა ვერ მოგიბრუნდებოდა, რომ მათთვის მუსიკოსი გეწოდებინა. მაგრამ მათ თავისი მსმენელი ჰყავდა, რომელმაც, შეიძლება, აფხაზეთი რა იყო, საერთოდ არ იცოდა. 

- მაგრამ ხომ ქართველებს ჩამოჰყავდათ და ქართველები დადიოდნენ მათ მოსასმენად?

- რა თქმა უნდა, აბა, სხვა ვინ წავიდოდა?! დაბალი დონის მუსიკოსები იყვნენ, ანსამბლიც რომ არ ჰყავდათ. შეიძლება, არც მღეროდნენ, ფონოგრამას ჩართავდნენ და სცენაზე დადიოდნენ. მაგრამ ლადოს ვინც ჩამოჰყავდა, მაგალითად, არტიომ ტროიცკი, მთელ პოსტსაბჭოთა ქვეყნებში უყვარდათ, როგორც თავისუფალი ადამიანი. როკის აღიარებული კრიტიკოსი იყო და არის კიდეც. საქართველო ძალიან უყვარს, ჩემთანაც კარგი ურთიერთობა აქვს. შარშანაც იყო ჩამოსული. ახლა, თუ არ ვცდები, ესტონეთში ცხოვრობს. დაპირისპირებულია პუტინთან. 

- 1990-იანების როკკულტურის მემკვიდრე დღეს  თუ არის ვინმე საქართველოში?

- სამწუხაროდ, არავის აღარ ვიცნობ. აქტიურია რობი კუხიანიძე და ისევ თავისი თავის მემკვიდრეა. 

- გამოდის, რომ როკი, როგორც კულტურის სეგმენტი, აღარ არსებობს. 

- ისეთი სახელები, როგორებიც იყვნენ ლადო, ირაკლი, ქიშო, დადა - ასეთს დღეს ვერ ვიტყვი. თუმცა, იმას დავამატებ, რომ ჯობია, ახალგაზრდებს ჰკითხოთ, ვინმე ახალგაზრდა ბიძინა მაყაშვილს. 

- მართალია, რომ მეორე წიგნის დაწერას აპირებთ და, თანაც, ამ ახალ წიგნშიც როკის ისტორიის შესახებ გააგრძელებთ თხრობას? ასე წავიკითხე სადღაც, მაგრამ თუ თვითონ პროცესს არ ჰქონია გაგრძელება, თქვენ როგორ გააგრძელებთ?

- გაგრძელება არ იქნება, საიდან მოიტანეს, არ ვიცი. მეორე წიგნის მხოლოდ შესავალი მაქვს დაწერილი, მაგრამ წიგნს დავწერ თუ არა, ჯერ არ ვიცი. იწყება იმით, თუ როგორ მინდოდა, როკკრიტიკოსის სტატუსი მომეცილებინა და ვწერ, ახლა გაიგებთ, მოვიცილე თუ არა-მეთქი. ცხადია, ეს ზუსტი ტექსტი არ არის. დროსთან ერთად, ყველაფერი გაივლის, მაგრამ, თურმე, ზოგიერთი რამ იმაზე დიდხანს რჩება, ვიდრე წარმოგვიდგენია. „თურმეშია“ ინტრიგა. საქმე ის არის, რომ სტატუსი ვერ მოვიცილე, მაგრამ მე თვითონ აღარ ვარ როკკრიტიკოსი. შინაგანად ვიცი, რომ ასეა. იქნება თუ არა მეორე წიგნიც მუსიკაზე? არ ვფიქრობ, რომ პირველი წიგნი მუსიკაზეა. ჩემზეა პირველი წიგნი. ვინც კითხვა იცის, ის მიხვდება, ეს წიგნი რაზეც არის. მუსიკოსების ფოტოებთან ერთად, წიგნის შინაარსის ამსახველი ფოტოებიც რომ დაებეჭდათ, უფრო გასაგები გახდებოდა ყველასთვის, წიგნი რაზეა. 

- ესე იგი, მეორე წიგნიც თქვენზე იქნება?

- პირველი წიგნის შესავალში წერია და მართლა ასე იყო: „7 დღის“ ერთ დროს პოპულარული სტატიები რომ მქონდა შენახული, ვიფიქრე, ავკინძავ და წიგნად გამოვუშვებ-მეთქი. ის წერილები რომ გადავიკითხე, ძალიან არ მომეწონა. მერე გადავწყვიტე, კომენტარები დამეწერა, რა მომწონს და რა არ მომწონს ამ სტატიებში. გამოვიდა, რომ მეტისმეტად „ვწურავდი“ ჩემს თავს. საბოლოოდ, წიგნმა თხრობის ფორმა მიიღო. მინდა, მეორე წიგნიც ასეთივე ტიპის იყოს. სამუშაო სათაურია „7 დღის“ შემდეგ“. მერე შეიძლება დავწერო „7 დღის“ და „24 საათის“ შემდეგ“ (იცინის). ყველაფერი ისე მინდა იყოს მოთხრობილი, რომ დროის ანარეკლი გამოვიდეს, ოღონდ, ამბები ჩემი პირადი გადასახედიდან იყოს აღწერილი. 

- თქვენს ძველ სტატიებს წლების შემდეგ თავიდან ბოლომდე რომ გადახედეთ, რაიმე ახალი თუ გაიგეთ ჩვენი ქვეყნის და ქართული საზოგადოების შესახებ? 

- გავიგე და ცუდად მახსოვს. ახლა სხვა ამბავს გეტყვით. ოდესმე მეორე წიგნი თუ დავამთავრე, იქ ასეთი ეპიზოდი იქნება: ჩემი ძველი სტატია შემხვდა ქართველ ჩოგბურთელზე, ირაკლი ლაბაძეზე, რომელიც ძალიან პერსპექტიული სპორტსმენი იყო. ვკითხულობ, რომ უიმბლდონის ახალგაზრდული ტურნირის ფინალში გავიდა ეს ჩოგბურთელი და ერთ პერსპექტიულ შვეიცარიელთან წააგო. ის გამარჯვებული როჯერ ფედერერია. მაშინ ეს სახელი და გვარი არაფერს გვეუბნებოდა. თავის დროზე, გული დამწყდა, რომ ლაბაძემ წააგო, მაგრამ ფედერერს რომ ფინალში შეხვდები, დღეს სხვა მნიშვნელობას იძენს ეს ამბავი. 1992 წლიდან დავიწყე სტატიების წერა „7 დღეში“. მაგრამ ინტერნეტი რომ შემოვიდა, ყველანაირი ინფორმაცია, რასაც მე ვაწვდიდი დაინტერესებულ ადამიანებს, უკვე ხელმისაწვდომი გახდა. ახლა სულ სხვანაირი მიდგომებია საჭირო. 

- ისე გამოვიდა, რომ სამი მოვლენა - როკის კულტურის ისტორია საქართველოში, საზოგადოების განვითარების ისტორია და თქვენი, როგორც როკის კრიტიკოსის სტატუსი,   თითქოს, უნისონში იყო ერთმანეთთან: თავიდან - იმედების პერიოდი, აღზევების ხანა, მერე კი - თავდაღმართი. ქართული საზოგადოება ბევრი მიმართულებით განვითარდა, იმ დროსთან შედარებით; მაგრამ არ ვფიქრობ, რომ დღეს დიდად პროგრესულია გარემო. თქვენმა წიგნმა მე ეს დამინახა, რომ ამ სამი მოვლენის განვითარების ისტორია ძალიან ჰგავდა ერთმანეთს. 

- ამ აზრს გავაგრძელებ. მუსიკოსმა მებო ნუცუბიძემ რომელიღაც საიტზე დაწერა ჩემს წიგნთან დაკავშირებით: ბიძინა მაყაშვილმა ჟურნალისტობა კი შეწყვიტა იქ, სადაც წიგნი მთავრდება, მაგრამ აბსოლუტურად იგივე სურათია დღესაც, პრობლემებიც იგივეაო. 

 

 

„ხომ ვიცოდი, როგორი გატაცებული ვიყავი?!“

 

 

- თქვენს წიგნში ერთი-ორჯერ წავაწყდი ფრაზას „ჩემი სტილი“, ან „რასაც ჩემს სტილს ეძახიან“. თქვენმა წიგნმა „ბლუზი მტკვრის პირას“ „საბას“ სპეციალური პრემია მიიღო და „თავისუფალი ლიტერას“ კონკურსის მოკლე სიაში მოხვდა. ეს წიგნის აღიარებას ნიშნავს, რაც, ცხადია, თქვენმა სტილმაც განაპირობა. როგორ ფიქრობთ, რა არის ეს „თქვენი სტილი“, რომელიც მკითხველს უკვე მრავალი წელია, იზიდავს? 

- ახლა მიკვირს, რა იზიდავდა, მაგრამ მაშინ არ მიკვირდა იმიტომ, რომ მაშინ მეც მომწონდა. ტრაბახში ნუ ჩამომართმევთ, მაგრამ მაშინ ქართულად ასე სტაბილურად ამ თემაზე არავინ წერდა. ჩემს სტილს, იცით, რას ვეძახი? არავინ არ ვარ, ბიძინა ვარ. არ მაქვს პრეტენზია, რომ კრიტიკოსი ვარ, ან მუსიკოსი ვარ... არაფერი არ ვიცი, მაგრამ ამ ყველაფრის გადმოცემა შემეძლო ჩემი ემოციებით, ჩემი თვალით. არც მუსიკოსი ვიყავი, არც ჟურნალისტი და რასაც ვწერდი, უფრო მეტი ჩემგან მოდიოდა. ხომ ვიცოდი, როგორი გატაცებული ვიყავი?! იმ გატაცებული თვალით ვუყურებდი, რაც ხდებოდა და, თითქოს, ამბებს ჩემს ამხანაგს ვუყვებოდი, რომელიც მიგებდა. ისიც ვიცოდი, რომ მკითხველი მთლად ჩემი ამხანაგი არ იყო და ცოტა უფრო დაწვრილებით ვყვებოდი. ეს იყო ჩემი სტილი. ახალგაზრდა კოლეგებს ვუზიარებდი ჩემს გამოცდილებას: გამოფენაზე რომ მიდიხარ, კირილე ზდანევიჩის ნამუშევარს კი ნუ აღწერ, გამოფენაზე მოყევი: ვინ მოვიდა, რა სულისკვეთება იყო. მინიმალური ინფორმაციაც მიაწოდე ნამუშევრების შესახებ. დაახლოებით, ამას ვეძახი ჩემს სტილს. 

მერე, თანდათან, კულტურის სფეროც მე გადმომაბარეს. ითვლებოდა, რომ ეს ადვილია. რატომ არის ადვილი, მართლა არ ვიცი. 

- ერთ-ერთ რეცენზიაში ეწერა, ბიძინა მაყაშვილის წიგნს სიამოვნებით წაიკითხავს ისიც, ვინც როკკულტურით არ არის დაინტერესებულიო. ეს ნამდვილად ასეა. პირადად ჩემთვისაც თქვენ ხართ საინტერესო და ამდენად არის საინტერესო ის, რაზეც წერთ. 

- ცხოვრებაა საინტერესო, თუკი შეგიძლია, აღწერო... 

- ცხოვრება რომ საინტერესოა, ზუსტად ამასთან დაკავშირებით მაქვს შემდეგი კითხვა: პოლ მაკარტნის და თქვენი შეხვედრა შემთხვევითობად მიგაჩნიათ, თუ კანონზომიერებად?

- ეს შეხვედრა... თქვენც წამოეგეთ? გიამბოთ შეხვედრაზე, რომელიც არ ყოფილა?

- ეს შეხვედრა არ ყოფილა? რა სიამოვნებით წავიკითხე თქვენი სტატია ამ შეხვედრის შესახებ. 

- თქვენ კი არა, „7 დღეში“ ყოველდღე რომ მხედავდნენ, ისინიც მეკითხებოდნენ, როდის იყავი ლონდონშიო, რა კარგია, რომ ეს შეხვედრა შედგაო. წიგნში როცა რომელიმე სტატიაზე ვყვები, იქვე მითითებული მაქვს გვერდი, სადაც ის სტატიაა დაბეჭდილი. ასე იყო ამ შემთხვევაშიც. 

- მე თქვენი წიგნის ელექტრონული ვერსია წავიკითხე და ამიტომ არ მქონდა საშუალება, მითითებული სტატიები იქვე მენახა, სადაც თქვენი რეკომენდაცია მხვდებოდა. 

- მაშინ, გასაგებია, რაც მოხდა. სინამდვილეში, ეგ შეხვედრა თავიდან ბოლომდე მე მოვიგონე. საერთოდ, მედიაში პირველი აპრილის თემა არ მიყვარს. არ მომწონს, რომ პირველ აპრილს შეგიძლია, ნებისმიერი სისულელე თქვა. თუმცა, ერთხელ, ჩემი თავის წინააღმდეგ წავედი და დავწერე, ვითომ, მაკარტნის შევხვდი. თანაც, ეს შეხვედრა დეტალურად აღვწერე. მაგრამ როცა წიგნში საპირველაპრილო ხუმრობაზე ვუამბე მკითხველს, იქვე სტატიის გვერდი მივუთითე. ვინც სტატიას ნახავდა, მიხვდებოდა, რომ მაკარტნისთან შეხვედრის ამბავი ჩემი მოგონილი იყო. 

- ახლა გასაგებია. თქვენ კიდევ ერთხელ გაგიმართლათ იმ მხრივ, რომ კიდევ ერთმა ადამიანმა დაიჯერა თქვენი ხუმრობა. 

- მაშინაც ეგონათ და ზოგს დღესაც ჰგონია, რომ ეს შეხვედრა ნამდვილად შედგა. 

- ისე მოხდა, რომ სხვადასხვა დროს ბევრი სხვადასხვა საქმე გიკეთებიათ, უცხოეთშიც გიცხოვრიათ; როგორც ვხვდები, ზოგიერთი ოცნებაც აგსრულებიათ. „კარგი ცხოვრება“ თქვენთვის რას ნიშნავს?

ძალიან ტრივიალური პასუხი ის არის რომ აკეთო, რაც გსიამოვნებს. ახლა როგორ ვარ, იცით? დღეში ერთი წინადადება მაინც თუ არ დავწერე, მიმაჩნია, რომ უნდა ავანაზღაურო და მეორე დღეს ორი წინადადება დავწერო. პირობითად ვამბობ, რა თქმა უნდა. სულ მინდა, რომ ტვინი მუშაობდეს, ეს არის ჩემთვის კარგი ცხოვრება. ბუნებრივია, ელემენტარულ საცხოვრებელ პირობებზე აღარ ვლაპარაკობ. 

- არ ვიცი, უხერხულ კითხვას ვსვამ თუ არა: პირადად თქვენი სტაბილური შემოსავლის წყარო რა არის?

- „ფორბსის“ ქართულ ვერსიაში მასალების ნაწილი თარგმნილია და ამ მასალებს ვარედაქტირებ. ეს არის მეტ-ნაკლებად სტაბილური. პარალელურად, სულ მაქვს წინადადებები რედაქტორულ და მთარგმნელობით საქმიანობასთან დაკავშირებით. 

 

 

„უფრო მოგეწონებოდათ ბიძინა, ის რომ გამეკეთებინა, რასაც, ალბათ, ვეღარ მოვასწრებ.“

 

 

- თანხმობაში თუ ხართ თქვენს თავთან?

- პრინციპები მაქვს, რომლებიც მარტო მე და ჩემმა თავმა ვიცით. ხანდახან ეს პრინციპები მამარცხებენ.

- განიცდით?

- ერთხელ ოჯახურ გარემოში ვთქვი: ეს პრინციპები მე მოვიგონე და როცა მინდა, მაშინ დავარღვევ-მეთქი. სინამდვილეში, ეგრე არ უნდა იყოს. გული მწყდება, რომ რაღაცებს ვერ ვაკეთებ. ბევრი რამის გაკეთება შემეძლო და უამრავი დრო მაქვს დახარჯული არაფერში. უფრო მოგეწონებოდათ ბიძინა, ის რომ გამეკეთებინა, რასაც, ალბათ, ვეღარ მოვასწრებ. 

- რა გიშლით ხელს?

- ბევრი ურთიერთობა მაქვს ადამიანებთან და ეს ხელს მიშლის, იმის მაგივრად, რომ დამეხმაროს. ხანდახან დღე ისე გავა, რომ ხელში ტელეფონი მიჭირავს და არაფერზე ვლაპარაკობ. მაგალითად, დღევანდელ პოლიტიკაზე ლაპარაკი არაფერია, აბა, რა არის?! ფეისბუკი და სხვა სოციალური ქსელები ამიტომ არ მაქვს: იქ რომ ვინმე მომესალმება, მეც უნდა მივესალმო, მერე მოვიკითხო. წერილს რომ მომწერს, უნდა ვუპასუხო. გასულია ცხოვრება, ამასობაში...

- გარე ურთიერთობებზე ყვებით და თქვენ შიგნითაც ხომ ბევრი ბიძინაა?

- როგორ არ არის!?

- „შიგნით“ ურთიერთობები თუ გიშლით ხელს?

- რა თქმა უნდა. იმიტომ ვთქვი, პრინციპები მამარცხებენ-მეთქი. ვფიქრობ, რომ ასე და ასე უნდა გავაკეთო, მაგრამ ამ ფიქრსაც მთელი დრო მიაქვს. ადექი და გააკეთე! მერე მეგობრებმა დამამშვიდეს: შენ ისეთ კატეგორიას განეკუთვნები, იდეა რომ გაგიჩნდება, რომ წარმოიდგენ და გონებაში განახორციელებ, მერე ინტერესი გეკარგებაო. მერწყულებს ჰქონიათ ასეთი ბუნება - შემოქმედებითი უნარები აქვთ, მაგრამ განხორციელება უჭირთ. არ მინდა, ჩემი შვილი ამაშიც დამემსგავსოს. 

- დიდი მადლობა საინტერესო საუბრისთვის. ინტერვიუს დავასრულებთ თქვენი კომენტარით ცნობილი ადამიანების ორ გამონათქვამზე. პირველი ციტატა ეკუთვნის ფრანგ (წარმოშობით რუმინელ) ფილოსოფოსს და ესეისტს - ემილ ჩორანს (1911-1995): „კითხვა საჭიროა არა იმისთვის, რომ გაუგო სხვას, არამედ იმისთვის, რომ საკუთარ თავს გაუგო.“

- ძალიან კარგი ნათქვამია. ვეთანხმები.  რაკი მე ვკითხულობ, ესე იგი, ჩემთვის არის ეს წიგნი დაწერილი. ვკითხულობ და ვფიქრობ, მე როგორ მოვიქცეოდი. ხშირად მეგობართანაც იმიტომ საუბრობ, რომ შენს აზრამდე მიხვიდე. 

- თქვენს წიგნს რომ ვკითხულობდი, მეც ვცდილობდი, ჩემი თვალით დამენახა ის კონტექსტი, რომელსაც თქვენ აღწერდით - მაშინ სად ვიყავი, რას ვუსმენდი, რას ვუყურებდი. სულ მინდოდა, მეც ჩემი იდენტობა მომეძებნა თქვენი წიგნის გარემოში. 

- წიგნში ხშირად ვწერ, რომ ბრიტანული პრესის გავლენა მქონდა. გარემოს აღწერა დასკვნების გაკეთების საშუალებას გაძლევს. ესეც ჩემი სტილის ნაწილია - გარემოს, სულისკვეთების აღწერა.

- მეორე ციტატის ავტორია გერმანელი მწერალი ერიხ მარია რემარკი (1898-1970): „ბნელ დროში კარგად ჩანან ნათელი ადამიანები.“

- პერიოდულად სულ დამდევდა ეს განცდა. როცა ახალგაზრდობა მეტის თქმის უფლებას მაძლევდა, ხშირად მითქვამს, სოროსი სად იყო, მე რომ საზოგადოების გახსნა დავიწყე-მეთქი. დღესაც გულწრფელად ვფიქრობ, რომ ერთ-ერთი მათგანი ვიყავი, ვინც ამას აკეთებდა. ბნელი დრო იყო, მე ნათელი, შეიძლება, არ ვიყავი, მაგრამ ვცდილობდი, სინათლე შემეტანა იმ მძიმე გარემოში. 

 

ფოტომასალა: ქეთევან სვანაძე